Dr hab. Elbieta Stojanowska
Wykad I - Poznawanie ludzi
PRZETWARZANIE KATEGORIALNE I ANALITYCZNE wg FISKE I NEUBERGA
I ETAP: PRZETWARZANIE KATEGORIALNE
1. WSTPNA KATEGORYZACJA - PROCES AUTOMATYCZNY, BEZ UDZIAU WIADOMOCI
JEELI OBIEKT JEST INTERESUJCY:
2. KATEGORYZACJA POTWIERDZAJCA - IDENTYFIKACJA CECH TYPOWYCH DLA KATEGORII - PROCES WIADOMY
JEELI WYSTPUJ CECHY NIETYPOWE:
3. REAKATEGORYZACJA
UDANA: POWSTANIE SUBKATEGORII
NIEUDANA:
II ETAP: INTEGRACJA ANALITYCZNA
POWSTANIE SCHEMATU OSOBY W OPARCIU O CECHY, KTRE NIE S DIAGNOSTYCZNE DLA KATEGORII
TRZY REGUY WNIOSKOWANIA O CECHACH CZOWIEKA
NA PODSTAWIE JEGO ZACHOWA (REEDER, 1985)
REGUA TENDENCJI CENTRALNEJ
UNIWERSALNA, MA ZASTOSOWANIE DO WIEKSZOCI CECH
REGUA APROBATY SPOECZNEJ
MA ZASTOSOWANIE DO CECH O CHARAKTERZE MORALNYM
REGUA ZDOLNOCI
MA ZASTOSOWANIE DO CECH SPRAWNOCIOWYCH
REGUA TENDENCJI CENTRALNEJ PRZYKAD ZACHOWANIA CECHY
NIECIERPLIWO
NIECIERPLIWE
UMIARKOWANIA CIERPLIWO
NIECIERPLIWO
UMIARKOWANIE
CIERPLIWE UMIARKOWANA CIERPLIWO
CIERPLIWO
UMIARKOWANA CIERPLIWO
CIERPLIWE
CIERPLIWO
REGUA APROBATY SPOECZNEJ EFEKT NEGATYWNOCI PRZYKAD
ZACHOWANIA CECHY
NIEUCZCIWE NIEUCZCIWO
NIEUCZCIWO
UMIARKOWANIE
UCZCIWE
UMIARKOWANA
UCZCIWO
NIEUCZCIWO
UCZCIWE UMIARKOWANA
UCZCIWO
UCZCIWO
REGUA ZDOLNOCI FEKT POZYTYWNOCI PRZYKAD ZACHOWANIA CECHY
NISKA INTELIGENCJA
NIEINTELIGENTNE REDNIA INTELIGENCJA
WYSOKA INTELIGENCJA
REDNIA INTELIGENCJA
UMIARKOWANIA
INTELIGENTNE
WYSOKA INTELIGENCJA
BARDZO
INTELIGENTNE WYSOKA INTELIGENCJA
PEWNO I TRAFNO WIEDZY O INNYCH
BADANIA SWANNA I GILLA dotyczyy trafnoci i pewnoci wiedzy o partnerze w zwizkach koleeskich i miosnych. Czas trwania znajomoci wynosi od kilku tygodni do kilku lat. Badano trafno wiedzy o partnerze w takich dziedzinach jak: samoocena wasnych kompetencji, samoakceptacja, preferowanie rnych form aktywnoci, historia dowiadcze seksualnych.
Badania wykazay:
nie ma zwizku midzy subiektywn pewnoci wiedzy o partnerze a rzeczywist trafnoci wiedzy; (2) subiektywna pewno wiedzy (75%) przewysza trafno wiedzy (50%); (3) trafno wiedzy nie zaley od czasu trwania zwizku i zaangaowania partnerw; (4) subiektywna pewno wiedzy ronie wraz z czasem trwania w zwizek i zaangaowania tylko wtedy, gdy ronie ilo informacji o partnerze.
WNIOSKI OGLNE
ludzie myl bogactwo wiedzy z jej trafnoci: atwo aktualizowana wiedza uwaana jest za wiedz trafn;
badania potwierdzaj powszechne zjawisko nieuzasadnionej pewnoci wiedzy (por. Oskamp,1962).
STAN UMYSU A TRAFNO PRZEWIDYWA
ODNONIE CZASU TRWANIA BLISKIEGO WIZKU Z PARTNEREM
HIPOTEZA „STANU UMYSU” TAYLOR I GOLLWITZERA GOSI, E RACJONALNO LUB NIEREALISTYCZNIE OPTYMISTYCZNE MYLENIE JEDNOSTKI ZALEY OD ETAPU ZAANGAOWANIA JEDNOSTKI W DAN SPRAW:
-NA ETAPIE PODEJMOWANIA DECYZJI JEDNOSTKA RACJONALNIE ROZWAA „ZA” I „PRZECIW” PODJCIA OKRELONEJ AKTYWNOCI (DELIBERATIVE MIND-SET);
-PO PODJCIU DECYZJI JEDNOSTKA NADMIERNIE OPTYMISTYCZNIE OCENIA SZANSE OSIGNICIA CELU
(IMPLEMENTAL MIND-SET).
BADANIA GAGNE I LYDONA (2001a) DOTYCZYY TRAFNOCI PRZEWIDYWANIA CZASU TRWANIA ZWIZKU Z PARTNEREM W ZALENOCI OD STANU UMYSU, W JAKIM ZNAJDOWAA SI OCENIAJCA JEDNOSTKA.
NA ETAPIE PODEJMOWANIA DECYZJI (W DZIEDZINIE NIE DOTYCZCEJ PARTNERA) LUDZIE BARDZIEJ TRAFNIE PRZEWIDYWALI CZAS TRWANIA ZWIZKU Z PARTNEREM NI NA ETAPIE POSTDECYZYJNEGO ZAANGAOWANIA SI W OKRELON SPRAW;
STAN UMYSU W TRAKCIE PODEJMOWANIA DECYZJI CHARAKTERYZUJE WIKSZY REALIZM, NATOMIAST STAN UMYSU PO PODJCIU DECYZJI CHARAKTERYZUJE NIEREALISTYCZNY OPTYMIZM.
MODEL PRZETWARZANIA INFORMACJI POECZNYCH Gilberta, Pelhama i Krulla:
MODEL OGRANICZONYCH ZASOBW POZNAWCZYCH
I.KATEGORYZACJA - SPOSTRZEENIE ZACHOWANIA
(proces automatyczny);
CHARAKTERYSTYKA - PRZYPISANIE CECH
OBSERWOWANEJ JEDNOSTCE
(proces wiadomy, wymagajcy niewielkich zasobw poznawczych)
KOREKTA - UWZGLDNIENIE WSKAZWEK SYTUACYJNYCH W OCENIE OBSERWOWANEJ JEDNOSTKI - ZMODYFIKOWANIE SDW II FAZY (proces wiadomy, wymagajcy stosunkowo najwicej poznawczego wysiku)
BADANIA GILBERTA, PELHAMA I KRULLA (1988)
pogldy za aborcj |
pogldy przeciw aborcji |
||||||
presja spoeczna |
brak presji |
presja spoeczna |
brak presji |
||||
PP |
BPP |
PP |
BPP |
PP |
BPP |
PP |
BPP |
PP-przeadowanie poznawcze; BPP - brak przeadowania poznawczego.
WYNIKI:
W sytuacji przeadowania poznawczego (PP) badani nie uwzgldnili presji spoecznej, pod jak byy wypowiadane pogldy za lub przeciw aborcji: w tych grupach oceniano, e zarwno w warunkach presji jak i jej braku mwca w podobnym stopniu jest zwolennikiem wygaszanych pogldw.
W sytuacji braku przeadowania poznawczego (BPP) uwzgldniano wpyw presji spoecznej: mwcy przypisywano pogldy zgodne z wypowiedzi w wikszym stopniu wtedy, gdy wygasza je w warunkach braku presji ni w warunkach presji spoecznej.
TERROR MANAGEMENT THEORY - Greenberg, Pyszczynski, Solomon.
DWA RODZAJE MECHANIZMW OBRONNYCH URUCHAMIANYCH W ZWIZKU Z LKIEM PRZED MIERCI:
MYLI O MIERCI POJAWIAJ SI BEZPOREDNIO
W WIADOMOCI - WIADOMY LK:
BEZPOREDNIE M. OBRONY: WYPARCIE I RACJONALIZACJA
MYLI O MIERCI S DOSTPNE POZA WIADOMOCI
NP. NA SKUTEK PODPROGOWEJ STYMULACJI:
POREDNIE M. OBRONY: PRZEKONANIE O SUSZNOCI
WASNEGO WIATOPOGLDU, POCZUCIE WASNEJ
WARTOCI, STEREOTYPIZACJA WIATA.
KONSEKWENCJE DZIAANIA POREDNICH ECHANIZMW OBRONY PRZED MIERCI DLA SPOSTRZEGANIA INNYCH LUDZI
NASILENIE STEREOTYPOWEGO SPOSTRZEGANIA LUDZI, TAKE OBJTYCH STEREOTYPEM POZYTYWNYM, NP. NIEMCW W KULURZE AMERYKASKIEJ.
PREFEROWANIE CZONKW GRUP OBCYCH ZACHOWUJACYCH SI ZGODNIE ZE STEREOTYPEM TEJ GRUPY NI ZGODNIE ZE STEREOTYPEM GRUPY WASNEJ OSOBY OCENIAJCEJ.
NASILENIE ATRYBUCJI PRZYCZYNOWYCH WOBEC ZACHOWA NIEZGODNYCH ZE STEREOTYPEM RL ZWIZANYCH Z PCI.
EWOLUCYJNY CHARAKTER ZNIEKSZTACE POZNAWCZYCH
TENDENCJE I DEFORMACJE W SPOSTRZEGANIU LUDZI MAJ CHARAKTER POZNAWCZY, WYNIKAJ Z PRACY MZGU, KTRY W PROCESIE EWOLUCJI ZAADAPTOWA SI DO WARUNKW YCIA CZOWIEKA.
YCIE W MAYCH GRUPACH SPOECZNYCH, FAWORYZOWANIE CZONKW WASNEJ GRUPY UATWIA PRZEKAZYWANIE GENW KOLEJNYM POKOLENIOM.
W WIECIE OGRANICZONYCH DBR MATERIALNYCH DEPRECJONOWANIE CZONKW OBCYCH GRUP UATWIA BEZPARDONOW WALK O PRZETRWANIE.
KATEGORYZOWANIE - STEREOTYPIZACJA - POZWALA SZYBKO IDENTYFIKOWA „SWOICH” ORAZ „OBCYCH”, A TYM SAMYM URUCHAMIA PROGRAMY DZIAANIA UATWIAJCE PRZETRWANIE.
ZMIENNE IDENTYFIKOWANIE GRUPY JAKO WASNEJ (NP. GRUPY MINIMALNE) POZWALA JEDNOSTCE DOSTOSOWA SI DO ZMIENIAJACYCH SI WARUNKW ZEWNTRZNYCH.
ERROR MANAGEMENT THEORY - HASELTON & DEKEY (1998)
BDY POZNAWCZE S REZULTATEM EWOLUCYJNEJ ADAPTACJI: DZIKI TYM BDOM JEDNOSTKA W PRZESZOCI MIAA WIKSZE SZANSE PRZEYCIA I REPRODUKCJI.
DWA RODZAJE BLDW:
I - FASZYWE ROZPOZNANIA (NP. FASZYWE ALARMY)
II - FALSZYWE NIEROZPOZNANIE
KIEDY KOSZTY POPENIENIA TYCH BDW S NIESYMETRYCZNE, W PROCESIE EWOLUCJI DOCHODZI DO UTRWALENIA SI POZNAWCZEJ TENDENCJI DO POPENIANIA BDW MNIEJ KOSZTOWNYCH.
