W skład układu pokarmowego wchodzi przewód pokarmowy z gruczołami i narządy pomocnicze – język i zęby.

Przewód pokarmowy składa się z : jamy ustnej, gardła, przełyku, żołądka, jelita cienkiego i grubego.

Ściany przewodu pokarmowego zbudowane są przeważnie z 3 warstw.

JAMA USTNA : wejście do jamy ustnej, czyli szpara ust ograniczone jest wargami. Obie wargi (górna i dolna) łączą się po bokach w kątach ust. Od podstawy przegrody nosa biegnie na wardze górnej w linii pośrodkowej rynienka podnosowa zakończona u dołu guzkiem wargi górnej. Boczne ograniczenia wargi górnej stanowią bruzdy nosowo-wargowe ciągnące się od skrzydeł nosa rozbieżnie ku dołowi. Dolną granicę wargi dolnej oddzielająca wargę od bródki stanowi bruzda bródkowo-wargowa.

Na wargach odróżnia się część skórną i część pokrytą błoną śluzową oraz odcinek przejściowy o zabarwieniu różowym, w którym obie części wargi przechodzą jedna w drugą. W części wargi pokrytej błoną śluzową i zwróconej do przedsionka jamy ustnej znajduje się na każdej wardze półksiężycowaty fałd łączący wargę z dziąsłem – wędzidełko wargi górnej i dolnej.

PRZEDSIONEK JAMY USTNEJ : przednią ścianę przedsionka stanowią obie wargi a boczne ściany – policzki. Górne i dolne ograniczenia przedsionka stanowią tzw sklepienia przedsionka (wklęsłe wygięcia błony śluzowej przechodzącej z wargi policzków w dziąsła)

Na wysokości drugiego górnego zęba trzonowego przebija błonę śluzową policzka przewód ślinianki przyusznej, jego ujście znajduje się na szczycie tzw brodawki przyuszniczej.

Błona śluzowa warg i policzków nie ma blaszki mięśniowej. Zawiera ona surowiczo-śluzowe gruczoły wargowe i policzkowe oraz gruczoły trzonowe (wyst nielicznie na wysokości zębów trzonowych). Zrąb warg i policzków stanowią mięśnie prążkowane należące do grupy mięśni wyrazowych twarzy.

ZĘBY : ząb zbudowany jest z zębiny i składa się z korony zęba, która tzw szyjką zęba przechodzi w korzeń zęba. Zewnętrzna powierzchnia korony pokryta jest szkliwem (najtwardsza część składowa zęba). Warstwa szkliwa, najgrubsza na szczycie korony, kończy się na granicy szyjki. Szyjka i korzeń zęba pokryte są kostniwem. Wewnątrz zęba znajduje się jama zwana komorą zęba wypełniona miazgą zęba. Komora zęba znajduje się na przejściu szyjki w koronę jej dolny odcinek zwany kanałem korzenia zęba ciągnie się wzdłuż korzenia zęba i kończy się na jego szczycie otworem szczytowym zęba.

Mamy 4 rodzaje zębów: siekacze, kły, przedtrzonowe, trzonowe. Jest to uzębienie różnozębne (heterodontyczne). W drugiej połowie pierwszego roku życia wykłuwają się pierwsze zęby, których do 30 miesiąca wyrasta po 10 górnych i 10 dolnych <- są to zęby mleczne.

Między 7 a 12 rokiem życia wypadają zęby mleczne a od 6 roku życia zaczynają wyrastać zęby stałe. W każdej szczęce wyrasta ich po 16. Zęby stałe pojawiają się do 13 roku życia, ostatni ząb stały czyli trzonowy trzeci wyrasta dopiero po 18 roku życia.

Zęby umocowane są korzeniami w zębodołach szczęki i żuchwy. Połączenie powierzchni korzeni ze ścianami zębodołu określa się jako wklinowanie (więzozrost). Tkanka łączna, która łączy korzeń zęba z kością nosi nazwę ozębnej. Błona śluzowa pokrywająca zębodoły i szyjki zębów tworzy dziąsła – tu odróżniamy powierzchnię wargowe, policzkowe i językowe. Zęby żuchwy ustawione są bardziej pionowo, zęby szczeki lekko skośnie na zewnątrz.

