Socjologia wychowania wykład 9
(Dokończenie tematu rodziny)
Wątek I
Zakłada że rodzina jako struktura społeczna nie zanika, ale jedynie ulega modyfikacji. Zmianie ulegają jej priorytety, założenia, albo zasady którym jest podporządkowana.
Zamienia się priorytet na satysfakcję małżonków.
Rodzina nadal realizuje podstawowe funkcje z zakresu reprodukcji społecznej, oraz jest środowiskiem w którym ma miejsce reprodukcja podstawowych kapitałów (ekonomiczny, kulturowy, społeczny)
Wątek II
Zakłada się że ma miejsce realny kryzys rodziny. Towarzyszy jej Druga teza: Kryzys rodziny stwarza ryzyko rozszerzenia się na kryzys całego społeczeństwa. Zakłada się że tendencje dezintegrujące rodzinę, są pochodna ludzkich wyborów. Zakłada się że kryzys rodziny jest pochodną podważania racji sensowności jej istnienia. Jest pochodną krytyki rodziny jako instytucji społecznej, pochodną przypisania priorytetu preferencją osobistym nad poczuciem lojalności i obowiązku. Takie interpretacje legitymizują dezintegrację.
Skrajne i mocno zidealizowane (tezy)
EDUKACJA A NIERÓWNOŚCI SPOŁECZNE
Funkcje szkoły jako instytucji społecznej
Kształcenie (przekazywanie wiedzy)
Socjalizacja wtórna
Wychowanie
Alokacja (w nawiązaniu do koncepcji Talcotta Parsonsa)
Selekcja ( w nawiązaniu do koncepcji Talcotta Parsonsa)
Kontrola społeczna
Zachowanie spójności (integracji) społecznej (w nawiązaniu do koncepcji Emila Durkheima)
W społeczeństwie nowoczesnym szkoła traktowana jest jako instytucja wyrównująca szanse odniesienia sukcesu-jest traktowana jako działająca odpowiednio do zasady merytokracji
Jednocześnie jednak wskazywane są kontrowersje najczęściej dwóch typów:
Traktowanie instytucji edukacyjnych jako promujących równość szans może być traktowane jako wymóg występujący w relacji konfliktu wobec wymogu zachowania standardów kształcenia i specyficznej „doskonałości” akademickiej
Założenie wynikające z modeli edukacji liberalnej dotyczące holistycznego rozwoju jednostki w toku edukacji jest rozbieżne z traktowanie edukacji jako odpowiadającej na potrzeby rynku ekonomicznego
Zasada merytokracji określa że zasoby społeczne (awansy społeczne, dochody, różnego rodzaju nagrody) powinny być poddawane dystrybucji odpowiednio do kryteriów osiągnięć merytorycznych pomijając czynniki dziedziczone (zarówno sprzyjające szansom awansu jak również ograniczające je).
Równość szans dotycząca uczestnictwa w przestrzeni edukacyjnej jest traktowana jako podstawowy warunek realizacji równości w obrębie całego społeczeństwa
Z kolei z punktu widzenia założeń socjologii krytycznej edukacja jest traktowana jako uwikłana w proces reprodukcji istniejącego porządku społecznego- wraz z implikowanym w jego obrębie nierównościami.
Nierówności edukacyjne- najczęściej interpretowane są przez pryzmat szans i ograniczeń odniesienia sukcesu szkolnego przez dzieci i młodzież o różnych cechach stratyfikacyjnych (przynależność klasowa, miejsce zamieszkania, płeć, rasa, przynależność kulturowa i religijna, orientacja seksualna itp.)
Struktura społeczna (wg Malcolma Hamiltona i Marii Hirszowicz)-odnosi się do sposobu podziału populacji na pewną liczbę grup, pozostających względem siebie w relacji wyższości, przewagi lub niższości czy podległości na podstawie istotnego kryterium. Zbiorowości te definiowane są poprzez odwołanie do pojęć klasy, statusu, grupy, czasem grupy posiadającej władzę lub partię.
Podstawowe zmienne określające …
Pozycja stratyfikacyjna jednostek jest określana na podstawie trzech czynników:
Wykształcenie- określane jest na podstawie liczby lat nauki, rodzaju ukończonej szkoły, obejmuje poziom wykształcenia ale także jakość szkoły ukończonej na ostatnim poziomie kształcenia, co jest istotne zwłaszcza przy przyjęciu założeń kredencjonalizmu- przypisywanie na rynku pracy dużego znaczenia jakości dyplomów) kosztów wykształcenia, wieku, w którym nastąpiło zakończenie procesu kształcenia
Status zawodowy-określany jest na postawie skali wymogów kwalifikacyjnych, skali złożoności pracy, skali nagród społeczno0ekonomicznych
Dochód-wysokość podstawowego dochodu z pracy, uzyskiwanie dodatkowych zarobków, wysokość całkowitego dochodu, Jednocześnie nagrody w postaci wynagrodzenia za pracę wzmacniane są nagrodami społecznymi w postaci prestiżu.
