Informacje wstępne

Rodzaje skal

pomiarowych

Spotkanie 1

Kilka kwestii organizacyjnych



Uwieńczeniem semestru jest egzamin,
31 pytań testowych,



16 zalicza





Wiedza jest kumulatywna – dobrze

więc przychodzić regularnie 



Zakres materiału – I semestr



Materiały będą dostępne w internecie



Kontakt:

[e-mail]

Statystyka jako pomoc w
ogarnięciu otaczającej
nas zmienności

Statystyka dostarcza wiedzy o
zmiennych, które mierzy

Zmienna

Właściwość przyjmująca różne wartości dla

osób, których dotyczy.



Odległość, wzrost, wiek, ulubiony kolor, poziom
lęku przed statystyką, czas potrzebny na
opanowanie materiału, poziom samooceny,
wyniki w kwestionariuszu ...



Dlaczego się nimi interesujemy, mierzymy?
Chcemy wyjaśnić dlaczego się zmieniają?



Cele poznania naukowego: opisać, wyjaśnić i
przewidzieć

Pomiar zmiennych

Mamy 4 rodzaje skal
opisujących pomiary, których
dokonujemy.
Umiejętność ich
rozpoznawania jest niezbędna
do właściwego doboru
statystyk

Skala nominalna

najniższy poziom pomiaru



Nominalna/Kategorialna – trudno mówić, iż jest

to właściwa skala, nazwy kategorii, klasyfikacja



tylko dwie możliwe odpowiedzi (dychotomiczne)



Płeć



Grupa kontrolna i eksperymentalna



więcej możliwych odpowiedzi:



Jaki jest twój ulubiony sposób spędzania wolnego

czasu?.........



Jaki jest kolor Twoich oczu? 



Możemy zliczać częstość występowania

poszczególnych kategorii (jak często występuje

dana kategoria)



Często przydzielamy numery kategoriom, ale nie

mają one sensu matematycznego



Dane, które mogą zostać ułożone w
kolejności, w porządku np. stopnie
naukowe.



Wykształcenie



Zawodowe średnie wyższe



Najczęściej do ustalania preferencji.



np. Uszereguj podane poniżej formy
spędzania wolnego czasu według Twoich
preferencji:



kino, teatr, muzeum, siłownia, spacer,
znajomi

Skala porządkowa/
rangowa

Rangowanie

Badany1:



Znajomi 1



Teatr 2



Kino 3



Spacer 4



Siłownia 5



Muzeum 6

Badana2

miejsce/ rangi wiązane



Znajomi 1

(1)

(1.5)



Kino 1

(2)

(1.5)



Muzeum 2

(3)

(3)



Teatr 3

(4)

(4)



Spacer 4

(5)

(5.5)



Siłownia 4

(6)

(5.5)



kino, teatr, muzeum, siłownia, spacer, znajomi

Skala przedziałowa i
stosunkowa

Testy parametryczne ,
możemy liczyć średnią

Skala przedziałowa



Przedziałowa/ Interwałowa - mówi nie tylko
o porządku ale i o stopniu różnicy między
dwoma wynikami (równe przedziały)



Wyniki w testach psychologicznych
sumaryczne : testy inteligencji, osobowości
(neurotyzm, ekstrawersja...) (o ile punktów
różnią się wyniki)



Pomiar siły przekonań za pomocą skali Likerta
(kontrowersyjne)

Zdecydowanie nie

raczej

raczej tak

zdecydowanie

nie

nie

tak

tak

Skala stosunkowa



Stosunkowa/ ilorazowa



ma zero – stały punkt od którego zaczynamy

mierzyć



możemy zapytać o stosunek dwóch

pomiarów względem siebie,



Ile masz wzrostu?



Ile godzin śpisz w nocy?



Czas reakcji, liczba poprawnie rozwiązanych zadań



Ktoś, kto udzielił odpowiedzi w 1 sek. był 2 razy

szybszy od kogoś kto odpowiedział w 2 sek.

Schematy badawcze



Korelacyjny



Różnicowy



Eksperymentalny

Dane w schemacie
korelacyjnym



Czy istnieje związek między
intensywnością opadów a liczbą osób
na plaży



Zmienne współwystępujące



Opady:12, 13, 23, 14, 45, 32, 45, 23,12, 9,
4, 6, 2



Liczba osób na plaży: 3, 4, 0, 4, 0, 1, 1, 1, 2,
14, 15, 15, 16

Zapis w SPSS

Badanie w schemacie
różnicowym



Interesujemy się wpływem wcześniej wybranych cech,

naturalnych zdarzeń na interesujące nas postawy, zachowania.



Możemy patrzeć jak czynniki zdeterminowane genetycznie jak

płeć, czy zmienne osobowościowe jak introwersja vs.

ekstrawersja różnicują nam osoby pod względem pewnych

zachowań, postaw.



