POLICEALNA SZKOŁA CENTRUM NAUKI I BIZNESU

„ŻAK” W ŁOMŻY

SEMESTR LETNI, ROK SZKOLNY 2011/2012

Radosław Struczyński

Imię i nazwisko słuchacza

Technik BHP

Nazwa kierunku

Semestr drugi

Podstawy statystyki, ekonomiki i organizacji

Nazwa przedmiotu

S. Kobylińska

Imię i nazwisko wykładowcy

Tabelaryczna prezentacja danych statystycznych. Omówienie pojęcia tablic statystycznych oraz rodzaje szeregów

Temat pracy kontrolnej

01.04.2012r.

Data

Temat który powziąłem się opracować jest bardzo szeroki i rozbudowany, dlatego też w poniższej pracy postaram się tylko po krótce przybliżyć zagadnienia z nim związane.

Tablice statystyczne

1. Tablica statystyczna jest formą uporządkowania danych liczbowych dotyczących jednej lub więcej zbiorowości według przyjętych kryteriów. Elementami składowymi tablicy statystycznej są:

• numer;

• tytuł;

• właściwa treść tablicy;

• objaśnienia;

• źródło.

1. Zastosowanie tablic statystycznych

Tablice statystyczne wykorzystywane są w wielu naukach, jak również w działalności praktycznej do różnych celów. Najczęściej jednak stosowane są do prezentacji zebranego i opracowanego materiału statystycznego, do upowszechniania i popularyzowania wyników badania, do ujawniania i przedstawiania prawidłowości, tendencji, powiązań, zależności, koncentracji oraz innych ważnych właściwości badanych zbiorowości lub zjawisk.

1. Technika sporządzania tablic statystycznych

Istnieją pewne ustalone reguły, których należy przestrzegać, aby tablica osiągnęła zamierzony cel.

Tytuł – ma on za zadanie jasno i zwięźle określić przedmiot i cel tablicy. Tytuł tablicy powinien informować, co ona zawiera, jakiego okresu i jakiego terytorium geograficznego dotyczą przedstawione dane, krótko mówiąc: co, kiedy i gdzie. Tytuł powinien być możliwie krótki, długi tytuł jest bowiem „nieczytelny”. Gdy zachodzi konieczność dania dłuższego tytułu, lepiej jest wówczas dać tytuł i podtytuł. Jeżeli wszystkie dane w tablicy są wyrażone w jednakowych jednostkach miary (tonach, kilometrach itp.) można je podać w tytule.

Kolumny i wiersze tablicy – muszę być one tak ułożone, aby łatwo można było z niej czerpać potrzebne dane i aby czytelnik mógł wyciągnąć właściwe wnioski. Należy zawsze dążyć do większej liczby wierszy niż kolumn, bo w przeciwnym bowiem razie otrzymamy tablicę bardzo szeroką, o niewygodnym formacie. Istnieją obowiązujące ogólne prawidła których stosowanie uzależnione jest od celu, jakiemu ma służyć tablica, a z którego wynika kolejność kolumn i wierszy. Istnieje wiele możliwych kolejności.

Najczęściej stosowanymi są:

1. kolejność wielkości rosnących;

2. porządek geograficzny;

3. kolejność chronologiczna, gdy podajemy dane historyczne;

4. kolejność przyczynowa;

5. kolejność zwyczajowa.

U góry kolumny musimy zamieścić tytuł określający, co zawiera dana kolumna. Szerokość kolumny i rodzaj czcionek tytułu zależne są od wielkości liczb w kolumnie. Im więcej cyfr mają liczby, tym szersza musi być kolumna. Gdy liczby są małocyfrowe ,a tytuł kolumny musi być długi, należy go umieścić w paru wierszach.

Tytuły wierszy nie podlegają specjalnym ograniczeniom, jeśli chodzi o długość tekstu. Zwykle stosuje się dla nich czcionki takie, jakimi są drukowane liczby w wierszu.

Rozmieszczenie danych w tablicy – stanowi ono również sprawę bardzo istotną. Liniowanie pionowe tablicy w zasadzie jest konieczne, oddziela ono bowiem liczby sąsiadujących ze sobą kolumn, jednak wtedy, gdy tablica jest wykonywana na maszynie do pisania, a kolumn mamy niedużo, liniowanie można pominąć. Aby ułatwić odnalezienie potrzebnych danych w tablicy lub, aby wydzielić pewne kwestie, stosuje się różne rodzaje linii: pojedyncze i podwójne, cieńsze, grubsze itp.

Liniowania poziomego nie stosuje się. Wyjątek stanowi przypadek, gdy w tablicy podsumowuje się kolumny. Natomiast wówczas, gdy liczba wierszy zawartych w tablicy jest duża, bardzo wskazane jest zrobić, co piąty wiersz nieco większy odstęp, co znakomicie ułatwia odnajdywanie potrzebnych danych w poszczególnych kolumnach. Gdy dane w tablicy obejmują 12 miesięcy, większy odstęp robi się co trzeci wiersz (co kwartał). Sumę danych kolumn zwykle umieszcza się u dołu, sumę wiersza z prawej strony, co ułatwia sprawdzenie sumowania. Gdy chodzi jednak o ułatwienie odczytania danych najważniejszych, tj. sumy ogólnej, a jej części składowe stanowią niejako wyjaśnienie, sumę tę podaje się u góry kolumny lub z lewej strony wiersza.

