Adam Karpiński „Renesans”
6. Stare i nowe. Koniec epoki
# Europa – 1563 sobór trydencki.
# Polska – zgon ostatniego Jagiellona, początek panowania Zygmunta III Wazy.
6.1. Wobec zmian. Historycy kaznodzieje.
Historiografia końca wieku
# Rzeczpospolita Obojga Narodów.
# Marcin Krommer (1512-1589) > O sprawach, dziejach i wszystkich innych potocznościach koronnych polskich ksiąg XXX (przetłumaczone na polski przez Marcina Błażewskiego).
# Polska, czyli O położeniu, obyczajach, urzędach i rzeczypospolitej Królestwa Polskiego > dopełnienie, geograficzno-polityczny opis Polski (1575).
# Po Krommerze rozdwojenie – jedni piszą o dziejach współczesnych, drudzy odtwarzają historię.
Historycy-pisarze:
Świętosław Orzelski (1549-98)
Bezkrólewia ksiąg ośmioro > opisanie wydarzeń dzień po dniu od zgonu ostatniego Jagiellona do sejmu koronacyjnego Stefana Batorego w 1576 r. Ogromna liczba szczegółów.
Jan Dymitr Solikowski (1539-1603) > zajmuje się polityką.
Krótkie opisanie rzeczy polskich od śmierci Zygmunta Augusta > obszerna praca arcybiskupa lwowskiego. Rejestruje wydarzenia z lat 1572-90, tylko w tych, które uczestniczył (relacja pamiętnikarska)
Krzysztof Warszewicki (1543-1603) > pisarz polityczny zajmujący się materią historyczną.
Dwa dzieła około 1589 r. Rerum polonica rum.
Reinhold Heidensten (1553-1620) > sekretarz, historyk piszący po łacinie.
Pamiętników o wojnie moskiewskiej ksiąg sześć (1584) > kreuje dwóch współczesnych bohaterów Stefana Batorego i Jana Zamoyskiego. Weszło to później w Dzieje Polski od śmierci Zygmunta Augusta ksiąg XII (1672).
Łukasz Górnicki > po publikacji Dworzanina polskiego wycofał się z życia publicznego i pisarskiego.
Dzieje w Koronie Polskiej (1597-1603) > okres od 1538 do 1572 roku. Pamiętnikarsko-anegdotyczne wtręty, przytaczanie z pamięci bądź rekonstruowanie ze słyszenia mów wygłaszanych przez postaci historyczne.
Stanisław Sarnicki (1532-97):
Roczniki, czyli o pochodzeniu i czynach Polaków i Litwinów Ksiąg osiem (1587) > dokumentowanie zdarzeń łączy się mocno z ideologią szlachecką. Mitologiczno-heroiczny charakter. Zaczynają je dzieje narodu od Assarmota, w szóstym pokoleniu synowca Noego. Poszukiwanie własnej narodowej mitologii jest cechą sarmackiej ideologii.
Maciej Stryjkowski (1547-1582) > historyczne pisarstwo.
O początkach, wywodach, dzielnościach, sprawach rycerskich i domowych sławnego narodu Litewskiego > opracowanie dziejów Litwy.
Która przedtem nigdy światła nie widziała, Kronika polska, litewska, zmodzka i wszystkiej Rusi (1582) > Palemon, uciekinier z Rzymu, miał być założycielem państwa litewskiego.
Jan Gwagnin (1534-1616)
Sarmatiae Europae desriptio (1579) > opis geograficzno-historyczny ziem Polski, Litwy, Prus, Inflant, Moskwy i Tatarii. Uzupełnione w następnych wydaniach szczegółami wojny polsko-moskiewskiej. Przełożone przez Marcina Paszkowskiego jako Kronika Sarmacyjej europejskiej (1611).
Bartłomiej Paprocki (1543-1614) > historyk.
Herby rycerstwa polskiego > kompendium, dzieło heraldyczne z sarmacką zamaszystością kreślące historycznie udokumentowane i legendarne dzieje rodów szlacheckich.
Jezuici i Piotr Skarga
# 1573 > konfederacja warszawska. Myśl reformacyjna i tolerancja wyznaniowa.
# Jezuici zostali sprowadzeni do Polski w 1564 r. przez kardynała Stanisława Hozjusza. Motor napędzający sferę religijną i umysłowość społeczeństwa szlacheckiego. Zakładają kolegia.