W KONTAKTACH Z PCI PRZECIWN:
W ZAKRESIE ROZPOZNAWANIA SEKSUALNEGO ZAINTERESOWANIA U PCI PRZECIWNEJ - MCZYNI POPENIAJ BD I RODZAJU - CZCIEJ NI MA TO MIEJSCE ROZPOZNAJ U KOBIET ZAINTERESOWANIE SEKSEM;
W ZAKRESIE ZAANGAOWANIA - KOBIETY POPENIAJ BLD II RODZAJU - NIE DOCENIAJ (NIE ROZPOZNAJ) ZAANGAOWANIA MCZYZNY W ZWIZEK.
Wykad II - Kulturowe oraz indywidualne uwarunkowania w spostrzeganiu ludzi
INDYWIDUALISTYCZNA KONCEPCJA CZOWIEKA
W KULTURZE ZACHODU
DOROSA JEDNOSTKA POSIADA WZGLDNIE STAE CECHY PSYCHICZNE, KTRE ODPOWIEDZIALNE S ZA JEJ ZACHOWANIA. ZACHOWANIE JEDNOSTKI JEST PRZEWIDYWALNE - STAE W RNYCH SYTUACJACH.
CENIONE WARTOCI OSOBISTE:
NIEZALENO, SAMOREALIZACJA, ZDOLNOCI OSOBISTE, PRYWATNE SZCZCIE, POZYTYWNA SAMOOCENA, OSOBISTY SUKCES.
KONSEKWENCJE POZNAWCZE KONCEPCJI:
-POWSZECHNE WYSTPOWANIE PODSTAWOWEGO BDU ATRYBUCYJNEGO;
-DEPRECJONOWANIE GRUP OBCYCH;
-DEPRECJONOWANIE OSIGNI OSB BLISKICH W WANEJ DLA SAMOOCENY JEDNOSTKI DZIEDZINIE.
-NEGATYWNE OCENIANIE OSB NIEZADOWOLONYCH Z SIEBIE, PESYMISTW, PRACOCHOLIKW.
KOLEKTYWISTYCZNA KONCEPCJA CZOWIEKA W ULTURZE WSCHODU
CZOWIEK JEST OSOB WSPZALEN OD INNYCH, JEGO ZACHOWANIE UWARUNKOWANE JEST PRZEZ CZYNNIKI ZEWNTRZNE, RODOWISKO, W KTRYM YJE.
CENIONE WARTOCI OSOBISTE:
SAMOKRYTYCYZM, WYTRWAO, WYSIEK, WYTRZYMAO (ZDOLNO ZNOSZENIA CIERPIENIA), SAMODOSKONALENIE SI.
KONSEKWENCJE POZNAWCZE KONCEPCJI:
-DOKONYWANIE ATRYBUCJI DO DYSPOZYCJI GRUPY;
-DOKONYWANIE ATRYBUCJI DO WYSIKU;
-FAWORYZOWANIE OSIAGNI OSB BLISKICH W WANEJ DLA SAMOOCENY JEDNOSTKI DZIEDZINIE;
-NEGATYWNE OCENIANIE OSB ZADOWOLONYCH Z SIEBIE, DCYCH DO OSOBISTEGO SZCZCIA.
Rys.1. INTERPRETACJA PRZYCZYN ZACHOWANIA NIEPRZYSTOWANEGO CZONKA GRUPY,
DOKONYWANA PRZEZ AMERYKANW I CHICZYKW
(MENON I IN, 1999; BAD.2)
Rys.2 A. ATRYBUCJE DYSPOZYCYJNE DOKONYWANE PRZEZ AMERYKANW I CHICZYKW W SYTUACJI, KTREJ BOHATEREM JEST JEDNOSTKA LUB GRUPA
(MENON I IN, 1999, BAD.3)
RYS.2. B. ATRYBUCJE SYTUACYJNE
PE A DEFORMACJE W SPOSTRZEGANIU INNYCH
KOBIETY W PORWNANIU DO MECZYZN PRZEJAWIAJ SILNIEJSZE TENDENCJE DO( CYT. ZA: Mdrzycki):
-POZYTYWNEJ OCENY INNYCH;
-HALO EFEKTW;
-PROJEKCJI ASYMILACYJNEJ.
SAMOOCENA A SPOSTRZEGANIE INNYCH
W SYTUACJACH NIE ZAGRAAJACYCH „JA” - POZYTYWNA SAMOOCENA SPRZYJA POZYTYWNEJ OCENIE INNYCH;
W SYTUACJACH ZAGRAAJACYCH „JA”:
CZY ISTNIEJE ZWIZEK MIDZY KOMUNIKACJ NIEWERBALN JEDNOSTKI A JEJ RZECZYWISTYMI CECHAMI OSOBOWOCI?
JAKA JEST TRE STEREOTYPW DOTYCZCYCH OKRELONYCH ZACHOWA NIEWERBALNYCH?
JAKIE CECHY MAJ TRAFNI ODBIORCY I NADAWCY KOMUNIKATW NIEWERBALNYCH?
NA CZYM POLEGAJ ZALEZNOCI MIDZY NADAWANIEM I ODBIERANIEM KOMUNIKATW NIEWERBALNYCH?
W sytuacji niepowodzenia osoby z wysok samoocen czciej ni osoby z nisk samoocen stawiaj sobie za cel polepszenie nastroju i cel ten w krtszym czasie osigaj.
W sytuacji zego nastroju osoby z wysok samoocen czciej ni osoby z nisk samoocen wybieraj takie zajcia (rodzaj ogldanego filmu), ktre maj polepszy ich nastrj.
Osoby o niskiej samoocenie czciej ni osoby o wysokiej samoocenie uwaaj negatywny nastrj za typowy dla siebie, a jego usunicie za trudne i wyczerpujce zadanie.
ATRAKCYJNYCH FIZYCZNIE;
IDEALNYCH Z „WAD” (EFEKT „POTKNICIA);
KTRZY NAS LUBI (NORMA WZAJEMNOCI);
KTRZY NAS CHWAL (POD WARUNKIEM, E BERZINTERESOWNIE);
KTRYM POMAGAMY;
Z KTRYMI MAMY CZSTY KONTAKT;
BARDZIEJ LUBIMY TYCH,KTRZY WCZENIEJ NAS NIE LUBILI, A TERAZ LUBI NI TYCH, KTRZY OD POCZTKU NAS LUBILI (EFEKT ZYSKU);
BARDZIEJ NIE LUBIMY TYCH, KTRZY WCZENIEJ LUBILI NAS, A TERAZ NIER LUBI OD TYCH, KTRZY OD POCZTKU NAS NIE LUBILI (EFEKT STRATY).
badania Kuczyskiej
osoby badane odwzajemniay zachowania wice partnera: w grupie, w ktrej partner prezentowa zachowania wice zaobserwowano wicej zachowa wicych ni w grupie, w ktrej partner zachowywa si neutralnie;
oceny poznawcze partnera nie zaleay od ocen emocjonalnych (sympatii do partnera).
DEFICYT UMIEJTNOCI SPOECZNYCH: Z POWODU NIEDOSTATECZNYCH UMIEJTNOCI JEDNOSTKA W KONTAKTACH INTERPERSONALNYCH WYWOUJE AWERSYJNE SYTUACJE, BUDZCE LK (ARKOWITZ);
PRZYCZYNY POZNAWCZE: JEDNOSTKA NEGATYWNIE, NADMIERNIE KRYTYCZNIE OCENIA SIEBIE, SWOJE MOLIWOCI, UWAA, E INNI WOBEC NIEJ MAJ OCZEKIWANIA, KTRYM NIE JEST W STANIE SPROSTA (WALLACE, ALDEN);
AUTOPREZENTACYJNE: LK SPOECZNY POJAWIA SI WTEDY GDY JEDNOSTKA RWNOCZENIE MOTYWOWANA JEST DO WYWOANIA KORZYSTNEGO WRAENIA NA OTOCZENIU ORAZ SWOJ SKUTECZNOC AUTOPREZENTACYJN OCENIA JAKO NIEWYSTARCZAJC
OSOBY Z WYSOK SAMOOCEN DEPRECJONUJ OSOBY, Z KTRYMI SI PORWNUJ, NIEZALEZNIE OD TEGO, CZY S TO OSOBY LUBIANE CZY NIELUBIANE;
OSOBY Z NISK SAMOOCEN DEPRECJONUJ TYLKO OSOBY NIELUBIANE;
W SYTUACJI WYKRYCIA NIEAKCEPTOWANYCH CECH U SIEBIE: OSOBY Z W.S. PROJEKTUJ NIEAKCEPTOWANE CECHY ZARWNO NA OSOBY LUBIANE JAK I NIELUBIANE; OSOBY Z N.S. PROJEKTUJ NIEAKCEPTOWANE CECHY TYLKO NA OSOBY NIELUBIANE (BADANIA BRAMEL, CYT. ZA MDRZYCKI, 1987 - Deformacje w spostrzeganiu ludzi).
POTRZEBA STRUKTURY - NEUBERG,MOSKOWITZ
DENIE DO JASNOŒCI, PEWNOŒCI, AWERSJA DO DWUZNACZNOŒCI.
KONSEKWENCJE POTRZEBY:
-W SYTUACJACH WIELOZNACZNYCH POSUGIWANIE SI STEREOTYPAMI;
-NASILONY EFEKT ASYMILACJI - WYKORZYSTYWANIE WCZEŒNIEJ ZAKTYWIZOWANYCH SCHEMATW DO INTERPRETACJI NOWYCH OBIEKTW.
ZOONOΠPOZNAWCZA - BIERI
POSUGIWANIE SI WIELOMA WZGLDEM SIEBIE NIEZALENYMI KATEGORIAMI DO OPISU ZJAWISK SPOECZNYCH.
KONSEKWENCJE ZLOONOŒCI POZNAWCZEJ:
-SPOSTRZEGANIE ROZNIC MIDZY JA ORAZ INNYMI - SABSZE STOSOWANIE PROJEKCJI ASYMILACYJNEJ;
-ZAINTERESOWANIE WEWNETRZNYMI STANAMI PSYCHICZNYMI INNYCH OSB.
OSOBOWOΠDOGMATYCZNA - ROKEACH
KONSEKWENCJE DOGMATYZMU DLA OCENIANIA INNYCH:
-NASILONY KONFORMIZM WOBEC AUTORYTETW;
-OCENIANIE LUDZI NA PODSTAWIE ICH STOSUNKU DO UZNANYCH PRZEZ JEDNOSTKE AUTORYTETOW;
-CZARNO-BIAE OCENIANIE INNYCH.
POTRZEBA POZNAWCZEGO DOMKNICIA -NEED FOR COGNITIVE CLOSURE -KRUGLANSKI, WEBSTER, 1994.
MANIFESTACJE POTRZEBY:
PREFEROWANIE PORZDKU
„PODSTAWOW SPRAW DLA OSIGNICIA SUKCESU JEST POSIADANIE JASNYCH ZASAD POSTPOWANIA I PRZESTRZEGANIE PORZDKU W PRACY.”
PREFEROWANIE PRZEWIDYWALNOŒCI
„WOL ZE WIADOMOŒCI NI POZOSTAWANIE W STANIE NIEPEWNOŒCI”
SZYBKIE PODEJMOWANIE DECYZJI
„WAZNE DECYZJE PODEJMUJ SZYBKO I BEZ WAHANIA.”
DYSKOMFORT W SYTUACJACH WIELOZNACZNYCH
„NIE LUBI SYTUACJI, W KTORYCH NIE WIEM, CZEGO MOG SI SPODZIEWA.”