Warunki poprzedzające pomiar interesującego nas zachowania

nie podlegają manipulacji



nie można interpretować uzyskanych danych w kategoriach

przyczynowo – skutkowych



tak jak w badaniach korelacyjnych możemy sprawdzać związek

między interesującymi nas zmiennymi



Badanie „Usłyszeć rysunek” – porównanie percepcji rodziny

dzieci zdrowych i głuchoniemych na podstawie rysunku

rodziny

Grupa 1

Grupa 2

pomi

ar

pomi

ar

Nie manipulujemy zmienną niezależną, brak losowego doboru do grup

Dane w schemacie
różnicowym



Osoby depresyjne i niedepresyjne
poproszono o oszacowanie
prawdopodobieństwa wygranej w tolo-
lotka na skali 0-10



Czy istnieją różnice między tymi osobami?



Depresyjni:1,3, 5, 3,1, 2,0, 5, 6,0



Niedepresyjni: 8,9,5,7,3,8,9,2,7,10,0



Zmienna grupująca

Zapis w SPSS

Schemat eksperymentalny –

weryfikacja hipotez
przyczynowo-skutkowych



Manipulacja zmienną niezależną



Randomizacja



Kontrola zmiennych ubocznych



Trafność wewnętrzna – kontrola wszystkich
zmiennych niezależnych i zależnych, losowy
przydział badanych do grup eksperymentalnych.



Trafność zewnętrzna - stopień, w jakim wyniki
badania mogą być generalizowane na inne sytuacje
i populacje. Powtarzalność i realizm sytuacyjny.

Plan eksperymentalny dla grup
niezależnych



Prosty oparty jest o porównanie 2 grup
niezależnych, do jednej wprowadzamy
manipulację eksperymentalną, druga
grupa jest kontrolną



Eliminujemy zakłócenia związane z
wcześniejszym kontaktem z procedurą
badawczą



Ale mamy do czynienia z różnicami
indywidualnymi między uczestnikami badania



Wyjście z sytuacji – np dobór parami i randomizacja

Przykład z pracy
semestralnej



Wpływ rytmu muzyki na wykonywanie
zadania

Grupa 1

Grupa 2

Manipulacja 1

pomi

ar

pomi

ar

Manipulacja

2

Grupa 3

pomi

ar

Manipulacja

3

Dane dla grup niezależnych



Czy pokazywanie Filutka wpływa na
nastrój mierzony na skali 1 – negatywny
do 10 -bardzo pozytywny



Filutek: 10, 9, 5, 7, 8, 4, 5, 8, 8, 9



Brak Filutka: 2, 3, 1, 1, 3, 1, 4, 5, 3, 2

Plan dla grup zależnych



Główne zalety: mniejsza liczba
uczestników badania, mniej czasu do
przeprowadzenia badania,



Przy trudno dostępnej próbie np. posłowie z
Samoobrony



Odchodzi nam problem różnic
indywidualnych

Grupa

Leczenie

Pretest

Post-

test

Np sprawdzanie efektów leczenia farmakologicznego

Nobody’s perfect = wady



Nie da się już cofnąć wpływu manipulacji

eksperymentalnej



Może to zmienić nastawienie do badania



Uczestnicy nabywają wprawy w radzeniu sobie z

kolejnymi wymaganiami badania, uczą się materiału

eksperymentalnego



Wielokrotne uczestniczenie w badaniu prowadzi

również do zmęczenia a w związku z tym do

pogorszenia wykonywania zadania



zmiany uczestników związane z dojrzewaniem



Efekt kolejności



Wyrównywanie kolejności warunków

Który z planów wybrać ?



Decyzja o przeprowadzeniu badania w

planie dla grup niezależnych bądź dla grup

zależnych zależy przede wszystkim od celu

eksperymentu.



Jeśli zależy nam na minimalizowaniu zmienności

między osobami wynikającej z różnic

indywidualnych - plan z powtarzanym

pomiarem



Jeśli zależy nam na uniknięciu problemów

związanych z efektami uczenia się, znajomością

materiału, kolejności wtedy zastosujemy plan

dla grup niezależnych.



Plan mieszany: kombinacja dwóch powyższych

Problem badawczy 1



Badacz jest zainteresowany wpływem
różnych rodzajów terapii na liczbę
omamów u pacjentów ze schizofrenią.
Wybiera losowo grupę 30 osób spośród
osób pacjentów oddziału dziennego.
Następnie losowo przydziela 10 osób do
każdej grupy. Potem notuje liczbę
omamów w ciągu kolejnego miesiąca.

Dane

Grupa 1
kontrolna

Grupa 2 z
lekiem

Grupa 3
terapia

poznawcza

12, 14, 10, 8,
9, 10, 7, 15, 2,

13

4, 2, 6, 3, 4, 5,
2, 13, 2, 2

7, 8, 8, 4, 6, 6,
7, 9, 5, 7

Take it all home



Sposób pomiaru zmiennych determinuje
statystyki, które będziemy mogli
zastosować do obliczania wyników



Skala nominalna, porządkowa, przedziałowa i
stosunkowa



Rozróżnienie między planem
eksperymentalnym wewnątrz i
międzygrupowym (jak praktycznie
przygotować zbiór danych)