PUNKT 1. STYL ŻYCIA, SPOSÓB ŻYCIA, TYPOLOGIE.

1. PRACA, RYTM ŻYCIA

Można wyróżnić dwa style życia zawodowego:

1. Styl unormowany – urzędniczy- czas pracy przewidywalny, czas godzin pracy z góry ustalony.

2. Styl nieunormowany- biznesowy- pracują dłużej niż 8 godzin, ich rytm dnia podlegs róznym wahaniom. Osoby które pracują w godzinach które ulegają zmianą na ogół traktują pracę jako swój styl życia.

Typy funkcjonowania w warunkach nawału pracy.

1. Typ przepracowany- higieniczny- unika się wówczas używek, jada wartościową żywność, uprawia sport, a organizm traktowany jest jak mechanizm o który jeśli się dobrze zadba dłużej będzie użyteczny.

2. Typ przepracowany- niehigieniczny- przepracowanie jest bardzo kosztowne dla organizmu ,ale nie robią nic aby temu przeciwdziałać. Traktują swoje ciało jak niezniszczalny mechanizm , nie licząc się z jego osłabieniem.

- przemęczenie i stres – niepewnośc, czasem lęk, przemęczenie, zdenerwowanie.

-poczucie wpływu na rytm życia- do pracy deklarujemy bezgraniczną gotowość do wyczerpującej pracy przez co ma wpływ na nasz rytm życia.

-wykorzystanie czasu wolnego- ogólnie respondenci nie mają czasu wolnego. Czas wolny nie wykorzystywany jest na wypoczynek lecz na nadrabianie zaległości.

2. PIENIĄDZE.

Kolejnym etapem było określenie stosunku badanych do pieniądza. I tak wyróżniono podział:

1. Oszczędni – rozsądek i rozwaga, racjonalne wydawanie pieniędzy.

2. Oszczędni- skąpi- czyli oszczędzanie do samego oszczędzania.

3. Oszczędni- inwestujący- zapobiegliwi- inwestują w firmę, a także w pośrednio w przyszłość własną, rodziny i dzieci.

4. Rozrzutni- pogarda dla oszczędzania, planowania przyszłości, zapobiegliwości. Pracuję po to by wydawać i być szczęśliwym. Sa rozpustni.

5. Marnotractwo, kaprysy- za takie rzeczy respondenci jawięcej uznają używki i hazard. Wydawanie pieniędzy na wiele rzeczy estetycznych, a bezurzytecznych.

3. SPOSÓB KIEROWANIA WŁASNYM ŻYCIEM

Wyróżniamy 2 typy kierowania wlasnym życiem.

1. Biografia poszukująca- jest to biografia która zawiera wielokrotne zmiany w życiu osobistym i zawodowym. Można mówić o fałszywych startach, pomylkach,ponownych próbach,jest to gotowość do zmian.

2. Bibliografia zaprojektowana- wszystko było zaplanowane. Biografie takie często nie tylko są zaplanowane przez rodziców, ale także niejako przez nich dzidziczone. Na ogół jest to projekt zrodzony z tradyjcji rodzinych. Chodzi również o dzedziczenie firm przez dzieci czy podtrzymywanie rodzinnej tradycji.

O typologiach stylów życia.

1. Różnice między typologią a klasyfikacją stylów życia.

a) po pierwsze style życia i sposób życia są rozumiane rozmaicie.

b) po drugie obok klasyfikacji itnieją różne pseudo-klasyfikacje.

c) po trzecie są różne podstawy na których opiera się klasyfikacja

d) po czwarte są przyjmowane różne kryteria w klasyfikacji.

Ad a) sposób życia- to bezpośrednia rzeczywistośc, natomiast styl życia- jest pewnym kostruktem teoretycznym. Podejście holistyczne- uchwyca całokształt życia codziennego. Natomiast podejście selektywne- kieruje swą uwagę na wybraną strefę życia ( tj. praca, czas wolny, konsumpcja) i tak wyróżniamy 4 typy konsumentów:

1. Aktywnych miejskich

2. Biernych miejskich

3. Aktywnych wiejskich

4. Biernych wiejskich.

Hans Zetterberg wyróżnił pewne style ze względu na orienację życia codziennego ludzi.

1. Praca

2. Konsupcja

3. Odżywianie się

4. Życie rodzinne

5. Życie towarzyskie

6. Uczetnictwo

7. Sport

8. Naturę

9. Religię.

Ad b) wyróżniamy trzy rodzaje klasyfikacji:

1. Klasyfikacja właściwa- czyli elitarna, neo-mieszczańska, wiejska, społeczeństwo masowe (A. Jawłowska,E. Mokrzyckiego)

2. Klasyfikacja w uwikłaniu- P. Bourdieu- wyróżnia dwie osie pierwsza uwzględnia zróżnicowanie na klasy, druga zaś odnosi się do kombinacji kapitału ekonomicznego i kulturowego.

3. Quasi- klasyfikacjami- zespoły opozycyjnych warości, mianowicie: miejskość- wiejskość, tradycjonalizm- nowoczesność, kulturalna aktywność- konsumpcja, posiadanie- samorealizacja.