BRAK OTWARCIA
„PRZED PRZYJCIEM WASNEGO STANOWISKA W DANEJ SPRAWIE ZWYKLE NIE KONSULTUJ RӯNYCH OPINII.”
POTRZEBA POZNAWCZEGO DOMKNICIA
-JEST ZMIENN OSOBOWOŒCIOW; (np. osoby wykonujace zawd artystyczny maj nisze nasilenie tej potrzeby ni osoby wykonujce zawody techniczne);
-A TAKE:
JEST AKTYWIZOWANA PRZEZ WARUNKI SYTUACYJNE:
-PRESJ CZASOW;
-HAAS;
-NISKA ATRAKCYJNOΠPOZNAWANEGO OBIEKTU.
KONSEKWENCJE POZNAWCZE POTRZEBY POZNAWCZEGO DOMKNICIA:
-NASILONY EFEKT PIERWSZESTWA;
DYSPOZYCYJNE ATRYBUCJE PRZYCZYNOWE: INDYWIDUALNE W KLUTURZE ZACHODU I GRUPOWE W KULTURZE WSCHODU;
-POSUGIWANIE SI STEREOTYPAMI;
-W SYTUACJI PODPROGOWEJ AKTYWIZACJI LEKU PRZED ŒMIERICI PROWADZI DO PREFEROWANIA CZONKW GRUP OBCYCH PODOBNYCH DO STEREOTYPOWEGO OBRAZU GRUPY.
NASILENIE ATRYBUCJI DYSPOZYCYJNYCH W GRUPIE CHICZYKW I AMERYKANW, GDY OBIEKTEM BYA JEDNOSTKA LUB GRUPA -
W SYTUACJI PRESJI CZASOWEJ NA OCEN
(BADANIA CHI-YUE CHIU, MORRISA I MENONA, 2000)
NASILENIE ATRYBUCJI DYSPOZYCYJNYCH W GRUPIE CHICZYKW I AMERYKANW, GDY OBIEKTEM OCENY BYA JEDNOSTKA LUB GRUPA - W SYTUACJI BRAKU PRESJI CZASOWEJ NA OCEN
Bd! Nie zdefiniowano zakadki.
TOSAMO JEDNOSTKI A PROCESY KATEGORYZACJI
SPOECZNEJ
TEORIA TOSAMOCI SPOECZNEJ H. TAJFELA
1. LUDZIE S MOTYWOWANI DO UTRZYMANIA POZYTYWNEJ SAMOOCENY;
KONCEPCJA WASNEJ OSOBY W DUEJ MIERZE WYNIKA Z IDENTYFIKACJI Z GRUP;
LUDZIE UTRZYMUJ POZYTYWN TOSAMO SPOECZN DZIKI PROCESOM PORWNA MIDZYGRUPOWYCH, KTRE S KORZYSTNE DLA GRUPY JEDNOSTKI.
KONSEKWENCJ TOSAMOCI SPOECZNEJ JEST ZJAWISKO AKCENTUACJI:
PODKRELANIE RNIC MIDZYGRUPOWYCH I MINIMALIZOWANIE RNIC WEWNTRZGRUPOWYCH; MINIMALIZOWANIE RNIC WEWNTRZGRUPOWYCH JEST ASYMETRYCZNE: WIKSZE W PRZYPADKU GRUP OBCYCH
(wyjtek stanowi grupy mniejszociowe oraz o niskiej samoocenie).
Badanie konsekwencji tosamoci spoecznej w paradygmacie „kto co powiedzia” - Taylor, Fiske.
Wykad III -Komunikacja niewerbalna jako rdo ocen innych ludzi
RYS. 1. BDY W DEKODOWANIU INFORMACJI NIEWERBALNYCH WRD INTROWERTYKW I EKSTRAWERTYKW JAKO FUNKCJA KONCENTRACJI NA KONWERSACJI LUB OCENACH PARTNERA
LIEBERMAN & ROSENTHAL (2001, BAD.II)
Gdy badani koncentrowali si na prowadzeniu konwersacji - introwertycy w porwnaniu z ekstrawertykami popeniali istotnie wicej bdw w dekodowaniu informacji niewerbalnych.
Gdy badani koncentrowali si na odzwierciedlaniu ocen partnera dotyczcych ich osoby (np. czy partner mnie lubi) - introwertycy rwnie sprawnie jak ekstrawertycy interpretowali informacje niewerbalne.
RYS. 2. LICZBA KOPOTLIWYCH PRZERW WRD INTROWERTYKW I EKSTRAWERTYKW JAKO FUNKCJA KONCENTRACJI NA KONWERSACJI LUB OCENACH PARTNERA - LIEBERMAN, ROSENTHAL (2001 - BAD. 2)
Gdy badani koncentrowali si na prowadzeniu rozmowy introwertycy i ekstrawertycy popeniali podobn liczb kopotliwych przerw.
Gdy badani koncentrowali si na odzwierciedlaniu ocen partnera (np. czy partner lubi mnie) - introwertycy popeniali istotnie wicej kopotliwych przerw ni ekstrawertycy.
FUNKCJE KOMUNIKACJI NIEWERBALNEJ wg Argyle'go
WYRAANIE EMOCJI
2. PRZEKAZYWANIE USTOSUNKOWA INTERPERSONALNYCH:
SYMPATII/ANTYPATII, DOMINACJI/SUBMISJI
3.PREZENTACJA WASNEJ OSOBY
4.FUNKCJE POMOCNICZE W TOKU ROZMOWY
ELEMENTY UWZGLEDNIANE W BADANIACH NAD KOMUNIKACJA NIEWERBALN
-RODOWISKO FIZYCZNE
-RODOWISKO PRZESTRZENNE
-FIZYCZNA CHARAKTERYSTYKA UCZESTNIKW KOMUNIKACJI
-RUCHY CIAA I POSTAWA: ZACHOWANIA DOTYKOWE, PRZESTRZENNE, MIMIKA, ZACHOWANIA WZROKOWE, WOKALNE.
PODSTAWOWE PYTANIA POJAWIAJCE SI W BADANIACH NAD KOMUNIKACJ NIEWERBALN
-CZY ZACHOWANIA NIEWERBALNE MAJ CHARAKTER UNIWERSALNY CZY S UWARUNKOWANE KULTUROWO?
STEREOTYPOWE PRZEKONANIA DOTYCZCE KOMUNIKACJI NIEWERBALNEJ W WIETLE BADA NAUKOWYCH
-KOLOR KOJARZY SI LAIKOM Z OKRELONYMI EMOCJAMI JEDNOSTKI - BADANIA WYKAZUJ, E KOLRO STYMULUJE OKRELONE EMOCJE I ZACHOWANIA (FRANK, GILOWICH,1988);
-CECHY FIZYCZNE OTOCZENIA, ZARWNO W PRZEKONANIU LAIKW JAK I W WIETLE BADA WPYWAJ NA EMOCJE ORAZ SPRAWNO INTELEKTUALN JEDNOSTKI (SOMMER);
-TROSKA O STRJ I PREFERENCJE STROJU WI SI Z OBEIKTYWNYMI CECHAMI OSOBOWOCI (ROSENFELD,PLAX, 1977);
-BUDOWA CIAA KOJARZY SI LAIKOM Z OKRELONYMI CECHAMI FIZYCZNYMI; BADANIA WYKAZUJ KORELACJE MIDZY TEMPERAMENTEM A BUDOW CIAA (SHELDON, WELLS i SIEGEL, 1961);
LAICY NA PODSTAWIE TWARZY WYCIGAJ WNIOSKI O MORALNOCI I INTELIGENCJI - W WIETLE BADA TAKIE ZALENOCI PRAWIE NIE ISTNIEJ.
RNICE MIDZYPCIOWE W KOMUNIKACJI NIEWERBALNEJ
DYSTANS KONWERSACYJNY - MNIEJSZY U KOBIET NI MCZYZN W KONTAKTACH PRZYJAZNYCH I NEUTRALNYCH.
II. WSPCZYNNIK DOMINACJI WZROKOWEJ - WYRAANY PRZEZ STOSUNEK CZSTOCI KONTAKTU WZROKOWEGO W ROLI NADAWCY I ODBIORCY - WYSZY U MCZYZN, NIEZALENIE OD STATUSU PARTNERW.
III. KOBIETY CZCIEJ NI MCZYNI DOTYKAJ INNE OSOBY TEJ SAMEJ PCI.
IV. WRD MODYCH PAR DAMSKO-MSKICH ZACHOWANIA DOTYKOWE INICJOWANE S PRZEZ MZYZN, W PARACH DOJRZAYCH (PO40-TCE) INICJATYW PRZEJMUJ KOBIETY (UJCIE POD RAMI, CHWYCENIE ZA RK).
RNICE MIEDZYKULTUROWE W KOMUNIKACJI NIEWERBALNEJ
KULTURY KOLEKTYWISTYCZNE CECHUJCE SI DUYM DYSTANSEM SPOECZNYM BARDZIEJ RYGORYSTYCZNIE KONTROLUJ SPOSB PUBLICZNEJ MANIFESTACJI EMOCJI (EMOCJE SU PODKRELANIU STATUSU OSOBY);
KULTURY INDYWIDUALISTYCZNE O MNIEJSZYM DYSTANSIE PSOECZNYM DOPUSZCZAJ INDYWIDUALNIE ZROZNICOWANE WZORCE EKSPRESJI EMOCJI;
WIELKO DYSTANSU FIZYCZNEGO ORAZ CZSTO STOSOWANIA DOTYKU ZALEY OD NORM KULTUROWYCH:
-KULTURY KONTAKTOWE: KRAJE LATYNOAMERYKASKIE, ARABOWIE, EUROPA POUDNIOWA;
KULTURY NIEKONTAKTOWE: DALEKI WSCHD, INDIE, PAKISTAN, EUROPA PNOCNA,USA.
ODMIENNE ZNACZENIE GESTW-EMBLEMATW W RNYCH KRAJACH.
TRAFNI ODBIORCY CHARAKTERYZUJ SI:
LEPSZYM PRZYSTOSOWANIEM SPOECZNYM;
MNIEJSZYM POZIOMEM WROGOCI I MANIPULACJI;
MNIEJSZYM DOGMATYZMEM;
POSTAWAMI DEMOKRATYCZNYMI;
EKSTRAWERTYZMEM;
WYSOK OBSERWACYJN SAMOKONTROL (SNYDER);
CZCIEJ S TO KOBIETY NI MCZYNI (NIE DOTYCZY ROZPOZNAWANIA KAMSTWA);
OSOBY WYKONUJCE ARTYSTYCZNE ZAWODY.
CECHY DOBREGO NADAWCY
EKSTRAWERSJA, DOMINACJA, WYSOKA OBSERWACYJNA SAMOKONTROLA, EKSHIBICJONIZM EMOCJONALNY.
NA TEMAT WZAJEMNYCH ZALENOCI MIDZY UMIEJTNOCI NADAWANIA I ODBIERANIA K. NIEWERBALNYCH ISTNIEJ MAO KONKLUZYWNE WYNIKI BADA (ZUCKERMAN, HALBERSTADT, PATTERSON).
Wykad IV. Stereotypy i uprzedzenia
DWUSTOPNIOWY MODEL POZNAWCZEGO PRZETWARZANIA INFORMACJI WG PATRYCJI DEVINE
1. AUTOMATYCZNE PRZETWARZANIE INFORMACJI - WYKORZYSTANIE WIEDZY STEREOTYPOWEJ, NIEZALENIE OD OSOBISTEJ AKCEPTACJI STEREOTYPU;
2. KONTROLOWANE (WIADOME) PRZETWARZANIE INFORMACJI - MOLIWO ZDYSTANSOWANIA SI DO WIEDZY STEREOTYPOWEJ W ZALENOCI OD OSOBISTYCH PRZEKONA.
