Uniwersytet Łódzki

Wydział Nauk O Wychowaniu

Instytut Psychologii

Rok I

Semestr II

Emocje I Motywacja

[wykłady]

Prof. Dr hab. Lucyna Goli

ń

ska

Lucyna Goli

ń

ska

PSYCHOLOGIA EMOCJI I MOTYWACJI

wykład 1

Rozum czy emocje – rys historyczny

Biologiczne podło

ż

e emocji

LITERATURA DO EGZAMINU

•

Diener E.; Lucas R. (2005) Dobrostan emocjonalny

–

[ w:] red. M. Lewis, J. M. Haviland –Jones Psychologia emocji

Gda

ń

skie Wydawnictwo

Psychologiczne ss. 415-426

•

Franken R.(2005) Psychologia motywacji. Gda

ń

skie Wydawnictwo Psychologiczne, Gda

ń

sk.

–

Rozdz. 10 Emocje niespójne z celem ss.353-392

–

Rozdz. 11 Emocje spójne z celem ss. 393-414

•

Maruszewski T;

Ś

cigała E. (1998) Emocje Aleksytymia Poznanie. Wydawnictwo Fundacji

Humaniora, Pozna

ń

-

–

Rozdz. 2 Psychiczna reprezentacja emocji ss. 49-96

•

Psychologia (2000) red. J. Strelau, GWP, Gda

ń

sk

–

Dział VI – Emocje i motywacje s. 317- 510

LITERATURA DO EGZAMINU c.d

•

Natura emocji (1998) red. P. Ekman, R.J. Davidson GWP, Gda

ń

sk

–

rozdz.3. Jak

ą

funkcj

ę

pełni

ą

emocje

•

Wróbel M. (2005) Emocje i nastrój. Podstawowe zagadnienia.

•

[ w:] L. Goli

ń

ska (red.) Skuteczniej, sprawniej, z wi

ę

ksz

ą

satysfakcj

ą

Wydawnictwo Naukowe Wy

ż

szej

Szkoły Kupieckiej. Łód

ź

Literatura uzupełniaj

ą

ca:

Goli

ń

ska L (2002) Emocje- wróg czy przyjaciel.

Wydawnictwo Instytutu Psychologii Zdrowia, Warszawa.

Rozum czy emocje – rys historyczny

Biologiczne podło

ż

e emocji

•

1. Krótki przegl

ą

d historyczny pogl

ą

dów na temat

ź

ródeł, istoty i roli procesów emocjonalnych

•

2. Okre

ś

lenie emocji

•

3. Cztery poziomy ujawniania emocji

a) zmiany somatyczne

b) tendencje do podejmowania okre

ś

lonych działa

ń

c) my

ś

li towarzysz

ą

ce sytuacji która doprowadziła do powstania emocji, zwi

ą

zane z odczuciami

somatycznymi i dotycz

ą

ce wzbudzanej tendencji do działa

ń

d) ekspresja twarzy i reszty ciała

•

4. Biologiczne mechanizmy wzbudzania emocji- koncepcja

Mc Leana

Rola ciała migdałowatego i i hipokampa.

Rola kory mózgowej. Płaty czołowe.

Emocje prekognitywne

PRZEGL

Ą

D HISTORYCZNY

–

EMOCJE W KONCEPCJACH

FILOZOFICZNYCH

Metafora „pana i niewolnika” dla pokazania relacji rozum i emocje
Podwójne założenia-

niższy status emocji (prymitywny, zwierzęcy, niebezpieczny)

dwa ścierające się aspekty duszy

Emocje czasem traktowane jako gorszy gatunek rozumu, zaburzone spostrzeganie
Obrazoburcze stwierdzenie Hume „rozum jest i powinien być sługą namiętności”

PLATON
•

wyróżnił trzy aspekty duszy to były: rozum, duch i apetyt /popęd/.

miłość traktowana była jako element rozumu

PRZEGL

Ą

D HISTORYCZNY

–

EMOCJE W KONCEPCJACH

FILOZOFICZNYCH

ARYSTOTELES /384-322pne/

W Retoryce definiuje emocje „prowadzą do takiej transformacji osoby, że wpływają na jej osądy, którym towarzysza
przyjemność lub ból

•

Powiązał emocje z działaniem i ich zależność od naszych przekonań

•

Złość jest zawsze skierowana na konkretny obiekt i towarzyszy jej fizyczna niedola i są spowodowane czyjąś pogardą ,
drażnieniem przez kogoś lub bezczelnością. Koncentracja na behawioralnym aspekcie emocji. „tylko głupcy nigdy nie
wpadają w gniew.