JAMA USTNA WŁAŚCIWA – przechodzi z tyłu w część ustną gardła otworem zwanym cieśnią gardzieli. Przednie i boczne ściany jamy ustnej właściwej stanowią łukowate szeregi zębów i dziąsła. Ścianę górną tworzy podniebienie. Dno – parzysty mięsień żuchwowo-gnykowy. Oba mięśnie żuchwowo-gynkowe tworzą tzw przeponę jamy ustnej, na której leży język i ślinianka podjęzykowa.

Podniebienie – tworzy sklepienie jamy istnej i oddziela ją od jamy nosowej. Składa się z 2 części : przedniej (podniebienie twarde) i tylnej (podniebienie miękkie).

W części przedniej podniebienia twardego znajduje się w linii pośrodkowej brodawka przysieczna i od niej ciągnie się ku tyłowi podłużny szew podniebienia.

Podniebienie miękkie – to przedłużenie podniebienia twardego – fałd mięśniowy pokrmyty błoną śluzową. Na tylnym brzegu podniebienia miękkiego znajduje się w płaszczyźnie pośrodkowej wałeczkowaty wyrostek zwany języczkiem. Bocznie od języczka zbiegają się z podniebienia miękkiego ku dołowi 2 fałdy błony śluzowej. Przedni z nich (łuk podniebienno-językowy) kończy się na brzegu języka mniej więcej na pograniczu między jego nasadą a trzonem. Natomiast fałd tylny (łuk podniebienno-gardłowy) schodzi nieco niżej i biegnie do bocznej ściany gardła. Między tymi łukami znajduje się zagłębienie, w którym leży migdałek podniebienny. Dołek znajdujący się między górnym końcem migdałka a łukami podniebiennymi nazywa się dołem nadmigdałkowym.

Mięśnie podniebienia miękkiego:

-mięsień napinacz podniebienia : leży pomiędzy mięśniem dźwigaczem podniebienia a mięśniem skrzydłowym przyśrodkowym. Unosi i napina podniebienie.

-mięsień dźwigacz podniebienia : leży po stronie bocznej mięśnia napinacza podniebienia. Ma taką samą czynność

-mięsień podniebienno – językowy : leży w łuku podniebienno-językowym. Zwiera cieśń gardzieli, obniża podniebienie.

-mięsień podniebienno – gardłowy : leży w łuku podniebienno-gardłowym, czynność jak wyżej.

-mięsień języczka : leży wzdłuż linii pośrodkowej na tylnej powierzchni podniebienia miękkiego. Unosi i skraca podniebienie miękkie.

JĘZYK – fałd mięśniowy pokryty błoną śluzową. Odróżniamy trzon języka przechodzący ku tyłowi w nasadę języka a ku przodowi w koniec języka, powierzchnię górną (grzbiet języka), powierzchnię dolną i brzegi języka.

Górna powierzchnia trzonu języka, podzielona podłużną bruzdą pośrodkową na 2 symetryczne części, pokryta jest drobnymi wyniosłościami, zwanymi brodawkami językowymi. Wyróżniamy 4 rodzaje brodawek. Brodawki nitkowate, grzybowate, liściaste, okolone.

Na dolnej powierzchni języka widać nieparzysty fałd błony śluzowej – wędzidełko języka.

Przestrzeń w kształcie podkowiastej rynienki między dolną powierzchnią języka a żuchwą nosi nazwę okolicy podjęzykowej. Na błonie śluzowej tej okolicy występują 2 fałdy błony śluzowej zwanej fałdami podjęzykowymi, które biegnąc z prawej i lewej strony do przodu pokrywają ślinianki podjęzykowe.

Błona śluzowa języka pokryta jest nabłonkiem wielowarstwowym płaskim.

MIĘŚNIE JĘZYKA :

1. ZEWNĘTRZNE :

-mięsień bródkowo-językowy : pociąga do przodu kość gnykową i nagłośnię (włókna dolne), przyciska język do dna jamy ustnej (włókna przednie), wysuwa do przodu nasadę języka (włókna tylne)

-mięsień gnykowo-językowy : przykryty prawie w całości mięśniem żuchowo-gnykowym. Na jego bocznej powierzchni przebiega n. językowy, a na powierzchni przyśrodkowej n. językowo-gardłowy i tętnica językowa. Pociąga ku dołowi i cofa język. Skurcz jednostronny powoduje obrót języka dookoła jego długiej osi.

