Wykład 4
e-BIZNES - REGUŁY I STRATEGIE GOSPODARKI INTERNETOWEJ
Problematyka wykładu:
Wyjaśnienie pojęć: E-economy - E-business - E- commerce
Społeczeństwo informacyjne a nowa gospodarka
Fakty w pigułce, definicje i główne wyznaczniki
Wizje i programy społeczeństwa informacyjnego
Wskaźniki statystyczne
Możliwości wykorzystania Internetu i technologii informatycznych w biznesie
Uwarunkowania, kategorie i bariery rozwoju handlu elektronicznego
1) Wyjaśnienie pojęć:
E-gospodarka (E-economy) - E-biznes (E-business) - E-handel (E-commerce)
,,E-gospodarka'' - zwana inaczej ,,gospodarką cyfrową'' (digital economy), ,,cyberekonomią'' lub ,,nową gospodarką'' w przeciwieństwie do tradycyjnej (,,starej'') - wirtualna arena, na której:
prowadzona jest działalność
przeprowadzane są transakcje
dochodzi do tworzenia i wymiany wartości
dojrzewają bezpośrednie kontakty pomiędzy jej uczestnikami
Procesy te mogą być powiązane z podobnymi działaniami zachodzącymi na tradycyjnym rynku, mimo że są od nich niezależne
(A. Hartman, J. Sifonis, J. Kador, E-biznes. Strategie sukcesu w gospodarce internetowej, Wydawnictwo K. E. Liber s.c., Warszawa 2001, s. XVIII)
,,E-biznes'' (electronic business) - termin wprowadzony w 1995 r. przez IBM - model prowadzenia biznesu online z wykorzystaniem systemów informatycznych i technologii internetowych obejmujący m.in.:
wymianę informacji między producentami, dystrybutorami i odbiorcami produktów i usług
zawieranie kontraktów
przesyłanie dokumentów
prowadzenie telekonferencji
pozyskiwanie nowych kontraktów
wyszukiwanie informacji (wywiad biznesowy)
Wspomaganie procesów biznesowych umożliwiają rozwiązania:
B2B - Business to Business - np. giełdy internetowe, portale korporacyjne
B2C - Business to Consumer - np. wirtualne sklepy, interaktywne katalogi oferowane na stronach WWW
użytkowane często w połączeniu z systemami CRM - Consumer Relation Management - aplikacje usprawniające pracę wewnątrz przedsiębiorstwa
i SCM - Supply Chain Management - aplikacje realizujące zarządzanie łańcuchem dostaw
W zależności od strategii firmy informatyczne systemy ebiznesowe mogą posiadać charakter otwarty (nieograniczona dostępność za pośrednictwem Internetu) lub zamknięty (ekstranety - dostępne dla wybranej grupy posiadającej upoważnienie w postaci hasła)
E-business nie powinien być mylony z e-commerce, który ogranicza się do promocji i sprzedaży artykułów w sieci
,,E-handel'' (E-commerce) - szczególny rodzaj przedsięwzięć w zakresie e-biznesu skupiający się wokół pojedynczych transakcji wykorzystujących sieć jako medium wymiany, obejmujący relacje między przedsiębiorstwami (B2B), jak i pomiędzy przedsiębiorstwem i konsumentem (B2C)
Zgodnie z definicją Światowej Organizacji Handlu (WTO)
e-commerce - to produkcja, reklama, sprzedaż i dystrybucja produktów poprzez sieci teleinformatyczne
Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD) proponuje, aby w skład tego pojęcia zaliczyć wyraźnie oddzielone od siebie:
transakcje elektroniczne - ,,sprzedaż bądź zakup towarów lub usług, niezależnie od tego, czy odbywa się to między przedsiębiorcami, gospodarstwami domowymi, osobami fizycznymi, rządami i innymi publicznymi lub prywatnymi organizacjami, prowadzona za pośrednictwem sieci komputerowych''
transakcje internetowe - podobnie, jak wyżej - prowadzone za pośrednictwem sieci Intrnet