OCENIANIE LUDZI NA POZIOMIE I ETAPU, NIEZALENIE OD OSOBISTYCH PRZEKONA JEDNOSTKI MOE MIE MIEJSCE W SYTUACJI:
-PODPROGOWEJ AKTYWIZACJI STEREOTYPU;
-OBECNOCI OSB UZNAJCYCH WIEDZ STEREOTYPOW (BADANIA GREENBERGA I PYSZCZYSKIEGO,85; DEVINE,89).
STRUKTURA STEREOTYPW ZWIZANYCH Z PCI, wg Deaux i Lewisa:
KOMPONENTA CECH OSOBOWOCI:
kobiety: emocjonalne, zdolne do powice, delikatne, czue, troskliwe, empatyczne, pomocne, ciepe;
mczyni: niezaleni, aktywni, kompetentni, atwo podejmuj decyzje, niezawodni, pewni siebie, dominujcy.
KOMPONENTA RL SPOECZNYCH:
kobiety: wspiera emocjonalnie innych, zarzdza domem, opiekuje si dziemi;
mczyni: utrzymuje finansowo rodzin, jest gow domu, odpowiedzialny za domowe naprawy, ma wadz.
KOMPONENTA WYGLDU ZEWNTRZNEGO:
kobiety: delikatny gos, schludno, wdzik, mikko ruchw;
mczyni: wysoki, silny, krzepki, szeroki w ramionach.
KOMPONENTA ZAWODU:
kobiety: terapeutka, logopeda, nauczycielka w przedszkolu i szkole podstawowej, pielgniarka;
mczyni: kierowca ciarwki, agent ubezpieczeniowy, instalator telefonw, burmistrz miasta.
KOBIECO - MSKO JAKO WYMIAR KULTURY
W RNYCH KRAJACH (REJONACH WIATA) PRZYPISUJE SI NIERWNE ZNACZENIE (RN RANG) WARTOCIOM KOBIECYM I MSKIM.
KULTURY MSKIE - JAPONIA, AUSTRIA, KRAJE ANGLOSASKIE, LATYNOAMERYKASKIE: WARTOCI MSKIE CENIONE S WYEJ NIZ KOBIECE; WYSTPUJE SILNY DYMORFIZM PCIOWY (PODKRELANIE RNIC MIDZY PCIAMI), BRAK TOLERANCJI ZACHOWA NIEZGODNYCH Z PCI.
KULTURY EGALITARNE (kobiece wg Hofstede) - SZWECJA, HOLANDIA: EGALITARYZM, ZAMAZYWANIE RNIC MIDZY PCIAMI; WYSOKO ROZWINITA OPIEKA SPOECZNA; TOLERANCJA W SPRAWACH SEKSUALNYCH I RODZINNYCH; WYSOKA REPREZENTACJA KOBIET W STRUKTURACH WADZY.
KONTROWERSJE WOK GENEZY RNIC MIDZYPCIOWYCH
STANOWISKO BIOLOGICZNE
PSYCHOLOGICZNE RNICE MIDZYPCIOWE WYNIKAJ Z UWARUNKOW GENETYCZNYCH, PCI MZGU, MAJ CHARAKTER WRODZONY - S EFEKTEM PROCESU EWOLUCJI.
STANOWISKO KULTUROWE
PSYCHOLOGICZNE RNICE MIDZYPCIOWE WYNIKAJ Z ODMIENNEGO PROCESU SOCJALIZACJI KOBIET I MCZYZN.
KONCEPCJE KULTUROWE
KONCEPCJA CZTERECH TYPW PCI PSYCHOLOGICZNEJ SANDRY BEM (MSKA, KOBIECA, ANDROGYNICZNA, NIEZRNICOWANA);
KONCEPCJA „JA ZWIZANEGO” I „JA ODDZIELONEGO” NANCY CHODOROW I CAROL GILIGAN.
UPRZEDZENIA EFINICYJNE USTALENIA:
UPRZEDZENIE TO NEGATYWNA POSTAWA (REAKCJA AFEKTYWNA) WOBEC OKRELONEJ GRUPY.
RODZAJE UPRZEDZE (KOVEL, 1970, CYT. ZA: WEIGL):
AWERSYJNE - ICH PODSTAW S SILNE EMOCJE NEGATYWNE: LK, WSTRT, NIENAWI;
DOMINATYWNE - ICH PODSTAW S TAKIE EMOCJE JAK: POGARDA, LITO, WSPCZUCIE;
WYNIKAJCE Z NIEJASNOCI - BAZUJ NA SPRZECZNYCH EMOCJACH: PODZIWU, UZNANIA ORAZ ZAZDROCI, NIECHCI, RYWALIZACJI.
UPRZEDZENIE MOE PROWADZI DO DYSKRYMINACJI LUB UNIKANIA GRUPY OBJTEJ UPRZEDZENIEM.
RASIZM -UPRZEDZENIE I DYSKRYMINACJA GRUP ETNICZNYCH LUB MNIEJSZOSCIOWYCH
FORMY RASIZMU
JAWNY - PUBLICZNE DEKLARACJE I CELOWE ZACHOWANIA WOBEC OKRESLONEJ GRUPY;
UKRYTY: WYSTEPUJE NA POZIOMIE PRZEZYWANYCH (CZSTO NIEWIADOMIE) NEGATYWNYCH EMOCJI ORAZ NIEKONTROLOWANYCH ZACHOWA WOBEC OKRELONEJ GRUPY.
STEREOTYPY A UPRZEDZENIA - PORWNANIE CYT. ZA CHLEWISKI, 1992.
KOMPONENTY |
STEREOTYP |
UPRZEDZENIE |
POZNAWCZY |
DOMINUJCY KOMPONENT: STEREOTYP TO WIEDZA, SCHEMAT POZNAWCZY |
MAO AKCENTOWANY KOMPONENT |
EMOCJONALNY |
UBOCZNY SKADNIK |
DOMINUJCY SKADNIK |
BEHAWIORALNY |
MAO AKCENTOWANY |
ISTOTNY SKADNIK: UPRZEDZENIA MOTYWUJ DO OKRELONYCH ZACHOWA: DYSKRYMINACJI LUB UNIKANIA DANEJ GRUPY. |
TEORIE WYJANIAJCE POWSTAWANIE UPRZEDZE
TEORIA RZECZYWISTEGO KONFLIKTU GRUPOWEGO
OGRANICZONA ILO DBR MATERIALNYCH ORAZ SPOECZNYCH PROWADZI DO UPRZEDZE WOBEC GRUP RYWALIZUJCYCH LUB SABSZYCH (POSZUKIWANIE KOZA OFIARNEGO - BADANIA HEPWORTHA I WESTA,1988).
RYWALIZACJI O DOBRA TOWARZYSZY USTANAWIANIE PRAW CHRONIACYCH PRZYWILEJE ELIT, WPROWADZANIE LIMITW W POLITYCE IMIGRACYJNEJ, OGRANICZANIE WOLNEJ KONKURENCJI.
TEORIE PSYCHODYNAMICZNE - NIE ROZWIZANE KONFLIKTY INTRAPSYCHICZNE Z OKRESU DZIECISTWA S PRZYCZYN POWSTANIA OSOBOWOCI AUTORYTARNEJ (DOGMATYCZNEJ): JEDNOSTKA TAKA PRZENOSI SWOJ NIEWIADOM WROGO I LK WOBEC OSB BLISKICH NA INNE OSOBY, ZWASZCZA SABSZE OD NIEJ, OBCEJ NARODOWOCI, O ODMIENNYCH PRZEKONANIACH (ADORNO, ROKEACH, DOLLARD).
TEORIA SPOECZNEGO UCZENIA SI - STEREOTYPY I UPRZEDZENIA TRANSMITOWANE S.A. POPRZEZ JZYK I KULTUR (NP. ZINSTYTUCJONALIZOWANY RASIZM).
TEORIE TOSAMOCI SPOECZNEJ - UPRZEDZENIA S NATURALN KONSEKWENCJA KATEGORYZACJI SPOECZNEJ, PODZIAU LUDZI NA MY - ONI.
TEORIA TOSAMOCI SPOECZNEJ HENRY TAJFELA
1.ISTNIEJE ODWROTNA ZALENO MIDZY TOSAMOCI OSOBIST I SPOECZN: KONCENTRACJA NA JEDNEJ Z NICH OSABIA(W DANYM MOMENCIE) DRUG.
AKTYWIZACJA TOSAMOCI SPOECZNEJ PROWADZI DO ZJAWISKA AKCENTUACJI: PODKRELANIA RNIC MIDZYGRUPOWYCH I MINIMALIZOWANIA RNIC WEWNTRZGRUPOWYCH.
SAMA WIADOMO PRZYNALENOCI DO GRUPY WYWOUJE ZJAWISKO FAWORYZOWANIA WASNEJ GRUPY I DYSKRYMINOWANIA OBCEJ (BADANIA DOTYCZCE GRUP „MINIMALNYCH”).
FAWORYZOWANIE WASNEJ GRUPY SUY UTRZYMANIU POCZUCIA WASNEJ WARTOCI (BRAK JEDNOZNACZNYCH DOWODW EMPIRYCZNYCH).
Wykad V Samowiedza
POJCIE WASNEJ OSOBY
TERMINY POKREWNE:
EGO, JA, SAMOWIEDZA, SCHEMAT „JA”, SAMOWIADOMO.
SKADNIKI SCHEMATU „JA”
SAMOOPIS (SDY DESKRYPTYWNE);
SAMOOCENA (SDY EWALUATYWNE).
SAMOOCENA MOE BY DOKONYWANA Z PERSPEKTYWY WASNEJ ORAZ INNYCH LUDZI.
RODZAJE „JA”
wg HIGGINSA: JA REALNE, JA IDEALNE, JA POWINNOCIOWE.
Wg CARVERA I SCHEIERA: JA PRYWATNE, JA-PUBLICZNE.
Wg M. SNYDERA: PRAGMATYCZNA versus PRYNCYPIALNA KONCEPCJA WASNEJ OSOBY.
RDA SAMOWIEDZY
INTROSPEKCJA (UJCIE HISTORYCZNE)
SAMOWIADOMO WEWNTRZNYCH, AKTUALNYCH PROCESW PSYCHICZNYCH: EMOCJI, POTRZEB, MOTYWW, MYLI.
W PRAKTYCE INTROSPEKCJA WSPWYSTEPUJE Z RETROSPEKCJ (PRZYPOMINANIEM PRZESZYCH STANW PSYCHICZNYCH) ORAZ OGLN AUTOREFLEKSJ (JAKI JESTEM).
ADEKWATNO INTROSPEKCJI: OD CZASW FREUDA PO WSPOCZESN PSYCHOLOGI POZNAWCZ (Nisbett, Wilson, 1977) JEST KWESTIONOWANA.
NIEZALENIE OD ADEKWATNOCI SAMOWIADOMO PENI FUNKCJE REGULACYJNE (WPYWA NA ZACHOWANIE JEDNOSTKI).
WE WSPCZESNYCH BADANIACH WYKORZYSTUJE SI SAMOWIADOMO WEWNTRZN JEDNOSTKI DO POMIARU TRECI PRZEYWANYCH EMOCJI CZY OPINII (SELF-REPORTS).
TEORIA SAMOWIADOMOCI DARYLA BEMA (1972)
RDEM SAMOWIEDZY S WASNE ZACHOWANIA, GDY:
-ZACHOWANIE JEST DOBROWOLNE;
-WZGLDNIE NOWE;
-MIECI SI W OBSZARZE AKCEPTACJI „JA” - NIE JEST SPRZECZNE Z POTRZEB POZYTYWNEJ SAMOOCENY JEDNOSTKI (BADANIA FAZIO, EFFREINA I FALANDER, 1981 DOTYCZCE SAMOOCENY JEDNOSTKI W ZAKRESIE INTROWERSJI I EKSTRAWERSJI).