•

Arystoteles traktował emocje jako esencje dobrego życia

SENEKA (stoicy) emocje to błąd poznawczy prowadzący do cierpienia.
•

Emocje to są sądy (ocena poznawcza) na temat świata i własnego miejsca w nim. Świat w którym żyli był racjonalnie
nieprzewidywalny Emocje narzucają takie oczekiwania wobec świata i czynią ludzi sfrustrowanymi Pokazywali
konsekwencje emocji Np. podatność na zranienie w miłości,

WIEKI ŚREDNIE

–

chrystianizm. Niektóre emocje uznane za grzeszne np.. gniew, zazdrość, pycha. Ścisły związek emocji z

problematyka etyczną ; - miłość nadzieja i wiara nie traktowano jako emocji

PRZEGL

Ą

D HISTORYCZNY

–

EMOCJE W KONCEPCJACH

FILOZOFICZNYCH

•

KARTEZJUSZ – emocje wzmacniają i czynią trwałymi w duszy myśli. Emocje wywołują fizyczną agitację, ale także
wpływają na percepcję, pożądania i przekonania. Miejsce kontaktowe namiętności i rozumu to szyszynka. Namiętności
powodują, że nasze oceny staja się bałamutne i niejasne.. Wymienia sześć namiętności to: zdumienie, miłość, nienawiść,
pożądanie, radość i smutek

SPINOZA- większość emocji jest rezultatem na nieuzasadnione oczekiwania wobec świata prowadzi do frustracji , jednakże
są też emocje „czynne ”, które wzmagają poczucie aktywności

•

HUME

podkreśla wagę namiętności deprecjonując częściowo rolę rozumu Podstawowa rola emocji w etyce stąd różnicował

emocje na dobre i złe

Duma jest dobrą emocją ale pokora i uczucia zrodzone z idei, że my mamy spełnić coś jest złym uczuciem

KANT

„

nic wielkiego na świecie nie powstało bez udziału namiętności”

•

NIETZSCHE -uznawał, że pasje maja więcej rozumu niż rozum.

Niektóre pasje „prowadza nas w dół /pogrążają nas ze swoja głupotą, a inne „niewolnicy moralności” są kręte i sprytne ale
prowadzą do nieszczęśliwego końca”

