Zróżnicowanie kulturowe w przedsiębiorstwie

• Przedsiębiorstwo i różnice kulturowe

• Zróżnicowanie kulturowe i jego wymiary

• Wielokulturowość i jej konsekwencje

• Modele relacji międzykulturowych

• Przedsiębiorstwo i różnice kulturowe

• Jednym z efektów globalizacji są konflikty tożsamości ...

• Są one wynikiem rosnącego kontaktu międzykulturowego...

• w wyniku którego dochodzi do ścierania się różnic i odmienności

• Kwestia różnic kulturowych jest mocno doświadczana przez firmy

Przedsiębiorstwo i różnice kulturowe

Firmy doświadczają różnic kulturowych jako:

a) problemu w otoczeniu społecznym,

(dywersyfikacja klienteli)

b) jako wewnętrznego problemu

zarządzania (obcokrajowcy jako

pracownicy zarządzanie różnicami

kulturowymi w firmie)

• Zróżnicowanie kulturowe: wymiary

• Skala zróżnicowania kultur od dawna przyciągała uwagę badaczy i praktyków

• W ślad za tym pojawiły się rozmaite propozycje opisu tego zróżnicowania

• Istota: zidentyfikować WYMIARY różnic, wskazać sposoby ich badania/mierzenia

• Zróżnicowanie kulturowe: wymiary

• Kultura: rozwiązuje pewne podstawowe problemy społeczeństwa

• Alex Inkeles i Daniel Levinson: zestaw czterech uniwersalnych zagadnień, mających znaczenie dla wszystkich społeczeństw i grup w ich ramach:

1. postawa wobec władzy

2. relacja jednostka - społeczeństwo/grupa

3. koncepcja męskości i kobiecości

4. sposoby rozwiązywania konfliktów

• Zróżnicowanie kulturowe: wymiary

• Geert Hofstede: nawiązuje do koncepcji Inkelesa i Levinsona w badaniach nad zależnością kultura narodowa-działanie instytucji

• Wymiary:

a) mały - duży dystans władzy

b) indywidualizm - kolektywizm

c) kobiecość - męskość

d) silne - słabe unikanie niepewności

• Zróżnicowanie kulturowe: wymiary

Richard Gesteland: klasyfikacja wymiarów kultury z perspektywy praktyka

Wyróżnia kultury:

1. „prozadaniowe” i „propartnerskie”

2. hierarchiczne i egalitarne

3. polichroniczne i monochroniczne

4. ekspresyjne i powściągliwe

• Zróżnicowanie kulturowe: wymiary

Prozadaniowe:

• uczestnicy koncentrują się na wykonaniu zadania

• podczas spotkań niemal od razu przechodzi się do pracy nad problemem - zadaniem

• uczestnicy tej kultury niewielką wagę przywiązują do „zachowania twarzy”

• niewiele uwagi poświęca się harmonii w zespole

• możliwe konflikty i krytyka wzajemna

• jasny, precyzyjny sposób wypowiadania się

• Duże znaczenie przywiązuje się do pisemnych kontraktów, reguł prawa

• Przykłady: kraje skandynawskie, niemieckojęzyczne kraje Europy, Stany Zjednoczone, Australia, W. Brytania

• Zróżnicowanie kulturowe: wymiary

Propartnerskie:

• żadne zadanie nie może przysłonić osoby partnera (gościa, przybysza)

• trudno prowadzić interesy/działać bez uprzedniego bliskiego poznania się partnerów

• duże znaczenie przywiązywane jest do harmonii relacji i „zachowania twarzy”

• krytyka bardzo ograniczona

• W przypadku nieporozumień polega się na osobistych stosunkach - nie na pisemnych uzgodnieniach: można obrazić!

• Przykłady: kraje arabskie, latynoskie, południe Europy, niektóre kraje słowiańskie

• Zróżnicowanie kulturowe: wymiary

Hierarchiczne:

• Rozbudowane rytuały i ceremoniały przyjęć, spotkań

• Ceremonialność jest ważnym sposobem okazywania szacunku

• Akcentuje się różnice w statusie społecznym i zawodowym

• Należy zwracać się do siebie w sposób oficjalny - po nazwisku, poprzedzając je tytułem (jeśli jest wskazany na wizytówce)

• Przykłady: większość krajów azjatyckich, europejskich, świat arabski

• Zróżnicowanie kulturowe: wymiary

Egalitarne:

• Ludzie czują się skrępowani, gdy mają do czynienia z podkreślaniem różnic w statusie

• Rytuałów protokolarnych jest niewiele i są proste

• Można zwracać się do siebie po imieniu wkrótce po poznaniu

Przykłady: Stany Zjednoczone, Australia, Dania, Norwegia, Kanada

• Zróżnicowanie kulturowe: wymiary

Polichroniczne:

• punktualność nie jest specjalnie ceniona - nie może zakłócać relacji społecznych

• Harmonogramy i terminy traktuje się w sposób elastyczny

• Spotkania są często przerywane - zaczynają się później i kończą później niż zapowiedziano

• Przykłady: świat arabski, kraje afrykańskie, latynoskie, Azja Pd.Wschodnia

• Zróżnicowanie kulturowe: wymiary

Monochroniczne:

• Panuje kult czasu -time is money

• Harmonogramy są ściśle przestrzegane

• Niepunktualność uważana za wadę charakteru i zapowiedź niesolidności

Przykłady: kraje niemieckojęzyczne, skandynawskie, anglosaskie, Japonia

• Zróżnicowanie kulturowe: wymiary

Ekspresyjne:

• ludzie mówią głośno, przerywają sobie często

• dystans przestrzenny między ludźmi w sytuacjach publicznych - bliski

• intensywne wpatrywanie się w oczy - oznaka szczerości

• wyrazista mimika i gestykulacja

Przykłady: Włochy, Grecja, kraje latynoskie

• Zróżnicowanie kulturowe: wymiary

Powściągliwe:

• Ludzie mówią ciszej, nie przerywają sobie, nie krępuje ich cisza zapadająca w trakcie rozmów

• Dystans przestrzenny - większy

• Oszczędność mimiki i gestów

• Przykłady: kraje skandynawskie, Japonia, Anglia

• Wielokulturowość i jej konsekwencje

• Globalizacja sprawia, że zanika charakterystyczna dla poprzedniego czasu izolacja i jednorodność kultur

• W granicach dawniej jednorodnych grup znajdujemy dziś przedstawicieli wielu kultur

• Co dzieje się w warunkach wielokulturowości?