# Jezuici pracują nad nowym przekładem Pisma Świętego po polsku. Istnieje Biblia Leopolity (Mikołaj Szarfenberg 1561), opracowania niekatolickie: Biblia brzeska/Biblia Radziwiłłowska (1563) oraz ariańska Biblia nieświeska (1570-72). Jezuici stworzyli Nowy Testament (1593), Psałterz Dawidów (1594), Biblia, to jest Księgi Starego i Nowego Testamentu (1599) przez Jakuba Wujka (ostatnie po jego śmierci).
Piotr Skargi > studiował w Akademii Krakowskiej, duszpasterz i kaznodzieja. Tworzył szkolnictwo jezuickie i organizował placówki. Został pierwszym rektorem Akademii Wileńskiej (drugiej wyższej uczelni w kraju). Królewski kaznodzieja. Cele: przywrócić jedność wyznaniową w państwie.
Traktat broniący dogmatu Eucharystii przeciwko teologowi kalwińskiemu Andrzejowi Wolanowi > ofensywna polemika z Kościołami innych wyznań.
Zawstydzenie arianów (1604) > atak na arianów.
Upominania do ewangelików (1592) czy Dyskurs na konfederacyją (1607) > krytyka konfederacji warszawskiej z 1573 roku.
Traktat O jedności Kościoła Bożego pod jednym pasterzem (1574) > seria publikacji zapoczątkowana tym traktatem o idei jedności wyznaniowej.
Kazania sejmowe (1597) > traktat wykorzystujący formę kazania, właściwie homiletyce możliwości apelowania do czytelnika. W 8 kazaniach przedstawiono główne choroby RP, stojące na drodze do stworzenia silnego, katolickiego, jednolitego państwa. Głosi katastroficzną wizję zagłady RP jako kary za grzechy społeczeństwa. Przekonanie o odnowie moralnej stanu szlacheckiego, niezbędności przemian ustrojowych poprzez wzmocnienie władzy króla i ograniczenie roli sejmu na rzecz senatu. Stylizacja biblijna. Za życia były tylko dodatkiem do Kazań na niedziele i święta (1597), Kazań o siedmi sakramentach (1600) i Kazań przygodnych (1610).
Żołnierskie nabożeństwo (1606) > parenetyczne utwór rozwijający od Kazań idee powrotu do rycerskich tradycji stanu szlacheckiego. Uważa, że rycerski etos ulega rozkładowi i to wymaga naprawy. Dedykowane Karolowi Chodkiewiczowi i Stanisławowi Żółkiewskiemu. Poszukiwanie nowego heroicznego wzorca i bohatera już nowej epoki (-> baroku).
Roczne dzieje kościelne (1603) > przeróbka słynnej monumentalnej historii Kościoła napisanej przez Cezara Baroniusza, będącej odpowiedzią na głośną protestancką historię chrześcijaństwa zwaną jako Centurie magdeburskie. Skarga przedstawia historię jednolitego kościoła, dostarcza argumentów, które miały pomóc w walce z reformacją.
Żywoty świętych Starego i nowego Zakonu na każdy dzień przez cały rok, wybrane z poważnych pisarzów i doktorów kościelnych, których imiona niżej są położone. Do których przydane są niektóre duchowe obroki i nauki przeciw kacerstwom dzisiejszym, tam gdzie się żywot którego doktora starożytnego położył. K temu Kazania krótkie na te święta, które pewny dzień w miesiącu mają > polska wersja zbioru żywotów świętych. Obszerne, dwutomowe wydane w 1579 r., obejmuje 1000 stron druku. Podporządkowane kalendarzowi liturgicznemu, opatrzone komentarzem zawierającym nauki moralne, uzupełnienia, aktualizacje treści, wskazówki dotyczące źródeł. Miała to być adaptacja dzieła Laurentego Suriusa (wzór żywotów). Żywoty polskie i jezuickie. Nowość to żywoty zaczerpnięte z biblijnych opowieści, papieży czy przejęte z źródeł żywoty ojców pustelników. Zamierzenia swoje Skarga wyłożył w rozdziale Przedmowa do czytelnika (O sposobie i postępku w wykładaniu tych żywotów) > dopasowuje się do czytelnika, do jego gustów, możliwości. Funkcja dzieła: dydaktyzm poprzez przykłady. Stały się najważniejszym podręcznikiem do kształcenia dzieci i młodzieży. Uniwersalna książka o historii, historii Kościoła, dziejach rzymskich cesarzy i władców średniowiecznych.