-mięsień rylcowo-językowy : leży przyśrodkowo od żuchwy między tętnicą szyjną zewnętrzną i wewnętrzną.

2. WEWNĘTRZNE :

-mięsień podłużny górny : pokrywa górną powierzchnię języka. Skraca, poszerza język, unosi koniec języka.

-mięsień podłużny dolny : występuje na dolnej powierzchni języka. Skraca język, opuszcza koniec języka.

-mięsień pionowy języka : rozpięty między grzbietem a dolną powierzchnią języka. Występuje najsilniej na brzegach i na końcu języka. Poszerza i spłaszcza język.

-mięsień poprzeczny języka : stanowi główną masę mięśniową języka i powoduje we współpracy z mięśniem pionowym wydłużenie języka. Jest nieparzysty. Jego włókna krzyżują się z włóknami mięśnia pionowego języka i mięśnia bródkowo-językowego. Na brzegach języka przechodzą we włókna mięśnia podniebienno-językowego.

UNERWIENIE JĘZYKA : wszystkie mięśnie języka są unerwione przez nerw podjęzykowy. Trzon i koniec języka unerwione są przez nerw językowy.

UNACZYNIENIE JĘZYKA : tętnica językowa.

Cieśń gardzieli : jest to otwór, który łączy jamę ustną z gardłem i ograniczony jest od górny podniebieniem miękkim, od dołu nasadą języka, z boków łukami podniebiennymi i zagłębieniami, w których leżą migdałki podniebienne.

Gruczoły jamy ustnej – ślinianki :

-ślinianka przyuszna : to gruczoł surowiczy. Wyróżniamy w niej część głęboką leżącą w dole zażuchwowym i część powierzchowną pokrywającą tylny odcinek zewnętrznej powierzchni mięśni żwacza. Cały gruczoł objęty jest torebką powięziową.

-ślinianka podżuchwowa : objęta blaszką powierzchowną powięzi szyjnej. Jest gruczołem surowiczo-śluzowym i leży pomiędzy krawędzią trzonu żuchwy a obu brzuścami mięśnia dwubrzuścowego pod mięśniem żuchwowo-gnykowym. Z powierzchni wewnętrznej tylnej części ślinianki wychodzi jej przewód czyli przewód ślinianki podżuchwowej. Przewód podżuchwowy otacza kilka dodatkowych zrazików ślinianki, które mogą sięgać do tylnego końca ślinianki podjęzykowej.

-ślinianka podjęzykowa : jest gruczołem surowiczo-śluzowym i leży pod błoną śluzową okolicy podjęzykowej, tworząc fałd podjęzykowy. Zraziki tej ślinianki tworzą szereg oddzielnych gruczołów, które mają osobne przewody wyprowadzające zwane przewodami podjęzykowymi mniejszymi. Przednią część ślinianki stanowi gruczoł główny, której przewód zwany przewodem podjęzykowym większym uchodzi albo samodzielnie na mięsku podjęzykowym albo wpada do końcowego odcinka przewodu podżuchwowego.

Pobudzenie włókien przywspółczulnych powoduje wydzielanie niewielkiej ilości gęstej śliny, pobudzenie włókien współczulnych powoduje wydzielanie wielkiej ilości wodnistej śliny.

GARDŁO : ciągnie się od podstawy czaszki do VI kręgu szyjnego : na tej wysokości przechodzi bezpośrednio w przełyk. Do górnego odcinka gardła otwiera się z przodu jama nosowa nozdrzami tylnymi i stąd górna część gardła nosi nazwę części nosowej gardła. Do środkowej części gardła otwiera się z przodu jama ustna. Ten odcinek gardła nosi nazwę części ustnej gardła i sięga prawie do poziomu kości gnykowej, gdzie przechodzi w najniższą część gardła otwierająca się z przodu do krtani i zwanej dlatego częścią krtaniową gardła.

W gardle krzyżuje się droga oddechowa z pokarmową.

