Psychologia społeczna - wykład

WPŁYW SPOŁECZNY

CECHY WPŁYWU SPOŁECZNEGO

I. CZAS TRWANIA

WPŁYWY KRÓTKO I DŁUGOTRWAŁE (rola osób znaczących);

II. WPŁYWY BEZPOŚREDNIE-POŚREDNIE

Wpływ bezpośredni ma miejsce wtedy, gdy nadawca wpływu znajdują się w tym samym miejscu i czasie.

Wpływ pośredni realizowany jest przez media, literaturę, dzieła sztuki - jest tu odległy czas oddziaływania tych wpływów

III. JEDNOSTRONNY-DWUSTRONNY (wzajemny) CHARAKTER WPŁYWU

gdy nadawca jest tylko nadawcą, a odbiorca-odbiorcą mamy do czynienia z wpływem jednostronnym (zwykle wpływ pośredni ma

charakter jednostronny: muzyka Mozarta wpływa na odbiorców, lecz odbiorcy nie wpływają na Mozarta).

w bezpośrednich relacjach obie strony pełnią jednocześnie rolę nadawcy i odbiorcy

IV. ZAMIERZONY - NIEZAMIERZONY CHARAKTER WPŁYWU -

np. przez pomyłkę, albo nie panując się powiem komuś cos przykrego

V. PRZEWIDYWALNOŚĆ WPŁYWU

bezpośrednie konsekwencje wpływu społecznego są lepiej przewidywalne niż konsekwencje odległe w czasie

1. FIZYCZNY-INFORMACYJNY CHARAKTER WPŁYWU

2. JAWNY - UKRYTY CHARAKTER WPŁYWU

ukryty charakter wpływu ma miejsce podczas manipulacji - nadawca nie informuje odbiorcę o prawdziwych celach swojego

zachowania.

POZIOMY WPŁYWU SPOŁECZNEGO

ULEGANIE - ZMIANY W ZACHOWANIU JEDNOSTKI POD WPŁYWEM BIEŻĄCEJ SYTUACJI

MOŻE MIEĆ CHARAKTER ŚWIADOMY, GDY JEDNOSTKA ULEGA PRESJI SZEROKO ROZUMIANYCH NAGRÓD I KAR

MOŻE MIEĆ CHARAKTER NIEŚWIADOMY GDY JEDNOSTKA NAŚLADUJE ZACHOWANIA INNYCH (TZW. WPŁYW AUTOMATYCZNY - CIALDINI, 1994; CHARTRAND, BARGH,1999)

IDENTYFIKACJA - UTOŻSAMIANIE SIĘ Z OSOBAMI ATRAKCYJNYMI DLA JEDNOSTKI I MODELOWANIE ICH ZACHOWAŃ (ARONSON,1995; BANDURA,1965; JAKIBCHUK, SMERIGLIO,1976).

INTERNALIZACJA - POSTĘPOWANIE ZGODNE Z UWEWNĘTRZNIONYMI NORMAMI I PRZEKONANIAMI (kryteria internalizacji: nie

uleganie pokusie, sposób interpretacji norm uważam ze jakieś zachowanie jest słuszne i w pełni się z nią integrujemy,

reakcje emocjonalne w sytuacji złamania normy- poczucie skruchy w sytuacji wyrządzenia krzywdy)

KONSEKWENCJE WPŁYWU SPOŁECZNEGO

KONFORMIZM INFORMACYJNY - DZIAŁANIE „SPOŁECZNEGO DOWODU SŁUSZNOŚCI”

ZJAWISKA: „KUMULACJA IGNORANCJI”, „NIEWIEDZA WIELU”, „ŚMIERĆ Z MAŁPOWANIA”

KONFORMIZM NORMATYWNY - DZIAŁANIE POTRZEBY AKCEPTACJI SPOŁECZNEJ

ZJAWISKA: MYŚLENIE GRUPOWE, ULEGANIE MODZIE - wszyscy noszą jakieś ubranie i jak tez będę nosiła (Asch, 1956).

POSŁUSZEŃSTWO AUTORYTETOM (Hofling,1966; Milgram, 1965; Sheridan, King, 1972) - jest przejawem zarówno konformizmu normatywnego oraz informacyjnego - autorytet ma silę nagradzania i karania

CZYNNIKI SYTUACYJNE NASILAJĄCE

KONFORMIZM

KONFORMIZM NORMATYWNY

WIELKOŚĆ NAGRÓD I KAR, OBECNOŚĆ AUTORYTTETÓW, ATRAKCYJNOŚĆ GRUPY, JEDNOMYŚLNOŚĆ GRUPY, LICZBA OSÓB W GRUPIE (największe nasilenie konformizmu obserwuje się gdy jednomyślna grupa liczy 3-4 osoby).