Ad c) klasfikacje oparte są na rozważaniach teoretycznych i pomysłach. Rozważania teoretyczne to cytowane już inne typologie, oraz proponowane. Cztery typy sposobu zycia, które następnie prezentuje , cechują się zróżnicowaniem charakterystyk związanych z czterema wymiarami.wyróżniamy również rozważania emipiryczne.

1. Sposób życia prawdziwie szczęśliwego- oznacza dobre sterowanie zewnętrzne ( wywieranie wpływu na wydarzenia) oraz sterowanie wewnętrzne (wywieranie wpływu na własne życie).

2. Tradycyjny normalny sposób życia- cechuje się złym zewnętrznym, lecz dobrym wewnętrznym sterowaniem życia.

3. Nowoczesny pusty, sposób życia- odznacza się dobrym wewnętrznym i zewnętrznym.powierzchowne sterowanie własnym życiem, niewielki zasób doświadczeń, podział między tym co publiczne a tym co prywatne.

4. Marny nieszczęśliwy tryb życia- cechuje się złym zarówno wewnętrznym jak i zewnętrznym sterowaniem własnym życiem.Wyłącznie życie prywatne, przwaga negatywnych doswiadczeń.

Wyróżnia się również cztery główne style życia społeczeństwa amerykańskiego:

1. Neo-materialistyczny- wysokie wydatki i wysokie dochody

2. Neo- epikurejski- dom rodzina, przyjaciele, zgoda na życie.

3. Neo- stoicki- życie stoickie nastawione na większe zainteresowaniem sukcesu.

4. Neo-gentlemana- różnorodność uzdolnień i zajęć doążeniem do osiągania wysokiego poziomu, lecz bez ekonomicznej motywacji.

Kryteria klasyfikacji ( typologii):

1. Ze względu na społeczną lokalizację.- dotyczy to do czyich stylów życia odnosi się dana typologia oraz pozycja w określonej społeczności.

2. Ze względu na treść- a więc odnoszą się bezpośrednio do zróżnicowań ludzkich zachowań i motywów tych zachowa ń.

3. Ze względu na uwarunkowania- studiowanych stylów sposobów życia.Najczęściej podstawą są uwarunkowania wynikające z pewnych czynników zewnętrznych tj ekonomicznych, ekologicznych. B.D.Zablocki i R.M.Kantner wyróżnili dwie zasady typologizacji:

• Ekonomiczne – wyróżniają trzy typy: - style zdominowane przez fakt dysponowania własnością,- przez ubóstwo, - przez zawód.

• Pozaekonomiczne- wskazują oni przede wszystkim na modyfkacje stylu życia w związku z cyklem życiowym oraz modyfikacje związane ze zmianą wartości.( w ramach tego ostatniego wyróżniamy cztery formy: -regresja (inne style życia)– eteryczność (style życia duchowego, intelektualnego, klasztornego), - wspólnotowość ( grupy etniczne, komuny) – zachowania zbiorowe ( ruchy społeczne, polityczne).

1. Ze względu na zróżnicowanie – wyborów dokonywanych w codziennym życiu.

2. Ze względu na funkcje- stylu życia R.Merton wyróżnił 5 możliwych typów adaptacji jednostki: 1) konformizm 2)innowacja 3)rytualizm 4)wycofanie 5)rebelia

PERSPEKTYWA HOMO ELIGENS

Perspektywa homo eligens- to perspektywa wyborów dokonywanych przez ludzi w ich życiu codziennym. Socjologowie traktują jednostkę jako biernego obiektu owych oddziaływań poprzez widzenie w niej swego rodzaju skąplikowanego mechanizmu do uznawania za samoorganizujący się system.

TYPOLOGIA HOMO ELIGENS

Wyróżniamy 6 typów stylów życia:

1. Styl życia w sytuacji ograniczonych możliwości dokonywania wyboru.- ograniczenie możliwości dokonywania yboru mogą być związane z czynnikami ekologicznymi, ekonomicznymi, a także stanem techniki.może to być również ły stan zdrowotny, niski poziom umysłowy.

2. Styl życia polegający na unikaniu dokonywania wyboru. – jest to wycowanie ale „wybrać uniknięcie wyboru, to jednak wybrać.”

3. Styl zycia będący poszukiwaniem drogi życiowej, naczelnych wartości itd.- poszukiwanie własnego stylu życia.

4. Styl życia nastawiony na działanie jako cel sam w sobie- ten typ obejmuje sytuacje gdy na działający go podmiotu ważne jest przede wszystkim owo działanie jako takie,a na tyle- jego określone rezultaty; ceni się aktywność i sam proces życia niezależnie – w pewnym sensie od tego czym jest to życie na dzień wypełnione.

5. Styl życia nastawiony na zachowawczy skutek działań- charakterystyczną cechą pewnych stylów jest to, iż życie codzienne ludzi, ich aktywność mają głównie charakter zachowawczy bez względu na to co stanowi dziedzinę .

6. Styl życia nastawiony na działania prowadzące do zmiany.- charakteryzuje się właśnie od punktu 5 orientacją działań na pewną zmianę, na osiągnięcie.

PUNKT 2. ZACHOWANIA ZDROWOTNE.

