19. Literatura wojenna:

• Lata II wojny światowej- odrębny okres w życiu literackim

• Temat klęski wrześniowej w literaturze polskiej

• „Polska jesień” Jan Józef Szczepański- reprezentant pokolenia 1920,autor opowiadań, esejów

• tytuł jest metaforyczny, powieść wpisuje się w nurt prozy autobiograficznej, autor wcielony do wojska ,brał udział w kampanii wrześniowej

• temat wrześniowy- katastroficzne nastroje, przepowiednie katastroficzna

• 1939- „Przepowiednia Stęgoboża” - literatura jarmarczna, ludzie wykształceni czytają ją jeszcze przed wojną

• bohater „Polskiej jesieni”- Skoczyński- młody inteligent- ma zainteresowania malarskie ( estetyzacja postrzeganego świata)

• świadectwo historyczne, zmiana świata- ludzie nie wiedzieli co to wojna totalna, dziwili się, że zabijano cywili

• „groteskowy obraz oficera posiadającego rynsztunek wojny i pokoju”- obserwacja chaosu, bałaganu, nadziei pierwszych dni wojny, niepewność wobec wojny

• Wojciech Żukrowski- „ Lotna”- opowiadanie

• Opis szarży, temat wojowania, odnowienie mitu rycerskiego, polskie mity narodowo- wojenne

• Zafascynowanie mitem szarży ułańskiej

• Motywy tematyczne wokół których skupia się literatura:

• „szosa zaleszczycka” - przez nią władze polskie ewakuowały się na Rumunie ,częsty motyw polskiej literatury

• Emil Zagadłowicz- „ Domek z kart”- niechęć do ludzi, którym udało się uciec

• Chęć rozliczenia się, szukanie winnych, atak na elity władzy i administracji

• Kazimierz Wyka „Życie na niby. Pamiętnik po klęsce”- spisywany na przełomie 1939-40 roku

• Kwestia stereotypów narodowych w literaturze wojennej

• 2 wiersze- bardzo kontrastowe, wrzucone do pamiętnika

• 1 wiersz- z ulotki niemieckiej „ Modlitwa do niemieckiego Boga”- Wyka go tłumaczy, pokazuje stereotyp Niemca, autostereotyp- wyobrażenia danej nacji o sobie samej (fragment: „ i spraw, że kraj polski w morzu krwi i zgliszczach zniszczeje/niemieckie serce nie da się zmiękczyć/zamiast pokoju niech wojna zapanuje między obydwoma państwami/a jeśli kiedyś będę się zbroił do walki na śmierć i życie/to będę wołał umierając: Zmień, o panie, Polskę w pustynie!”)

• 2 wiersz- Kazimiera Iłłakowiczówna- „Modlitwa za nieprzyjaciół”- ukazał się w polskim piśmie nacjonalistycznym „Prosto z mostu” ( red. Stanisław Piasecki) fragment- "Zmiłuj się Boże nad Niemcami"

• życie literackie podczas okupacji niemieckiej, osiągnięcia życia kulturalnego i literackiego podczas II wojny- szkolnictwo, reaktywacja uniwersytetów, prasa, pisma, biblioteki naukowe, koncerty, przedstawienia

• Stefan Kamiński- Kraków, Zbigniew Mitzner- Warszawa- prowadzili działalność gospodarczą, zawierali umowy wydawnicze z pismami i naukowcami ( było to nielegalne)

• Wypłacali autorom zaliczki- forma prywatnego mecenatu podczas okupacji

• Konkursy literackie- ich efektem były książki, antologie poezji podziemnej- 1942 „Pieśń niepodległa”, „Słowo prawdziwe”

• Jan brzechwa „ Pan Kleks”, Władysław Tatarkiewicz „Rozprawa o szczęściu”, Zenon Klemensiewicz „Historia języka polskiego”

• Szereg pierwotnych wersji literackich, wydanych po wojnie, „Polska jesień”- ukazała się na fali odwilży

• Autorzy polskich powieści historycznych dotyczących czasów piastowskich Teodor Parnicki „ Srebrne orły”, Antoni Gołubiew „Bolesław Chrobry”

• Jerzy Andrzejewski - prozaik, pokolenie 1910, „Ład serca”- nagroda w 1938

• „Popiół i diament”

• „Wielki tydzień”- powstanie w getcie warszawskim, opowiadanie miało dwie wersje- 1wersja 1943, zostało źle przyjęte, 2 wersja 1945, temat żydowski, w brutalny sposób pisze o antysemityzmie polskim podczas II wojny światowej, zanotował popularne opinie, kawałki o charakterze dokumentalnym

• lata powojenne- pisano dużo na temat II wojny światowej

• tuż po wojnie wielu krytyków zwracało uwagę na to że dobra literatura nie będzie dotyczyć wojny ( nie da się mówić prozą fabularną o takich wydarzeniach)

• małe formy epickie, zapiski o charakterze dokumentalnym, małe opowiadania: Zofia Nałkowska „ Medaliony” - „Przy torze kolejowym”- behawioryzm

• Jan Józef Szczepański- „Buty”- opublikowane zaraz po wojnie, ukazało się w „Tygodniku powszechnym”, pokazuje nieheroiczne postawy- oddział partyzancki łapie jeńców, zabijają ich aby zabrać im buty

• 1970-74- nowatorskie pokazanie tematu wojennego Miron Białoszewski- „Pamiętnik z Powstania Warszawskiego”

• 1974 zbiór poetycki Anna Świrczyńska- „Budowałam barykady”- brała udział w Powstaniu, oddaje nieheroiczną rzeczywistość Powstania Warszawskiego

---