KONFORMIZM INFORMACYJNY

SYTUACJE NIEJASNE, ZŁOŻONE, KRYZYSOWE, OBECNOŚĆ EKSPERTÓW

CZYNNIKI OSOBOWOŚCIOWE

• NISKA INTELIGENCJA

• NISKA SAMOOCENA SPRZYJA KONFORMIZMOWI INFORMACYJNEMU

• UMIARKOWANY POZIOM SAMOOCENY SPRZYJA KONFORMIZMOWI NORMATYWNEMU

• W WIELU BADANIACH KOBIETY ZACHOWUJĄ SIĘ BARDZIEJ KONFORMISTYCZNIE NIŻ MEŻCZYŹNI - DOTYCZY TO JEDNAK GŁÓWNIE ZADAŃ MĘSKICH, W KTÓRYCH KOBIETY CZUJĄ SIĘ MNIEJ KOMPETENTNE (Sistrunk, McDavid,1971).

ZACHOWANIA SPOŁECZNE

PROSPOŁECZNE

ALLOCENTRYCZNE (POMOCNE) - zaspokajanie potrzeb pojedynczych osób.

SOCJOCENTRYCZNE - zaspokajanie potrzeb grup społecznych.

EGOCENTRYCZNE

BIERNE - ktoś jest słaby i z obawy włączą obronna koncentracja na własnej osobie wynikająca z lęku, niepewności, niskiego poczucia własnej wartości.

AKTYWNE - aktywne zaspokajanie własnych potrzeb bazujące na poczuciu własnej wartości, faworyzowaniu własnej osoby.

MOTYWY ZACHOWAŃ PROSPOŁECZNYCH- co takiego jest w nich ze chcą zaspokajać potrzeby innych ludzi

EGOCENTRYCZNE - zaspokajanie potrzeb innych jest środkiem zaspokajania potrzeb własnych-

bo pomagamy innym ludziom bo nam się to opłaca;

EMPATYCZNE - współodczuwanie z innymi, rozumienie ich sytuacji jest motywem zachowań bezinteresownych (altruistycznych);

najbardziej bezinteresowna potrzeba pomagania innym ludzią

NORMATYWNE - kierowanie się normami nakazującymi pomaganie innym. Przestrzeganie norm może mieć charakter zewnętrzny - wynikać z podporządkowania się bieżącej sytuacji (nagrody i kary za zachowanie zgodne/niezgodne z normami) lub wewnętrzny - wynikać z uwewnętrznionych norm (osobowość zinternalizowana).

TEORIE WYJAŚNIAJĄCE ZACHOWANIA

PROSPOŁECZNE

TEORIE WYMIANY - Homans(1961), Thibaut i Kelley (1959),Latane i Darley (1970), Dovidio (1984)

- jednostka dokonuje bilansu kosztów i zysków własnych zachowań społecznych.

TEORIA EMPATII-ALTRUIZMU - Bateson (1991)

- jednostka postępuje bezinteresownie jeśli zostanie wzbudzona empatia wobec innych.

TEORIE EWOLUCJONISTYCZNE - Hamilton (1964), Trivers(1971)

- zachowania prospołeczne leżą w interesie jednostki oraz gatunku.- chodzi tez tu o interes nie pojedynczej osoby, ale całego gatunku

TEORIE NORM - Schartz (1970), Berkowitz (1970)

- jednostka pomaga innym z powodu norm społecznych, które akceptuje- lub , mogą być pod presja sytuacji wynikających z tych norm

Ważną rolę odgrywa internalizacja norm oraz sytuacyjna aktywizacja norm (Macaulay, 1970, Hornstein, 1970).

MODEL INTERWENCJI W SYTUACJI KRYZYSOWEJ

Latane i Darleya (1970)

- opis jakie procesy muszą zajść by człowiek udzielił pomocy

ZAUWAŻENIE ZDARZENIA

(przeładowanie urbanistyczne)

INTERPRETACJA ZDARZENIA JAKO WYPADKU

(zjawisko kumulacji ignorancji)

Inni ludzie swoim biernym zachowaniem sygnalizują nam ze nie trzeba reagować

PRZYJĘCIE ODPOWIEDZIALNOŚCI

(rozproszenie odpowiedzialności)

Może nie dojść do przyjęcia odpowiedzialności za ta osobę, której chcemy udzielić pomocy, np. bo może ktoś zadzwonił już na pogotowie, występuje efekt rozproszenia odpowiedzialność

WIEDZA O WŁAŚCIWYCH FORMACH POMOCY

OCENA KOSZTÓW POMOCY

Czy nam się opłaca pomóc np. pijak który cały czas wymiotuje , nie udzielę mu pomocy bo mi zabrudzi tapicerkę

UDZIELENIE POMOCY

PODEJŚCIE NORMATYWNE DO POMAGANIA

DWIE NORMY POMAGANIA

A. NORMA ODPOWIEDZIALNOŚCI SPOŁECZNEJ - pomaganie ludziom, których losy zależą od naszych działań.

B. NORMA WZAJEMNOŚCI - rewanżowanie się za wcześniej uzyskane przysługi.

NA PODSTAWIE JAKICH KRYTERIÓW IDENTYFIKUJEMY WEWNĘTRZNĄ MOTYWACJĘ NORMATYWNĄ?

