Remautoidalne zapalenie stawów
Reumatoidalne zapalenie stawów (rzs) jest przewlekłą, zapalną, immunologicznie zależną,
układową chorobą tkanki łącznej charakteryzującą się niespecyficznym, symetrycznym zapaleniem stawów, występowaniem zmian pozastawowych i powikłań układowych, prowadzącą do niepełnosprawności, kalectwa i przedwczesnej śmierci. Choroba występuje w różnym wieku, częściej u kobiet niż u mężczyzn.
Najwyższa zapadalność przypada na 4. i 5. dekadę życia. U większości chorych początek choroby charakteryzuje się zapaleniem stawów śródręczno-paliczkowych rąk oraz śródstopno-paliczkowych stóp.
Choroba przebiega w czterech okresach:
I okres - wczesny (obrzęk stawu nieznaczny lub wyraźny, bez zniekształceń stawu wyraźny; delikatna osteoporoza okołostawowa bez wyraźnych cech zniszczenia stawów)
II okres -zmiany umiarkowane (ograniczenie zakresu ruchów w stawach przy braku zniekształceń stawów, rozpoczynają się zaniki mięśniowe (guzki reumatoidalne, przewlekłe zapalenie pochewek ścięgnistych i ścięgien; nasilenie osteoporozy okołostawowej, zwężenie szpary stawowej).
III okres -zmiany zaawansowane (zniekształcenia stawów, podwichnięcia, nieprawidłowe zaburzenia osi kończyny bez wytworzenia zrostów włóknistych; objawy niszczenia chrząstki i kości, wyraźne objawy niszczenia chrząstki i tkanki kostnej, nadżerki na powierzchniach stawowych, częściowe zesztywnienia kostne z objawami podwichnięć stawowych).
IV okres - końcowy (zrost włóknisty; pełny zrost włóknisty lub kostny, pozostałe zmiany jak w III okresie).
Rozpoznanie ustalane jest na podstawie kryteriów ACR ( Amerykańska szkoła reumatyczna ):
Sztywność poranna stawów w stawach i wokół stawów utrzymująca się co najmniej l godz., do wystąpienia znacznej poprawy.
Zapalenie trzech lub więcej stawów oraz obrzęk lub wysięk trzech stawów, stwierdzony przez lekarza. jednego stawu (dotyczy stawu nadgarstkowego, MCP i PIP)
Jednoczasowość i jednoimienność obustronnych zmian zapalnych. Obustronne zapalenie MCP, PIP, MTP spełnia kryterium bez zachowania absolutnej symetryczności
Guzki reumatoidalne (wyniosłości kostne po stronie wyprostnej lub w okolicach stawów).
Zmiany radiologiczne które dotyczą obecności nadżerek i osteoporozy okołostawowej zajętych stawów w przednio-tylnym radiogramie ręki lub nadgarstka. (Obecność tylko osteoporozy jest wykluczeniem).
Najczęstsze odchylenia w badaniach laboratoryjnych:
Podwyższenie wartości OB.
Podwyższenie stężenia białka ostrej fazy (CRP).
Obecność czynnika reumatoidalnego.
Niedokrwistość.
Nadpłytkowość.
Wzrost fosfatazy alkalicznej.
Powikłania układowe (najczęstsze):
zapalenie naczyń
amyloidoza reaktywna,
wlóknienie płuc.
Czynniki prognostyczne przemawiające za łagodną chorobą:
Ostry początek.
Początek w młodym wieku.
Nieobecność guzków reumatoidalnych.
Nieobecność objawów układowych (stanów podgorączkowych/ gorączkowych, niewielki wzrost OB i CRP, nieobecność niedokrwistości, nadpłytkowości, wzrostu fosfatazy zasadowej).
Płeć męska.
Czynniki prognostyczne przemawiające za agresywnym przebiegiem choroby:
Przewlekły początek.
Początek w starszym wieku.
Czynnik reumatoidalny obecny.
Wysokie miano czynnika reumatoidalnego.
Wczesne nadżerki.
Pleć żeńska.
Wczesne zajęcie dużych stawów.
