Opieka długoterminowa, wykład 3

Specyfika opieki nad pacjentem przewlekle chorym

Człowiek przewlekle chorych – to osoba, u której w różnym okresie i czasie trwania występują objawy podmiotowe oraz przedmiotowe, ujawniają się zmiany w funkcjonowaniu narządów i układów, w konsekwencji, których, prawidłowe funkcjonowanie człowieka zostaje zaburzone.

Cechy charakterystyczne choroby przewlekłej:

• Długotrwałość:

• Łagodniejszy niż w stanie ostrym przebieg

• Pogorszenie sprawności fizycznej i psychicznej

• Uzależnienie osoby chorej od pomocy innych

• Nieodwracalno zmian patologicznych

Choroba najczęściej ma przebieg naprzemienny z okresami zaostrzeń i remisji.

Osoba, u której rozpoznano chorobę przewleka przechodzi przez kilka etapów przystosowania się do zmienionej straci życiowej:

• Wstrząs jeżeli diagnoza jest nieoczekiwana, osoba jest zdezorientowana, niepewna, nie umie poradzić sobie z nowa sytuacja

• Konfrontacji uczucie rozpaczy i poczucie straty

• Ucieczka zaprzeczenie rozpoznaniu, pomniejszanie znaczenia konsekwencji choroby

• Przystosowanie i reorientacja uświadomienie sobie realności życia z choroba i pacjent zaczyna wypracowywać nowy sposób funkcjonowania w nowej rzeczywistości

• Proces przystosowania może trwać długo.

Podejmowanie opieki nad osoba chora przewlekle i jej rodziną opiera się na znajomości i zrozumienia przez pielęgniarki wzajemnych związków między rodziną a człowiekiem starszym i chorym

Pielęgniarka koordynująca opiekę zobowiązana jest posiadać informacje na temat:

• Człowieka chorego jego stanu psychofizycznego, sprawności, możliwości samo opieki, zakresu oczekiwanej pomocy, problemów, wiedza ta będzie wyznaczała konkretne zadania wobec podopiecznego

• Rodziny i jej sytuacji typ rodziny, rodzaj więzi emocjonalnych, wpływ choroby na funkcjonowanie rodziny, spełniania przez rodzinę jej funkcji opiekuńczej pozwoli to na określenie zakresu pracy z rodzina.

Realizację funkcji opiekuńczej przez rodzinę należy rozpatrywać przez pryzmat:

• Typy wzajemnych relacji między rodziną (a w szczególności głównym opiekunem) a człowiekiem starszym

• Poziomu wydolności rodziny pod względem jej możliwości zabezpieczenia wystarczającej, oczekiwanej i wymaganej opieki i pielęgnacji

• Zakres zmian, jakie zachodzą w rodzinie w wyniku choroby, a z którymi, rodzina powinna sobie poradzić

Typy relacji opiekuńczych w rodzinie:

Najbardziej pożądana relacja między rodziną a osobą chorą występuje wówczas, gdy istnieje równowaga między niezbędną opieka i pielęgnacją, a faktycznie uzyskiwana pomocą.

Dotyczy to pełnego zakresu opieki i pielęgnacji, jaką człowiek powinien uzyskać w sytuacji choroby, a także pomocy w odzyskiwaniu zdrowia, kompensowaniu ograniczonych lub utraconych funkcji. Jeśli natomiast pojawia się nawet nieznaczna różnica między niezbędną pomocą a pomocą udzielaną, to korzystniejsze jest występowanie pewnego niedoboru pomocy niż jej nadmiar. Niedobór pomocy jest mobilizujący dla osoby starszej lub chorej do podjęcia próby samodzielnego radzenia sobie w zaistniałej sytuacji.

I typ członkowie rodziny występują jako osoby wspierające w chorobie i niesprawności, a nie wyręczające chorego

-pełna akceptacja osoby chorej , niesprawnej, starszej

-troskliwość o odzyskanie sprawności, nie wyręczanie

II typ członkowie rodziny wykazują nadmiar opieki – nadopiekuńczości

-wpływ demobilizujący na chorego

-uzależnienie od pomocy innych

-stała gotowość rodziny do udzielania pomocy

-rodzina nie wspiera tylko wyręcza

-brak pełnej akceptacji chorego i traktowanie jako osobę mniej wartościową ,,biedna,,, której należy kompensować występujące niedostatki przez świadczenie pomocy