BRAK PRESJI ZEWNĘTRZNEJ (NAGRÓD I KAR) SKŁANIAJĄCEJ DO PRZESTRZEGANIA NORMY POMAGANIA

BRAK SYMPATII DO OSÓB, KTÓRYM POMAGA SIĘ

SYTUAC YJNA AKTYWIZACJA NORMY UDZIELANIA POMOCY

• „WIDOCZNOŚĆ NORMY” - Macaulay, 1970; Harvey, Hornstein,1970

Macaulay - Schemat badania

W miejscu publicznym postawiono skrzynkę z napisem: „złóż datek dla potrzebujących dzieci”

Model demonstrował jedno z dwóch zachowań:

1. ostentacyjnie wrzucał datek

2. ostentacyjnie wahał się i nie wrzucał datku

Badano, czy osoby przechodzące obok widziały zachowania modela oraz ile z nich wrzucało datek do skrzynki.

Wyniki

wśród osób, które zauważyły zachowanie modela (1 lub 2) 15% wrzucało datek.

Rodzaj zachowania modela (wrzuca - nie wrzuca) nie miał istotnego wpływu na liczbę osób udzielających pomocy.

wśród osób, które nie widziały zachowania modela tylko 4% ofiarowało pieniądze.

Harvey, Hornstein - schemat badania nagranie z dn. 06.06.09 nr.3

Podrzucano portfel z pieniędzmi z listem w środku.

Dwie wersje listu(rzekomo pierwszego znalazcy portfela)

1. Znalazca zwraca pieniądze, bo tak mu doradzili znajomi (brak aktywizacji normy pomagania)

2. Znalazca zwraca pieniądze, bo takie zachowanie uważa za słuszne, chociaż inni doradzali mu inaczej (aktywizacja normy)

Wyniki

W sytuacji aktywizacji normy osoby badane - znalazcy portfela 3- krotnie częściej zwracali portfel (60%)

niż w sytuacji braku aktywizacji normy (20%).

SYTUACYJNA KONCENTRACJA NA WŁASNEJ OSOBIE

Badania Karyłowskiego (1982) pokazują, że odmienne są konsekwencje koncentracji na sobie w zależności od tego, czy jednostka posiada zinternalizowane normy pomagania czy nie.

1. Jeśli jednostka posiada zinternalizowane normy - koncentracja na „ja” zwiększa gotowość do pomagania

- jest w zgodzie z sobą jeśli udzieli komuś pomocy

2. Jeśli jednostka nie posiada zinternalizowanych norm pomagania - koncentracja na sobie zmniejsza gotowość do pomagania

- koncentracja na sobie zmniejsza gotowość pomagania

TEORIE EWOLUCJONISTYCZNE

TEORIA DOSTOSOWANIA ŁĄCZNEGO (Hamilton, 1964)

- pomaganie osobom bliskim - spokrewnionym jest formą propagowania własnych genów.

TEORIA ALTRUIZMU WZAJEMNEGO (Trivers, 1971)

- altruizm wzajemny jest cechą wrodzoną, gdyż na drodze ewolucji doszło do wyselekcjonowania takich osób, które tę cechę posiadają, a która warunkuje przetrwanie gatunku. - w interesie gatunku na przełomie dziejów było to, aby ludzie sobie udzielali pomocy

Badania Burnsteina (1971) - krótki opis badań

Osoby badane odpowiadały na pytanie komu pomogłyby w wyobrażonych sytuacjach dwóch rodzajów: drobne sprawy oraz poważne sytuacje typu „życie - śmierć”.

Wyniki

W sytuacjach typu „życie - śmierć” deklarowana gotowość udzielania pomocy zależała od stopnia pokrewieństwa - była tym większa im większe było pokrewieństwo.

W sytuacjach typu „życie - śmierć” pomaganie obcym ludziom zależało od ich wieku: było największe w przypadku małych dzieci, a następnie spadało -gwałtowny spadek obserwowano wobec osób po 60-tym roku życia.

W sprawach drobnych pomaganie zależało od wieku osób wymagających pomocy: najwyższe było zarówno wobec małych dzieci jak i osób w podeszłym wieku.

Inne badania w nurcie teorii ewolucjonistycznych

Korchmaros, Kenny,2001 - badano deklarowaną pomoc osobom o różnym poziomie pokrewieństwa równocześnie kontrolując bliskość emocjonalną z potencjalnymi biorcami pomocy.

Wynik badania

Po wyeliminowaniu wpływu bliskości emocjonalnej nadal badani deklarowali wyższą gotowość pomagania osobom bliżej spokrewnionym.

Euler, Weitzel, 1996 - pytano osoby, które posiadały żyjących dziadków po obu stronach (matki i ojca) o ocenę opiekuńczości i więzi emocjonalnej dziadków z badanymi. Kontrolowano odległość fizyczną z dziadkami, jako zmienną, która mogła wpływać na poziom więzi.

Wyniki badania

odległość fizyczna nie miała wpływu na ocenę opiekuńczości dziadków wobec osób badanych;

Poziom opiekuńczości zależał od pewności pokrewieństwa badanych z dziadkami:

1. Matka matki - z całą pewnością matka swojej córki wie, że dziecko córki jest z nią spokrewnione;

2. Ojciec matki - z trochę mniejszą pewnością ojciec córki wierzy, że jest to jego córka, a zatem dziecko córki jest jego wnuczką/wnukiem;

3. Matka ojca - dla matki swojego syna nie jest pewne, czy dziecko uznane przez syna za jego własne jest faktycznie jego;

4. Ojciec ojca - dla ojca niepewność pokrewieństwa z wnukiem jest największa - nie jest do końca pewien czy jego syn jest jego synem oraz czy dzieci syna są faktycznie dziećmi syna, a zatem jego wnukami.