Zagadnienia , które powinny zostać w centrum zainteresowań badań socjologii medycyny:

- potoczne wyobrażenia na temat zdrowia

- socjologiczne aspekty funkcjonowania ludzkiego ciała

- analiza interakcji między pacjentem a np. promotorem zdrowia

- badania zdrowia jako korelatu struktury społecznej

- formalna i nieformalna organizacja opieki zdrowotnej

KIERUNKI BADAWCZE:

Badanie postaw:

-Postawa( Spencer, Bain)- psychiczny stan gotowości do słuchania, uczenia się czegoś, to stan, który jest warunkiem przyswojenia sobie prawdziwej wiedzy.

-Postawa( Znaniecki, Thomas)- stan umysłu jednostki wobec pewnych wartości o charakterze społecznym.

-Postawa autokreacyjna( A. Gniazdowski)- jednostka sama jest odpowiedzialna za własny los i pomyślność, a pomaga w tym zaradność, przedsiębiorczość i praca. Zdrowie jest wartością centralną, bo zapewnia aktywnej jednostce możliwość zaspokojenia własnych potrzeb i aspiracji, np. w życiu rodzinnym i sferze pracy. Staje się obiektem zabiegów i troski. Staje się obiektem zabiegów i troski, traktowane jest jako rodzaj racjonalnej i opłacalnej inwestycji. Zdrowie jest wartością instrumentalną. Jednocześnie realizacja celów ważnych może odbywać się kosztem zdrowia. Nastawienie te jednak da się zmienić dzięki poszerzeniu indywidualnego zakresu wiedzy o zdrowiu i modyfikacji polityki społecznej.

Badanie zachowań:

Pierwsze, klasyczne badanie zachowań zdrowotnych i ich determinantów prowadzili M. Zborowski i K. Zola.

Przyjmuje się, że przez zachowania związane ze zdrowiem i chorobą rozumiemy wszelkie czynności zmierzające do utrzymania zdrowia lub jego przywrócenia, oraz wszelkie reakcje jednostki wywołane pogorszeniem się samopoczucia, występowaniem dolegliwości lub objawów chorobowych.

5 zasadniczych kategorii zachowań zdrowotnych (A. Titkow):

1. Mające na celu podtrzymywanie zdrowia (np. nawyki higieniczne.)

2. Wynikające z przyjmowania roli chorego.

3. Zachowania otoczenia chorego będące reakcją na wystąpienie objawów.

4. Wybory alternatywnych źródeł pomocy w chorobie.

5. Pełnienie roli chorego.

Promocja zdrowia wnosi nowy nurt do badań sfery zachowań zdrowotnych, na jej gruncie funkcjonują 3 podstawowe kategorie pojęciowe:

- zachowania związane ze zdrowiem

To jakiekolwiek zachowanie lub aktywność, jednostki, będące elementem życia codziennego oraz wpływające na jej stan zdrowia. Promocja zdrowia wspiera zachowania, które prowadzą do zdrowia i stara się ograniczyć lub eliminować te, które zdrowiu szkodzą.

- zachowania ukierunkowane na zdrowie

Są to zachowania wspierane przez promocję zdrowia. To działania podejmowane przez jednostkę niezależnie od jej faktycznego i postrzeganego stanu zdrowia, w celu promowania, ochrony i zachowania zdrowia, bez względu na to, czy są one skuteczne, czy też nie.

- zachowania zagrażające zdrowiu (antyzdrowotne)

Przyjmuje się, że powodem takich zachowań są brak lub niedostatek wiadomości na temat radzenia sobie z problemami zdrowotnymi. Zachowania te są tym częstsze, im niższy jest poziom kultury zdrowotnej człowieka i środowiska, w którym żyje. Może to powodować i prowadzić do utrwalenia się tych zachowań i przekształcenia w rodzaj antyzdrowego stylu życia.

Cztery koncepcje teoretyczne oparte na próbie wyjaśnienia genezy zachowań antyzdrowotnych:

-Teoria dysonansu poznawczego- jednostka uruchamia swoiste mechanizmy poznawcze w obronie zachowań antyzdrowotnych.

-Model oparty na znaczeniu przekonań i wierzeń- analizuje determinanty zachowań pro- i antyzdrowtnych.

-Model kulturowy pozostawania w tyle- próbuje się wyjaśnić obstawanie przy antyzdrowtnych zachowaniach i niepoddawanie się oddziaływaniu profilaktyki.

-Model społecznych porównań- wszelkie zachowania , w tym antyzdrowotne są determinowane przez utrwalone i stabilne poglądy, nawyki i wierzenia.

PUNKT 3. ZDROWIE POLAKÓW PO 1989r.

- nastąpiło ożywienie gospodarcze i wzrost stopy życiowej ludności, przeciętne wynagrodzenie wzrosło.

- stopniowemu obniżeniu uległa też stopa bezrobocia.

- dalszemu obniżeniu tym samym uległa poziom stresu społecznego i poczucia zagrożenia.

- rosną wskaźniki satysfakcji z życia, poczucie optymizmu

- ożywieniu gospodarczemu towarzyszą istotne dla zdrowia działania na rzecz ochrony środowiska, widać wyraźną poprawę warunków ekologicznych.