• Wielokulturowość ii jej konsekwencje

• Pojawia się dysonans kulturowy, czyli

... sytuacja, w której ludzi uświadamiają sobie odmienność własnych reakcji kulturowych w tej samej sytuacji (np. sytuacji pracy, nauki, zabawy itp).

• Wielokulturowość i jej konsekwencje

Dlaczego tak się dzieje?

• wzory percepcji nie są nigdy obiektywne - zawsze są uwarunkowane kulturowo;

• kultura prowadzi do:

a) zniekształceń percepcji

b) blokowania percepcji

c) tworzenia przedmiotów percepcji

• Wielokulturowość i jej konsekwencje

Zniekształcenia percepcji...

• Np.. wszyscy Szkoci są skąpi, Polacy - nieodpowiedzialni, Niemcy - solidni itp.. itd..

• Wielokulturowość i jej konsekwencje

• Blokowanie percepcji....

Przykład krakowskiego urzędu pracy

• Wielokulturowość i jej konsekwencje

Tworzenie przedmiotów percepcji...

• jeśli ktoś z naszej grupy atakuje osobę z grupy obcej, to i tak jesteśmy przekonani, że przebieg wydarzeń był odwrotny...

• rola autostereotypu grupy własnej

• Wielokulturowość i jej konsekwencje

Pozytywne strony zróżnicowania kulturowego...

• wielość interpretacji, wzbogacanie znaczeń wynikające z wielości punktów widzenia, większa otwartość na nowe pomysły,

• wzrost możliwości wyboru na skutek twórczości, elastyczności

• Wielokulturowość i jej konsekwencje

Negatywne strony zróżnicowania kulturowego...

• wzrost niepewności wskutek niejednoznaczności sytuacji społecznych

• trudność w uzgadnianiu znaczeń na skutek braku wspólnych kodów interpretacyjnych

• trudność w uzgadnianiu działań

• Wielokulturowość i jej konsekwencje

Reguły, do których powinno stosować się zarządzanie w wielokulturowym środowisku...

• bezpieczniej jest zakładać różnice kulturowe niż ich brak

• należy kłaść nacisk na OPIS raczej niż na interpretację tego, co ktoś zrobił, powiedział

• należy starać się interpretować sytuację z punktu widzenia uczestnika innej kultury

• wyjaśnienie sytuacji należy traktować jako prawdopodobne, nie zaś jako pewne

• Modele relacji międzykulturowych

Cztery modele:

• model kulturowej dominacji

• model kulturowego współistnienia

• model kulturowej współpracy

• model kulturowej rywalizacji

• Modele relacji międzykulturowych

model kulturowej dominacji:

• polega na narzuceniu grupom słabszym wzorów kulturowych obowiązujących w grupie silniejszej (dysponującej władzą)

• wynika z etnocentryzmu, z przypisywania własnej kulturze specjalnej wartości, wyższości

• Modele relacji międzykulturowych

model kulturowego współistnienia...

• polega na poszukiwaniu kompromisu między systemami kulturowymi różnych grup i na akceptacji różnorodności kulturowej

• pozwala to na przyjmowanie stylów życia, metod pracy i rozwiązań organizacyjnych adekwatnych do nawyków ludzi w grupach słabszych, zależnych

• jednolite rozwiązania stosowane są jedynie w tych obszarach działalności, w których widoczne są podobieństwa między kulturami

• Modele relacji międzykulturowych

Model współpracy kulturowej...

• polega na podjęciu wysiłku wspólnego tworzenia nowej kultury

• poszukuje się zgody i promuje aktywność zmierzającą do wspólnego tworzenia wzorów kulturowych

• potrzebna jest postawa otwartości, poszukiwanie synergii kulturowej (jak połączyć własne sposoby działania z innymi?)

• efektem udanej realizacji tego modelu jest pojawienie się nowych wzorów zachowań i wartości, które znajdują oparcie w tradycjach różnych kultur i subkultur

• Modele relacji międzykulturowych

Model rywalizacji kulturowej...

• żadna z subkultur nie jest na tyle silna, by zdominować pozostałe,

• rywalizują zatem ze sobą

• wykorzystują sytuacje dysonansu do wykazania własnej przewagi

•  raczej przejściowe stadium, wiodące do dominacji kulturowej lub którego z pozostałych modeli

• Zalecenia dla zarządzania w warunkach wielokulturowości

Mądra praktyka zarządzania winna rozpoczynać się od ..

• opisu różnych nawyków kulturowych, mających znaczenia w danej sprawie/problemie,

• interpretowania problemu z pozycji różnych kulturowych założeń i wzorców zachowań,

• twórczości kulturowej, polegającej na proponowaniu alternatywnych/nowych wzorców zachowań

Mądra praktyka zarządzania winna zmierzać do ...

• synergii kulturowej, polegającej na utrwalaniu nowych wzorów zachowań, norm, zwyczajów

---