Należy zaznaczyć, że nawet nowoczesny ,,internetowy'' e-commerce nie ogranicza się tylko do Internetu
Wykorzystywane w tym procesie są także:
EDI - Electronic Data Interchange - Elektroniczne Wymiana Danych (Dokumentów)
Telewizja kablowa i satelitarna (t-commerce)
Telefonia (m-commerce)
Karty elektroniczne
Intranet i Ekstranet
Tabela: Tradycyjny i internetowy handel elektroniczny - cechy charakterystyczne
(z książki: e-Commerce)
2) Społeczeństwo informacyjne a nowa gospodarka
2.1. Fakty w pigułce, definicje i główne wyznaczniki
W latach 60-tych XX w. po raz pierwszy pojawiło się pojęcie społeczeństwa informacyjnego
Użył go japoński badacz i ekonomista Tadeo Umesao
Opisał on ewolucyjną teorię społeczeństwa na przykładzie społeczeństwa japońskiego, w którym o standardach gospodarki zaczęły decydować informacja i technologia
Na początku lat 70-tych Daniel Bell pisał o społeczeństwie postindustrialnym - zwracając uwagę na nowy typ usług związanych z informacją
W 1980 Y. Masuda opublikował w Japonii książkę Information Society
W 1979 r. we Francji S. Nora i A. Minc piszą o informatyzacji społeczeństwa
Ostatnie dekady XX w. to ożywiona dyskusja nad tym, jak dalece następujące po sobie generacje technologii teleinformatycznych wpływają na społeczeństwa najbardziej zaawansowanych gospodarczo i technologicznie rejonów świata
(Źródło: F. Webster, Theories of Information Society, Routledge, London 1995)
Zanim upowszechnił się termin ,,społeczeństwo informacyjne'' - proponowano określenia:
,,cybernetyczne''
,,cyfrowe''
,,multimedialne''
,,społeczeństwo wiedzy'' (P. Drucker)
,,era informacji trzeciej fali'' (A. Toffler)
,,społeczeństwo telematyczne'' (J. Martin)
,,społeczeństwo nadmiaru informacji'' (M. Marien)
Ewolucja technologii informatyczno-komunikacyjnych doprowadziła do powstania i zastosowania technologii, które bez wątpienia zmieniają system komunikowania społecznego i jego struktury, transformują procesy gospodarcze, polityczne i społeczne.
Rozwój technologiczny przełomu XX i XXI w. przyniósł nową jakość, jaką jest sieć informacyjno-telekomunikacyjna.
To właśnie sieci stały się najistotniejszymi narzędziami technologicznymi współczesnych społeczeństw, w których gromadzenie, przetwarzanie, transmisja i dystrybucja informacji jest fundamentalnym źródłem produktywności i władzy.
Mannuel Castells wysunął tezę:
Logikę sieci przejmują struktury społeczne, gospodarcze, sfera publiczna i kultura - dlatego nazwał współczesne społeczeństwa informacyjne społeczeństwami sieci
(M. Castells, The Rise of the Network Society, Blackwell, Oxford 1996)
Społeczeństwo informacyjne można traktować jako konglomerat wzajemnych związków pomiędzy:
technikami i technologiami informacyjnymi
przemianami struktur gospodarczych w mikro- i makroskali
polityką poszczególnych państw i organizacji międzynarodowych
celami różnych grup interesów, od producentów IT, poprzez nowo powstałe społeczności wirtualne, aż do społeczności lokalnych i grup broniących się przed dokonującymi się zmianami
Rysunek: Główne siły kształtujące społeczeństwo informacyjne
(Źródło: M. Goliński, Społeczeństwo informacyjne - problemy definicyjne i problemy pomiaru, [w:] Polskie doświadczenia w kształtowaniu społeczeństwa informacyjnego. Dylematy cywilizacyjno-kulturowe. Akademia Górniczo-Hutnicza, Kraków 2001, wersja elektroniczna: http://www.agh.edu.pl/agh/dep/WNSS/konferencja/doc/Goliński.doc.