6.2. Pokolenie poszukujące
Sebastian Fabian Klonowic – poeta tradycji
# 1545-1602.
# Debiutuje w 1576 r. tłumaczeniem Klemensa Janicjusza, które zatytułował Królów i książąt polskich zawarcie i opis (Vitae Regum Polonorum) > książka przeznaczona do nauki historii Polski.
# Worek judaszowy (1600) > poemat.
# Żale nagrobne na szlachetnie urodzonego i znacznie uczonego męża, nieboszczyka Jana Kochanowskiego (1585) > zwraca się do poety. Treniczny cykl o śmierci J. K. Polski utwór. Skoncentrowane są osobie zmarłego, wykazaniu jego wielkości i podkreślaniu poniesionej straty.
# Młodsza i ostatnia generacja renesansu, nie mogła go współtworzyć, wyrosła i dojrzewała w czasach najświetniejszych.
# Uprawia literaturę moralistyczną, stawiającej problemy szlacheckiej edukacji, moralności obywatelskiej, wzorców przystojnego żywota.
# Używa pseudonimu Acernus (łac. Acer - klon).
# Burmistrz, rajca w Lublinie.
Pierwszy okres do lat 80.:
Roxolania (1584) > łaciński poemat. Poemat opisowy poświęcony ziemiom Rusi Czerwonej, do pewnego stopnia poeta podróżny, poeta bowiem z orszakiem muz wędruje przez ruskie lasy, bezdroża i miasta, zyskuje w ten sposób okazje do tworzenia opisów o charakterze przyrodniczym i etnograficznym. Szczegóły techniczne i obyczaje. Ubarwia anegdotami, ciekawostkami.
Katonowe wiersze podwójne (1588) dobrych obyczajów uczących, prawie wedle potrzeby poprawionych i rytmami polskiemi wyświetlonych > dydaktyzm, zbiór przysłów pouczających, zbiór sentencji moralnych. Na łacinę przetłumaczył to Erazm z Rotterdamu.
Dworstwo obyczajów dobrych > podręcznik etykietalny, styl katechizmowy, przeznaczony do nauczania młodzieży. W pytaniach i odpowiedziach zawarte są podstawowe informacje na temat ubioru, zachowania.
Zwycięstwo bogów, zawierające wychowanie prawdziwego bohatera (1587) > poemat. Poeta łaciński, poeta-nauczyciel. Pracował nad nim 10 lat. Victoria decorum - zwycięstwo bogów, olimpijczyków nad Gigantami (zwycięstwo cnoty nad pychą, rozkoszą, triumf prawdziwego szlachectwa). Triumf dobra nad złem. W ten utwór wpisał autor wszystko co znał, wiedział i przeczytał. Encyklopedyzm.
Utwory oryginalne to dzieła pisane w języku łacińskim.
Drugi okres:
Praca nad Victoria decorum (wydany w 1600 r.).
Flis to spuszczanie statków Wisłą i inszymi rzekami do niej przypadającymi (1595 i 98) > temat: spławianie zboża Wisłą. Poemat opisowy i podróżny, charakter pieśniowy (z powodu strof safickich). Część 1: napisana jakby przez moralistę, traktuje o niedogodnościach żeglowania. Część 2: doradzanie w sprawie flisu, praktyczne porady o handlu, budowie i przygotowaniu szkuty, wykład o słownictwie flisackim. Część 3: przewodnik spławu, reportaż z tego co flisak widzi. Klonowic nazywa, tropi słowa, ich etymologię, pokazuje podobieństwa, szuka synonimów, bawi się homonimami.
Worek Judaszów to jest Złe nabycie majętności (1600) > summa występności świata ułożona według konceptu średniowiecznej opowieści o Judaszu i jego worku uszytym z czterech rodzaju skór, pod który kryją się cztery rodzaje łotrów-złodziei. 1: wilczy, tajemny. 2: lisi, chytry, nadrabia pochlebstwem. 3: rozmaity, rysi. 4: lwi, moc i gwałt. 4 części obszernego dzieła, encyklopedyczna pedanteria i moralizatorski ton. Scenki rodzajowe i bogactwo leksykalne. Scenki wyjęte z toku narracji mogłyby być samodzielnymi utworami, reporterskimi migawkami rejestrującymi zdarzenia prawie na gorąco.