Sklepienie gardła – środkowy odcinek zewnętrznej powierzchni podstawy czaszki, przechodzi łukowato w ścianę tylną. Na przejściu ściany górnej w tylną znajduje się skupienie tkanki chłonnej, zwane migdałkiem gardłowym. Na bocznej ścianie części nosowej gardła, na wysokości tylnego końca małżowiny nosowej dolnej, znajduje się ujście gardłowe trąbki słuchowej ograniczone dwoma fałdami błony śluzowej. Oba te fałdy schodzą się ze sobą ponad ujściem trąbki: przedłużenie fałdu przedniego zbiegające ku dołowi w kierunki górnej powierzchni podniebienia nosi nazwę fałdu trąbkowo-podniebiennego, a fałd tylny znacznie silniejszy stanowi tzw wał trąbkowy, a jego przedłużenie zdążające ku dołowi po bocznej ścianie gardła określa się jako fałd trąbkowo-gardłowy. Na wale trąbkowym znajduje się niewielkie skupienie tkanki chłonnej zwane migdałkiem trąbkowym.

W przedniej ścianie części krtaniowej gardła znajduje się wejście do krtani a bocznie od niego zagłębienie zwane zachyłkiem gruszkowatym. Zachyłek ten znajduje się pomiędzy fałdem nalewkowo-nagłośniowym a płytką chrząstki tarczowatej.

Jama gardłowa najszersza w części ustnej, zwęża się ku górze i ku dołowi.

Blaszka właściwa błony śluzowej w części nosowej gardła pokryta jest nabłonkiem wielorzędowym, a w części ustnej i krtaniowej – nabłonkiem wielowarstwowym płaskim. Tkanka podśluzowa jest silnie rozwinięta zwłaszcza w górnym odcinku gardła gdzie w części nie pokrytej mięśniami tworzy powięź gardłowo-podstawną przyczepiającą się do podstawy czaszki. W części nosowej gardła występują gruczoły surowiczo-śluzowe. Rusztowanie ścian gardła stanowią mięśnie prążkowane.

MIĘŚNIE GARDŁA :

Zwieracze :

-mięsień zwieracz gardła górny

-mięsień zwieracz gardła środkowy

-mięsień zwieracz gardła dolny

Dźwigacze: mięsień rylcowo-gardłowy, podniebienno-gardłowy.

PRZEŁYK : zaczyna się jako przedłużenie gardła na wysokości VI kręgu szyjnego i uchodzi do wpustu żołądka na poziomie między X a XI kręgiem piersiowym. Długość przełyku ok 25 cm.

W przełyku wyróżniamy część szyjną, część piersiową (najdłuższą) i część brzuszną (najkrótszą).

Część szyjna wynosi około 5 cm, połączona jest luźno tkanką łączną.

Część piersiowa oddala się stopniowo od kręgosłupa przy czym aorta piersiowa, która biegnie początkowo wzdłuż lewego brzegu przełyku, układa się ku dołowi pomiędzy przełykiem a kręgosłupem.

Z przodu, poniżej tchawicy przełyk styka się z osierdziem i w tym miejscu dochodzą do przełyku oba nerwy błędne, z których prawy biegnie po jego ścianie tylnej a lewy po przedniej.

Początek przełyku jest zwężony.

Błona śluzowa przełyku pokryta jest nabłonkiem wielowarstwowym płaskim i zawiera niewielkie skupienia tkanki chłonnej oraz układa się w podłużne fałdy, w których leżą podłużnie przebiegające pęczki włókien mięśniowych gładkich tworzących blaszkę mięśniową błony śluzowej. W zagłębieniach pomiędzy tymi fałdami znajdują się ujścia gruczołów przełykowych (są gruczołami śluzowymi).

Błona mięśniowa górnej części przełyku utworzona jest z mięśni prążkowanych i ku dołowi przechodzi stopniowo we włókna mięśniowe gładkie – jest ona silnie rozwinięta i zbudowana z 2 warstw włókien mięśniowych, z których warstwę zewnętrzną stanowią włókna przebiegające podłużnie, wewnętrzną zaś – włókna o przebiegu okrężnym. Obie te warstwy przechodzą ku dołowi w błonę mięśniową żołądka, ku górze warstwa włókien okrężnych łączy się z mięśniami gardła, włókna podłużne przyczepiają się dwoma pasmami do chrząstki pierścieniowatej krtani.

Błonę zewnętrzną stanowi w części szyjnej przełyku luźna tkanka łączna, przechodząca w tkankę łączną środkowej przestrzeni powięziowej szyi i śródpiersia tylnego. W części piersiowej błonę zewnętrzną tworzy częściowo opłucna. Część brzuszna przełyku z wyjątkiem powierzchni tylnej – pokrywa jest otrzewną.