Główne wyznaczniki społeczeństwa informacyjnego:
Traktowanie informacji jako dobra ekonomicznego, podstawowego zasobu i podstawowej kategorii ekonomicznej
Upowszechniony dostęp do technologii informacyjnej, tworzącej obecnie różne kanały dystrybucji
Swobodną cyrkulację różnych kategorii informacji w społeczeństwie i nowe formy demokratyzacji - demokratyczny dostęp do informacji
Ok. 50% zatrudnionych w sektorze informacyjnym
Ok. 50% udziału sektora informacyjnego w PKB - jest to sektor dominujący w gospodarce
Warunkowanie przez sektor informacyjny sprawnego funkcjonowania innych sektorów i działów gospodarki
Specjalny status nauki i edukacji
(D. Dziuba, ,,Przyjazne dla użytkownika'' społeczeństwo informacyjne, [w:] A. Szewczyk (red.), Problemy społeczeństwa globalnej informacji, Uniwersytet Szczeciński, Szczecin 2000, s. 38)
2.2. Programy budowy społeczeństwa informacyjnego
A. Projekt Unii Europejskiej - Europejska droga do społeczeństwa informacyjnego
(A European Way for the Information Society, Information Society Forum Report, Brussels 2000)
W czasie szczytu w Goeteborgu w czerwcu 2001 r. wytyczono cel:
Osiągnięcie przez Wspólnotę w 2010 r. pozycji najbardziej konkurencyjnego gospodarczo regionu świata, w związku z czym Unia Europejska opracowując projekt tworzenia i rozwoju społeczeństwa informacyjnego bierze pod uwagę:
strategię przeobrażania gospodarki - wykorzystanie technologii informacyjno-komunikacyjnych i sieci dla zwiększenia konkurencyjności gospodarki, przy założeniu polityki równowagi między wzrostem gospodarczym a wartościami społecznymi i ekologicznymi
działania mające zapewnić powszechny dostęp do podstawowych usług informatyczno-komunikacyjnych
ochronę prywatności
tworzenie nowych zawodów i miejsc pracy
wykorzystanie nowych mediów dla demokracji i przeciwdziałania procesom wykluczenia społecznego
Zaprezentowanie europejskiej wizji społeczeństwa informacyjnego zostało poprzedzone polityką deregulacji, demonopolizacji i prywatyzacji sektorów informacyjnych i komunikacyjnych.
Deregulacja oznaczała kres monopoli komunikacyjnych, umiędzynaradawianie przepływów informacji i przesunięcie aktywności społeczeństw w kierunku rynku, który stał się najważniejszym mechanizmem nowego typu regulacji.
Kluczowym dokumentem określającym politykę Wspólnoty w dziedzinie budowania społeczeństwa informacyjnego był tzw. Raport Bangemanna, który został przedstawiony Radzie Europy w czerwcu 1994 r.:
Europe and the Global Information Society: Recommendations to the European Council
i stanowiący jego integralną część europejski plan działania:
Europe's Way to the Information Society: An Action Plan
Raport jednoznacznie wskazywał, że rozwój społeczeństwa informacyjnego niesie za sobą gruntowne przeobrażenia społeczne i gospodarcze.
W marcu 2000 r. podczas szczytu Unii Europejskiej w Lizbonie, kraje czlonkowskie przyjęły nową inicjatywę
eEurope - Information Society for All
Sformułowano trzy główne cele strategiczne:
Wyposażenie wszystkich obywateli Europy w domu, szkole i pracy oraz administracji w cyfrowe technologie online
Kreowanie kultury informatycznej wśród Europejczyków i kultury przedsiębiorczości wspomaganej systemami finansowania rozwoju nowych idei
Wzmacnianie procesów kohezji społecznej, budowanie wiarygodności handlu elektronicznego i przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu
B. Amerykańska koncepcja - National Information Infrastructure (NII) - została przedstawiona w 1993 r. przez administrację B. Clintona
Główne założenia i postulaty:
Budowa narodowej struktury sieci informacyjnych (infostrad)
Powszechny, komercyjny dostęp do technologii
Wizja społeczeństwa informacyjnego jest powiązana z narodzinami nowej cywilizacji, zwanej - cybercywilizacją, w której dyfuzja cyfrowych technologii i sieci otwiera wirtualne przestrzenie poprzecinane dostępnymi informacyjnymi autostradami (Information Superhighways)
C. Rząd Polski - na wniosek Sejmu R.P. w sprawie budowania podstaw społeczeństwa informacyjnego - przyjął w końcu listopada 2000 r. dokument programowy:
Cele i kierunki rozwoju społeczeństwa informacyjnego w Polsce - przygotowany przez Komitet Badań Naukowych we współpracy z Ministerstwem Łączności
We wrześciu 2001 r. rząd przyjął dokument:
EPolska - Plan działań na rzecz rozwoju społeczeństwa informacyjnego w Polsce na lata 2001-2006
Zakłada on osiągnięcie następujących celów:
przygotowanie społeczeństwa polskiego do szybkich przemian technologicznych, społecznych i gospodarczych
wprowadzenie nowych i dostosowanie istniejących regulacji prawnych do wymagań szybkiego postępu technologicznego oraz dostosowanie gospodarki narodowej do wymagań globalnej gospodarki elektronicznej
stworzenie warunków dla trwałego i zrównoważonego rozwoju
wzrost innowacyjności gospodarki w celu poprawy jej konkurencyjności
zapewnienie wsparcia dla gospodarki elektronicznej
2.3. Społeczeństwo informacyjne - wskaźniki statystyczne
Ramka: Segmentacja użytkowników Internetu na świecie
(Źródło: http://www.marketing.mckinsey.com/solutions/McK-E-Consumer.pdf. - Badania firm Media Metrix i McKinsey)
Tabela 1: Liczba użytkowników Internetu w różnych krajach świata - dane CIA
T:abela 2: Internet Usage Statistics - The Big Picture
Tabela 3: Internet Usage in the European Union
Tabela 4: Internet Usage in Europe
Tabela 5: Internet Usage and Population in Asia
Tabela 6: Internet Usage Stats for the Americas: Północna i Południowa
Tabela 7: Middle East Internet Usage and Population Statistics
Tabela 8: Internet Usage Statistics for Africa
Tabela 9: Top 22 Countries With The Highest Internet Penetration Rate
Tabela 10: Top 20 Countries With The Highest Number of Internet Users
Tabela 11: Top 20 Countries With The Highest Internet DSL Broadband Subscribers - 2004 Q3
Tabela 12: Top Ten Countries With The Highest Population
Tabela 12: E-Readiness: Macro Indices
Rysunek 1: Building The Advanced Information Society
Wykres 1: Top 10 ISI Nations
Information and Communication Technology (ICT) Development Indices
Tabela 1: Theoretical Framework for Measuring ICT Development
Tabela 2: Construction of the ICT Development Indices
Tabela 3: 2001 Index of ICT Diffusion by Ranking
(Źródło: http://unpan1.un.org - UNCTAD: Information and Communication Technology (ICT) Development Indices - World Summit on Information Society, Geneva 2003)
The Technology Achievement Index - A New Measure of Countries' Ability to Participate in the Networked Age
Tabela 1: TAI - Dimension - Indicator - Source
Tabela 2: Technology Achievement Index
The Networked Readiness Index: Measuring the Preparedness of Nations for the Networked World - Wyniki analizy przeprowadzonej przez Information Technologies Group, Center for International Development at Harvard University
Tabela 1: Networked Readiness Index 2001-2002
Figure 1: The Structure of the Networked Readiness Index
(Źródło: http://www.cid.harvard.edu - Information Technologies Group, Center for International Development at Harvard University)
Table 2: Networked Readiness Index Component Indexes
Table 3: Enabling Factors Subindexes
Tu zamieścić zestawienie - na końcu, s. 17-18: Definitions of the Networked Readiness Index, Component Indexes, Subindexes and Micro-indexes
The Networked Readiness of Nations - Wyniki analizy przeprowadzonej przez Światowe Forum Gospodarcze
Figure 1: The Networked Readiness Index Framework 2001-2002
Figure 2: The IAP (Information Age Partnership) Framework
Figure 4: The Networked Readiness Index Framework 2002-2003
Table 3: The Networked Readiness Index (2002-2003)
Table 4: The Networked Readiness Index Component Indexes (2002-2003)
Tu zamieścić: Definitions of the Networked Readiness Index, Component Indexes and Subindexes
3. Możliwości wykorzystania Internetu i technologii informatycznych w biznesie
Z powstaniem Internetu wiążą się narodziny prawdziwego rynku elektronicznego
Rynek elektroniczny (emarketplace) - witryna B2B łącząca nabywców z dostawcami - środowisko dostarczające wygodnych narzędzi do prezentacji ofert, ich wyszukiwania oraz wspomagające podejmowanie decyzji przez udostępnienie niezbędnych informacji
Podstawowe cechy rynku elektronicznego:
wszechobecność - dostępność przez całą dobę dla każdego użytkownika (potencjalnego klienta) znajdującego się w dowolnym miejscu na świecie, a mającego możliwość skorzystania z sieci telekomunikacyjnej
łatwość dostępu do onformacji
niski koszt transakcji
(Źródło: J. Wielki, Elektroniczny marketing poprzez Internet, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa-Wrocław 2000, s. 56)