Kolumnę „inne” podaje się zawsze z prawej strony tablicy, przed sumą, podobnie wiersz „inne” u dołu – przed sumą ogólną.

Gdy wartości danych wyrażone są dużymi liczbami, wskazane jest podawać je w zaokrągleniu, co zwiększa czytelność tablicy.

Dane więcej niż trzycyfrowe należy podzielić odstępami co trzy cyfry, ułatwia to ich odczytanie.

Wyjaśnienia niezbędne dla prawidłowego odczytania niektórych danych podaje się u dołu tablicy, umieszczając odpowiedni odsyłacz przy licznie. U dołu tablicy zamieszcza się również ogólne objaśnienia do tablicy.

Źródła danych – podaje się zawsze pod tablicą źródła, na podstawie których została ona sporządzona. Podanie źródła ma na celu wskazanie publikacji zawierającej informacje o danym zjawisku, a jednocześnie umożliwienie sprawdzenia wiarygodności danych cytowanych w tablicy.

Znaki umowne używane w tablicach statystycznych:

• - (kreska) oznacza, że dane zjawisko nie występuje;

• 0 (zero) oznacza, że zjawisko istnieje, jednak w ilościach tak małych, że liczbowe wyrażenie ich w tablicy jest niemożliwe, tj. w ilościach nie przekraczających pół jednostki miary przyjętej w tablicy;

• . (kropka) oznacza zupełny brak informacji albo brak informacji wiarygodnych;

• x (krzyżyk) umieszcza się w rubryce, która nie może być wypełniona ze względu na układ tablicy „w tym” oznacza, że nie podaje się wszystkich składników sumy.

Zasady ogólne sporządzania tablic statystycznych

• tablica powinna być kompletna, powinna zawierać wszystkie niezbędne wyjaśnienia;

• tablica powinna stanowić logiczną całość, powinna zawierać tylko konieczne dane;

• dane w tablicy muszą być tak uszeregowane, aby czytający rozumiał cel tablicy;

• jednostki miary muszę być ściśle określone;

• po sporządzeniu tablicy należy ją skrupulatnie sprawdzić, pamiętając, iż niewielki błąd podrywa zaufanie czytelnika do innych danych w tej tablicy, a tym samym i do całości badania.

1. Rodzaje tablic statystycznych

Wyróżnia się następujące rodzaje tablic:

• robocze i wynikowe,

• proste i złożone,

• szczegółowe i ogólne,

• oparte na liczbach absolutnych i względnych,

• analityczne.

Szeregi statystyczne

Szereg statystyczny to zbiór wartości liczbowych badanej cechy uporządkowany według określonych kryteriów. Rozróżnimy kilka rodzajów szeregów statystycznych.

Szereg szczegółowy (indywidualny szereg wartości cech) – materiał pierwotny z reguły przedstawiony jest w postaci indywidualnego szeregu wartości cech. Tworzą go jednostkowe wartości lub odmiany cechy przedstawione według kolejności badania jednostek. Szereg szczegółowy tworzą uporządkowane (malejąco lub rosnąco) wartości badanej cechy statystycznej.

Szereg wyliczający – szczególnym rodzajem szeregu szczegółowego jest szereg wyliczający, wykorzystywany do zbiorczej prezentacji istotnych faktów statystycznych. W jego przypadku cechy są wyrażane w różnych jednostkach.

Przykład

Tablica „Szereg szczegółowy wyliczający” prezentuje wybrane dane o województwie lubelskim. Informacje przedstawione są w formie szeregu szczegółowego wyliczającego.

Tablica: Szereg szczegółowy wyliczający

Wyszczególnione	Wartości
Ludność (stan na 30 IX 2009) w tys.	2159,4
Przeciętne wynagrodzenie brutto w sektorze przedsiębiorstw (XI 2009) w zł	2820,63
Bezrobotni zarejestrowani (listopad 2009) w tys.	110,4
Mieszkania oddane do użytku (styczeń-listopad 2009)	5207
Podmioty gospodarki narodowej (listopad 2009) w tys.	155,3

(źródło: Urząd Statystyczny w Lublinie, Dane o województwie lubelskim)

Szereg rozdzielczy to uporządkowany i pogrupowany materiał statystyczny. Poszczególnym wariantom cech ilościowym lub jakościowym przyporządkowane są odpowiadające im liczebności.

Szereg rozdzielczy punktowy buduje się przeważnie dla cechy skokowej.

Szeregi przestrzenne przedstawiają rozmieszczenie wielkości statystycznych według podziału administracyjnego (gmina, powiat, województwo, krajów, regionów geograficznych).

Szeregi dynamiczne (czasowe, chronologiczne) przedstawiają rozwój zjawiska w czasie. Szeregi czasowe momentów prezentują zjawisko w ściśle określonym momencie, zaś szeregi czasowe okresów w ściśle określonym przedziale czasowym.

Bibliografia:

• http://www.statystyka.webatu.com/szeregi_statystyczne.html;

• www.chomikuj.pl;

• http://www.statystyka.webatu.com/szeregi_szczegolowe.html;