SAMOOBSERWACJA MOE DOTYCZY:
MOTYWW WASNEGO POSTEPOWANIA - EFEKT NADMIERNEGO UZASADNIENIA ZEWNTRZNEGO;
-WASNEJ MIMIKI - HIPOTEZA MIMICZNEGO SPRZENIA ZWROTNEGO - BADANIA STRACKA I IN (1988).
-WASNEGO POBUDZENIA - DWUCZYNNIKOWA TEORIA EMOCJI SCHACHTERA - BADANIA SACHACHTERA I SINGERA (1962), DUTTONA I ARONA (1974).
OPINIE INNYCH LUDZI:
KONCEPCJA ODZWIERCIEDLONEGO „JA” - COOLEY (1901) I MEAD (1934).
OGLNE ZAOENIA KONCEPCJI
WEWNTRZNE YCIE PSYCHICZNE JEDNOSTKI JEST ODZWIERCIEDLENIEM JEJ INTERAKCJI SPOECZNYCH (RL SPOECZNYCH);
STOSUNEK JEDNOSTKI DO WASNEJ OSOBY ODZWIERCIEDLA STOSUNEK INNYCH DO JEDNOSTKI; SPOECZNE ROLE, KTRE JEDNOSTKA PENI S EFEKTEM NEGOCJACJI Z OTOCZENIEM (MOLIWE S KONFLIKTY RL).
BADANIA EMPIRYCZNE
ZGODNO SAMOOCEN JEDNOSTKI Z OCENAMI INNYCH JEST WIEKSZA W PRZYPADKU CECH SPOECZNIE AKCEPTOWANYCH NI NIEAKCEPTOWANYCH (FUNDER, 1980);
ISTNIEJE SILNIEJSZY ZWIZEK MIDZY SAMOWIEDZ JEDNOSTKI I JEJ WYORAENIAMI NA TEMAT TEGO JAK JEST OCENIANA PRZEZ INNYCH NI MIDZY SAMOWIEDZ A RZECZYWISTYMI OCENAMI (May, 1991).
ISTNIEJE POZYTYWNY ZWIAZEK MIDZY SAMOOCENA JEDNOSTKI A POZYTYWNOCI JEJ WYOBRAE NA TEMAT TEGO JAK JEST SPOSTRZEGANA PRZEZ OTOCZENIE (STOJANOWSKA, 1998).
LITERATURA:
STOJANOWSKA E. (1998). OPISYWANIE SIEBIE W WARUNKACH AUTOPREZENTACJI ORAZ PRYWATNIE. Style autoprezentacji. Wyd. WSPS,ss.52-76.
PORWNANIA DO INNYCH
KONCEPCJA FESTINGERA (1954), WILLSA (1981), WHEELERA I MIYAKE (1992).
WG KONCEPCJI FESTINGERA LUDZIE PORWNUJ SI DO INNYCH, PODOBNYCH DO SIEBIE W CELU ZDOBYCIA „OBIEKTYWNYCH” INFORMACJI NA SWJ TEMAT (WALIDACYJNE MOTYWY PORWNA).
WG TEORII „PORWNA W D” WILLSA JEDNOSTKA PRAGNCA PODNIE SWOJ SAMOOCEN PORWNUJE SI DO GORSZYCH OD SIEBIE - PORWNANIA „W DO” (MOTYWY EGOCENTRYCZNE).
BADANIA WILLSA (1991) POKAZUJ, E PORWNANIA W D S CZSTSZE U OSB O NISKIEJ SAMOOCENIE.
WG MODELU AFEKTYWNEGO UPRZEDZANIA POZNANIA (AFFECT - COGNITION PRIMING MODEL) WHEELERA I MIYAKE'A JEDNOSTKA DOKONUJE PORWNA, KTRE S SPJNE Z JEJ NASTROJEM I SAMOOCEN, CZYLI JEDNOSTKI O W.S. CZCIEJ DOKONUJ PORWNA W DO, GDY MYL O SOBIE POZYTYWNIE, NATOMIAST JEDNOSTKI O N.S. CZECIEJ DOKONUJ PORWNA „DO GRY”, GDY MYL O SOBIE NEGATYWNIE.
PRZESUNICIE SPOECZNEJ TOSAMOCI JAKO STRATEGIA OSABIENIA ZAGRAAJCYCH DLA „JA”
PORWNA DO INNYCH
(MUSSWEILER TH. I IN., SHIFTING SOCIAL IDENTITIES AS A STRATEGY FOR DEFLECTING THREATING SOCIAL COMPARISON. JOURNAL OF PERSONALITY AND SOCIAL PSYCHOLOGY, 2000,3,398-409)
KONCENTRACJA NA ODRBNEJ TOSAMOCI SPOECZNEJ JAKO FUNKCJA SAMOOCENY I POZIOMU WYKONANIA ZADANIA
Badani z W.S. w sytuacji niepowodzenia intensywniej koncentrowali si na odrbnej tosamoci spoecznej (w stosunku do lepszego partnera) anieli w sytuacji powodzenia. Odwrotnie byo u osb z N.S. Te w sytuacji niepowodzenia sabiej koncentroway si na odrbnej tosamoci spoecznej anieli w sytuacji powodzenia (gdy byy lepsze od partnera).
MOTYWY SAMOPOZNANIA
MOTYWY |
MANIFESTACJE |
KONTROWERSJE |
EGOCENTRYCZNE (poszukiwanie informacji potwierdzajcych lub podwyszajcych poczucie wasnej wartoci) |
nierealistyczny optymizm, porwnania „w d”, faworyzowanie wasnej osoby; egocentryzm atrybucyjny |
niska czy wysoka samoocena nasila motywy egocentryczne? (Dittes, Shrauger, Wills, Festinger, Malewski) |
KONSERWATYWNE (poszukiwanie informacji potwierdzajcych dotychczasowy obraz wasnej osoby) |
informacje zgodne z dotychczasowym obrazem wasnej osoby traktowane s jako bardziej wiarygodne |
czy zawsze informacje zgodne z obrazem wasnej osoby wzbudzaj emocje pozytywne? (Swann, 1987; Jussim i in. 1996) |
WALIDACYJNE (poszukiwanie informacji trafnych, niezalenie od ich znaku i zgodnoci z dotychczasow samowiedz) |
preferowanie sytuacji diagnostycznych dla „ja”, poszukiwanie nowych informacji |
czy poszukiwanie to ma miejsce zarwno w sytuacji oczekiwanego powodzenia jak i niepowodzenia? (Brown, 1990) |
STYLE SPOECZNO-POZNAWCZEGO FUNKCJONOWANIA
TOSAMOCI JEDNOSTKI wg BERZONSKIEGO
TOSAMO JEDNOSTKI |
STYL I CHARAKTERYSTYKA FUNKCJONOWANIA |
DOJRZAA ORAZ MORATORIUM |
informacyjny styl: poszukiwanie informacji zwizanych z „ja”, gotowo modyfikacji samowiedzy pod wpywem informacji niezgodnych z „ja” Przykad: „Wiele czasu spdzam na powanym rozmylaniu, co powinienem zrobi ze swoim yciem.” |
ZAMKNITA |
normatywny styl: potwierdzanie istniejcej koncepcji „ja”, zgodnie z wymaganiami uznanych autorytetw. Przykad: „Preferuj sytuacje, w ktrych mog oprze swoje postpowanie na normach spoecznych.” |
ROZPROSZONA |
unikowo-rozproszony: przypadkowe identyfikacje, uleganie biecej sytuacji. Przykad: „Nie myl teraz o mojej przyszoci, daleko mi do tego.” |
STRATEGIE DZIAANIA ORAZ KORELATY OSOBOWOCIOWE OSB O RNYM STYLU FUNKCJONOWANIA TOSAMOCI
TOSAMO |
ZACHOWANIA I OSOBOWO |
DOJRZAA oraz MORATORIUM |
ADAPTACYJNE STRATEGIE DZIAANIA: optymistyczne oczekiwania, zadaniowy styl radzenia sobie ze stresem, poszukiwanie spoecznego wsparcia, wysoka potrzeba poznania, pozytywna samoocena, tosamo indywidualna, dobre samopoczucie. |
ZAMKNITA |
wysoka potrzeba poznawczego domknicia, zaangaowanie, tosamo kolektywna, stabilna samoocena |
ROZPROSZONA |
zachowania samoutrudnieniowe, odwlekanie, pesymistyczne oczekiwania, niskie: samoocena oraz potrzeba poznania, brak stabilnej koncepcji „ja”, depresja. |
Rys. 1. Ocena wiarygodnoci pozytywnych i negatywnych informacji zwrotnych wrd osb o wysokiej i niskiej samoocenie (Swann, 1987)
Swann i in. (1987). The cognitive-affective crossfire: when self-consistency confronts self-enhancement. Journal of Personality and Social Psychology, 52, 881-889.
Rys. 2. Sia przeywanych emocji negatywnych wrd osb o wysokiej i niskiej samoocenie w sytuacji powodzenia i
niepowodzenia (Swann, 1987)
Rys. 3. Wpyw informacji zwrotnych na stopie preferencji informacji diagnostycznych dla „ja” wrd osb o wysokiej i niskiej samoocenie (Brown, 1990)
MOTYWACJA DO POLEPSZENIA NASTROJU WRD
OSB O NISKIEJ I WYSOKIEJ SAMOOCENIE
- badania Heimpel, Wood et al. (2002)*
Osoby o niskiej i wysokiej samoocenie nie rni si wiedz na temat sposobw polepszania samopoczucia.
MYLENIE KONTRFAKTYCZNE - COUNTERFACTUAL
THINKING (CO BY BYO, GDYBY.........)
DWA RODZAJE MYLENIA KONTRFAKTYCZNEGO:
A. MYLENIE KONTRFAKTYCZNE „W D” - MOGO BY GORZEJ.
MYLENIE KONTRFAKTCZNE „DO GRY” - MOGO BY LEPIEJ (MONA BYO UNIKN CZEGO, GDYBY.......)
Badania Sanna i in. (1999) pokazuj, e w sytuacji niepowodzenia osoby z wysok samoocen czciej ni osoby z nisk samoocen uruchamiaj mylenie kontrfaktyczne „w d”, pragnc w ten sposb poprawi sobie swj nastrj.
PODSTAWOWE ZNIEKSZTACENIA SAMOWIEDZY
ZNIEKSZTACENIA |
MANIFESTACJE |
EGOTYZM I EGOCENTRYZM ATRYBUCYJNY |
PRZYPISYWANIE WASNYCH SUKCESW SOBIE, A CZYNNIKOM ZEWNTRZNYM WASNYCH NIEPOWODZE; PRZECENIANIE WASNEGO UDZIAU W POWODZENIU GRUPY |
FASZYWE POCZUCIE POWSZECHNOCI |
PRZEKONANIE O POWSZECHNOCI I SUSZNOCI WASNYCH PRZEKONA I ZACHOWA |
POCZUCIE WASNEJ WYJTKOWOCI FAWORYZOWANIE WASNEJ OSOBY |
POCZUCIE WYJTKOWOCI WASNYCH CECH; PRZYPISYWANIE SOBIE CECH POZYTYWNYCH W STOPNIU WIKSZYM NI U INNYCH |
ILUZJA KONTROLI |
SPOSTRZEGANIE OSOBISTEGO WPYWU NA SYTUACJE O CHARAKTERZE LOSOWYM |
PRZEWIDYWANIA PO FAKCIE |
„WIEDZIAEM, E TO SI ZDARZY” |
Wykad VI. Atrakcyjno interpersonalna
ATRAKCYJNO INTERPERSONALNA TO:
-ZDOLNO WZBUDZANIA DO SIEBIE EMOCJI POZYTYWNYCH INNYCH OSB;
-PRZYPISYWANIE JEDNOSTCE CECH POZYTYWNIE WARTOCIOWANYCH.