Zapalenie naczyń
Zapalenie błony naczyniowej oka i/lub inne objawy pozastawowe.
Zabiegi fizykalne:
W postępowaniu należy zwrócić uwagę na przebieg choroby tak więc:
Okres ostry-zabiegi stosujemy głównie przeciwbólowo:
krioterapia miejscowa
laser
kąpiele wirowe
sollux z filtrem niebieskim
Okres podostry:
prądy tens
prądy trauberga
krioterapia miejscowa
masaż(głownie głaskanie)
kąpiele wirowe
pole magnetyczne niskiej częstotliwości(magnetronik)
Okres przewlekły:
ultradźwięki (fala ciągła)
prądy tens
prądy trauberga
kąpiele wirowe
diatermia krótkofalow
ZZSK
Zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa (choroba Betchereda, spondyloartritis
dycylopoetica) jest procesem zapalnym, przewlekłym, postępującym z okresami zaostrzeń i
długotrwałych remisji, rozpoczyna sie na ogół zmianami stawów krzyżowo - biodrowych,
następnie obejmuje drobne stawy kręgosłupa, pierścienie włókniste, więzadła kręgosłupa
prowadząc do ograniczenia ruchomości a następnie do całkowitego ich zesztywnienia.
Choroba występuje 9 razy częściej u mężczyzn niż u kobiet. Choroba najczęściej rozpoczyna
sie miedzy 20 - 30 rokiem życia.
Etiologia
Etiologia choroby jest nieznana. Uważa sie, że jest predysponowana genetycznie.
Jednocześnie należy dodać, że jest brany także pod uwagę czynnik infekcyjny zwłaszcza tych,
które przebiegają z zakażeniem dróg moczowych.
Patogeneza
Patogeneza choroby jak do tej pory nie jest wyjaśniona. Wiadomo, że proces zapalny dotyczy
początkowo przyczepów ścięgnistych gdzie powstaje ziarnina. W miejscach zmienionych
chorobowo szybko dochodzi do odkładania sie soli wapnia, następnie do kostnienia.
Kostnienie pierścieni włóknistych, stawów miedzykręgowych i więzadeł kręgosłupa prowadzi
do jego zesztywnienia. Tworzą sie mostki kostne łączące ze sobą sąsiednie kręgi zw.
sydesmofitami początkowo w odcinku lędźwiowym a potem stopniowo obejmują kręgosłup
piersiowy. Kręgosłup przybiera wygląd kija bambusowego. W trzonach kręgów powstaje
zanik kostny, niekiedy znaczny. Stan zapalny toczy sie także w stawach biodrowych, w
samych kościach, w okostnej, w ścięgnach w miejscu ich przyczepu do kości (gł. w
Achillesie), w tkankach okołostawowych. Zesztywnienie stawów skroniowo - żuchwowych
utrudnia a nawet uniemożliwia przyjmowanie pokarmów. Występują również zmiany w
mięśniach, których bóle powodują odruchowy, obronny skurcz, który z czasem utrwala się.
Pojawiają sie zaniki mięsni głównie przykręgosłupowych i obręczy kończyn górnych.
Charakterystyczna jest tzw. sylwetka narciarza, która chory przyjmuje dla równowagi.
Objawy
Początek choroby jest niezauważalny.
Wczesne objawy choroby to:
Tępy, głęboki ból w okolicy lędźwiowej promieniujący do pośladków
Nasilanie bólów w nocy i nad ranem
Bóle obustronne i nasilające sie w spoczynku
Sztywność kręgosłupa nad ranem.