- dalszej poprawie ulegają wskaźniki umieralności i długości życia w 1997r zanotowano największą liczbę lat. ( 68,5 dla mężczyzny, a 77,0 dla kobiety)

Czynniki bezpośrednio wpływające na zdrowie to:

-styl życia ludności

-czynnik środowiska społecznego

- czynniki biologiczne

- opiekę zdrowotną

- czynniki środowiska fizycznego.

PUNKT 4. WZORY ZACHOWAŃ PROZDROWOTNYCH POLAKÓW.

- pierwszy wzór można określić jako promocję zdrowia, w skład której wchodzi właściwa dieta, aktywność fizyczna, a także rozbudowane kontakty między ludzkie. Pierwszy wzór nie unika papierosów alkoholu i innych używek. Taki tryb stosują przede wszystkim osoby młode, aktywniej nastawieni do życia.

-drugi rodzaj zachowań jest najwyraźniej charakteryzowany poprzez kontakt z medycyną i raczej oszczędzający tryb życia a także negatywny stosunek do używek .drugi styl będą preferować osoby starsze o gorszym stanie zdrowia a tym samym być może bardziej przywiązane do tradycyjnych, opartych o medycynę sposobów dbania.

- trzeci ostatni wzór to grupa zachowań związanych ze zdrowiem stanowią dla nas zachowania medyczne, realizowane poprzez kontakt ze służbą zdrowia.

PUNKT 5. AKTYWNOŚĆ ZAWODOWA OSÓB STARSZYCH.

W obliczu starzenia się społeczeństwa staje się zapewnienie skutecznego systemu opieki nad osobami starszymi obejmującego: wypłatę emerytur, odpowiednią opiekę medyczną, umożliwienie aktywnego udziału w życiu społecznym osoba starszym oraz tworzenie warunków życia uwzględniając ich możliwości i potrzeby. Jednym ze sposobów uczestnictwa wżyciu społecznym jest praca zawodowa, która w przypadku osób starszych mobilizuje je do dbania o swoje zdrowie oraz zaspokaja potrzebę przydatności i przynależności.

Obecnie w naszym kraju obserwuje się podobnie jak w całej Europie postępujący proces starzenia się społeczeństwa czyli wzrost liczby osób starszych przy jednoczesnym zmniejszaniu się populacji osób młodych. Jest to wynikiem wydłużania się życia i dożywania starości przez coraz większą liczbę osób oraz spadku liczby urodzeń. Konsekwencja demograficznego starzenia się społeczeństwa jest między innymi zmniejszenie się populacji osób aktywnych zawodowo. W Polsce obserwuje się zjawisko coraz wcześniejszego przechodzenia na emeryture. W naszym kraju ustawowy wiek emerytalny dla kobiet to 60 lat a dla mężczyzn 65 lat. Stosuje się przeciwdziałanie skutkom starzenia się społeczeństwa. Ważnym elementem polityki państwowej staje się zapewnienie skutecznego systemu opieki nad osobami starszymi zarówno w swerze ekonomicznej oraz w sferze społecznej. Jednym z obszarów działań osób starszych jest praca zawodowa. Pracownicy zazwyczaj opuszczają rynek pracy zaraz po osiągnięciu wymaganego wieku emerytalnego w poczuciu wypracowania sobie emerytury lub też potrzeba uzyskania stałego dochodu emerytury. Z kolei do opuszczenia rynku pracy jeszcze przed osiągnięciem ustawowego wieku są:

-zwolnienia,

-redukcja etatów,

- wypalenie zawodowe lub zniechęcenie wskutek braku możliwości przekwalifikowania się,

-zachęcania starszych pracowników przez pracodawców do wcześniejszego odchodzenie na emeryturę,

-ateizmu, czyli dyskryminowania starszych.

Niezbędne wydaja się działania zwiększające wskaźnik zatrudnienia wśród osób w wieku przedemerytalnym jak:

-zmiana podejścia pracodawców do pracowników

- tworzenie możliwości przekwalifikowania się

-inwestowanie w starszych pracowników

-działania motywujące starszych pracowników do kontynuowania pracy zawodowej

-odpowiednia organizacja pracy i aranżowanie warunków środowiska pracy.

Starzenie jest definiowane jako proces postępującego osłabienia lub upośledzenia funkcji organizmu, któremu towarzyszy utrata zdolności adaptacyjnych do zmian środowiskowych. Jest to nieodwracalne nagromadzenie uszkodzeń wewnątrzkomórkowych, przerastające zdolności organizmu do samo naprawy. Istnieje podział na starzenie się fizjologiczne oraz starzenie się patologiczne. Starzenie fizjologiczne jest procesem nieuchronnym uwarunkowanym wyłącznie czynnikami związanymi z życiem i budowa ustroju.. Starzenie patologiczne powodowane jest przez nabyte choroby, niehigieniczny tryb życia, szkodliwe oddziaływanie czynników środowiskowych, stres. Wraz z wiekiem dochodzi do tzw. Inwolucji czyli szerokiego zakresu zmian regresyjnych w organizmie w wyniku czego stopniowo pogarsza się kondycja psychofizyczna człowieka oraz zwiększa się podatność na choroby: spadek odporności, w układzie krążenia, w układzie pokarmowym, moczowym, ruchu, nerwowym, pogarsza się zmysł wzroku, słuchu, smaku, węchu, zmienia się również skóra.