CHARAKTERYSTYKA PROCESU EMOCJONALNEGO

•

EMOCJA JEST ZWYKLE WYNIKIEM

Ś

WIADOMEJ LUB NIE

Ś

WIADOMEJ OCENY ZDARZENIA

JAKO ISTOTNIE WPŁYWAJ

Ą

CEGO NA CELE LUB INTERESY PODMIOTU

•

EMOCJA JEST ODCZUWANA JAKO POZYTYWNA, JE

ś

ELI ZDARZENIE JEST ZGODNE ZE

WSPOMNIANYMI CELAMI LUB INTERESAMI, A NEGATYWNA JE

Ś

LI JEST Z NIMI NIEZGODNA

•

ISTOT

Ą

EMOCJI JEST URUCHOMIENIE GOTOWO

Ś

CI DO REALIZACJI PROGRAMU DZIAŁANIA -

emocja uruchamia priorytet dla okre

ś

lonego działania, któremu nadaje status pilnego

•

EMOCJA JEST ZWYKLE DO

Ś

WIADCZANA JAKO SZCZEGÓLNY RODZAJ STANU

PSYCHICZNEGO

KOMPONENTY (PRZEJAWY) EMOCJI

•

SPECYFICZNE DO

Ś

WIADCZENIA O CHARAKTERZE SOMATYCZNYM

2. TENDENCJE DO PODEJMOWANIA OKRE

Ś

LONEGO DZIAŁANIA

3. MY

Ś

LI TOWARZYSZ

Ą

CE SYTUACJI, KTÓRA WZBUDZIŁA TO CO WY

ś

EJ

4. EKSPRESJA TWARZY I RESZTY CIAŁA

Ekspresja

•

Darwin- funkcja przystosowawcza emocji

np. łzy. Zauwa

ż

ył,

ż

e pojawiaj

ą

si

ę

u dzieci w pewnym wieku i

wi

ą

zał je z ze zmniejszaniem napi

ę

cia wokół oczu, które towarzyszy do

ś

wiadczaniu smutku, bólu lub piszczenia.

•

Zdaniem Fraya

łzy s

ą

wydalaniem niekorzystnych toksyn wytwarzanych w trakcie do

ś

wiadczania stresu.

•

Współczesne badania Zajonca (kontynuacja pomysłu Waynbauma),

ż

e ekspresja słu

ż

y ochłodzeniu mózgu,

dopływ krwi do mózgu, szczególnie hypothalamusa

•

Przestrogi mam-”

nie wykrzywiaj się tak bo zostanie Ci to na zawsze” – prawda czy straszak?

•

Badania Malatesty – grupie osób ok. 70r

ż

. polecono wyrazi

ć

„twarz neutralna oraz 4 podstawowe emocje (zło

ść

,

smutek, szcz

ęś

cie i l

ę

k). Rejestracja fotograficzna. Wypełniali tak

ż

e Differental Emotions Scale (DES). Grupa

diagnozuj

ą

ca- korelacja z DES

BUDOWA I FUNKCJE MÓZGU

wg PAULA MacLEANA

•

KORA NOWA

Płaty czołowe

lewy- funkcje kontrolne

prawy- emocje negatywne

MÓZG LIMBICZNY

Funkcje rodzicielskie

Wokalne porozumiewanie si

ę

zabawa

•

CIAŁO MIGDAŁOWATE

HIPOKAMP

•

Ewaluacja sygnałów

zapis znaczenia

zapami

ę

tywanie sytuacji

MÓZG GADZI /najstarszy/

( Podstawowe czynno

ś

ci

ż

yciowe)

BIOLOGICZNE PODŁO

ś

E EMOCJI

UKŁAD LIMBICZNY

•

HIPOKAMP /Konik morski/ pami

ęć

wyra

ź

na o sytuacji emocjonalnej

pami

ęć

deklaratywna, po

ś

redniczy w niej płat skroniowy

•

Uszkodzenie hipokampa u szczurów (skojarzenie d

ź

wi

ę

ku i ra

ż

enia pr

ą

dem). Wcze

ś

niej reakcja

znieruchomienia (l

ę

kowa) w odpowiedzi na umieszczenie w klatce, gdy uszkodzony .hipokamp reakcja

l

ę

kowa na klatk

ę

zanikała, ale reakcja l

ę

kowa na d

ź

wi

ę

k /ciało migdałowate / pozostawała.

CIAŁO MIGDAŁOWATE

•

ocenia znaczenie emocjonalne bod

ź

ców i uaktywnia reakcj

ę

emocjonalna /ukryta pami

ęć

emocjonalna

np. d

ź

wi

ę

k klaksonu

•

Poło

ż

enie-s

ą

dwa ciała migdałowate po obu stronach ukryte w gł

ę

bi płata skroniowego, koło podstawy

okr

ę

gu limbicznego

•

Je

ż

eli odetnie si

ę

poł

ą

czenie CM z reszt

ą

mózgu to

Ś

LEPOTA UCZUCIOWA = niemo

ż

no

ść

oceny

znaczenia zdarze

ń

BIOLOGICZNE PODŁO

ś

E EMOCJI

•

Sprytny mechanizm wzmacniaj

ą

cy

•

Pod wpływem silnej emocji AUN uruchamia wydzielanie adrenaliny i noradrenaliny . te hormony