W miarę rozwoju choroby dołączają sie objawy:
Bóle kręgosłupa i klatki piersiowej
Nasilanie bólu klatki piersiowej podczas oddychania, ból promieniuje od kręgosłupa wzdłuż żeber
Zmiana toru oddechowego na brzuszny
Ograniczenie a potem unieruchomienie odcinka szyjnego kręgosłupa
Zajecie stawów obwodowych w formie ostrego zapalenia pojedynczego stawu, najczęściej biodrowego, kolanowego, skokowego
Ból i obrzęk okolicy stawów mostkowo - obojczykowych
Bóle piet
W badaniu przedmiotowym stwierdza sie:
Zniesienie lordozy lędźwiowej
Pogłębienie kifozy piersiowej
Bolesność w stawach krzyżowo biodrowych
Przesuniecie łopatek i barków do przodu
Pogłębienie lordozy szyjnej
Głowa przesunięta do przodu w skłonie w tył
Zawężenie kręgu widzenia na skutek ograniczenia ruchomości kręgosłupa, chory
obraca sie całym ciałem
Klatka piersiowa spłaszczona
Tendencja do usztywnienia w pozycji skłonu w przód.
Postaci ZZSK
Klasyczna-zajecie stawów biodrowo - krzyżowych i kręgosłupa, zajęte są stawy krzyżowo - biodrowe, stawy kręgosłupa oraz stawy barkowe i biodrowe
Skandynawska - objęte są stawy biodrowo - krzyżowe, stawy biodrowe, stawy
kręgosłupa, duże stawy przykręgosłupowe i drobne stawy rak i stóp.
Przebieg choroby
Przebieg z okresami zaostrzeń i remisji. Mogą być jednocześnie zajęte równe odcinki
kręgosłupa. Nie można przewidzieć przebiegu choroby. U kobiet łagodniejszy przebieg. Ciąża i poród nie maja wpływu na chorobę. Główna przyczyna inwalidztwa jest zesztywnienie stawów biodrowych, zaburzenia wentylacji płuc, obniżenie ostrości wzroku oraz wyjątkowo uszkodzenia rdzenia kręgowego jako następstwo zwichnięcia w stawie szczytowo - obrotowym.
Zabiegi fizykalne:
Stan ostry:
krioterapia miejscowa
laser
masaż
kąpiele wirowe
sollux z filtrem niebieskim
Stan podostry:
prądy tens, prądy trauberta
krioterapia miejscowa
masaż(głownie głaskanie)
kąpiele wirowe
pole magnetyczne niskiej częstotliwości(magnetronik)
Stan przewlekły:
ultradźwięki (fala ciągła)
prądy tens, prądy trauberta
kąpiele wirowe
diatermia krótkofalowa
Metodyka prądów Tryberta
Jest to prąd jednokierunkowy(jednobiegunowym) o przeciętnej częstotliwości około 143 Hz. Stosuje się impulsy prostokątne o czasie trwania 2 milisekundy i czasie przerwy 5milisekund. Natężenie 15 - 25 mA . Na początku należy zwiększyć natężenie prądu dość szybko bo jest niemiły . Należy pamiętać też że ten rodzaj prądu ma tendencję do szybkiego przyzwyczajenia się do niego organizmu co wymaga częstego zwiększania napięcia . Stosuje się natężenie podprogowe.
Sposoby układania elektrod :
metoda lokalna - np. w obrębie stawów kończyn ułożenie jest poprzeczne przez staw. Katoda w miejscu bólu a anoda zamyka obwód . Ułożenie to jest rzadko stosowane
metoda segmentarna - w metodzie tej elektrody umieszcza się centralnie na kręgosłupie .Tylko w ułożeniu szyjnym anoda jest elektrodą czynną , dotyczy to bólów głowy , odcinka szyjnego. Jest to 1 uło9żenie tzw. szyjne i katoda będzie poniżej anody która obejmuje dolną część potylicy i szyję .