Kierujemy się pokrewnością genów przy ocenie pomocy

WYBRANE BADANIA DOTYCZĄCE SYTUACYJNYCH

WYZNACZNIKÓW ZACHOWAŃ POMOCNYCH

ROLA SAMOPOCZUCIA W ZACHOWANIACH

POMOCNYCH

HIPOTEZA REDUKCJI NEGATYWNEGO STANU EMOCJONALNEGO CIALDINIEGO

- mając złe samopoczucie jednostka pomaga innym jeśli jest przekonana, że w ten sposób polepszy sobie nastrój (Cialdini i in., 1981);

• DOBRE SAMOPOCZUCIE ZWIĘKSZA GOTOWOŚĆ DO POMAGANIA

- ludzie w dobrym nastroju pomagają, bo pozytywnie spostrzegają innych ludzi oraz/lub dlatego, że pragną przedłużyć sobie pozytywne samopoczucie.

Jak człowiek ma poczucie winy to może to sprzyjac udzieleniu pomocy, ale lęk działa ze osoby nie udzielaja pomocy bo sa skupieni na sobie

Poczucie krzywdy również nie sprzyja

ROLA CZASU (POŚPIECH) - badania Darley'a i Batesona ,1973 r.

Badanymi byli klerycy przygotowujący kazanie o miłosiernym Samarytaninie. Manipulowano czasem: połowa badanych musiała śpieszyć się na kazanie, połowa nie. W bramie leżał człowiek udający zawał serca.

Badano liczbę osób udzielających pomocy.

Wyniki: 10% badanych z grupy spieszącej się oraz 60% z grupy mającej czas udzieliło pomocy.

ROZPROSZENIE ODPOWIEDZIALNOŚCI

Badania Batesona i Darley'a, 1970r.

Osoby badane prowadziły rozmowę przez telefon. Manipulowano świadomością badanych czy rozmawiają same czy w grupie o różnej liczbie osób (3 - 6). Rozmówca symulował napad padaczki.

Badano szybkość reakcji udzielania pomocy oraz liczbę osób udzielających tej pomocy.

Wyniki:

ROLA WYCHOWANIA W KSZTAŁTOWANIU

OSOBOWOŚCI PROSPOŁECZNEJ

ROZWIJANIE EMPATII

zapewnienie dziecku bezpiecznych relacji ze światem („bezpieczny” styl przywiązania z matką)

stosowanie dyscypliny opartej na indukcji - pokazywanie dziecku naturalnych konsekwencji własnych zachowań;

zwracanie uwagi na emocje i potrzeby innych.

KSZTAŁTOWANIE OSOBOWOŚCI ZINTERNALIZOWANEJ

stawianie dziecku wymagań adekwatnych do wieku i możliwości oraz konsekwentne ich egzekwowanie;

modelowanie - osoby bliskie dziecku zachowują się prospołecznie;

kształtowanie samooceny dziecka w powiązaniu z przestrzeganiem norm - kształtowanie ja powinnościowego, poczucia winy w przypadku nieprzestrzegania norm moralnych.

AGRESJA

DEFINICJA

ZACHOWANIA, KTÓRYCH CELEM JEST WYRZĄDZENIE KOMUŚ KRZYWDY (INNYM LUB SAMEMU SOBIE - AUTOAGRESJA)

W IDENTYFIKACJI AGRESJI LICZĄ SIĘ INTENCJE, A NIE KONSEKWENCJE ZACHOWANIA

RODZAJE AGRESJI - KRYTERIA PODZIAŁU

ZE WZGLĘDU NA CEL WYRÓŻNIAMY:

AGRESJĘ WROGĄ I INSTRUMENTALNĄ

ZE WZGLĘDU NA JEJ WARTOŚĆ:

AGRESJĘ PROSPOŁECZNĄ I ANTYSPOŁECZNĄ

ZE WZGLĘDU NA OBECNOŚĆ OBIEKTU AGRESJI:

BEZPOŚREDNIĄ I POŚREDNIĄ

ZE WZGLĘDU NA FORMĘ ZACHOWANIA:

AGRESJĘ FIZYCZNĄ I SŁOWNĄ

• ZE WZGLĘDU NA NIEZGODNOŚĆ BEZPOŚREDNIEGO ŹRÓDŁA AGRESJI Z OBIEKTEM AGRESJI WYRÓŻNIA SIĘ AGRESJĘ PRZENIESIONĄ

ŹRÓDŁA AGRESJI

AGRESJA JAKO INSTYNKT -wrodzone zachowania agresywne „wyzwalane są” przez określone bodźce otoczenia (np. kolor, dźwięk, ruch itp.) - badania Lorenza (1966).

Agresja jako instynkt występuje u niższych zwierząt (ryby, ptaki), u zwierząt wyższych (ssaków) ma charakter częściowo wyuczony - badania Kuo (1938) dotyczące agresji u kotów.