W stronę baroku.
Stanisław Grochowski i Sebastian Grabowiecki
# Styk dwóch epok wyzwolił różnorodne intencje.
Stanisław Grochowski (1542-1612) > nie był jezuitą, ale był jezuickim poetą. Zagorzały sympatyk Societatis Iesu, służy im piórem.
Około 80 wierszy.
Wiersze i insze pisma co przebrańsze, częścią z łacińskich przełożone, częścią od niego samego napisane (1607-9).
Wiersze okolicznościowe > promuje książki, pełni rolę panegirysty.
Kaliopea Słowieńska Zygmuntowi III na stolice polską wstępującemu.
Pieśń Kalijopy słowieńskiej na teraźniejsze pod Byczyną zwycięstwo > później je śpiewano. Pieśni meliczne.
Hołubek do żołnierzów > później je śpiewano. Pieśń o Gabrielu (Hawryle) Hołubku, który zginął w bitwie pod Byczyną, stał się bohaterem nowych czasów. Promuje nowego władcę Zygmunta Wazę (bitwa to był triumf Jana Zamoyskiego nad wojskami austriackiego arcyksięcia Maksymiliana i jego polskimi zwolennikami, otwierała drogę Zygmuntowi Wazie do tronu).
Zna na pamięć dorobek Kochanowskiego i czerpie z niego cytaty.
Satyra Babie koło o nominacie krakowskim po śmierci ks. Jerzego Radziwiłła kardynała (1600) > utwór miał wesprzeć kandydaturę Bernarda Maciejowskiego na krakowską stolicę biskupią. Wiersz wypowiadają kościele baby czterozgłoskowcem. Znieważa innych biskupów i dlatego poeta tracił przed królewski sąd.
Wiersze funeralne: treny, nagrobki, żale pogrzebowe. Badacze dostrzegają cechy barokowe. Zbliżenie cyklu źrenicznego do pogrzebowego ceremoniału.
Poezja religijna: tłumaczenia (przełożenie Niebieskie na ziemi zabawy albo bogomyślne rymy 1511 Tomasza a Kempis).
Hymny kościelne (1598), Hymny, prozy i cantica kościelne (1599), Rytmy łacińskie dziwnie sztuczne (1606) > przekład hymnów kościelnych i brewiarzowych oraz pieśni religijnych. Rytmy zawierają Pieśń Kazimierza świętego królewica polskiego oraz cztery hymny maryjne, małe godzinki (w tym Witaj gwiazdo morska, która jest śpiewana do dziś).
Wirydarz albo Kwiatki rymów duchownych o dziecięciu Pana Jezusie na chwalebne narodzenie Jego > estetyka barokowa, przekład niemieckiego jezuity Jakuba Pontana. Cykl kilkudziesięciu wierszy układających się w szczególną adoracje dzieciątka w betlejemskiej stajence; uczestniczą w niej Maryja, Józef Starzec, pasterze, trzej Królowie, Córy Syjońskie, Aniołowie, Niebo, Ziemia i zwierzęta oraz Poeta. Wiersze układają się w rodzaj widowiska teatralnego. Styl: zmysłowość (pieszczoty Matki i Dzieciątka, tj. karmienie piersią) oraz styl słodki (zdrobnienia i sensualne epitety). -> poszerzył repertuar tonacji liryki religijnej. Wirydarz to kwietny ogrod.
Postać poety starca stojącego u kresu życia.
Toruńskie noce > poemat. Wplata w treść panegiryczną czy funeralną wątki osobiste. Wiejski azyl opisuje poeta z miłością i odrobiną autoironii. Poeta starzec wie, że już pora „zjeżdżać do podziemnego Konstantynopola”.
Sebastian Grabowiecki (1543-1607) > podobnie: jezuita i także późno podjął się pióra.
Twórczość dynamiczna, zaangażowana, towarzysząca każdemu wydarzeniu.
Niestałość Marcina Lutra (1585) > broszura. Brak zaciekłości i rzeczowa argumentacja w tekście polemicznym. Starał się wykazać doktrynalne niekonsekwencje i sprzeczność w pismach Lutra i Melanchtona.
Po śmierci żony obrał stan duchowny. Opat cystersów w Bledzewie.