IIItyp manipulowanie członkami rodziny traktowanie instrumentalne

-pozbawienie renty

-zabieranie dodatku pielęgnacyjnego

-,,zwalnianie,, i usprawiedliwianie się z niewykonywania różnego typu obowiązków z winy i powodu chorego (,,przez ciebie nie mam czasu dla innych, nie mogę tego zrobić)

IVtyp znęcanie się fizyczne i psychiczne nad osobą chorą lub niepełnosprawną

Vtyp szkodzenie choremu wbrew dobrym intencjom-działania wykonywane w dobrej wierze, jednak szkodzące osobie pozostającej pod opieką

Brak przyczyny braku opieki

Rodzina najczęściej nie podejmuje opieki nad osobami starszymi, chorymi lub niepelnosparwnmi głownie z dwóch powodów

1. Braku akceptacji osoby chorej przez rodzinę

2. Braku akceptacji siebie w roli opiekuńczo – pielęgnacyjnej

Niepodejmowanie opieki może być spowodowane również niewydolnością opiekuńcza rodziny przejawiająca się : niesprawnością fizyczna i psychiczna członków rodziny:

• Trudna sytuacja bytowa

• Brakiem wiedzy o udzielaniu pomocy

• Brakiem umiejętności konieczny do podjęcia działań

• Występowaniem słabych lub patologicznych więzi emocjonalnych brak zainteresowania członkiem rodziny

Niepodjęcie wyzwania związanego z opieka może doprowadzić do :

• Oddania członka rodziny pod opiekę służby zdrowia

• Porzucenie osób starszej-ucieczka od obowiązków, scedowanie opieki na innych

Planując opiekę pielęgniarską należy przyjąć założenie, ze nie można w sposób optymalny pomoc człowiekowi choremu w środowisku domowym, nie wspierając rodziny w realizacji opiekuńczej. Z tego względu planowanie pracy z rodzina powinno uwzględniać przygotowanie i wpieranie rodziny w realizowanych przez nią zadaniach.

Pozostawienie rodziny bez opieki stawia ja w sytuacji trudnej emocjonalnie, organizacyjnie i bytowo.

Stresy, jakie są udziałem opiekunów, mogą przekładać się na:

• Zaniedbanie

• Agresje skierowana na człowieka chorego

• Frustracja

• Depresja

• Zaniechaniem opieki

Opieka powinna być przebiegać zgodnie z etapami procesu pielęgnowania. Powinna się rozpoczynać od postawienia diagnozy pielęgniarskiej czyli rozpoznania i określenia:

• Stanu zdrowia podopiecznego

• Stopnia deficytu samo opieki chorego

• Zakresu jego rzeczywistych potrzeb

• Zakresu jego oczekiwań

• Wydolności opiekuńczej rodziny

• Występujących problemów (osoby chorej, rodziny)

Problemy osób starszych chorych przewlekle wynikają z :

• Ograniczeń fizycznych i psychicznych

• Pogarszającego się stanu zdrowia

• Konieczności prowadzenia terapii

• Konieczności prowadzenia usprawniania

Prowadzi to do:

• Koniecznych zmian w dotychczasowych zachowaniach

• Podjęcia nowych sposób postępowania u wykonywania w inny sposób codziennych czynności

• Korzystanie z pomocy osób trzecich przy wykonywaniu podstawowych czynności samoopiekuńczych

• Stosowania nowych czynności wynikających z faktu istnienia choroby

Najczęściej ludzie chory skarżą się na :

• Niemożność samodzielnego wykonywania czynno sic samoobsługowych

• Różnego rodzaju dolegliwości

• Trudności w otrzymywaniu kontaktów z rodzina i otoczeniem

• Poczucie uzależnienia przyjmowania leków

• Przestrzeganie zaleconej terapii

• Stosowanie się do rygorów

• Samotność

• Brak zrozumienia

• Odsuniecie na margines

Problemy rodziny wynikają z :

• Braku umiejętności i doświadczenia w wykonywaniu poszczególnych czynności

• Braku czasu (ogólnie i w konkretnych porach)

• Wrażliwości lub awersji do wykonywania poszczególnych działań lub czynności

• Braku środków finansowych

Najczęściej określane są jako trudności z :

• Karmieniem, myciem i pomocą w przemieszczaniu się chorego

• Organizacja opieki dla chorego

• Stosowaniem wszystkich form zaleconej terapii podawaniem leków, ćwiczenia usprawniające

• Pielęgnowaniem zapobiegawczym zapobieganiem odleżynom , masaże, ćwiczenia

Specyfika opieki nad pacjentem przewlekle chorym w warunkach domowych:

• Trudności w porozumiewaniu się z chorym w sensie fizycznym i emocjonalnym

Temat2

Wypalenie zawodowe

Pojęcie wypalenia zawodowego funkcjonuje w literaturze światowej od 30lat. W Polsce termin ten pojawił się pod koniec lat osiemdziesiątych m.in. z powodu wzrastającego tempa przemian ekonomiczno –społecznych. Przemiany te wiązały się z wysokimi kosztami psychologicznymi-były one szczególnie wysokie w zawodach o charakterze służb społecznych (m.in. nauczyciele, lekarze, pielęgniarki, policjanci). Przedstawiciele tych zawodów narażeni są na narastający stres, przewlekle przemęczenie oraz pogłębiający się brak zadowolenia z wykonywanej pracy. Na wypalenie zawodowe są narażone przede wszystkim osoby w pracy których niezbędna jest bliska emocjonalna relacja z drugim człowiekiem.

Najczęstsze przyczyny wypalenia zawodowego u pielęgniarek

• Stawianie przed pielęgniarkami coraz więcej zadań i obowiązków które wiążą się m.in. z koniecznością zdobywania owej wiedzy oraz rozwijania nowych umiejętności celem zapewnienia pacjentowi opieki na jak najwyższym poziomie.

• Brak sukcesu zawodowego

• Niskie zarobki

• Niski prestiż zawodowy i poczucie rozbieżności miedzy wymaganiami i oczekiwaniami a statusem społecznym pielęgniarek

• Stały kontakt ze słabymi oczekującymi , chorymi ludźmi powodujący duże odciążenie psychiczne – najbardziej na razie na wypalenie zawodowe są pielęgniarki pracujące na oddziałach: psychiatrycznych, IT, onkologicznych

• Brak akceptacji siebie w roli pielęgniarki

• Fizyczne i psychiczne czynniki stresogenne występujące w pracy pielęgniarki: praca zmianowa, przeciążenie, presja czasu, duża odpowiedzialność, brak kontroli nad ostatecznym rezultatem działania, brak kryteriów kontroli osiągnięć, brak informacji zwrotnej, wsparcia społecznego, ,,niepewność jutra,, wynikająca z ciągłych restrukturyzacji placówek służb zdrowia

Definicja i objawy zespołu wypalenia zawodowego

Wypalenie zawodowe to zespół emocjonalnego i fizycznego wyczerpania, obejmujący negatywne nastawienie do pracy, utratę zadowolenia z wykonywanych zadań, poczucie braku osiągnięć osobistych oraz rozwoju negatywnej samooceny prowadzący do depersonalizacji

Wyorania się trzy grupy symptomów składających się na syndrom wypalenia zawodowego:

1. Wyczerpanie emocjonalne istota tej grup symptomów są: niechęć do pracy, brak satysfakcji z jej wykonywania oraz negatywna ocena wykonywanego zawodu. Dominuje poczucie zmęczenia fizycznego i psychicznego, rozdrażnienie i zniechęcenie. Coraz mniej czasu poświęca się na kontakty z pacjentem. Mogą pojawić się dolegliwości somatyczne: bole Glowy, zaburzenia gastryczne, bezsenność, uczucie permanentnego zmęczenia.

2. Depersonalizacja następuje rozwój negatywnego, cynicznego nastawienia do pacjenta, który traktowany jest w sposób bezosobowy, nieczuły, Etap tej pojawia się zazwyczaj, gdy wyczerpanie emocjonalne osiąga wysoki poziom.

3. Poczucie braku osiągnięć osobistych w tej fazie następuje duże obniżenie efektywności i jakości wykonywanego zadania. Pojawia się brak kontroli emocjonalnej, niemożność zapanowania nad sytuacją, trudności w koncentracji. Zanika dążenie do sukcesu, ulega obniżenie samooceny, a nawet utrata poczucia sensu życia.

Sposoby zapobiegania zespołowi wypalenia zawodowego:

Działania profilaktyczne muszą być wielokierunkowe i obejmować różne sfery życia człowieka.
Wśród sposobów zapobiegania wypalenia zawodowemu można wyróżnić:

1. Zapewnienie optymalnej liczby osób pod opieką dla zapewnienia komfortu pracy niezbędne jest przestrzeganie przez przełożonych norm zatrudnienia. Pielęgniarka musi mieć czas dla pacjenta, dysponować taką ilością czasu, który pozwoli jej na realizację wszystkich zadań. Skracanie tego czasu poprzez zwiększanie liczby podopiecznych, jest jedynym z podstawowych czynników stresogennych zawodów medycznych.