PUNKT 6. TEORIE STARZENIA SIĘ.

1. Teoria wycofania się- u podstaw tej teorii leżą trzy zasadnicze założenia- po pierwsze że wycofanie starzejących się osób z dotychczasowych form aktywności zawodowej jest rzeczą naturalną. Po drugie proces ten jest traktowany jako nieuchronny. A po trzecie wycofanie nie musi oznaczać nieudolnej starości. Dla społeczeństwa wycofanie się pokoleń osób starszych jest korzystne z uwagi na płynność przejmowania ich pozycji w instytucjach społecznych przez pokolenia młodsze. Osoby starsze już jako emeryt może udzielać się społecznie w stowarzyszeniach. Typowym wyjątkiem od zasady tej są profesorowie uczelni wyższych którzy są długo czynni zawodowo. Wycofanie zależy od środowiska w którym się osoba znajduje.

2. Teoria aktywności- opozycyjna wobec pierwszej teorii. Twórcę uważa się Roberta Havighursta. Podstawowym założeniem tej koncepcji jest przyjęcie że warunkiem udanej starości jest długotrwała realizacja przez ludzi starszych wszelkiej formy aktywności. Całość teorii opiera się bowiem na pozytywnej korelacji pomiędzy aktywnością a szczęściem oraz dobrym samopoczuciem osób starszych.

3. Teoria kontynuacji- o ile dwie poprzednie są przeciwstawne o tyle trzecia łączy w sobie elementy dwóch poprzednich teorii. Gdy osoba przechodzi przez poszczególne fazy życia stanowią kontynuacje poprzednich. Gdy osoba starsza przechodzi przez poszczególne fazy życia, rozwija raczej stałe wartości, normy i zwyczaje będące częścią jej osobowości. W ten sposób wchodzenie w okres starości jest kolejna fazą w której jednostka zachowuje swoje predyspozycje adaptując do coraz nowych sytuacji w swoisty dla siebie sposób.

PUNKT 7. SPOŁECZNE ASPEKTY STARZENIA SIĘ I STAROŚCI.

Pozycja społeczna osób starszych zależy od stereotypu starości funkcjonującego w danym środowisku.

Pozycja społeczna osób starszych może wynikać z 3 założeń teoretycznych:

- poprzez teorie „wyłączenie” osób z pełnienia dotychczasowych ról społecznych, np. poprzez wyznaczonego wieku przejścia na emeryturę.

- poprzez teorie strukturalnej zależności- według której pozycja osoby starszej zależy od decyzji podejmowanych za poziomie makrostruktury przez instytucje polityczne i ekonomiczne.

-poprzez teorię pełnego sukcesu wieku podeszłego- nowoczesne, wysoko rozwinięte społeczeństwa stwarzają takie warunki osobą starszym, że mogą one nie tylko cieszyć się zdrowiem ale także mogą się rozwijać dalej.

Na proces starzenia się wpływają takie czynniki jak:

- zmiany w statusie zdrowia- brak samodzielności i zależność od osób zapewniających opiekę, przyjęcie statusu osoby zależnej co powoduje brak kontroli nad zachowaniami, zależność od leków.

-wycofanie się z aktywności zawodowej- wycofanie się powoduje utratę zdobytego prestiżu, co powoduje brak możliwości realizowania własnych aspiracji.

-obniżenie statusu ekonomicznego- co może wynikać ze stosunku wysokości emerytury do wydatków zaspokojenia potrzeb nie tylko podstawowych ale i wyższych.

- stresujące wydarzenia życiowe- śmierć bliskiej osoby, choroby, i niepowodzenia życiowe członków rodziny.

- zawężanie się stosunków międzyludzkich- straty naturalne śmierć, łączenie się z poczuciem osamotnienia.

- utrata ogólnej pozycji społecznej- degradacja społeczna, obywatel z którym nikt się nie liczy i brak wpływu na decyzje dotyczące własnego życia.

W odniesieniu do osób w starszym wieku ich osadzenie w sieci społecznej jest rozpatrywane w następujących aspektach:

- wielkość sieci- liczba osób z którymi osoba starsza pozostaje w relacjach społecznych.

-przestrzenna lokalizacja sieci- relacje w obrębie gospodarstwa domowego, sąsiedztwa i członków rozproszonych sieci z którymi kontakt wymaga środków transportów.

-zawartość sieci- stopień integracji osoby starszej z siecią.

-układ sieci- stopień homogeniczności ( sąsiedztwo, przyjaciele, dzieci, krewni czy wiek płeć ,status ekonomiczny)

- częstość kontaktów

-siła więzi

-uczestniczenie w życiu społecznym

- osadzenie społeczne- przez co rozumie się czas zamieszkania osoby starszej w jednym miejscu, związki rodziny, sąsiedzkie, włączenie w społeczność.

Jakość życia: jest to satysfakcja z sytuacji życiowej, subiektywna ocena własnej sytuacji życiowej w porównaniu z sytuacją innych osób w tym samym wieku. Jakość życia obejmuje takie wymiary jak: kontynuowania pracy, warunki finansowe, zakres kontaktów międzyludzkich, warunki mieszkaniowe, niezależność w dniach codziennych, uczenie się doskonalenie i satysfakcja z życia.