ŻOŁĄDEK – leży w okolicy nadpępkowej jamy brzusznej. Położenie żołądka zmienia się zależnie od stanu wypełnienia żołądka i położenia sąsiednich narządów oraz od wieku i pozycji ciała badanego.

Badany na zwłokach żołądek ma kształt worka, który wypukla się ku górze i ku stronie lewej, a w kierunku ku dołowi zwęża się i zakrzywia na prawo.

U osoby żywej na zdjęciach rentgenowskich wykonanych w pozycji stojącej badanego żołądek ma kształt baka o ramieniu lewym zstępującym – dłuższym i prawym, wstępującym – krótszym.

Wyróżniamy ścianę przednią i tylną żołądka, które przechodzą w siebie po stronie prawej bregiem łukowato wklęsłym, zwanym krzywizną mniejszą żołądka oraz po stronie lewej brzegiem wypukłym, zwanym krzywizną większą żołądka.

Na lewym górnym końcu krzywizny mniejszej znajduje się ujście wpustowe albo wpust, które stanowią miejsce połączenia przełyku z żołądkiem, a lejkowato rozszerzający się od tego miejsca odcinek żołądka nosi nazwę części wpustowej.

Odcinek żołądka leżący na lewo od wpustu i wypuklający siię ku górze tworzy tzw dno żołądka. Pomiędzy dnem żołądka a ujściem przełyku występuje głębokie wcięcie wpustowe.

Środkowa część żołądkowa czyli trzon żołądka przechodzi w zaginającą się ku stronie prawej i ku górze część odźwiernikową, która ma kształt krótkiej cewy, znacznie węższej od trzonu. Cewa ta uchodzi do dalszego odcinka przewodu pokarmowego czyli dwunastnicy otworem zwanym odźwiernikiem albo ujściem odźwiernikowym.

Błona śluzowa żołądka wyścielona jest nabłonkiem wielowarstwowym wałeczkowatym. Błona śluzowa układa się w fałdy błony śluzowej, które biegną wzdłuż osi długiej żołądka i wygładzają się w żołądku wypełnionym. Na fałdach i pomiędzy nimi występują brodawkowate pola żołądkowe pooddzielane od siebie wąskimi rowkami. Powierzchnia pola żołądkowego pokryta jest drobnymi listewkami nabłonka, które określa się jako fałdy kosmkowate.

Błona śluzowa zawiera liczne gruczoły, w których rozróżnia się gruczoły żołądkowe właściwe – pojedyncze gruczoły cewkowe znajdujące się w okolicy dna i trzonu żołądka oraz gruczoły odźwiernikowe, rozgałęzione gruczoły cewkowe występujące od odźwiernika wzdłuż krzywizny mniejszej i mniej licznie wzdłuż krzywizny większej. Oprócz tych gruczołów w błonie śluzowej okolicy wpustu żołądka występują pojedyncze, rozgałęzione gruczoły cewkowe (gruczoły wpustowe żołądka)

Ujścia gruczołów żołądka znajdują się na dnie dołeczków żołądkowych, w których niewielkie otworki leżą gęsto obok siebie pomiędzy fałdami kosmkowatymi.

Oprócz gruczołów blaszka właściwa błony śluzowej żołądka zawiera nieliczne grudki chłonne samotne oraz naczynia i nerwy.

Tkanka podśluzowa zbudowana z luźnej tkanki łącznej zawiera naczynia krwionośne i chłonne oraz sploty i zwoje układu nerwowego autonomicznego.

Błonę mięśniową tworzą 3 warstwy włókien mięśniowych gładkich.

Warstwa zewnętrzna utworzona z włókien przebiegających podłużnie – warstwa podłużna jest przedłużeniem włókien podłużnych błony mięśniowej przełyku i występuje na krzywiźnie mniejszej oraz w części odźwiernikowej żołądka. Włókna tej warstwy kurcząc się powodują skracanie żołądka i wypychanie jego treści.

Warstwa środkowa utworzona z włókien przebiegających okrężnie – warstwa okrężna, najsilniej rozwinięta warstwa błony mięśniowej żołądka – jest przedłużeniem włókien okrężnych błony mięśniowej przełyku i grubieje znacznie w okolicy odźwiernika gdzie tworzy mięsień zwieracz odźwiernika. Włókna warstwy okrężnej kurcząc się powodują powstawanie ruchów perystaltycznych.