2. Przerwy na wytchnienie wśród działań profilaktycznych można wyróżnić wypoczynek bierny oraz rotacyjną zmianę personelu. Wypoczynek bierny sprowadza się do oderwania się nawet na krótką chwilę, od tego co się robi. Pozwala nabrać dystansu i zyskać nowego spojrzenia na problemy. Przerwa na kawę, rozmowę mogą być motorem ładującym akumulatory energii.

3. Bardziej efektywną formą działań profilaktycznych będzie rotacyjna zmiana personelu. Może to być zmiana rodzaju pracy, zmiana stanowiska pracy(w obrębie tego samego zawodu) lub zmiana oddziału w ramach wyuczonej specjalizacji.

4. Skrócenie czasu pracy dłuższy czas pracy sprzyja wypaleniu się. Należy zatem przestrzegać norm czasu pracy przewidywanych ustawą. Wszelkie wydłużanie czasu pracy może być czynnikiem wpływającym na zmęczenie, obniżenie samopoczucia, co z kolei może służyć rozwijaniu negatywnych postaw wobec pacjentów.

5. Odpowiednie przygotowanie miejsca pracy pomieszczenia socjalne powinny chociaż w części przypominać dom rodzinny (rośliny doniczkowe, serwetki na stole, obraz na ścianie). Innym działaniem zapobiegawczym będzie ochrona przed hałasem. Hałas działa na ludzką psychikę w sposób niedostrzegalny powodując brak koncentracji, zdenerwowanie, pobudzenie psychoruchowe. Urządzenia wywołujące hałas powinny być instalowane z dala od miejsc pracy personelu medycznego.

6. Niezbędne jest również prawidłowe oświetlenie miejsce pracy światłem naturalnym jak i sztucznym, kontrolowanie temperatury, czystość i porządek. Istotne jest, by wszelkie przedmioty miały swoje miejsce, Nieład może być dużym czynniki stresogennym. Odpowiednio przygotowane miejsce pracy pozwoli w sposób efektywny funkcjonować pracownikami na stanowisku pracy.

7. Towarzysko zawodowe grupy wsparcia udział w formalnych i nieformalnych spotkaniach towarzysko zawodowych lub koleżeńskich daje okazje do odreagowania. Spotkania takie dają możliwość wymiany spostrzeżeń i są oparciem w pokonywaniu sytuacji stresowych w pracy. Dodatkowo pracownik ma świadomość, ze nie jest osamotniony w swoich decyzjach i postawach w pracy, i ze nie ma zawsze oparcie w kręgu koleżeńskim. Spotkania takie powinny mieć miejsce poza zakładem pracy.

8. Spotkania problemowe wspólne zebrania pracownicze poświęcane wrażaniu i analizowaniu uczuć wywoływanych trudnymi problemami w pracy pozwalają zrozumieć własne reakcje i stosunek do pacjenta. Spotkania umożliwiają wszole rozwiązywanie problemów jednostki, jak również opracowaniem algorytmów postępowań ograniczających bądź eliminujących czynniki stresogenne.

9. Ćwiczenia umiejętność personalnych polega na praktycznej nauce umiejętności bezpośredniego kontaktowania się z pacjentem.

10. Regeneracja organizmu sposób psychofizycznej regeneracji powinien być indywidualnie dobrany do osoby i wynikać z jej upodobań, predyspozycji i zainteresowań. Efektem tych działań poza odzyskiwaniem sil witalnych będzie spokój wewnętrzny i poprawa samopoczucia człowieka.

    1. Przykłady działań regeneracyjnych:

    2. Słuchanie muzyki potem ponowne rozmyślanie o przeżytym dniu

    3. Ucieczka do przyjaciół

    4. Retrospekcja miłych wspomnień

    5. Długie spacery

11. Techniki relaksacyjne przy aktualnym natężeniu stresów w codziennym życiu rozładowywanie tych napięć staje się koniecznością, bowiem w przeciwnym wypadku może dojść do spadku wydajności organizmu i zmniejszenia stopnia jego koordynacji.

12. Najczęściej stosowane techniki relaksacyjne:

• Sen

• Ćwiczenia relaksacyjne

• Ćwiczenia oddechowe

• Techniki relaksacyjne wynikające z określonych filozofii życia: joga, medytacja