Wg KONCEPCJI HYDRAULICZNEJ Freuda agresja u człowieka jest naturalną energią wytwarzaną przez organizm i dlatego musi być uzewnętrzniana - koncepcja katharsis. Nie została potwierdzona w badaniach empirycznych.

- jeśli człowiek nie pohamuje swojej agresji to może wybuchnąć z ogromna siłą, jest to energia naturalna z której człowiek musi się oczyszczać, uzdrawiać

AGRESJA JAKO POPĘD - koncepcja Dollarda i Millera (1939)

głosiła, że frustracja (stan psychiczny spowodowany zablokowaniem skierowanej na cel aktywności organizmu- czyli np. pojawia się jakaś przeszkoda) zawsze rodzi agresję.

Badania pokazują, że:

- z powodu lęku przed karą nie zawsze agresja jest uzewnętrzniana bądź ma charakter przeniesiony;

np. człowiek stał w kolejce a tu mu się ktoś wpycha

- agresja nie jest jedyną konsekwencją frustracji - frustracja może prowadzić do apatii, fiksacji ze człowiek taksie skupiła na celu pomimo iż to zachowanie nie przynosi skutku , regresji -cofanie się z powodu niepowodzeń do stanów wcześniejszych; -

- frustracja prowadzi do agresji, gdy zachowania sprawcy spostrzegane są jako zamierzone i nieuzasadnione (złe intencje); np. .

Jeśli kolizje spowoduje młody człowiek który zachowuje się nonszalancko to pragniemy go ukarać , a jeśli wypadek zrobi osoba niepełnosprawna to możemy zrozumieć ze nie chciał tego zrobić

AGRESJA JAKO ZACHOWANIE WYUCZONE - NAŚLADOWANIE, MODELOWANIE ZACHOWAŃ - badania Bandury (1966); np. dziecko krzykiem osiada cel.

CZYNNIKI SPRZYJAJĄCE AGRESJI :

UWARUNKOWANIA GENETYCZNE - od 3 roku życia występuje duża stałość poziomu agresji oraz trwałe różnice indywidualne (porównywalne do stałości ilorazu inteligencji)

UWARUNKOWANIA SYTUACYJNE: STANY STRESU (ból, wysokie temperatury, nadmierne zagęszczenie), FRUSTRACJI I DEPRYWACJI RELATYWNEJ np. kiedy dziecko nie ma zabawek bo rodzic jest bardzo biedny i rodzic musi tylko kupować jedzenie i dziecko widzi ze rodzic wydaje pieniążki na inne rzeczy które nie są potrzebne - może ty się poradzić poczucie krzywdy u dziecka i to prowadzi do agresji,

BEZPOŚREDNIA PROWOKACJA - obrażanie, uderzenie jest najsilniejszym bodźcem do agresji,

ANONIMOWOŚĆ, WYSTĘPOWANIE BODŹCÓW KOJARZONYCH Z AGRESJĄ,

PREZENTACJA WYBRANYCH BADAŃ

PROWOKACJA - badania Cohena i Nisbetta (1996)

Opis badań

W badaniach uczestniczyły osoby z Południa Ameryki (kultura honoru) i Północy.

Osoby badane były prowokowane przez pomocnika eksperymentatora - niechcąco uderzane i obrażane.

Badano: dwa hormony: kortyzol (hormon wskazujący na siłę stresu) oraz testosteron ( hormon wskazujący na gotowość do agresji).

Wynik badań

Osoby wychowane w kulturze honoru (Południe) silniej wydzielały oba hormony w sytuacji prowokacji.

Opis badania

SIŁA REAKCJI NA PROWOKACJĘ ZALEŻY OD INTERPRETACJI INTENCJI SPRAWCY - badania Zillmana i Cantora 1976

Opis badań

Studenci byli znieważani przez asystenta.

Połowę studentów uprzedzono, że asystent ma powody być zdenerwowany, gdyż czeka go trudny egzamin.

Badano - poziom pobudzenia pod wpływem prowokacji.

Wyniki badań

Poziom pobudzenia był niższy w grupie studentów uprzedzonych o powodach złego samopoczucia asystenta.

SIŁA REAKCJI NA PROWOKACJĘ ZALEŻY OD WCZEŚNIEJSZEGO POBUDZENIA OSOBY PROWOKOWANEJ

- KONCEPCJA PRZESUNIĘCIA POBUDZENIA Dolfa i Zillmana: pobudzenie z różnych źródeł sumuje się i przypisywane jest najświeższemu źródłu pobudzenia.

Opis badania Zillmana i Dyanta, 1974

I faza: Osoby badane wykonywały czynności silnie pobudzające (rower treningowy) lub słabo pobudzające (nakładanie pierścieni na sznurek)

II faza: Połowa badanych z każdej grupy była prowokowana przez pomocnika eksperymentatora do agresji (obrażana), a połowa nie.

III faza: Badani aplikowali szum do uszu pomocnikowi eksperymentatora - możliwość rewanżu.

Badano: silę aplikowanych szoków do ucha pomocnika eksperymentatora.

