Budowa geologiczna Polski

Na obszarze Polski stykają się trzy zasadnicze jednostki struktury geologicznej kontynentu: platforma wschodnioeuropejska, paleozoiczna strefa fałdowa i alpejskie pasmo fałdowań.

Platforma wschodnioeuropejska to najstarsza część Europy. Rozciąga się ona od Uralu i sięga aż do północno - wschodniej części Polski. Zbudowana jest ona z prekambryjskich skał metamorficznych i magmowych. Na cokole platformy spoczywa pokrywa utworzona z poziomo lub prawie poziomo leżących paleozoicznych i mezozoicznych skał osadowych. Powierzchnia cokołu platformy wschodnioeuropejskiej jest zróżnicowana, tworzą ją wzniesienia i obniżenia. Przykładem wzniesień są: Sławatycz i wyniesienie mazursko- suwalskie. Natomiast obniżenia są następujące: podlaskie, nadbużańskie i nadbałtyckie. Na krawędzi platformy znajduje się niecka brzeżna.

Zachodnia część Polski została uformowana w paleozoiku. Stanowi ona platformę paleozoiczną. Deformacje fałdowe nastąpiły tu w dwóch okresach: w orogenezie kaledońskiej i orogenezie hercyńskiej. Po fałdowaniach paleozoicznych cały ten obszar został pokryty grubą serią osadów permsko - mezozoicznych i kenozoicznych. Jedynie nieliczne jednostki zostały wydźwignięte np.: Sudety, Góry Świętokrzyskie. Podczas ruchów tektonicznych powstały synkliny i antykliny. Za niecką brzeżną znajduje się antyklinorium środkowopolskie, niecka szczecińsko - łódzko - miechowska, monoklina przedsudecka i monoklina śląsko - krakowska. Struktury te zostały później przykryte przez osady trzecio - i czwartorzędowe.

Sudety mają charakter gór zrębowych, występują w nich najstarsze skały w Polsce - gnejsy w Górach Sowich. Poza tym występują skały metamorficzne i magmowe z paleozoiku.

Góry Świętokrzyskie są izolowanym masywem górskim zbudowanym ze sfałdowanych w orogenezie hercyńskiej skał paleozoicznych. Trzon tych gór został wypiętrzony w czasie ruchów orogenezy alpejskiej. Monoklina śląsko-krakowska jest wypełnione przez osady pochodzenia karbońskiego, w ich obrębie znajdują się miąższe pokłady węgla kamiennego.

Pasmo alpejskie jest reprezentowane w Polsce przez Karpaty, które są podzielone na Karpaty zewnętrzne (zwane inaczej fliszowymi), Pieniński Pas Skałkowy i Karpaty wewnętrzne. Na przedpolu Karpat znajduje się rów przedkarpacki wypełniony osadami miocenu. Ruchy fałdowe i płaszczowinowe nastąpiły w Karpatach wewnętrznych w późnej kredzie, w Karpatach zewnętrznych w późnym trzeciorzędzie, natomiast Pas Skałkowy w obu tych okresach.