PUNKT 8. PĘKNIĘTA STRUKTURA SPOŁECZEŃSTWA POLSKIEGO I JEJ ELEMENTY

Struktura społeczna stanowi układ kategorii i grup ludności oraz instytucjonalne ramy dla ich funkcjonowania. W wyniku radykalnych zmian ekonomicznych i politycznych w strukturze społecznej powstają różnorakie naprężenia. Nieciągłości ewolucyjne mogą powodować, że układ kategorii i grup ludności staje się źle dostosowany do otoczenia, czyli do warunków zewnętrznych – inaczej rzecz biorąc są to pęknięcia w strukturze społecznej. Przyczyną pęknięć w społ. polskim jest narastająca różnica między zwycięzcami tranformacji – do których należy przede wszystkim zaliczyć przedsiębiorców, menadżerów i ekspertów, a tymi, którzy relatywnie przegrali. Prowadzi to do dysfunkcjonalności, która objawia się wycofaniem społecznym znacznych segmentów struktury społecznej, a w konsekwencji niedostateczną adaptację do zmieniających się warunków, a więc rozwoju gospodarki kapitalistycznej i demokratyzacji systemu politycznego. Schemat kategorii klasowych:

• Przedsiębiorcy

• Menadżerowie

• Eksperci

• Kierownicy

• Samodzielni

• Wykonawczy pracownicy umysłowi

• Wykwalifikowani pracownicy fizyczni

• Niewykwalifikowania pracownicy fizyczni

• Rolnicy.

Pęknięta struktura społeczeństwa polskiego powstała głównie w wyniku zmiany ustrojowej.

PUNKT 9. WYMIARY ZRÓŻNIOWANIA KLASOWEGO W POLSCE.

Klasy społeczne są uwikłane w sieć społecznych stosunków, są raczej grupami społecznymi mającymi wspólną historię niż tylko luźnymi agregatami ludzi. Niezależnie od rozwoju identyfikacji klasowych grupy te charakteryzują się odrębnymi interesami, które w wymiarze ekonomicznym, politycznym i kulturowym są w różnym stopniu – w zależności od możliwości reprezentacji – wyrażane. Porządkowanie klas odbywa się poprzez kryteria zewnętrzne. Podstawowym kryterium zewnętrznym jest miejsce klas w systemie stratyfikacji społecznej. Formalne wykształcenie, status zawodowy i faktyczny dochód SA trzema wskaźnikami położenia jednostek w strukturze społecznej, które powszechnie uważa się za fundament systemu stratyfikacyjnego współczesnych społeczeństw.

Klasy społeczne różnią się istotnie, zarówno pod względem zgodności, jak i niezgodności cech położenia społecznego. Relacje między klasami są złożone i zmieniają się w czasie. Różnice klasowe ujawniają się zresztą nie tylko w obiektywnych mirach położenia społecznego. Ujawniają się one w wymiarze psychologicznym i behawioralnym. Przedstawiciele róznych klas w odmienny sposób zmieniają swoje poglądy na przeszłość. Zmiany opinii odzwierciedlają różnice w sukcesie, który te klasy społeczne odniosły się w czasie transformacji poskomunistycznej.

PUNKT 10. MECHANIZMY STRATYFIKACJI I HIERARCHIE SPOŁECZNE.

Przez strukturę społeczną zwykło się rozumieć układ stosunków między kategoriami, grupami, instytucjami i ludźmi. Na ogół strukturę społeczną utożsami się z układem nierówności, którego elementami są klasy, warstwy i kategorie społeczno – zawodowe. Nowoczesna struktura zawodowa powinna charakteryzować się wysokim udziałem najwyższych stanowisk kierowniczych i specjalistów w zawodach wymagających wyższego wykształcenia. Głównym ośrodkiem zmian w strukturze społeczno – zawodowej była sfera biznesu. Po transformacji zwiększyła się liczba osób samo zatrudniających się. Charakterystyczną cechą profilu zawodowego w Polsce jest duży odsetek robotników wykwalifikowanych. Drugim co do wielkości segmentem struktury zawodowej są pracownicy placówek usługowo – handlowych. W Polsce jest stosunkowo wysoki odsetek właścicieli gospodarstw – rolników. Struktura społeczeństwa polskiego jest układem sześciu podstawowych kategorii: wyżsi kierownicy i inteligencja, pracownicy umysłowi niższego szczebla, właściciele firm, robotnicy wykwalifikowani, robotnicy niewykwalifikowani oraz rolnicy. Procesy stratyfikacji zareagowały na zmianę systemu polityczno – gospodarczego w Polsce. Zmiany struktury zawodowej stały się naturalnym bodźcem wymuszającym przyrost napływu do kategorii właścicieli poza rolnictwem. Czynnikiem sprzyjającym wzrostowi ruchliwości są zmiany struktury zawodowej. Upadek komunizmu pociągnął za sobą wymianę elity politycznej i zmiany na stanowiskach kierowniczych w przedsiębiorstwach państwowych.

PUNKT 12. SUKCES WSPÓŁCZEŚNIE A W OKRESIE SOCJALIZMU.