pobudzaj

ą

akcje nerwu bł

ę

dnego który przenosi do mózgu informacje o wzmo

ż

onym poziomie

hormonów . Głównym o

ś

rodkiem odbiorczym jest Ciało Migdałowate /CM / które poprzez neurony

sygnalizuje innym o

ś

rodkom w mózgu,

ż

e trzeba to zapami

ę

ta

ć

•

Im silniejsze pobudzenie CM tym silniejsze utrwalenie prze

ż

y

ć

Brak precyzji mózgu emocjonalnego w

rozeznaniu sytuacji / projekcja , reakcja na zapach skojarzony z rannymi

Zalety reakcji natychmiastowych – ochrona

ż

ycia, ale tez wady- np. mało precyzyjne rozpoznanie Te

pomyłki gdy emocja wyprzedza my

ś

l- EMOCJE PREKOGNITYWNE

•

Rola kontrolera i managera to KORA- Płaty czołowe

BIOLOGICZNE PODŁO

ś

E EMOCJI

ROLA KORY

•

ROLA PÓŁKUL

•

Przednia cz

ęść

PRAWEGO PŁATA CZOŁOWEGO siedlisko negatywnych emocji /strach agresja/

•

natomiast lewy płat „trzyma te emocje w ryzach”- obni

ż

aj

ą

c pobudzenie

•

Wylew w prawej półkuli – symptomy manii, za

ś

lewostronne uszkodzenie płatów czołowych - depresja

•

PRZEDNIA CZ

ĘŚĆ

LEWEGO PŁATA CZOŁOWEGO – centralny wył

ą

cznik emocji

•

Je

ż

eli brak poł

ą

cze

ń

PCZ i CM to niemo

ż

no

ść

dokonana wyborów (Damasio)- utrata dost

ę

p do wiedzy

emocjonalnej

KORA MÓZGOWA

•

Kora (cortex) warstwa zewn

ę

trzna 80% mózgu, grubo

ść

1,5-3 mm, pow. 24,4m2

•

Zró

ż

nicowanie funkcji półkul:

–

prawa półkula silniej zwi

ą

zana z przetwarzaniem emocjonalnym

Badania nad osobami o braku poł

ą

cze

ń

mi

ę

dzy półkulami -nie potrafi

ą

nazwa

ć

sytuacji ale do

ś

wiadczaj

ą

emocji (np. strachu )– atrybucja logiczna sytuacyjna

Rozpoznawanie ekspresji twarzy je

ż

eli wyraz jest niespójny to diagnoza w oparciu o przekaz do prawej

półkuli

Wra

ż

liwo

ść

na „ton emocjonalny” osób z afazj

ą

(afazja to utrata mo

ż

liwo

ś

ci rozumienia słów, jej przeciwie

ń

stwem jest agnozja – utrata uchwycenia

ekspresji wypowiedzi)-

opowie

ść

O.Sacksa

Lucyna Goli

ń

ska

PSYCHOLOGIA EMOCJI I MOTYWACJI

Wykład 2

MECHANIZMY WZBUDZANIA EMOCJI

2. TEORIE EMOCJI I MECHANIZMY WZBUDZANIA EMOCJI

TEORIE EMOCJI

•

klasyczne teorie emocji /teoria Jamesa-Langego, Cannona –Barda,

•

aktywacyjne teorie emocji,

•

dwuczynnikowa teoria Schachtera i Singera

•

poznawcze koncepcje emocji

MECHANIZMY WZBUDZANIA EMOCJI
podej

ś

cie integracyjne (biologiczno-poznawcze)

C. Izarda- cztery systemy aktywacji emocji

TEORIE EMOCJI- KONCEPCJA JAMESA-LANGEGO

- emocje jako „zmiany w ciele”

OBWODOWA TEORIA EMOCJI -poniewa

ż

za jej

ź

ródło uwa

ż

ane jest działanie, zmiany napi

ę

cia

mi

ęś

ni i zmiany w narz

ą

dach wewn

ę

trznych

„Jestem smutny bo płacz

ę

”