Np. ojciec wraca do domu po nerwowym dniu i w czasie rozmowy w domu syn mu odpyskuje, co wywołuje u niego dużą agresje. Ojciec sobie nie zdaje sprawy z tego ze już wcześniej był pobudzony i naładowany agresją a zachowanie syna wyzwoliło tą agresje.

Wyniki

1. Wśród badanych nie prowokowanych do agresji siła pobudzenia nie wpływała na siłę szoków .

2. Wśród badanych prowokowanych do agresji siła stosowanych szoków zależała od pobudzenia - bardziej pobudzeni (ćwiczący wcześniej na rowerze) stosowali silniejsze szoki niż mniej pobudzeni (nakładający pierścienie).

OBECNOŚĆ BODŹCÓW WYWOŁUJĄCYCH AGRESJĘ -

koncepcja Berkowitza: występujące w otoczeniu bodźce kojarzone z agresją - tzw. sygnały wywoławcze - nasilają agresję u osób sfrustrowanych.

Opis badań Berkowitza i Le Page'a , 1965 r.

I faza: Połowę osób badanych prowokowano do gniewu wobec pomocnika eksperymentatora, a połowę nie;

II faza: badani stosowali szoki wobec pomocnika eksperymentatora przy stole, na którym leżała rakieta do tenisa lub rewolwer

Badano siłę aplikowanych szoków.

Wyniki

Osoby nie zagniewane stosowały podobny poziom szoków niezależnie od rodzaju przedmiotu leżącego na stole.

Osoby zagniewane stosowały silniejsze szoki gdy na stole leżał rewolwer.

Wynik ogólny : Gdy ludzie się kłócą to lepiej się kłócić przy braku obecności sprzętów które kojarzą się z agresja nasilą ta agresje

Opis badań Frączka, 1974 r.

I faza: osoby badane otrzymywały szoki wraz z zapaleniem się zielonej lampki (warunkowanie klasyczne - kolor zielony kojarzony z bólem)

II faza: osoby badane uczyły inne osoby i stosowały uderzenia prądem

Połowa badanych pracowała na zielonym aparacie do aplikacji szoków, a połowa na aparacie w innym kolorze.

Badano: silę szoków w obu grupach z fazy drugiej.

Wyniki

Badani, którzy pracowali na zielonym aparacie stosowali silniejsze szoki.

WPŁYW PRZEMOCY W ŚRODKACH MASOWEGO

PRZEKAZU NA WZROST AGRESJI U WIDZÓW

- MECHANIZMY WPŁYWU

SPOŁECZNY DOWÓD SŁUSZNOŚCI - NAŚLADOWANIE I MODELOWANIE

INSTRUKTAŻ - UCZENIE SIĘ SKUTECZNYCH FORM AGRESJI

HABITUACJA - PRZYWYKANIE DO ZACHOWAŃ AGRESYWNYCH.

Np. na filmach pokazywany jest bohater który cierpi i wstaje , jest raniony i podnosi i w życiu przywykamy do tego typu zachowań

SPOSOBY RADZENIA SOBIE Z AGRESJĄ

NIESKUTECZNE SPOSOBY

STOSOWANIE SUROWYCH KAR FIZYCZNYCH -

NIEKONTROLOWANE WYŁADOWANIE WŁASNEJ AGRESJI NA INNYCH LUDZIACH - KATHARSIS- oczyszczenie

(Geen,1975; Kahn, 1966).

AKTYWNY LUB Z POZYCJI OBSERWATORA UDZIAŁ W SPORTACH OPARTYCH NA AGRESJI

(Patterson, 1974; Johnson, 1970; Russel, 1983).

PREZENTACJA WYBRANYCH BADAŃ

Nieskuteczność katharsis - opis badań Geena,1975

I faza: osoby badane były karane prądem za błędy popełniane podczas uczenia się.

II faza: osoby badane uczą pomocnika (stosującego uderzenia w I fazie) i połowa z nich może wymierzać kary prądem, połowa tylko zapisuje błędy pomocnika.

III. faza: wszystkie osoby badane nadal uczą pomocnika i wszystkie mogą stosować uderzenia prądem.

Badano: silę szoków stosowana przez dwie grupy wyodrębnione w fazie I.

Wyniki

Osoby badane mogące stosować uderzenia prądem w fazie II stosowały silniejsze szoki niż grupa nie mająca takiej okazji.

Nieskuteczność katharsis - opis badań Kahna, 1966r.

I faza: niekulturalny pielęgniarz wzbudzał wśród osób badanych zlość

II faza: połowa badanych ma okazję poskarżyć się, a połowa nie.

III faza: badani opisują swój stosunek emocjonalny do pielęgniarza.

Badano: poziom wrogości do pielęgniarza deklarowany w opisie.

Wyniki

Poziom wrogości był wyższy w grupie, która w drugiej fazie mogła się poskarżyć.

Udział w agresywnych sportach

1. Patterson, 1974r. - perspektywa uczestnika

- zawodnicy zespołu piłkarskiego po rozegranym meczu ujawniali podwyższony poziom agresji w ciągu następnego tygodnia.