Klasę średnią tworzą „ jednostki, które zajmują środkowe pozycje w społeczeństwie”. Kryterium przynależności do klasy średniej:

- wysokość dochodów- chodzi tu nie tylko o ilość pieniędzy ale również sposób w jaki są one uzyskiwane. Wysokość dochodów ma coraz luźniejszy związek z faktycznym poziomem konsumpcji. Typowym przykładem jest „ucieczka przed podatkami” poprzez zaniżenie oficjalnego wynagrodzenia pracownika. Resztę pieniędzy dla pracowników to dodatki, premie, nagrody. Również w wysokościach dochodów znajdują się zasoby zgromadzone w czasach realnego socjalizmu, np. dom. W dzisiejszych czasach osiągnięcie własnego domu jest bardzo trudne.

-styl życia rozumiany jako pewien szczególny sposób konsumpcji materialnej , w którym centralną rolę odgrywa eksponowanie określonych oznak statusu. W dzisiejszych czasach wzór konsumpcji wzorów obowiązujących dostarcza dziś przede wszystkim kultura masowa- telewizyjna i reklamowa. Ta konsumpcja obejmuje całe społeczeństwo i prowadzi do ujednolicenia i spłaszczenia dominujących stylów życia. Kolejna rzeczą wyróżniającą klasę średnią to swoista inflacja oznak statusu. Na współczesnym rynku konsumpcyjnym coraz trudniej znaleźć dobra, które są prestiżowe. W efekcie współczesna klasa niższa upodabnia się biorąc pod uwagę wzory, skalę i styl konsumpcji- do klasy średniej, przez co prowadzi to do utożsamiania znacznej części klasy niższej z klasą średnią.

-sytuacja pracy. Przedstawicieli klasy średniej odróżnia od klasy niższej większa autonomia i niezależność w miejscu pracy. Znajomość ludzi, wywierania dobrego wrażenia, i pewien spryt potrzebny do zdobycia przychylności klientów, pracodawców czy kolegów z pracy.

PUNKT 13. KLASA ŚREDNIA W POLSCE LAT 90. (DOMAŃSKI, DROZDOWSKI)

Klasa średnia w latach dziewięćdziesiątych:

- ekipy rządzące w Polsce po 1989r zmuszone były poszukiwać takiej grupy społecznej, która była by gotowa poprzeć reformy. Praktycznie jedyną taką grupą była klasa średnia która tworzyła się od podstaw. Jedynie ona zdążyła już coś zyskać na reformach i tylko ona miała coś by móc to stracić. Lecz była to klasa średnia stara czyli drobni właściciele warsztatów, drobni hurtownicy, właściciele małej gastronomii.

- fenomen wymuszonej klasy średniej- dużą część współczesnej polskiej klasy średniej powołała do zycia nie tyle potrzeba przedsiębiorczości, niezależności co lęk przed ekonomiczną degradacją – spora część ludzi uciekła w drobną rodzinna przedsiębiorczość w poczuciu pewnej konieczności i pod wpływem ekonomicznej presji. Mając przed sobą perspektywę likwidacji dotychczasowego miejsca pracy i utraty dotychczasowych źródeł utrzymania.

- ekstensywna klasa średnia- przynależność do niej nie jest wyrazem społecznej i ekonomicznej ofensywności ale specyficzną strategią obronną obliczoną na utrzymanie dotychczasowej pozycji.

PUNKT 14. KLASA ŚREDNIA STARA I NOWA.

-Stara klasa średnia stanowi nieodzowny element społeczeństwa agrarno- drobnomieszczańskiego, które jest oparte na drobnej własności indywidualnej i rodzinnej. Stara klasę tworzą jednostki wewnątrz sterowne. Od wyższych warstw społeczeństwa odróżnia ją to ze jej członkowie są beneficjentami wysiłków i zapobiegliwości poprzednich pokoleń. Stara klasa miała reprezentacje polityczne. Stara klasę średnią charakteryzował raczej etos purytański i silna dyscyplina finansowa.

- Nowa klasa średnia tworzą ją przede wszystkim przedstawiciele wysoko wykfalfikowanych specjalistów i ekspertów. Według Gouldnera nową klasą średnią są dwie kategorie: lwy- to uznane autorytety społeczne i lisy- specjaliści w dziedzinie zarządzania. Zdaniem Bergera klasę średnią tworzą ludzie interesu oraz warstwa współczesnej biurokracji. Według Touraine’a współczesna klasa średnia to z jednej strony „nowa klasa robotnicza”to dawne białe kołnierzyki pracownicy sektoru usługowego z drugiej zaś „technostruktura” którą tworzyli ludzie innowatorzy. Nowa klasa nie ma reprezentantów w polityce. Nowa klasę charakteryzuje konsumpcja.

PUNKT 15. ETAPY POLSKIEGO KOŃCA CHŁOPÓW.

- etap pierwszy trwał w socjalizmie w którym został przebudowany ustrój rolny, który też zakończył się niepowodzeniem. Przez co Państwo musiało zaakceptować obecność chłopów w porządku społecznym i zarazem zahamowało to proces modernizacji rolnictwa. Rezultatem były posttradycyjne gospodarstwa, który żyły w symbiozie z socjalistycznym państwem.