Włókna warstwy wewnętrznej o przebiegu skośnym – włókna skośne – biegną od wpustu w tylnej i przedniej ścianie żołądka oraz w obrębie dna, nie występując zupełnie w części odźwiernikowej.

Włókna warstw utrzymują napięcie błony mięśniowej ściany żołądka.

Błonę zewnętrzną stanowi otrzewna.

JELITO CIENKIE : długość stwierdzona na zwłokach wynosi 6-8 m, wyróżniamy 3 odcinki: dwunastnicę, jelito czcze i kręte.

DWUNASTNICA – ma około 30 cm długości. Odróżnia się w niej część górną, zstępująca i dolną.

Część górna dwunastnicy, zwana opuszką zaczyna się przy odźwierniku żołądka na wysokości I kręgu lędźwiowego i biegnąc ku stronie prawej i ku tyłowi dochodzi do szyjki pęcherzyka żółciowego. W tym miejscu część górna przechodzi zgięciem górnym dwunastnicy w część zstępująca dwunastnicy, która poza okrężnicą poprzeczną zbiega pionowo ku dołowi. Część zstępująca na wysokości III kręgu lędźwiowego przechodzi zgięciem dolnym dwunastnicy w część dolną. Część dolna biegnie początkowo poziomo ku stronie lewej – część pozioma, a potem zaginając się skośnie ku górze przechodzi przed żyłą główną dolną i aortą brzuszną aż do lewego mięśnia lędźwiowo-udowego gdzie ostrym zgięciem dwunastniczo-czczym przechodzi w jelito czcze. Zgięcie to wypada na wysokości II kręgu lędźwiowego. W przyśrodkowym odcinku tylnej ściany zstępującej części dwunastnicy występuje fałd podłużny błony śluzowej dwunastnicy, na którego dolnym końcu tworzącym tzw brodawkę większą dwunastnicy znajduje się wspólne ujście przewodu żółciowego wspólnego i przewodu trzustkowego.

JELITO CZCZE – zaczyna się przy zgięciu dwunastniczo-czczym i w dalszym ciągu przechodzi w jelito kręte. 2/5 to jelito czcze, 3/5 jelito kręte.

JELITO CZCZE I KRĘTE LEŻĄ W CAŁOŚCI WEWNĄTRZOTRZEWNOWO!!

Dzięki krezce jelito układa się w tzw pętle jelitowe, zajmujące przestrzeń między poszczególnymi odcinkami jelita grubego, sięgając u dołu aż do miednicy mniejszej. Układ i położenie pętli jelita cienkiego są osobniczo zmienne i zależą od wielu czynników takich jak: pozycja ciała, fazy oddechu,

JELITO GRUBE – dzieli się na 3 odcinki : jelito ślepe albo kątnice, okrężnicę i odbytnicę.

W okrężnicy wyróżniamy: okrężnicę wstępująca, poprzeczną, zstępującą i esowatą.

Długość jelita grubego stwierdzona na zwłokach wynosi około 150 cm.

Charakterystyczną cechą budowy ścian jelita grubego są tzw TAŚMY. Taśmami okrężnicy nazywa się 3 silnie rozwinięte pasma podłużnych włókien błony mięśniowej jelita, które ciągną się od podstawy wychodzącego z jelita ślepego wyrostka robaczkowego, wzdłuż całego jelita grubego aż do początku odbytnicy. Taśmy mają w różnych odcinkach rozmaite położenie: w okrężnicy wstępującej i zstępującej jedna taśma znajduje się na powierzchni przedniej jelita, jako tzw taśma SWOBODNA, dwie pozostałe leżą z tyłu. Boczna z tych dwu taśma staje się na okrężnicy poprzecznej górno-przednią i z nią zrasta się sieć wielka – taśma SIECIOWA, przyśrodkowa zaś staje się tylną i stanowi miejsce przyczepu krezki okrężnicy poprzecznej – taśma KREZKOWA. Taśma przednia pozostaje na okrężnicy poprzecznej taśmą swobodną, zwraca się jednak ku dołowi. Na okrężnicy esowatej do taśmy tylno-przyśrodkowej przyczepia się krezka okrężnicy esowatej. Ściągnięte taśmami ściany jelita tworzą fałdy wystające do jego światła – fałdy półksiężycowate okrężnicy.