1. WYDARZENIE

2. REAKCJA INSTRUMENTALNA —REAKCJA WISCERALNA
3. INTERPRETACJA REAKCJI FIZJOLOGICZNO- BEHAVIORALNEJ
4. EMOCJA
Emocje powstaj

ą

- pobudzenie eksteroceptorów, potem prioprioreceptory i interoceptory

Uczucia (np. w wyniku prze

ż

y

ć

estetycznych) jest to

spostrze

ż

enie pobudzenia interoceptorów – podstawa tworzenia indywidualno

ś

ci i osobowo

ś

ci. Siła

dynamizuj

ą

ca zachowanie

TEORIE EMOCJI- KONCEPCJA JAMESA-LANGEGO

- emocje jako „zmiany w ciele”

•

Krytyka koncepcji Jamesa –Langego:

zmiany w narz

ą

dach wewn

ę

trznych z opró

ż

nieniem, słabo zró

ż

nicowane, działania inspirowane emocjami byłyby

opró

ż

nione w stosunku do bod

ź

ca emocjogennego

•

James Laird ( współczesny kontynuator koncepcji Jamesa)

•

Wyja

ś

nia „zmiany cielesne (1884) to

–

zachowania ekspresyjne, ( np.płacz)

–

działania instrumentalne oraz

–

zmiany fizjologiczne (np. dr

ż

enie r

ą

k jako efekt zmiany poziomu pobudzenia organizmu)

–

Współczesna interpretacja „zmian cielesnych” to zmiany wisceralne to zmiany aktywno

ś

ci sympatycznego układu-

najwa

ż

niejsza konkluzja z takiego odczytywania koncepcji to,

ż

e zmiany w postawie, ekspresji, wprowadzaj

ą

nas w te

emocje . Wynikaj

ą

ce st

ą

d konsekwencje dla samokontroli

Krytyka koncepcji Jamesa –Langego:

•

Krytyka koncepcji Jamesa –Langego:

–

Totalna separacja doznań wisceralnych od CUN

–

Podobne wisceralne zmiany przy różnych emocjach i stanach nieemocjonalnych

–

Organizm jest względnie niewrażliwa struktura

–

Zmiany wisceralne są zbyt wolne by mogły być źródłem emocji

–

Wprowadzenie zmian wisceralnych typowych dla silnych emocji nie wywołuje je

•

Badania na kotach pozbawionych kory- mimo to ataki agresji stąd konkluzja: emocje powstają w jądrach wzgórza (thalamus),
kora pełni funkcje kontrolne

TALAMICZNA TEORIA UCZU

Ć

TEORIA CANNONA-BARDA- (2)

•

Emocje s

ą

wył

ą

cznie poznawczymi zdarzeniami-

„

boj

ę

si

ę

bo wiem,

ż

e tygrysy s

ą

niebezpieczne”

WYDARZENIE (spotkanie z bykiem)

•

INFORMACJA PRZETWARZANA PRZEZ WZGÓRZE

•

I przekazywana do kory i do ciała

REAKCJA INSTRUMENTALNA

OCENA WYDARZENIA

PRZEZ KOR

Ę

EMOCJA

Pó

ź

niejsze badania popieraj

ą

ce koncepcje Jamesa-Langego

•

Czy emocje mog

ą

by

ć

wzbudzone sztucznie?

•

Późniejsze badania Maranonsa – podanie adrenaliny powodujące zmiany wisceralne ( bez poinformowania badanych o
efektach)

•

tylko 30% badanych miało doznania emocjonalne , pozostali „tak jakby” (czułem się jakbym się czegoś obawiał)

•

Konkluzja koncepcji Cannona zmiany wisceralne s

ą

konsekwencj

ą

ale nie przyczyn

ą

emocji.