2. Russel, 1983 r. - perspektywa widza

- kibice gry w hokeja po obejrzanym meczu przejawiali podwyższony poziom agresji przez następnych kilkanaście godzin.

SKUTECZNE SPOSOBY

KONTROLOWANE

- SPOŁECZNIE AKCEPTOWANE WYRAŻANIE WŁASNYCH EMOCJI NEGATYWNYCH (Berkowitz, Troccoli, 1990);

ludzie powinni w sposób asertywny -nie raniący drugiej osoby wyrażać opinie ze nie chcą ….Jak człowiek mówi co czuje skąd się bierze iego gniew to w tym momencie uświadamia drugiej osobie ze nie jest ona skutkiem jego gniewu

MODELOWANIE ZACHOWAŃ NIEAGRESYWNYCH -

ROZWÓJ UMIEJĘTNOŚCI SPOŁECZNYCH

- chodzi o uczenie ludzi komunikowania, wyrażanie swego zdania gdy ktoś nami manipuluje, mówienie nie i mówienie o swoich emocjach

ROZWÓJ EMPATII -

WYPALENIE ZAWODOWE

DEFINICJA

UTRATA TROSKI O DOBRO DRUGIEGO CZŁOWIEKA.

BEZPOŚREDNIĄ PRZYCZYNĄ WYPALENIA JEST WCZEŚNIEJSZE SILNE EMOCJONALNE ZAANGAŻOWANIE SIĘ W POMAGANIE NIE PRZYNOSZĄCE POŻĄDANYCH EFEKTÓW;

ABY UNIKNĄĆ NADMIERNEGO EMOCJONALNEGO ZAANGAŻOWANIA LUDZIE STOSUJĄ RÓŻNE TECHNIKI EMOCJONALNEGO DYSTANSOWANIA SIĘ.

TECHNIKI EMOCJONALNEGO DYSTANSOWANIA SIĘ

SEMANTYKA DYSTANSOWANIA SIĘ

INTELEKTUALIZACJA

IZOLOWANIE SYTUACJI

WYCOFYWANIE SIĘ Z KONTAKTU

POSZUKIWANIE WSPARCIA SPOŁECZNEGO

W SYTUACJI, GDY ROLA ZAWODOWA JEDNOSTKI POLEGA NA POMAGANIU INNYM WIĘKSZOŚĆ STOSOWANYCH TECHNIK EMOCJONALNEGO DYSTANSOWANIA SIĘ (SEMANTYKA, INTELEKTUALIZACJA, WYCOFYWANIE SIĘ Z KONTAKTU) PROWADZI DO DEHUMANIZACJI RELACJI INTERPERSONALNYCH.

ŚRODKI ZARADCZE PRZECIW „WYPALANIU SIĘ”

ZWIĘKSZENIE KOMFORTU PRACY (wzrost liczby personelu w stosunku do liczby potrzebujących pomocy, zmniejszenie godzin pracy, obowiązkowe przerwy w pracy);

TWORZENIE GRUP WSPARCIA (regularne spotkania społeczności terapeutycznej, wyrażanie i analizowanie własnych uczuć i zachowań);

ĆWICZENIE UMIEJĘTNOŚCI INTERPERSONALNYCH (efektywne porozumiewanie się, wzrost satysfakcji z pracy).

Zagadnienia obowiązujące do egzaminu z psychologii społecznej

(w porządku chronologicznym)

Schematy poznawcze

1. Rodzaje schematów poznawczych.

2. Warunki aktywizacji schematów.

3. Reguły Reedera dotyczące wnioskowania o cechach człowieka na podstawie jego zachowania.

Spostrzeganie ludzi

4. Pierwsze wrażenie, efekt uporczywości, samospełniające się proroctwa, efekt wrogich mediów, ukryte koncepcje osobowości, halo efekty.

Stereotypy i uprzedzenia

5. Rodzaje stereotypów i ich funkcje.

6. Model poznawczego przetwarzania informacji Patrycji Devine.

7. Rodzaje uprzedzeń i rasizmu. Teorie rasizmu ukrytego.

8. Bezpośrednie i pośrednie metody badania uprzedzeń.

9. Teorie wyjaśniające powstawanie uprzedzeń.

10. Stereotypy płciowe.

11. Egalitarne i męskie kultury na świecie, kontrowersje wokół kultury polskiej.

12. Biologiczne i kulturowe interpretacje psychologicznych różnic międzypłciowych.

13. Koncepcja płci psychologicznej Sandry Bem.

Atrybucje przyczynowe

14. Model atrybucji przyczynowych Weinera.

15. Reguła pomniejszania i powiększania Kelleya.

16. Podstawowy błąd atrybucyjny - model ograniczonych zasobów poznawczych Gilberta i In.

17. Asymetria atrybucji z perspektywy aktora i obserwatora.

18. Egotystyczny i egocentryczny błąd atrybucyjny.

19. Wiara w sprawiedliwy świat, fałszywe poczucie powszechności, nierealistyczny optymizm.

Teoria dysonansu poznawczego

20. Badania dotyczące redukcji dysonansu poznawczego w sytuacjach typu: podejmowanie decyzji, wkładanie wysiłku, własne zachowania niezgodne z przekonaniami (psychologia niewystarczającego uzasadnienia zewnętrznego).

