AUTONOMICZNY UKŁAD NERWOWY - WYKŁAD 8.04.2013

Centralny układ nerwowy - mózgowie rdzeń kręgowy -> obwodowy układ nerwowy -> nerwy:
rdzeniowe, czaszkowe, układu autonomicznego

Obwodowy układ nerwowy:
$

- Somatyczny (animalny)

* efektor: mięśnień poprzeczenie prążkowany

$

- Autonomiczny:

część przywspółczulna i współczulna
skierowany do wenątrz-> wegatatywny i idiotropowy
* zapenie podwójnie antagonistyczne unerwienie narządów
* przekazuje impulsy przez nerony zwojowe położone poza OUN
* EFEKTOR: mięśnie gładkie narządków wewnętrznych i naczyń krwionośnych, mięseień sercowy,
komórki gruczołowe, komórki nerwowe i tkanki tłuszczowej

- Jeden z głownych ukl regulujacych homeostazę orgzamizmu
- Modeluje czynność ukl immunologicznego i odporność organizmu
- Kieruje czynnością narządów wewnętrznych, gruczołów wydzielania wewnętrznego, serca
i naczyń krwionośnych
- Posiada liczne połączenia nerwowe i powiązania czynnościowe z OUN -> efekt

psychosomatyczny sumaryczny wpływ AUN, OUN i układku hormonalnego na narządy
wewnętrzne

PODWZÓGRZE

$

$

$

$

$

$

$

$

autonomiczny układ nerwowy

$

$

$

$

$

układ dokrewny

$

$

$

$

$

układ limbiczny

JĄDRO PRZEDNIE$ $

$

$

$

$

JĄDRO TYLNE

(w okolicy nad wzorkowe)$

$

$

$

$

(w okolicy suteczkowatej)

pobudza układ$

$

$

$

$

$

pobudza układ

przywspółczulny $

$

$

$

$

$

współczulny

Ośrodki AUN niższego rzędu w rdzeniu przedłużonym:
- naczynioruchowy
- oddechowy
- połykania
- wymiotny

Ośrodki AUN w rdzeniu kręgowym:
- włosoruchowy, naczynioruchowe, potowydzielnicze (C8-L3)
- erekcji, mikcji i defekacji (S1-S3)

W wariogarafie wykorzystuje się zewnętrzny dyskomfort (zaczerwienie lub zlednięcie twarzy,
drżenie głosu, rozszerzenie źrenic, pobudzenie gruczołów potowych-odruch psychogalwaniczny).

Kontrola autonomicznego układu nerwowego jest możliwa dzięki joga oraz treningowi
autogennemu: polega na tym, że jesteśmy podłączeni do monitora i wykrywacz kłamstw rejestruje
wynik i próbujemy zaniechać wynik.

Układ współczulny (układ piersiowo-lędżwiowy, nor- lub adrenergiczny)

- kataboliczny, ergotropowy (związany z wysiłkiem)
- przeważa w okresie aktywności dziennej
- wzrost aktywnośći w sytuacjach alarmowych i zagrożenia (stres, wysiłek fizyczny)
- wzmaga dopływ krwi do narządów
- przyśpiesza rtym serca oraz zwiększa kurczliwość i pojemność minutową mięśnia sercowego
- zwiększa ciśnienie tętnicze krwi
- mobilizuje zapasy energetyczne organizmu
- uczestniczy w rekacji “uciekaj albo walcz”

roszerzenie źrenic -> więcej światła dociera do oka

częstość akcji serca i ciśnienia tętniczego -> zwiększenie ukrwienia mięsni i narządów
$

$

$

$

$

$

$

wewnętrznych

obkurczenie naczyń krwionośnych skóry -> ogranicza krwawienie z ran

obniżenie porogu pobudliwości
neruonów tworu siatkowatego $

-> zwiększa czujność i wywołuje

$

$

$

$

$

stan ogólnego pobudzenia

wzrost stężenia glukozy i wolnych
kwasów tłuszczowych w osoczu ->$ wzrost ilości dostarczanej energii

Układ ten zapewnia utrzymanie ciśnie tętniczego krwi na stałym poziomie (baroreceptory zatoki
tętnicy szyjnej)

Podczas głoszenia zmniejsza aktywność -> obniżenie przemiany materii i ciśnienia tętniczego krwi

Pień współczulny znajduje się symetrycznie po obu stronach brzusznej powierzchni kręgosłupa od
podstawy czaszki do kości guzicznej, tu pnie obu stron łączą się ze sobą i tworzą zwój guziczny

* część szyjna
* piersiowa
* lędźwiowa (brzuszna)
* miedniczna

Składa się ze zwojów pnia współczulnego (21-25 par zwojów w pniu współczulnym, wielkość
ziarenka grochu) poszczególne zwoje połączone gałeziami zwojowymi.

Gałęzie poprzeczne łącza pnie współczulne obu stron, są nieregularne.