KOKSARTOZA
Choroba zwyrodnieniowo-zniekształcająca stawów biodrowych (koksartroza)
Koksartroza (z łacińskiego coxarthrosis) polega na stopniowej destrukcji chrząstki stawowej, która traci swoje właściwości amortyzujące i zmniejszające tarcie powierzchni stawowych kości. W rezultacie powstają nierówności na powierzchniach stawowych, a na ich brzegach pojawiają się wyrośla kostne. Stopniowo dochodzi do ograniczania ruchomości stawu biodrowego i ograniczenia możliwości chodzenia. Ból występuje nie tylko podczas poruszania się, ale również w czasie spoczynku (nierzadko też w nocy). Choroba trwa zwykle wiele lat, a objawy narastają stopniowo z różną szybkością. Choroba może dotyczyć jednego lub obu stawów biodrowych. Jeżeli chory w przeszłości nie przechodził żadnej choroby stawu biodrowego, ani nie doznał urazu tego biodra, a mimo to rozwinęły się zmiany zwyrodnieniowo-zniekształcające - mówi się o koksartrozie pierwotnej. Przyczyny jej powstania nie są dokładnie poznane. Istniejące hipotezy dotyczące etiologii (powstawania) koksartrozy pierwotnej podkreślają znaczenie zmiany składu chemicznego i właściwości fizycznych płynu stawowego, które powodują upośledzenia odżywiania chrząstki stawowej i zwiększenie tarcia powierzchni stawowych, zaburzenia ukrwienia stawu, mikrourazy prowadzące do złamań beleczek kostnych w warstwie podchrzęstnej głowy kości udowej i panewki stawu biodrowego. Czasami ewidentną przyczyną koksartrozy jest przebyty uraz, bądź choroba stawu biodrowego. Nazywa się to koksartrozą wtórną. Może się ona rozwinąć na tle wrodzonej dysplazji (niedorozwoju) stawów biodrowych (koksartroza dysplastyczna), przebytej w dzieciństwie choroby Perthesa, młodzieńczego złuszczenia głowy kości udowej, zapalenia stawu biodrowego, urazowego zwichnięcia stawu biodrowego, złamania głowy lub szyjki kości udowej, złamania panewki stawu biodrowego, jałowej, idiopatycznej (o nieznanej przyczynie) martwicy głowy kości udowej dorosłych i wielu innych chorób i urazów biodra. Koksartroza wtórna występuje znacznie rzadziej niż koksartroza pierwotna. Rozpoznanie choroby opiera się na dokładnie zebranym wywiadzie od chorego, badaniu klinicznym chorego i zdjęciach radiologicznych stawów biodrowych.
Zabiegi fizykalne:
Ultradźwięki
Krioterapia miejscowa
Jonoforeza
Laser
Prądy Trauberta
Kąpiele wirowe
GONARTROZA
Mechanizm powstawania gonartrozy może być dwojaki. Najczęściej zmiany rozpoczynają się od procesu zwyrodnieniowego na tylnej powierzchni rzepki, która podczas zginania kolana jest narażona na silny ucisk. Zmieniona chorobowo rzepka nie pasuje kształtem do łożyska, w którym się znajduje i porusza się w trakcie zginania stawu, co wywołuje ból odczuwany głównie przy wchodzeniu lub schodzeniu ze schodów, czy przy wstawaniu z krzesła. Mówimy tu o tzw. konflikcie rzepkowo - udowym.
Rzadziej obserwuje się tzw. konflikt udowo - piszczelowy, gdy pierwotną zmianą jest uszkodzenie łąkotki poprzez nieprawidłowe i nierównomierne obciążenie powierzchni stawowych, czemu sprzyjają koślawości lub szpotawości. W tego typu uszkodzeniu dolegliwości bólowe pojawiają się podczas stania, chodzenia, obciążenia długotrwałym marszem. Bardzo często przy zaawansowanych zmianach zwyrodnieniowych oba opisane konflikty współistnieją.
Gonartrozie często towarzyszy nie rozpoznane pęknięcie lub oderwanie łąkotki stawu kolanowego lub uszkodzenie więzadeł krzyżowych, których rolą jest stabilizacja stawu kolanowego.
Zwyrodnienie stawu kolanowego występuje częściej u kobiet, zwłaszcza starszych i otyłych. Podstawą do rozpoznania choroby zwyrodnieniowej jest ból w stawie i jego okolicy nasilający się przy ruchach, przy wstawaniu, przy schodzeniu po schodach, w czasie noszenia ciężkich przedmiotów i ustępujący w spoczynku.
Zabiegi fizykalne:
Ultradźwięki
Krioterapia miejscowa
Jonoforeza
Laser
Prądy Trauberga
Kąpiele wirowe