EMOCJONALNE I POZNAWCZE WARTOCI ATRAKCYJNOCI INTERPERSONALNEJ NIE ZAWSZE S ZE SOB SPJNE:
NIEKTRYCH LUDZI BARDZIEJ SI CENI NI LUBI, INNYCH - BARDZIEJ LUBI NI CENI.
FUNKCJE ATRAKCYJNOCI INTERPERSONALNEJ:
-POTWIERDZANIE POCZUCIA WASNEJ WARTOI;
-NARZDZIE WPYWU SPOECZNEGO - OSOBY ATRAKCYJNE INTERPERSONALNE LEPIEJ (ATWIEJ) ZASPOKAJAJ SWOJE POTRZEBY.
ATRAKCYJNO INTERPERSONALNA JEDNOSTKI
UWARUNKOWANIA
ZASADA PODOBIESTWA
LUBIMY OSOBY PODOBNE DO SIBIE POD WZGLDEM PRZEKONA, WARTOCI, UPODOBA.
LUBIMY OSOBY, KTRE POSIADAJ NASZE AKCEPTOWANE WADY
NIE LUBIMY OSB PODOBNYCH DO NAS POD WZGLDEM NASZYCH WYSOKO CENIONYCH CECH.
NIE LUBIMY OSB, KTRE POSIADAJ NASZE NIEAKCEPTOWANE WADY.
ZASADA KOMPLEMENTARNOCI
LUBIMY LUDZI ODMIENNYCH OD NAS, JELI ODMIENNO TA PRZYNOSI NAM KORZYCI.
POTRZEBY (CECHY) KOMPLEMENTARNE TO TAKIE, DZIKI KTRYM OBIE STRONY CZERPI KORZYCI Z WZAJEMNEGO KONTAKTU, NP. DOMINACJA I ULEGO.
LUBIMY LUDZI:
EWOLUCYJNA INTERPRETACJA WIZI MIDZYLUDZKICH
PODSTAWOWYM CELEM KADEJ JEDNOSTKI JEST PRZETRWANIE ORAZ PRZEKAZANIE SWOICH GENW POTOMSTWU.
W WIECIE OGRANICZONYCH DBR MATERIALNYCH ORAZ SILNEJ AGRESJI WEWNTRZGATUNKOWEJ YCIE WE WSPLNOCIE MA CHARAKTER ADAPTACYJNY.
DUGI OKRES ZALENOCI DZIECKA SPRAWIA, ZE OPTYMALNA OPIEKA NAD NIM WYMAGA UDZIAU OBOJGA RODZICW.
MECHANIZMEM WYZWALAJCYM ZACHOWANIA PRZYWIZANIA MIDZY RODZICAMI JEST MIO.
DZIECKO MA WRODZONE ZDOLNOCI DO ZACHOWA WICYCH (KRZYK, SSANIE, PRZYTULANIE, UMIECH).
TEORIA PRZYWIZANIA BOWLBY'IEGO I AINSWORTH
I.UCZUCIOWE PRZYWIZANIE DZIECKA DO MATKI PENI FUNKCJE BIOLOGICZNE - ZAPEWNIA OCHRON PRZED NIEBEZPIECZESTWEM I SUY PRZETRWANIU.
JAKO WIZI MIDZY DIZECKIEM A MATK DECUDUJE O ZAUFANIU DZIECKA DO SIEBIE I INNYCH. WPYWA NA RELACJE SPOECZNE W YCIU DOROSYM.
WYRNIA SI TRZY STYLE PRZYWIZANIA DZIECKA DO MATKI:
BEZPIECZNY - zaufanie dziecka do matki, wiara w jej dostpno i wraliwo na potrzeby dziecka.
LKOWO-AMBIWALENTNY - niskie poczucie bezpieczestwa, silny lk przed rozstaniem, zo po okresie rozstania.
UNIKAJCY - unikanie bliskiego kontaktu z matk jako forma obrony przed zranieniem na skutek dugotrwaej niedostpnoci lub niewraliwoci matki na potrzeby dziecka.
ZACHOWANIA WICE
STRUKTURA ZACHOWA WICYCH
TYP ZACHOWANIA |
PRZYKADY ZACHOWA |
ZACHOWANIA SEKSUALNE |
wyznawanie podania, inicjowanie kontaktu seksualnego, stosunki seksualne, ekspresja dozna erotycznych |
ZACHOWANIA NA RZECZ PARTNERA I WSPLNOTY |
troszczenie si o zdrowie partnera, jadanie wsplnych posikw, dbanie o bezpieczestwo partnera, udzielanie wsparcia partnerowi |
ZACHOWANIA BLISKOCI FIZYCZNEJ |
przytulanie, gaskanie, caowanie, pieszczotliwe mwienie do siebie, obejmowanie, chodzenie za lub pod rk |
ZACHOWANIA POJEDNAWCZE |
zaproszenia, komplementy, poczstunki, spogldanie na siebie i umiechanie si, krtkie rozmowy o niczym wanym, uprzejmoci |
ZACHOWANIA IMPONUJCE |
opowiadanie o swoich osigniciach, manifestowanie swojej pozycji spoecznej i statusu finansowego |
ZACHOWANIA WICE ZWIZANE Z PCI
DLA KOBIET WE WSZYSTKICH RELACJACH SPOECZNYCH BARDZIEJ TYPOWE S ZACHOWANIA BLISKOCI FIZYCZNEJ, POJEDNAWCZE ORAZ ZACHOWANIA NA RZECZ PARTNERA I ZWIZKU, DLA MCZYZN BARDZIEJ CHARAKTERYSTYCZNE S ZACHOWANIA SEKSUALNE I IMPONUJCE.
ZACHOWANIA WICE S BARDZIEJ ATRAKCYJNE NI SAMA URODA FIZYCZNA NIEZNANEJ OSOBY.
Rys. WYBORY PARTNERA PREZENTUJCEGO ZACHOWANIE WICE LUB NEUTRALNE O RNYM POZIOMIE URODY
ZW - zachowania wice (flirtujce); ZN - zachowania neutralne
ZACHOWANIA WICE A JAKO ZWIZKU
Rys. Przyjemno pynca z wasnych zachowa wicych
oraz wicych zachowa partnera wrd kobiet i mczyzn
(badania Kuczyskiej)
Oceny jakoci zwizku z partnerem pci przeciwnej zaleay od pci oceniajcych:
Mczyni wyej oceniali jako zwizku im czciej (w ich relacji) partnerki prezentoway zachowania wice, im wiksz przyjemno sprawiay im zachowania partnerki oraz im rzadziej sami podejmowali zachowania wice wobec swoich partnerek.
Kobiety wyej oceniay jako zwizku, gdy w ich relacji partnerzy czciej podejmowali zachowania wice oraz im wiksz przyjemno sprawiay im te zachowania partnera, take gdy same czciej podejmoway zachowania wice wobec partnera.
Niezalenie od pci, przyjemno z wasnych zachowa wicych wobec partnera nie decydowaa o ocenie jakoci zwizku.
WPYW ZACHOWA WICYCH NA OSOB, WOBEC KTREJ
S ONE PREZENTOWANE
Rys. Zmiany w poziomie sympatii do partnera zachowujcego si
w neutralny i wicy sposb wobec osb badanych
Inne rezultaty bada:
Wykad VII - Autoprezentacja
AUTOPREZENTACJA - RODZAJE
RODZAJE AUTOPREZENTACJI |
CHARAKTERYSTYKA |
AUTENTYCZNA |
ZGODNA Z WEWNTRZNYMI PRZEKONANIAMI JEDNOSTKI |
FASADOWA |
STAA, BAZUJE NA „JA IDEALNYM” |
TAKTYCZNA |
ZMIENNA, ZALENA OD SYTUACJI, NIEZGODNA Z PRYWATN SAMOWIEDZ |
ASERTYWNA (ZDOBYWCZA) |
U PODSTAW EMOCJE POZYTYWNE, WIARA W SKUTECZNO |
OBRONNA |
U PODSTAW EMOCJE NEGATYWNE, LK PRZED KOMPROMITACJ |
OBRONNE I ZDOBYWCZE (ASERTYWNE) TAKTYKI UTOPREZENTACYJNE
(TEDESCHI, NORMAN)
OBRONNE TAKTYKI
STOSOWANE EX POST:
TUMACZNIE SI;
PRZEPROSINY (DEKLAROWANIE ODPOWIEDZIALNOCI ORAZ GOTOWOCI DO ZADOUCZYNIENIA);
ZACHOWANIA PROSPOECZNE
UPRZEDZAJCE OCEN: SAMOUTRUDNIANIE
FORMY SAMOUTRUDNIENIA:
RZECZYWISTE - BEHAWIORALNE: OBNIANIE WYSIKU, NADUYWANIE ALKOHOLU I LEKW (KOLDITZ, ARKIN, 1982; HOBDEN, PLINER, 1995);
DEKLAROWANE: PUBLICZNE ODWOYWANIE SI DO BRAKU WYSIKU, ZDENEROWANIA ITP.
ZDOBYWCZE TAKTYKI AUTOPREZENTACYJNE
INGRACJACJA;
DAWANIE PRZYKADU;
ZASTRASZANIE;
SAMOPROMOCJA;
PRZYPISYWANIE SOBIE ZASUG.
PUBLICZNE SAMOOPISY MODZIEY STUDENCKIEJ
STOJANOWSKA (1998, BADANIE II)
SAMOOPISY POZYTYWNE
rednia liczba cech
kategorie samoopisu
Inne uzyskane rezultaty:
Zarwno kobiety jak i mczyni w publicznych samoopisach w wikszym stopniu ni w samoopisach anonimowych podkrelali podobiestwo do innych - czciej wykorzystywali kategori „tak samo jak inni”.
U kobiet w anonimowych samoopisach pozytywnych dominoway dwie kategorie samoopisu: „tak samo jak inni” oraz „wicej ni inni”, w publicznych - „tak samo jak inni”.
U mczyzn w obu rodzajach samoopisw pozytywnych (anonimowych i publicznych) dominowaa kategoria „wicej ni inni”, jednak liczba cech przypisywanych tej kategorii bya wiksza w samoopisach anonimowych.
SAMOOPISY NEGATYWNE
rednia liczba cech
kategorie samoopisu
Zarwno w grupie mczyzn jak i kobiet dominujc kategori samoopisu publicznego w zakresie cech negatywnych bya kategoria „mniej ni inni”.
Samoopisy anonimowe kobiet i mczyzn w porwnaniu z publicznymi cechoway si wiksz negatywnoci (wicej cech przypisywano sobie w stopniu „wicej ni inni” oraz mniej cech w stopniu „mniej ni inni”).
ZALENOCI MIDZY SI EGO A STYLEM AUTOPREZENTACJI WRD DZIEWCZT I CHOPCW (STOJANOWSKA, 1998, BAD. I).
Sia ego
grupy z dominujcymi kategoriami samoopisu pozytywnego
Wrd chopcw grupa stosujca najczciej kategori samoopisu pozytywnego „tak samo jak inni” miaa niszy poziom siy ego ni grupa najczciej stosujca kategori samoopisu „wicej ni inni”.
Wrd kobiet grupa z dominujc kategori pozytywnego samoopisu „tak samo jak inni” miaa istotnie wyszy poziom siy ego ni grupa z dominujc kategori „wicej ni inni”, czyli kobiety lepiej przystosowane czciej stosoway konformizm autoprezentacyjny.
ATRAKCYJNO AUTOPREZENTACJI
Z PERSPEKTYWY ODBIORCY ATRAKCYJNA AUTOPREZENTACJA TO TAKA, NA PODSTAWIE KTREJ FORMUUJE KORZYSTNE OCENY AUTOPREZENTERA.