Setnik rymów duchownych (1509) > zawiera dwa setniki wierszy. 201 utworów. Dwa wiersze dedykacyjne do Zofii Myszkowskiej i Piotra Myszkowskiego. Źródło inspiracji: poezja włoska, tradycja petrarkistyczna. Wzorował się na Rime spirituali (1570) kaznodzieiGabriela Fiammy. Z Tasso przejął 20 kancon, z Fiammy 27 wierszy, wszystkie sonety i tytuł całego zbioru. Inne źródło to Biblia oraz średniowieczna literatura ascetyczna: 33 wiersze od Księgi Psalmów, 9 od Księgi Hioba, 3 od Księgi Izajasza. Parafrazy modlitw Brewiarza rzymskiego, 8 wierszy ma źródło w Harfie duchownej (1585) > pierwszej polskiej książce do nabożeństwa przeznaczonej dla osób świeckich, opracowanej przez polskiego jezuitę Marcina Laterne. Sięga do petrarkistów. Wizja świata podzielonego, rozpadającego się na dwie strefy: Boga i człowieka, łaski i grzechu, życia i śmierci (dychotomiczna struktura). Podmiot jest grzeszny, słaby, pozostaje mu tylko nadzieja w łasce. Seria sonetów o 7 grzechach głównych. Wiersze obrazowe i zmysłowe. Interpretacja Rytmów jako medytacji, która w dyskurs z Bogiem angażuje w sposób systemowy i uporządkowany zmysły, pamięć, rozum i wolę.
6.3. Długie życie renesansu
Naśladowcy Kochanowskiego
# Kochanowski-wzór dla: fraszek Malchera Pudłowskiego, wierszy Anonima-Protestanta (teksty czarnoleskie), na drugim planie poezji Sępa Szarzyńskiego (w parafrazach psalmów).
Sebastian Petrycy z Pilzna (1554-1626) > wykształcony, tłumacz i komentator dzieł Arystotelesa, poeta przygodny.
Horatius Flaccus w trudach więzienia moskiewskiego na utulenie żałów… w li ryckich pieśniach zawarty (1609)> po wyprawie wojewody Jerzego Mniszcha do Moskwy, dostał się po upadku Dymitra Samozwańca do rosyjskiej niewoli.
Jan Rybiński (!560/65-1621) > protestant, nauczyciel.
Gęsi różnorymnych księga I (1593) > patronat Kochanowskiego: kompozycja, styl, forma wersyfikacyjna i tematyka. 20 pieśni nazwanych gęślami, które rozwijają myśl zawartą w łacińskim motcie, zaczerpniętym od klasyków lub z biblijnych psalmów, ale wspieraną cytatami bądź aluzjami odsyłającymi do Kochanowskiego. Poezja ziemiańska: pochwały ziemiańskiego bytowania.
Poezja J.K. jest najważniejszym źródłem, tematy, które podejmował, warto opracować jeszcze raz. Kierunek refleksji: kondycja ludzka. Dominuje pochwała złotego środka z domieszką zadumy i pesymizmu (jak u J.K.).
Brak tematyki miłosnej i hedonistycznej.
Wiosna (1599) > poemat. Obraz natury, bogaty, tętniący szczegółem, barwny i dynamiczny.
Andrzej Zbylitowski (1565-1608) > prowadzi ziemiańskie życie po niezbyt udanych próbach kariery dworskiej.
Żywot szlachcica we wsi (1597) > obszerny poemat. Ideowa ostoja szlachcica ziemianina. Wzór żywota ziemiańskiego to najważniejsza wartość. Wyższość kondycji ziemianina. Opis ziemiańskiego inwentarza z barokowym dostrzeganiem szczegółu.
Wieśniak (1600) > przedstawienie idylliczne. Powtarza koncepcje Żywota.
Adam Czahrowski (1563-99) > na co dzień spotykał się z Sępem w tej samej wiosce. Tułaczka żołnierska.
Treny i rzeczy rozmaite (1597 i 99).
Powiedz ty, muzyko moja > wspomnienie, skarga żołnierza, zakończona prośbą do Boga.
Jan Smolik (1560-1598) > wiersze powstają w kręgu kultury dworskiej.
Konkluzyja fraszek żywotem ludzkim > zakończona hasłem carpe diem.
Patronat J.K.: wariacje na tematy czarnoleskie, fraszki.
Ody Horatiuszowe przekładania Jana Smolika > w tym Pastorel kilka przekładania Jana Smolika z włoskiego. Rzadkość przekładu włoskiej poezji miłosnej. 6 pastorel stanowi pierwszy zespół utworów pasterskich. Poszerzenie repertuaru poezji miłosnej.