Podziały stratyfikacyjne:
Kapitalistyczne społeczeństwa zachodnie:
Klasa wyższa (przedstawiciele finansjery, pracodawcy, przemysłowcy, menadżerowie, posiadacze środków produkcji i kontrolujący je)
Klasa średnia (wykonawcy tzw. Pracy przemysłowej white-collar workers)
Klasa pracująca (ludzie utrzymujący się z pracy fizycznej)
Rolnicy ( posiadacze prywatnych gospodarstw rolnych)
Analiza kategorii nierówności w kontekście przestrzeni edukacji wymaga uwzględnienia szeregu czynników-między innymi icj identyfikowaniem zajmuje się socjologia edukacji
Z punktu widzenia historycznego najwcześniej uwzględniane były hierarchiczne relacje wynikające z różnicy między:
klasami społecznymi
Płciami
Przynależnościami etnicznymi
W perspektywie nowoczesnej różnica odnoszona była głównie do faktu zróżnicowanego dostępu do środków (ekonomicznych, bądź środków produkcji) – jest to interpretacja odnosząca się czynników obiektywnych
Z kolei w perspektywie ponowoczesnej uwzględniane są takie kategorie jak tożsamość, podmiotowość, przynależność społeczna ( w tym przynależność subkulturowa), etniczność, orientacja seksualna, różnica (w znaczeniu kulturowym)- jest to interpretacja uwzględniająca czynniki subiektywne, jak również odnoszące się do samopoczucia jednostki w środowisku.
Przedstawicie perspektywy ponowoczesnej zakładają, że zróżnicowane wyniki uzyskiwane w przestrzeni edukacyjnej są pochodną zróżnicowanego uwzględniania specyfiki tożsamości uczniów (tożsamości kulturowej, etnicznej, religijnej, genderowej, seksualnej itp.) – niektóre ich modele są w przestrzeni szkoły preferowane, inne są wyciszane lub marginalizowane.
W analizach dotyczących nierówności konieczne jest rozgraniczenie jej kategorii różnicy. Z punktu widzenia edukacji ponowoczesnej nierówności jest problemem- jej stanem niekorzystnym z kolei różnica- nie jest problemem. Różnicy mogą jednak towarzyszyć siły (czynniki społeczne) określające, że staje się ona podstawą nierówności. Jednostki o określonych cechach mogą być narażone na marginalizację społeczną, jak również identyfikując się z korzystnym statusem mogą nie wykorzystywać szans, jakie są im dostępne.
Zdaniem Roberta Moore’a biorąc pod uwagę takie czynniki określające zróżnicowania społeczne jak klasa, przynależność rasowa, płeć, orientacja seksualna , można wyprowadzić następujące tezy:
Stratyfikacja może występować nieżalenie od klasy społecznej (np. w przypadku społeczeństw preindustrialnych)
Przynależność klasowa może być traktowana jako zmienna zależna (jednostka w toku własnej biografii może zmieniać ją), podczas gdy, czynniki biologiczne i psychologiczne, takie jak rasa, płeć, orientacja seksualna, są zmiennymi niezależnymi –stałymi w toku biografii jednostki.
…jednocześnie jednak przynależność stratyfikacyjna (interpretacja szeroka) oraz klasowa (interpretacja wąska) stanowi wypadkową dwóch grup czynników:
Naturalnych-wrodzonych- określa przynależność stratyfikacyjną
Osiągniętych oraz „zewnętrznych” np. status społeczno-ekonomiczny- przynależność klasowa
Zmiany dotyczące znaczenia czynników określających hierarchie społeczne są związane z procesami zachodzącymi w obrębie:
Struktury zawodowej
Struktury rodziny
Ról kobiet (wskazywane jest zjawisko „rewolucji gen derowej”)
Struktury kulturowej (uzyskanie popularności przez model multikulturowy)
Badania Eriksona i Goldthorpe’a z początku lat 90. Wskazują że:
W odniesieniu do przynależności klasowej w ciągu XX wieku absoluty poziom edukacji w społeczeństwach europejskich wzrósł, ale jednocześnie zachowane zostały proporcje udziału w systemie edukacji młodzieży należącej do poszczególnych klas społecznych. Zróżnicowania klasowe zmniejszyły się na niższych poziomach edukacji natomiast na wyższych nie uległy istotnym zmianom.
W odniesie do zmiennej płci- kobiety znacznie awansowały w przestrzeni edukacyjnej uzyskując relatywnie ( w porównaniu z młodzieżą płci męskiej) lepsze wyniki edukacyjne a jednocześnie podejmując kształcenie w zakresie dyscyplin tradycyjnie traktowanych jako stanowiących domenę mężczyzn. Status kobiet uległ polepszeniu zarówno w kontekście absolutnym jak i relatywnym.
W odniesieniu do zmiennej przynależności etniczne –badania prowadzone w Wielkiej Brytania wskazują na znaczną zmienność wyników w zależności od czasu prowadzenia badań, jak również tereny badawczego (części kraju, w którychbyły realizowane-statusu grup mniejszości, ich specyfiki kulturowej itp.)