DWA RODZAJE OCENY
AFEKTYWNA - POZIOM SYMPATII DO AUTOPREZENTERA;
POZNAWCZA - PRZYPISANIE AUTOPREZENTEROWI CECH SPOECZNIE CENIONYCH.
Z PERSPEKTYWY NADAWCY ATRAKCYJNA AUTOPREZENTACJA WASNA TO TAKA, DZIEKI KTREJ JEDNOSTKA OSIGA PODANE CELE: WYWOUJE PODANE WRAENIE LUB ZACHOWANIA OTOCZENIA.
Podane wraenie niekoniecznie musi by pozytywne. W zalenoci od okolicznoci jednostce moe zalee na wywoaniu wraenia osoby sabej, nieobliczalnej, chorej czy spoecznie niebezpiecznej.
SPOSOBY BADANIA ATRAKCYJNOCI
AUTOPREZENTACJI
Autoprezentacja jest jedynym rdem informacji o jednostce (Schlenker, Leary, 1982; Robinson i in, 1995; Stojanowska 1998).
Oprcz autoprezentacji istniej obiektywne informacje o autoprezenterze, np. o jego powodzeniu/niepowodzeniu, karierze yciowej itp. (Mielczarek, 1994; Kordas, 1999).
Autoprezentacja odbywa si w cile okrelonym kontekcie sytuacyjnym, np. w sytuacji poszukiwania pracy, podczas randki itp. (Jones, Gergen, Davis, 1961; Kordas 1999; Waligora, 1999).
Istnieje moliwo weryfikacji autoprezentacji w niedalekiej przyszoci (np. autoprezentacja przed testem - Vonk, 1999).
OCENY NIEKTRYCH CECH AUTOPREZENTERW STOSUJACYCH DEPRECJONUJCY, FAWORYZUJACY I UMIARKOWANY STYL AUTOPREZENTACJI - badania Robinsona i in, 1995.
Najbardziej atrakcyjnym stylem autoprezentacji ze wzgldu na ocen sympatii, uczciwoci i trafnoci samowiedzy okaza si styl umiarkowany, najmniej atrakcyjnym - styl deprecjonujcy.
Oceny sympatii do autoprezentera faworyzujcego i umiarkowanego zaleay od ich uczciwoci (zmienn poredniczc midzy tymi stylami a sympati do autoprezentera bya uczciwo).
Niska ocena sympatii do partnera deprecjonujcego siebie zaleaa czciowo od niskiej oceny trafnoci jego samowiedzy oraz innych zmiennych, nie kontrolowanych w badaniach.
OCENA ATRAKCYJNOCI EMOCJONALNEJ I SPOECZNEJ
AUTOPREZENTERKI W SYTUACJI ROZMOWY
KWALIFIKACYJNEJ W ZALENOCI OD INFORMACJI O EFEKCIE
AUTOPREZENTACJI - badania Kordas, 1999*.
Atrakcyjno emocjonalna (sympatia) autoprezenterki nie zaleaa od efektu autoprezentacji, natomiast atrakcyjno spoeczna - tak: kandydatka otrzymujca prac zostaa oceniona wyej pod wzgldem cenionych spoecznie cech w porwnaniu z osob, ktra nie otrzymaa pracy.
* - praca magisterska
OCENA ATRAKCYJNOCI EMOCJONALNEJ I SPOECZNEJ AUTOPREZENTERKI W SYTUACJI ROZMOWY KWALIFIKACYJNEJ W ZALENOCI OD STYLU AUTOPREZENTACJI - badania Waligry i Kordas, 1999*
Ocena atrakcyjnoci emocjonalnej autoprezenterki zaleaa od stylu autoprezentacji (bardziej lubian bya autoprezenterka skromna), natomiast styl autoprezentacji nie wpywa na atrakcyjno spoeczn.
*-prace magisterskie
OCENA ATRAKCYJNOCI EMOCJONALNEJ JEDNOSTKI DOKONUJCEJ FAWORYZUJCEJ I SKROMNEJ AUTOPREZENTACJI W SYTUACJI POWODZENIA I NIEPOWODZENIA (Mielczarek, 1994*)
Autoprezentacja OCENA INTELIGENCJI AUTOPREZENTERA W ZALENOCI OD STYLU AUTOPREZENTACJI ORAZ MOLIWOCI WERYFIKACJI JEGO ZDOLNOCI - badania Vonka, 1999.
Dla oceny inteligencji uzyskano dwa efekty gwne: autoprezentacji i sytuacji:
autoprezenter faworyzujcy siebie oceniony zosta jako bardziej inteligentny ni autoprezenter deprecjonujacy siebie.
w sytuacji przyszej weryfikacji zdolnoci autoprezentera jego inteligencj oceniano wyej ni w sytuacji braku takiej weryfikacji.
OCENA SYMPATII DO AUTOPREZENTERA W ZALENOCI OD STYLU AUTOPREZENTACJI ORAZ MOLIWOCI WERYFIKACJI JEGO ZDOLNOCI- badania Vonka, 1999.
Dla oceny sympatii do autoprezentera uzyskano efekt interakcyjny autoprezentacji i sytuacji: autoprezenter faworyzujcy siebie by oceniany jako bardziej sympatyczny w sytuacji testu, a autoprezenter deprecjonujcy siebie w sytuacji braku testu.
OCENA SZCZEROCI AUTOPREZENTERA W ZALENOCI OD STYLU AUTOPREZENTACJI ORAZ MOLIWOCI WERYFIKACJI JEGO ZDOLNOCI - badania Vonka, 1999.
Szczero autoprezentera faworyzujcego siebie oceniono wyej ni deprecjonujcego siebie. Najniej oceniono szczero autoprezentera deprecjonujcego siebie w sytuacji przyszej weryfikacji jego zdolnoci.
Wykad VIII. Konsekwencje spoecznej oceny jednostki
dla jej psychospoecznego funkcjonowania
KONSEKWENCJE AUTOPREZENTACJI
SPOECZNE - UKSZTATOWANIE OKRELONEGO (NIEKONIECZNIE POZYTYWNEGO LUB PODANEGO Z PUNKTU WIDZENIA INTERESW JEDNOSTKI) WIZERUNKU SPOECZNEGO (PUBLIC IMAGE);
INDYWIDUALNE: ZASPOKAJANIE POTRZEB;
ZMIANY W OBRAZIE WASNEJ OSOBY (ZJAWISKO INTERNALIZACJI AUTOPREZENTACJI).
WARUNKI INTERNALIZACJI AUTOPREZENTACJI
JEST EFEKTEM WOLNEGO WYBORU (BEM, 1972; TICE,1992);
MIECI SI W OBSZARZE AKCEPTACJI (JEST NEUTRALNA LUB POZYTYWNA: Rothewalt, Agustsdottir, 1986);
MA CHARAKTER PUBLICZNY (TICE, 1992);
ODBIORCY AKCEPTUJ WIZERUNEK AUTOPREZENTERA (OCENIAJ GO JAKO WIARYGODNY LUB/I ATRAKCYJNY; JONES DAVIS, GERGEN,1962).
BADANIA JONESA, GERGENA I DAVISA (1962)
(cyt. za: Lis-Turlejska, 1976)
Wpyw informacji zwrotnych od odbiorcy na ocen reprezentatywnoci treci autoprezentacji dla „ja” w grupach dokonujcych autentycznej lub ingracjacyjnej autoprezentacji.
Schemat bada
Autoprezentacja autentyczna |
Autoprezentacja ingracjacyjna |
||
zwrotne pozytywne |
zwrotne negatywne |
zwrotne pozytywne |
zwrotne negatywne |
1 |
3 |
2 |
4 |
Numery w tabelce to rangi: im nisza cyferka tym wiksza uzyskana w badaniach reprezentatywno autoprezentacji dla „ja”.
WYNIKI
UZYSKANO DWA EFEKTY GWNE:
EFEKT AUTOPREZENTACJI: badani dokonujcy autentycznej autoprezentacji przypisywali jej wieksz reprezentatywno (zgodno z prawdziwym „ja”) ni badani dokonujcy autoprezentacji ingracjacyjnej;
EFEKT WZMOCNIE: badani uzyskujcy pozytywne informacje zwrotne przypisywali swojej autoprezentacji wiksz reprezentatywno ni badani uzyskujcy negatywne informacje zwrotne.
W rezultacie, badani, ktrzy po dokonaniu autentycznej autoprezentacji otrzymywali negatywne informacje zwrotne w mniejszym stopniu identyfikowali si z treci autoprezentacji ni badani, ktrzy po dokonaniu autoprezentacji ingracjacyjnej otrzymywali pozytywne informacje zwrotne.
KONSEKWENCJE AUTOPREZENTACJI
SAMOUTRUDNIENIOWEJ
badania Szmajke, 1996 ( „student”)
Oceny rnych cech studenta stosujcego lub nie stosujcego
samoutrudnienie w sytuacji poraki egzaminacyjnej
WNIOSKI
Wprawdzie studentowi stosujcemu samoutrudnienie przypisywano w mniejszym stopniu brak zdolnoci, to jednak w wikszym stopniu czyniono go odpowiedzialnym za porak oraz dawano mniejsze szanse powodzenia na kolejnym egzaminie, w porwnaniu ze studentem nie stosujcym samoutrudnienia.
SYMPATIA DO STUDENTA PONOSZCEGO PORAK NA EGZAMINIE W ZALENOSCI OD SAMOUTRUDNIENIA BOHATERA ORAZ WASNEJ SKONNOCI BADANYCH DO STOSOWANIA
SAMOUTRUDNIENIA (Szmajke, 1996, „student”)
badani z aso - badani nie stosujcy samoutrudnienia;
badani z ASO - badani stosujcy samoutrudnienie;
z S. - bohater „student” stosujcy samoutrudnienie;
bez S. - bohater „student” nie stosujcy samoutrudnienia.
WNIOSKI
BADANI NIE STOSUJACY SAMOUTRUDNIENIA (aso) BARDZIEJ LUBILI BOHATERA NIE STOSUJACEGO SAMOUTRUDNIENIA (B. bez S.). NATOMIAST BADANI STOSUJCY SAMOUTRUDNIENIE (ASO) W STOPNIU MARGINALNYM (statystycznie nieistotnym) PREFEROWALI BOHATERA STOSUJCEGO SAMOUTRUDNIENIE.
SYSTEM MONITORUJCY REAKCJE INNYCH
WOBEC JEDNOSTKI - HIPOTEZA
SOCJOMETRYCZNA M.R. LEAREGO
I. PODSTAWOW FUNKCJ SAMOOCENY JEST WRALIWO NA REAKCJE INNYCH WOBEC JEDNOSTKI.
SYSTEM SAMOOCENY NIE SUY PRYWATNEMU POCZUCIU WASNEJ WARTOCI LECZ MOTYWUJE JEDNOSTK DO ZACHOWA MAJCYCH UTRZYMA JEJ WIZI Z OTOCZENIEM.
SAMOOCENA JEST GWNIE WRALIWA NA SYGNAY ODRZUCENIA PRZEZ INNYCH, A NIE NA SYGNAY POZYTYWNE (PRZYNALENOCI).
LUDZIOM BARDZIEJ ZALEY NA AKCEPTACJI I PRZYNALENOCI DO INNYCH NI NA WYSOKIEJ OCENIE WASNEJ OSOBY PRZEZ INNYCH.
SAMOOCENA OSB PRZYJTYCH DO GRUPY
LUB ODRZUCONYCH PRZEZ GRUP
-LEARY I IN (1995-BAD.3)
Badani wybierani przez grup do pracy zespoowej nie oceniali siebie pozytywniej ni badani, ktrzy byli wybierani do pracy zespoowej losowo.