Rysunek: Internet jako kreator nowej przestrzeni rynkowej
(Źródło: J. Brózda, Internetowa przestrzeń rynkowa, ,,Internet'' 2001, nr 4, s. 20)
Tabela: Czynniki sukcesu w tradycyjnej i nowej gospodarce
(Źródło: A. Hartman, J. Sifonis, J. Kador, E-biznes. Strategie sukcesu w gospodarce internetowej, wyd. cyt., s. xv)
Dwa modele biznesowe, z których korzystają organizacje prowadzące różne formy aktywności gospodarczej za pośrednictwem Internetu:
model informacyjny - wiąże się przede wszystkim z przekazywaniem na własnych stronach WWW informacji na temat działalności firmy i oferowanych przez nią produktów i usług
model transakcyjny (komercyjny) - preferują głównie firmy, które prowadzą działalność biznesową wyłącznie w Internecie (najczęściej jest to handel elektroniczny)
Fazy, jakie przechodzą przedsiębiorstwa w procesie przystosowywania się do otoczenia wirtualnego:
Faza ,,broszurowa'' - na początku przedsiębiorstwa wykorzystują Internet jako komputerową tablicę ogłoszeń, zamieszczając tam broszury, spisy telefonów pracowników i czasem bardziej istotne dokumenty (np. katalogi produktów, cenniki). Internet jest wówczas jednostronnym mechanizmem informacyjnym
Interaktywność - w tej fazie firmy nawiązują kontakt z klientami, pracownikami, itd., umożliwiając im zadawanie pytań, stawianie wymagań, określanie wartości, jakiej oczekują
Ułatwianie przeprowadzenia transakcji - organizacje zaczynają wykorzystywać Sieć do procesów zorientowanych na dokonywanie transakcji (sprzedaż produktów, pozyskiwanie dostaw)
Relacje bezpośrednie (one-to-one relationship) - Internet staje się podstawą interaktywności z pojedynczymi klientami - polityka cenowa staje się bardziej elastyczna, dyktowana przez pojedynczych klientów, często na zasadzie przetargu
Organizacje działające w czasie rzeczywistym - zdolność do planowania, zarządzania i agregowania nabywców i sprzedawców na wirtualnej arenie. Firmy rozumieją potrzeby swoich klientów i odpowiadają na nie, dostarczając oczekiwanych wartości w czasie rzeczywistym
Grupy wspólnych zainteresowań (Communities of Interests - COINs) - Internet pomaga organizacjom stwarzać środowiska interesu (treść, społeczność i handel) łączących różnych partnerów w łańcuchu tworzenia wartości
(Źródło: A. Hartman, J. Sifonis, J. Kador, E-biznes. Strategie sukcesu w gospodarce internetowej, wyd. cyt., s. xix-xx)
Możliwości wykorzystania technologii informatycznych w biznesie, czyli w dziedzinach, w których:
produkt składa się z informacji (np. edukacja, rozrywka)
podstawowy produkt czy usługa nie jest samą informacją, ale gdzie może powstać dla klienta dodatkowa wartość dzięki wkomponowaniu w produkt lub uslugę technologii informatycznej (np. skomputeryzowane systemy kontroli i ostrzegania w samochodach, w usługach finansowych)
przetwarzanie informacji obejmuje proces produkcyjny (może dotyczyć produktów lub usług)
operacja informatyczna obejmuje nadzór nad osiągnięciami i realizacją zadań organizacji (systemy zarządzania informatycznego)
można zastosować technologie informatyczne do generowania innowacji produktowych lub usług
(Źródło: Ph. Sadler, Zarządzanie w społeczeństwie postindustrialnym, Wydawnictwo Profesjonalnej Szkoły Biznesu, Kraków 1997, s. 122-136)
4. Uwarunkowania, kategorie i bariery rozwoju handlu elektronicznego
4.1. Uwarunkowania rozwoju handlu elektronicznego
Korzenie handlu elektronicznego sięgają lat 60-tych, kiedy to wprowadzono do użytku sieci komputerowe umożliwiające przesyłanie środków pieniężnych pomiędzy przedsiębiorstwami i bankami
Rozwój e-commerce można podzielić na kilka etapów:
1. Etap ,,przedinternetowego'' e-commerce - faza pierwotnego (tradycyjnego) handlu elektronicznego - lata 70 i 80:
wykorzystywanie EDI (Electronic Data Interchange) - Elektroniczna Wymiana Danych (Dokumentów) - przesyłanie dokumentów elektronicznych pomiędzy przedsiębiorstwami (np. faktur, rachunków zamówień)
wykorzystywanie sieci VAN (Value Added Network)
wykorzystywanie poczty elektronicznej
2. Etap ,,internetowego'' e-commerce - lata 90-te:
faza niedojrzałego e-commerce - prezentacja oferty katalogowej
faza interaktywnych powiązań i budowy społeczeństwa rynkowego
faza wspólnego rynku
W pierwszej połowie lat 90-tych Sieć stała się prawdziwą siłą napędową rozwoju handlu elektronicznego.