21. Inni ludzie jako źródło dysonansu - koncepcja i badania Tessera.

Samowiedza

22. Rodzaje „ja”, struktura samowiedzy.

23. Introspekcjonizm jako źródło samowiedzy.

24. Teoria przedmiotowej samoświadomości Duvala i Wicklunda.

25. Teoria samoobserwacji Deryla Bema.

26. Dwuczynnikowa teoria emocji Schachtera.

27. Teoria „odzwierciedlonego ja” Cooleya i Meada.

28. Rodzaje porównań „ja” do innych osób.

29. Rodzaje motywów samopoznania.

30. Zjawisko „iluzji kontroli” oraz „wiedziałem, że to się zdarzy”.

31. Nierealistyczny i dyspozycyjny optymizm - opis oraz ich konsekwencje dla funkcjonowania jednostki.

32. Depresyjny, strategiczny i defensywny pesymizm - opis oraz ich znaczenie dla funkcjonowania jednostki.

33. Kontrola nad otoczeniem - przejawy potrzeby kontroli, zjawisko reaktancji.

34. Funkcjonowanie psychospołeczne osób z zewnętrznym i wewnętrznym umiejscowieniem poczucia kontroli.

Atrakcyjność interpersonalna

35. Rodzaje i teorie atrakcyjności interpersonalnej.

36. Style przywiązania dziecka do matki - koncepcja Bowlbiego i Ainsworth - badania.

37. Rodzaje zachowań wiążących.

38. Wpływ własnych oraz partnera zachowań wiążących na ocenę jakości związku w świetle badań Kuczyńskiej.

39. Preferencje kobiet i mężczyzn dotyczące stałego partnera płci przeciwnej.

40. Rola atrakcyjności fizycznej w doborze partnera - dwie zasady doboru partnera.

41. Zasada podobieństwa i komplementarności.

42. Wyznaczniki atrakcyjności interpersonalnej (jakich ludzi lubimy).

43. Trójczynnikowa koncepcja miłości Sternberga.

Autoprezentacja

44. Rodzaje autoprezentacji.

45. Reguły autoprezentacji (dopasowania, skromności).

46. Autoprezentacja kobiet i mężczyzn w świetle prezentowanych badań Stojanowskiej.

47. Atrakcyjność autoprezentacji świetle badań Robinsona i In. (1995) oraz Vonk (1999).

Manipulacja społeczna

48. Osobowość makiawelistyczna.

49. Techniki manipulacji.

Wartości

50. Poznawcza i emocjonalna interpretacja wartości.

51. Koncepcja wartości Rokeacha.

52. Koncepcja wartości rodzicielskich Kohna.

Postawy

53. Poznawcze i emocjonalne źródła postaw.

54. Efekt czystej ekspozycji jako źródło postaw.

55. Rola nagród i kar w kształtowaniu postaw w świetle badań.

56. Przyczyny rozbieżności zachowania z postawami.

57.Kształtowanie postaw poprzez przekazy informacyjne: cechy nadawcy, przekazu oraz odbiorcy.

58. Wpływ przekazów podprogowych na kształtowanie postaw.

59. Wpływ nastroju na zmianę podstaw.

60. Sposoby uodparniania na zmianę postaw.

Grupy społeczne

61. Definicja grupy społecznej. Rodzaje grup społecznych.

62. Cele i struktury grup społecznych.

63. Style kierowania grupami zawodowymi.

64. Sytuacyjne wyznaczniki efektywności stylów kierowania grupami zawodowymi wg Fiedlera.

65. Polaryzacja, myślenie grupowe, facylitacja i próżniactwo społeczne.

Wpływ społeczny

66. Poziomy wpływu społecznego.

67. Rodzaje konformizmu.

68. Czynniki sytuacyjne i osobowościowe nasilające konformizm.

Zachowania społeczne

69. Rodzaje i motywy zachowań prospołecznych.

70. Zjawiska przeładowania urbanistycznego, kumulacji ignorancji, rozproszenia odpowiedzialności.

71. Model interwencji kryzysowej Latane i Darleya.

72. Sytuacyjne wyznaczniki pomagania: „widoczność” norm, koncentracja na „ja”, samopoczucie, pośpiech, koszty udzielenia i zaniechania pomocy.

73. Rola wychowania w kształtowaniu empatycznej i normatywnej osobowości.

74. Ewolucyjna interpretacja zachowań pomocnych - badania.

75. Rodzaje agresji.

76. Biologiczne i społeczne źródła agresji - koncepcja Freuda, Dollarda - Millera, Bandury.

77. Sytuacyjne czynniki sprzyjające agresji -m.in. koncepcja przesunięcia pobudzenia Dolfa i Zillmana oraz sygnałów wywoławczych Berkowitza.

78. Nieskuteczne sposoby radzenia sobie z agresją - badania dotyczące katharsis.

79. Skuteczne sposoby radzenia sobie z agresją.

80. Wypalenie zawodowe - techniki emocjonalnego dystansowania oraz rzeczywiste środki zaradcze przeciw wypalaniu się.

10

---