Badani odrzucani przez grup oceniali siebie istotnie niej ni badani, ktrzy losowo byli odrzucani z pracy w zespole.
Wniosek autorw: samoocena jednostki jest wraliwa (podatna na zmiany) na informacje negatywne o odrzuceniu przez grup, a nie na informacje pozytywne o wczeniu do grupy.
OCENA UCZESTNIKW GRUPY DOKONYWANA PRZEZ
JEDNOSTK PRZYJMOWAN DO GRUPY LUB PRZEZ NI ODRZUCAN - LEARY I IN (1995,BAD.3)
Informacja o przyjciu jednostki do grupy na podstawie wyboru jej czonkw nie wpyna istotnie na pozytywno oceny grupy przez jednostk. Natomiast informacja o odrzuceniu jednostki przez grup wpyna istotnie na obnienie pozytywnoci oceny grupy.
Zdaniem autorw bada, negatywna ocena odrzucajcych jednostk osb ma nie tylko chroni jej poczucie wasnej wartoci lecz jest take taktyk zachowania interpersonalnego wobec wiadkw odrzucenia. Negatywna ocena osb odrzucajcych ma w oczach wiadkw obniy znaczenie tego odrzucenia i tym samym chroni pozytywn ocen jednostki w ich opinii.
ZAKOPOTANIE
ZAKOPOTANIE TO STAN SAMOWIADOMOCI, PODCZAS KTREGO JEDNOSTKA DOSWIADCZA NAPIECIA EMOCJONALNEGO ZWIZANEGO Z POCZUCIEM NIEADEKWATNOCI, SMIESZNOCI WASNEJ OSOBY I MOLIWOCI NEGATYWNEJ OCENY ZE STRONY INNYCH.
RDA ZAKOPOTANIA
WASNE ZACHOWANIE: POJAWIA SI, GDY LUDZIE DOWIADCZAJ GAFY AUTOPREZENTACYJNEJ, NA SKUTEK KTREJ, JAK SDZ, WYWOUJ NIEKORZYSTNE WRAENIE NA INNYCH.
INTERAKCJE Z INNYMI: ZACHOWANIA INNYCH STAWIAJ JEDNOSTK W KOPOTLIWYM POOENIU.
PROWOKACJE: KRYTYKA DOKUCZANIE ZE STRONY INNYCH.
EMPATIA: JEDNOSTKA JEST WIADKIEM KOPOTLIWEGO POOENIA INNEJ OSOBY, WCZUWA SI W JEJ POOENIE.
REAKCJE JEDNOSTKI NA WASNE ZAKOPOTANIE
STARA SI UKRY ZAKOPOTANIE - GDY OKAZYWANIE ZAKOPOTANIA MOE BY POWODEM NEGATYWNEJ OCENY PRZEZ INNYCH LUB GDY OTOCZENIE NIE JEST WIADOME KOPOTLIWEGO POOENIA JEDNOSTKI.
STARA SI ZAKOMUNIKOWA OTOCZENIU WASNE ZAKOPOTANIE - GDY OTOCZENIE JEST WIADOME TEGO, E JEDNOSTKA ZACHOWAA SI W SPOSB NIEFORTUNNY, MIESZNY LUB NIEPOPRAWNY. WWCZAS ZAKOPOTANIE JEST FORM SAMOUSPRAWIEDLIWIENIA.
BADANIA DOTYCZCE ZAKOPOTANIA
SEMIN, MANSTEAD (1982)* - OKAZYWANIE ZAKOPOTANIA CHRONI PRZED ODRZUCENIEM, NEGATYWN OCEN INNYCH.
OKAZYWANIE ZAKOPOTANIA |
BRAK OZNAK ZAKOPOTANIA |
||
naprawia szkod |
ucieka z miejsca wypadku |
naprawia szkod |
ucieka z miejsca wypadku |
I |
II |
III |
IV |
Cyfry rzymskie oznaczaj poziom sympatii okazywanej bohaterowi czterech scenek. Nisza cyfra - wiksza sympatia.
LEVINE I ARLUKE (1982)* - UMIARKOWANE ZAKLOPOTANIE W PORWNANIU Z BRAKIEM ZAKLOPOTANIA ORAZ BARDZO SILNYM ZAKLOPOTANIEM (DEZORGANIZUJACYM ZACHOWANIE) BUDZI NAJWIKSZ SYMAPTI I GOTOWO UDZIELENIA POMOCY WRD OBSERWATORW.
Leary i in. (1995) - JEDNOSTKA STARA SI ZAKOMUNIKOWA WASNE ZAKOPOTANIE WTEDY, GDY WASNE ZACHOWANIE OCENIA JAKO MIESZNE I JEST PRZEKONANA, E OBSERWATORZY NIE S WIADOMI JEJ ZAKOPOTANIA.
PERFEKCJONIZM
OBJAWY PERFEKCJONIZMU: WYGROWANE STANDARDY DZIAANIA, NADMIERNY SAMOKRYTYCYZM, WTPLIWOCI DOTYCZCE EFEKTYWNOCI WASNEGO DZIAANIA, PRZEKONANIE O BARDZO WYSOKICH OCZEKIWANIACH OTOCZENIA WOBEC JEDNOSTKI.
RODZAJE PERFEKCJONIZMU:
NEUROTYCZNY: NADMIERNY SAMOKRYTYCYZM, KOMPULSYWNE OCZEKIWANIE DOSKONAOCI WE WSZYSTKIM CZEGO SI JEDNOSTKA PODEJMUJE.
NORMALNY - WYSOKIE STANDARDY DZIAANIA POLCZONE Z PRZYCHYLN OCEN WASNEJ OSOBY.
HEWITT I FLETT WYRNIAJ:
PERFEKCJONIZM ZORIENTOWANY NA „JA” - BARDZO WYSOKIE WYMAGANIA STAWIANE SOBIE, WYNIKAJCE Z WYGROWANYCH OSOBISTYCH STANDARDW DZIAANIA;
PERFEKCJONIZM ZORIENTOWANY NA INNYCH - BARDZO WYSOKIE WYMAGANIA STAWIANE INNYM;
PERFEKCJONIZM SPOECZNY - OCZEKIWANIE, E INNI WYMAGAJ OD JEDNOSTKI DOSKONAEGO WYKONANIA WSZYSTKICH ZADA, KTRYCH SI PODEJMUJE.
PERFEKCJONIZM SPOECZNY JEST NAJSILNIEJ SKORELOWANY ZE ZYM PRZYSTOSOWANIEM I PSYCHOPATOLOGI (DEPRESJA, WYUCZON BEZRADNOCI, TENDENCJAMI SAMOBJCZYMI).
LK SPOECZNY
PRZYCZYNY LKU SPOECZNEGO
DOWIADCZENIE SPOECZNE: LK WYNIKA Z DOWIADCZE JEDNOSTKI Z OSOBAMI ZNACZCYMI; POWSTAJE NA ZASADZIE KOJARZENIA BODCW SPOECZNYCH Z EMOCJAMI NEGATYWNYMI (ARKIN);
(LEARY, MILLER).
SYNDROM OSZUSTA
(CLANCE, THOMPSON)
Charakterystyka zjawiska
Dotyczy osb, ktre maj wysokie osignicia zawodowe, a mimo to przeywaj chroniczne wtpliwoci odnonie swego intelektu; uwaaj, e otoczenie przecenia ich moliwoci, boj si wic publicznej kompromitacji (czuj si jak oszust i boj, e to oszustwo zostanie zdemaskowane).
Styl funkcjonowania osb z syndromem oszusta
1. Wkadaj nadmierny wysiek w przygotowanie si do zada.
Odwlekaj rozpoczcie pracy.
Nadmiernie koncentruj si na bdach, wyolbrzymiaj ich znaczenie.
Konsekwencje:
W efekcie takiego stylu dziaania nie dokonuj internalizacji sukcesu: przypisuj go albo wasnemu wysikowi (sytuacja I) albo szczciu (sytuacja II). Nie doceniaj zatem wasnych sukcesw.
Powodzenie na zasadzie prawa efektu wzmacnia stosowany styl dziaania (wierz, e takie wyczerpujce, czsto chaotyczne dziaanie jest niezbdne do osignicia sukcesu).
W przypadku niepowodzenia - internalizuj jego efekty, przenosz na koncepcj wasnej osoby.
Przeywaj lk spoeczny, wykazuj tendencje perfekcjonistyczne.
OCENA WASNYCH ZDOLNOCI SPOECZNYCH ORAZ
OCZEKIWA INNYCH WOBEC JEDNOSTKI WRD OSB
RNYM POZIOMIE LKU SPOECZNEGO W
SYTUACJI POWODZENIA I NIEPOWODZENIA
badania Wallace & Alden (1995)
OCENY OSB O WYSOKIM POZIOMIE LKU SPOECZNEGO
Oceny wasnych zdolnoci nie zaleay od informacji zwrotnych (sukcesu, poraki, braku informacji) w przeciwiestwie do ocen oczekiwa innych, ktre wzrastay po odniesionym sukcesie. W efekcie tego jednostka po odniesionym sukcesie spostrzegaa wiksz rozbieno midzy swoimi moliwociami a oczekiwaniami spoecznymi ni po porace. W kadej sytuacji (sukces, poraka, brak informacji) oceny wasnych moliwoci byy nisze ni oceny spoecznych oczekiwa wobec jednostki.
Wniosek: Osoby z wysokim lkiem spoecznym traktuj pozytywne informacje na swj temat jako informacje o wymaganiach, a nie jako dowd
posiadania odpowiednich zdolnoci.
II. OCENY OSB O NISKIM POZIOMIE LKU SPOECZNEGO
Osoby z niskim lkiem zarwno w sytuacji sukcesu jak i braku informacji zwrotnych oceniay swoje zdolnoci na wyszym poziomie ni poziom oczekiwa innych wobec nich. W sytuacji poraki oceny zdolnoci i oczekiwa spoecznych byy na podobnym poziomie.
Oceny wasnych zdolnoci spoecznych wrd osb o niskim poziomie lku byy wysze ni wrd osb o wysokim poziomie lku spoecznego.
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
Psychologia partnerska i rodzinna prof dr hab Zbigniew Le
Psychologia społeczna zbiór notatek i slajdów prof dr hab Elżbieta Stojanowska
Psychologia społeczna zbiór notatek i slajdów prof dr hab Elżbieta Stojanowska aktualizacja 10 05 0
Psychologia społeczna zbiór notatek i slajdów prof dr hab Elżbieta Stojanowska aktualizacja 06 06 0
Psychologia społeczna zbiór notatek i slajdów prof dr hab Elżbieta Stojanowska aktualizacja 10 05 0
Spoleczna Stojanowska1, WSFiZ, IV semestr, Psychologia społeczna
Psychologia Społeczna jak nauka prezentacja dr S Cisek
aa kliniczna wyklady, KLINICZ3, prof. dr hab. Jan Tylka - psychologia kliniczna
Psychologia społeczna dr A, SOCJOLOGIA, Psychologia społeczna
STOJANOWSKA, ★ Studia, Psychologia, Psychologia Spoleczna
Europejski Fundusz Spoleczny - tematyka zajec dr Wrona, studia PSO I, Psychologia ogolna
Psychologia rozwoju wykład, Szkoła - studia UAM, Psychologia rozwoju człowieka, Psychologia rozwoju
Psychologia spoleczna wyklad I, Szkoła - studia UAM, Psychologia społeczna - wykład dr Beata Wołoszy
PEDAGOGIKA SPOŁECZNA dr hab. Anna Janosz prof. WSSE wykład, ===HARCERSTWO===
dr hab D Jasiecka, prof UJ wybrane problemy psychologii stosowanej notatki z wykładów
więcej podobnych podstron