- etap drugi dokonuje się później niż w innych częściach Europy i przebiega w inny sposób. W Polsce transformacja miała trzy istotne aspekty: tworzenie podstaw gospodarki, tworzenie systemu welfare state i przemiany ponowoczesnej. Wszystko to odbyło się w jednym czasie gdy na zachodzie odbywało się to stopniowo. Oznaczało to nakładanie na siebie modernizacji i budowanie struktur społecznych.

PUNKT 18. UBÓSTWO, MARGINALIZACJA, WYKLUCZENIE.

Ubóstwo- Jedne gospodarstwa domowe mają dostęp do dóbr prawie nieograniczony, inne ograniczone, lecz wystarczający do utrzymania zdrowia i sprawności wszystkich członków gospodarstwa domowego na zadowalającym poziomie, ale są i takie których dostęp do tych dóbr i usług jest na tyle ograniczony że zaczyna być to problem. Im trudniejszy dostęp tym większe prawdopodobieństwo że wystąpi deficyt dóbr i usług koniecznych do zachowania zadowalającego poziomu zdrowia i sprawności w trzech podstawowych wymiarach ludzkiego życia. I dlatego wyróżniamy dwa rodzaje ubóstwa:

Ubóstwo absolutne – stan warunków bytowych, który uniemożliwia lub w istotnym stopniu utrudnia realizację podstawowych funkcji życiowych.
Ubóstwo relatywne – poziom dochodów jednostki, który jest mniejszy niż przeciętny poziom dochodów lub wydatków, przyjęty w danej społeczności lokalnej lub w danym kraju.

Marginalność- marginalizacja polega na zdominowaniu i peryferyzacji czy też na niejednoznaczności pozycji społecznej i wynikającej stąd obcości, a także niezależnie od tego, z jaka zbiorowością lub grupą mamy do czynienia, można wyróżnić pewne uniwersalne cechy sytuacji tego rodzaju.:

-pozbawienie władzy i dostępu do podejmowania decyzji

-mniej praw a więcej obowiązków

-mniej możliwości wyboru a więcej ograniczeń,

-mniej możliwości ekonomicznej i niższa pozycja ekonomiczna

- mniej możliwości edukacyjnych, zawodowych, wypoczynku

- większe narażenie na skutki społecznych nacisków i kryzysów gospodarczych

- dyskryminacja prawna

- społeczne naznaczanie i praktyki dyskryminujące.

Można powiedzieć że marginalizacja jest związana z uprzedmiotowieniem. Im bardziej człowiek jest uprzedmiotowiony tym mniejszy ma wpływ na życie swoje i swoich bliskich, staje się czymś w rodzaju bezwolnego przedmiotu oddziaływań i manipulacji innych ludzi, nie zależnie od tego czy chcą oni mu pomóc, czy wyzyskać jego słabość dla własnych korzyści.

Wykluczenie społeczne- wyjaśnia się przez procesy społecznego zamykania się grup w zderzeniu z ideą obywatelską- w wbudowanymi i wszechstronnymi prawami jednostki i troską o ich realizację. Są cztery przybliżeni wykluczenia społecznego:

- w ujęciu ekonomicznym nastąpiło niedopasowanie struktury popytu grup na członków ze strukturą podaży kandydatów.

-każdemu może się przydarzyć krótki okres wypadnięcia poza typowe ramy życia grupowego, ale są i tacy, którzy w tym stanie przebywają dłużej niż inni.

-ludzie znajdujący się poza społeczeństwem zwykle są tam nie dlatego że taką drogę cenią i wybrali ale dlatego że mają pewne cechy utrudniające im społeczne funkcjonowanie.

- ludzie po za nawiasem oficjalnego i akceptowanego życia grupowego mają liczne trudności ze zrealizowaniem praw które im przysługują z tytułu obywatelstwa.

PUNKT 19. NOWI BIEDNI W POLSCE.

Wyróżniamy trzy rodzaje Polski.

- Polska spartyzowana- zbiorowości dysponują wszystkimi formami kapitału ekonomicznego i symbolicznego oraz pozycją rynkową. Podstawową wartością jest rynek oparty na merytokratycznych kryteriach a jednostka nastawiona jest maksymalizację zysku.

-Polska państwowa- tworzą osoby zatrudnione na stabilnych etatach w instytucjach sektora publicznego.

- Polska na zasiłku- Zaliczają się do niej klienci instytucji pomocy społecznej ( dysfunkcje społeczne, upośledzeni, podeszły wiek, alkoholizm) osoby niezdolne do pracy. W tej grupie osób znajdują się właśnie nowi biedni, charakteryzujący się:

- osoby bezrobotne

- osoby o niskim poziomie wykształcenia

-gospodarstwa najuboższe

- osoby mające najniższe kategorie wiekowe „bieda dzieci”

- osoby z wyższym wskaźnikiem dzietności

- gospodarstwa którymi kierują kobiety

- nową polską biedę uznaje się za biedę płytką

11, 16,17, 20,21 TE ZAGADNIENIA WYŚLĘ W SOBOTĘ JAK DOSTANĘ JUŻ WSZYSTKIE.