Czynność jest realizowana:

Neurony przedzwojowe ukladu współczulnego tworzą ośrodki współczulne które znajdują się w
istocie szarej rdzenia kręgowego w segmentach piersiowych i lędźwiowych. Aksony neuronów
przedzwojowych (włókna przedzwojowe) opuszczają rdzeń kręgowy przez korzenie brzuszne i
łącza się w gałęzie łączące białe, gałęzie łączące białe dochodzą do neuronów tworzących zwoje
w obrębia pnia współczulnego. Ze zwojów kręgowych pnia współczulnego wychodzą gałązki
łączące szare (włókna zazwojowe) część włókien zazwojowych trafia wraz z nerwami rdzeniowymi
do naczyń krwionośnych i gruczołów potowych i mięsni przywłosowych a część unerwia narządy
jamy brzusznej i miednicy. Niektóre włókne przedzwojowe przechodzą przez zwoje kręgowe jako
nerwy współczulne (nerw trzewny, krezkowy mniejszy i większy) i docierają do obwodowo
położonych zwojów współczulnych tworzących sploty:

*trzewny (słoneczny)
*krezkowy górny
*krezkowy dolny

Unerwiają te sploty: żołądek, jelito cieńkie, grube, wątrobę, trzustkę, nerkę, pęchrze moczowy i
narządy płciowe.

Układ krótkich neuronów noradrenergicznych unerwia część macicy oraz męskich narządów
płciowych.

Głowe przedułzenie pnia współczulnego - zwój szyjny:
unerwia: głowę (oko, gruczoł łzwowy, ślinianinki, narządy szyi i klatki piersiowej (oskrzela, serce).

Wyłącznie współczulne unerwienie:
- naczynia mięśni kończyn
- mięśnie gładkie narządów płciowych
- mięsień rozwieracz źrenicy
- mięsnie przywłosowe.

Układ przywspółczulny:

- czaszkowo-krzyżowy
- anaboliczny, trofotropowy (odżywczy)
- dominuje w czasie snu
- zwalnia rytm i pojemność minutową serca
- pobudza czynność i trawienie
- wspomaga wchłanianie i przyswajanie pokarmu
- ułatwia gromadzenie zapasów energetycznych

- mikcja
- defekacja
- czynności seksualne

Pierwsze neurony części czaszkowej przywspółczulnego ukł nerwowego znajdują się w
przywspółczulnych jąderkach odpowiednich nerwów czaszkowych:

- nerw III okoruchowy - unerwia oko
- nerw VII twarzowy - unerwia gruczoły łzowe, błonę śluzową nosa i ust, śliniankę

podżuchwową i podjęzykową

- nerw IX językowo-gardłowy - unerwia śliniankę przyuszną
- nerw X błędny - unerwia narządy klatki piersiowej i jamy brzusznej do okrężnicy, oraz

węzeł zatokowo-przedsionkowy i przedsionkowo-komorowy.

Część krzyżowa: komórki początkowe tej części są w odcinku krzyżowym i rdzenia kręgowego
pomiędzy segmentem S2-S4, tworzą jąderko krzyżowe przywspółczulne. Neurony zazwojowe
części krzyżowej są położone w ścianie unerwianych narządów i tworzą tzw. ZWOJE
ŚRÓDŚCIENNE. Unerwia narządy wewnętrzne dolnej części jamy brzusznej oraz miednicy (od
okrężnicy poprzecznej), pęcherz moczowy, zewnętrzne i wewnętrze narządy płciowe.

FUNKCJA: skurcz mięśnia sercowego, przy patrzeniu na bliskie przedmioty, zwolnienie rytmu,
roszczerza naczynia krwionośne, rozkurcz zwieracza żołądka i jelit, zwiększa wydzielanie insuliny i
glukagonu, stymuluje wydzielania gruczołów łzowych i gruczołów śluzowych nosa i gardła,
zmniejsza kurczliwość i prędkość przewodzenia serca

część czaszkowa

część krzyżowa

Wyłącznie PRZYWSPÓŁCZULNE unerwienie:
- mięsień zwieracz źrenicy
- komórki A wysp trzustkowych
- niektóre gruczoły żołądka

III-część układu autonomicznego - Część Jelitowa AUN

- Obejmuje od przełyku, aż po odbyt.
- Dwa sploty:

- splot warstwy podśluzowej Meissnera
- splot warstwy mięśniowej Auerbacha

TRANSMITERY AUN (neurotrasmitery)

część współczulna

część przywspółczulna

włókna

przedzwojowe

acetylocholina

acetylocholina

włokna

zazwojowe

noradrenalina

acetylocholina

Receptory dla ACETYLOCHOLINY:
- muskarynowe M (M1-M6)
- nikotynowe N

Receptory dla NORADRENALINY:
- alfa-adernergiczne (alfa1, alfa2)
- beta-adernergiczne (beta1-beta4)

Przewodnictwo włókien nerwowych:

- Somatyczny przewodzi szybciej, bo nie ma zwojów i posiada osłonkę mielinową.
- Współczulny reaguje szybciej.

WŁOKNA ŁĄCZĄCE

SPLOTY PODSUROWICÓWKOWE

splot warstwy podśluzowej Meissnera

reguluje czynności wydzielnicze
komórek błony śluzowej, przepływ
krwi i resorpcję

splot warstwy mięśniowej Auerbacha

kieruje motoryką mięśni gładkich