Jelito ślepe – czyli kątnica, jest wypukleniem długości ok 7 cm, leżącym w prawym dole biodrowym przy tylnej ścianie jamy brzusznej. Położenie jelita ślepego – zwykle w całości pokrytego otrzewną i stąd ruchomego – bywa dość zmienne. Górną jego granicę stanowi płaszczyzna ujścia jelita krętego, które wnika do przyśrodkowej ściany jelita ślepego. Ujście to ograniczone jest na wewnętrznej powierzchni ściany jelita ślepego zastawką krętniczno-kątniczą, która przedstawia się w postaci dwóch fałdów ujmujących poprzecznie leżący szczelinowaty otwór jelita krętego. Na obu końcach fałdy łączą się wędzidełkiem zastawki krętniczo-kątniczej przednim i tylnym. Poniżej ujścia jelita znajduje się okrągłe ujście wyrostka robaczkowego.

Wyrostek robaczkowy – długość ok 8 cm, jest cewkowatym wypukleniem jelita ślepego o bardzo zmiennych wymiarach. Jelito ślepe ma w życiu płodowym kształt lejka, którego zwężony odcinek przechodzi bezpośrednio w wyrostek robaczkowy. W przeważającej liczbie przypadków boczna i dolna ściana jelita ślepego powiększa się w toku rozwoju, a wskutek tego podstawa wyrostka robaczkowego przesuwa się w kierunku przyśrodkowym i ku tyłowi. Przy prawidłowym położeniu jelita wyrostek robaczkowy może zwisać ku dołowi w kierunku miednicy mniejszej lub zajmuje różne położenia w kącie między jelitem ślepym a końcowym odcinkiem jelita krętego, lub też leży po prawej stronie bądź poza jelitem ślepym.

Okrężnica wstępująca – długość ok 18 cm, biegnie od talerza kości biodrowej prawego ku górze aż pod wątrobę, gdzie zgięciem okrężnicy prawym przechodzi w okrężnice poprzeczną. Okrężnica przebiega przeważnie w linii prostej.

Okrężnica poprzeczna – długość ok 55 cm, biegnie łukiem wypukłym ku przodowi i dołowi ku stronie lewej, gdzie poniżej śledziony przechodzi zgięciem okrężnicy lewym w okrężnicę zstępującą. Okrężnica poprzeczna łączy się z tylną ścianą jamy brzusznej krezką okrężnicy poprzecznej oraz więzadłem żołądkowo-okrężniczym z krzywizną większą żołądka.

Okrężnica zstępująca – długość ok 20 cm, zbiega prawie w linii prostej w dół od lewego zgięcia okrężnicy i kończy się na wysokości grzebienia kości biodrowej lewej, przechodząc w okrężnicę esowatą.

Okrężnica esowata - umocowana krezką do ściany jamy brzusznej, ma położenie i kształt zmienny zależnie od długości, która waha się w granicach 15-90 cm.

Odbytnica – zaczyna się na wysokości górnej krawędzi III kręgu krzyżowego jako bezpośrednie przedłużenie okrężnicy esowatej, a kończy się otworem zwanym odbytem.

Górny odcinek odbytnicy, zwany częścią miedniczą biegnie wzdłuż przedniej powierzchni kości krzyżowej i guzicznej i zgodnie z krzywizną tych części kręgosłupa wpukla się ku tyłowi – zgięcie krzyżowe.

Odcinek dolny odbytnicy, znacznie krótszy od odcinka górnego i zwany kanałem odbytowym przechodzi przez krocze tworząc zgięcie kroczowe, wypukle ku przodowi. Ponadto górna część odbytnicy tworzy kilka wygięć w płaszczyźnie czołowej, a jej dolny rozdęty odcinek stanowi tzw bańkę odbytnicy. Granicę pomiędzy częścią górną odbytnicy a kanałem odbytowym stanowi miejsce, w którym odbytnica przebija przeponę miednicy tzn przechodzi między włóknami mięśnia dźwigacza odbytu, tworzącego przeponę. Odbyt jest podłużną szczeliną, położoną głęboko pomiędzy pośladkami.