Prekursorzy komercyjnego jej wykorzystania:
Cisco Systems, Federal Express, Dell Computers
Dzięki powszechności, stosunkowo małym kosztom i innym korzystnym cechom Internetu, po raz pierwszy w historii w połowie lat 90-tych, rozwiązania tego rodzaju stały się dostępne finansowo także dla małych i średnich przedsiębiorstw
Gwałtowny rozwój handlu elektronicznego wynika z kilku zalet, jakie posiada sieć internetowa:
możliwość indywidualizacji przekazu - przejście od modelu komunikacji one to many na one to one
interaktywność - wpływająca m.in. na lepsze zapamiętywanie prezentowanych treści
elastyczność - możliwość błyskawicznego zamieszczania informacji na stronach oraz stosunkowo niskie koszty budowy i przebudowy serwisów
dostępność
możliwość ulepszenia oferowanych usług - poprzez wyczerpującą prezentację wszystkich opcji oferty, skrócenie czasu płatności (dzięki kartom kredytowym) i czasu realizacji zamówienia, a także zamieszczanie na stronach wyczerpującej pomocy
oszczędność kosztów - funkcjonowania i wyposażenia biur, dokonywania rezerwacji, obniżenie liczby personelu sprzedaży i kosztów szkoleń, skrócenie kanałów dystrybucji
istnienie możliwości wyboru rozwiązań dopasowanych do potrzeb konkretnej firmy
wzrost bezpieczeństwa transakcji
procesy globalizacyjne i liberalizacja handlu
(Źródło: B. Gregor, M. Stawiszyński, e-Commerce, wyd. cyt., s. 81-82)
4.2. Kategorie handlu elektronicznego
Rysunek: Kategorie e-commerce
(Źródło: B. Gregor, M. Stawiszyński, e-Commerce, wyd. cyt., s. 82)
Wyróżnia się następujące kategorie e-commerce:
B2B (business to business) - stronami transakcji są firmy
B2C (business to consumer) - po jednej stronie mamy firmę, a po drugiej konsumenta
C2B (consumer to business) - polega na wystawieniu przez klientów swoich ofert zakupu w odpowiednim serwisie i odpowiadaniu na nie producentów
C2C (consumer to consumer) - w skład tej kategorii wchodzą np. aukcje spotykane m.in. w polskich portalach horyzontalnych (posiadają je np. Wirtualna Polska, Onet, Hoga), czy serwisy ogłoszeniowe (np. w Onecie, Wirtualnej Polsce). Na rynku spotykają się indywidualni klienci (konsumenci), a transakcje mają charakter bazarowo-aukcyjny. Pionierem tej formy handlu jest eBay.com
B2A (business to administration) - model ten umożliwia np. składanie ofert w przetargach rządowych czy elektroniczną komunikację z administracją rządową
C2A (consumer to administration) - model ten pozwala np. na płacenie podatków przez Internet
Innym określeniem sprzedaży w Internecie produktów konsumentom jest
e-tailing (e-retailing) - czyli elektroniczna sprzedaż detaliczna
Wśród przedsiębiorstw handlu detalicznego działających w Sieci można wyróżnić:
detalistów ,,czystej gry'' - firmy prowadzące sprzedaż wyłącznie za pośrednictwem Internetu
detalistów ,,wielokanałowych'' - którzy równolegle ze sprzedażą przez Internet prowadzą tradycyjny handel sklepowy, telefoniczny lub sprzedaż wysyłkową przy zastosowaniu katalogów
Detaliści ,,czystej gry'' dominują w handlu elektronicznym w Stanach Zjednoczonych: np. Peapod, Priceline, Streamline
W europejskim handlu detalicznym największą rolę odgrywają duże sieci tradycyjnego handlu detalicznego, będące operatorami hipermarketów.
Stopniowo przekształcają się one w cybermarkety - wielkie sklepy elektroniczne
4.3. Bariery rozwoju handlu elektronicznego na przykładzie Polski
Rysunek: Bariery rozwoju handlu elektronicznego w Polsce
(Źródło: Prospekt emisyjny Hoga.PL S.A., 2001, s. 97)
Kluczowe znaczenie mają obawy związane z brakiem zabezpieczeń stosowanych rozwiązań i słabością infrastruktury telekomunikacyjnej