Simon Simonides (Szymon Szymonowic)
# Wykształcony.
# Autor Sielanek.
# 1558-1629.
# Twórca łaciński o zamiłowaniach filologicznych.
# Poeta religijny skłonny wspierać katolicki ruch kontrreformacyjny.
# Castus Ioseph (1587) > łacińska tragedia. Z biblijnej opowieści o sprzedanych do Egiptu Józefie wyjęty został wątek występnej miłości, jaką załapała do Józefa żona egipskiego dostojnika. Schemat kompozycyjny z Eurypidesa Hippolita: duże partie chóru i dialogów, charakterystyka postaci. Struktura postaci Józefa to prefiguracja Chrystusa.
# Divus Stanislaus (1604) > łaciński poemat o św. Stanisławie. Historia konfliktu króla i świętego biskupa.
# W kręgu Jana Zamoyskiego > kanclerza, hetmana. Współpracowali w ramach Akademii Zamojskiej (uczelni wyższej), drukarni i biblioteki.
# Bicz na Zawiść, na którym składają się niemal wszystkie miary wierszowe, jakich używał Horacy (1588) > 19 ód, panegiryk. Pochwała kanclerza, inwektywa wymierzona w jego przeciwników politycznych, który uosabia tytułowa Zawiść. Plastyczność i obrazowość.
# Aelinopean > dedykowany Zamoyskiemu. Temat: odparcie przez hetmana najazdu tatarsko-tureckiego na tereny RP. Tytuł znaczy żałosny triumf. Kompozycja: ciąg antytez, które pokazują wielkość bohatera wobec podłości świata wywołanej przez otaczającą go nieufność i podejrzliwość.
# Pentesilea (1618)> tragedia łacińska. Bohaterka, królowa Amazonek pokonana pod Troją przez Achillesa, jest wzorem negatywnym, wybrykiem natury, bo tak ocenia poeta kobietę-wojowniczkę, która naraża na zgubę siebie i swoich żołnierzy.
# Stateczna niewiasta (1592) > parafraza po polsku fragmentu z Księgi Psalmów o cnotliwej żonie.
# Ślub… na feście Jego Mości Pana Adama Hieronima Sieniawskiego > wierszyk, włączony do Sielanek.
# Nagrobki zbieranej drużyny (koniec lat 90.) > cykl epitafiów zwierzęcych.
# Rytm po pogromieniu na teraźniejsze rozruchy (1607) > utwór okolicznościowy na temat rokoszu Zebrzydowskiego.
# Sielanki (1514) > 20 utworów. Sielanki to wiejskie wiersze. Dedykacja Mikołajowi Wolskiemu. Wprowadził termin sielanka, który oznacza wieśniaczkę. Luźna kompozycja i zróżnicowanie tematyczne. Różnorodność w zakresie miejsca akcji i kostiumów bohaterów. Naśladuje: Teokryta i Wergiliusza. Mit o arkadyjskiej szczęśliwości, kult pieśni. Sielanka 1. Dafnis > forma monologu, tytułowy bohater śpiewa o swej miłości do Filidy. Sielanka 13, Zalotnicy > pasterz o imieniu Mopsus opisuje zaloty Amintasa do śpiącej Neery i Licydasa do Likory, pokazuje subtelne miłosne westchnienie. Sielanka 6, Mopsus > dialogowe scenki, kształt rozmowy, turniej pieśni, agon, pieśniarski turniej, w szranki śpiewczego konkursu stają Dametas i Tityrus. Sielanka 8, Żeńcy > złożona fabuła, pracująca na polu Pietrucha sześciokrotnie śpiewa pieśń do słoneczka z inicjalną apostrofą, rodzajowa scenka, bohaterki to dwie żniwiarki: Oluchna i Pietrucha oraz pilnujący ich Starosta. Sielanka 12, Kołacze > tło to swojska sceneria dworku szlacheckiego. Realia polsko-ruskie: imiona pasterzy, zostały przemieszane z konwencją pastersko-arkadyjską. W ukazanym świecie właściwie nie ma ludzi szczęśliwych. Ładu i harmonii można szukać w odwiecznych prawach natury. Może chciał pokazać, że Arkadia to tylko mit, wszyscy bohaterowie tęsknią za lepszym życiem.