•

Jednakże badania przeprowadzone przez AXA (1953r) poprzez wywołanie prawdziwych emocji (lęku i złości) i kontrolę
wskaźników wisceralnych wskazuje na odmienność symptomów wisceralnych. Potwierdzone przez Averilla

Badania Hohmana (1966), powtórzone przez Bermonda (1991) nad doznaniami emocji przez osoby z uszkodzeniami

rdzenia kręgowego- ograniczenie dopływu informacji wisceralnych spowodowało spadek intensywności emocji
(złość, lęk, seksualna ekscytacja), ale zależało to od miejsca lezji.

pojawienie się „zimnych” emocji

AKTYWACYJNE TEORIE EMOCJI

•

EMOCJE SĄ STANEM PODWYśSZONEGO POBUDZENIA

•

OZNAKOWANEGO AFEKTYWNIE (

przykład z Corneliusza- wyprawa żaglówką)

O ich intensywności decyduje poziom pobudzenia ośrodkowego układu nerwowego (poziom aktywacji)
E. Duffy- wpływ PA na funkcjonowanie jednostki
Aktywność narządów wewnętrznych może wzrastać lub zmniejszać się wraz ze wzrostem poziomu aktywacji

Hebb- emocje korelują z PA, ale nie są z nią identyczne.
ISTOTĄ EMOCJI SĄ PROCESY MYŚLOWE
Związek znaku emocji od intensywności PA. Ekstremalny PA – emocje o znaku ujemnym
Zmiany w poziomie aktywacji dotyczą emocji pozytywnych jak i negatywnych (wzrost PA: strach, radość

spadek PA smutek, ukojenie

POZNAWCZE TEORIE EMOCJI koncepcja Magdy Arnold (2)

Magda Arnold- Emocje i osobowo

ść

(1960)

Bł

ę

dem Jamesa była nadmierna generalizacja przeszłych do

ś

wiadcze

ń

(przykład z

nied

ź

wiedziem)

„

sercem” ka

ż

dej emocji jest specjalny rodzaj os

ą

du, który Arnold nazwała oszacowaniem „by nast

ą

piło

pobudzenie emocji osoba musi oszacowa

ć

zdarzenie jako bezpo

ś

rednio j

ą

dotycz

ą

ce oddziaływuj

ą

ce

na ni

ą

osobi

ś

cie i indywidualnie poprzez szczególne jej do

ś

wiadczenia i szczególne cele (1960,s. 171)

Oszacowanie jest os

ą

dem na temat znaczenia zdarzenia, ale nie jest os

ą

dem intelektualnym

koncepcja Magdy Arnold

•

Dwojaka rola „odpowiedzi cielesnej” (zmian w organizmie)

–

„cielesna” odpowiedz jest motywowaniem (przygotowaniem) organizmu do określonej reakcji

•

„unikanie jako natychmiastowa „podpowiedź „ w lęku oznacza nie tylko ucieczkę z zagrożenia ale także wyjście
z nieprzyjemnego wewnętrznego doznania.

–

Są odmienne wzorce reakcji cielesnej różne dla różnych emocji „ różne fizjologiczne sensacje w różnych
emocjach

•

Podobnie jak oszacowujemy sytuacje tak tez cielesne doznania

koncepcja Magdy Arnold

•

NEUTRALNA RECEPCJA (ODBIÓR STYMULACJI)

•

OCENA STYMULACJI (DOBRA/ ZŁA, KORZYSTNA/ NIEKORZYSTNA)

•

POJAWIENIE SI

Ę

TENDENCJI DO DZIAŁANIA (MOTYWACYJNE DZIAŁANIE

STYMULACJI)

•

WYST

Ą

PIENIE EMOCJI czyli PRZE

ś

YCIA SUBIEKTYWNEGO

•

POJAWIENIE SI

Ę

DZIAŁANIA STEROWANEGO PRZEZ EMOCJ

Ę

Dwuczynnikowa teoria

Schachtera i Singera (1962)

•

Emocja powstaje w wyniku dwóch powiązanych ze sobą lecz niezależnych operacji
poznawczych : oceny zdarzenia i oceny reakcji fizjologicznych

ABY POWSTAŁA EMOCJA MUSZĄ BYĆ SPEŁNIONE NASTĘPUJĄCE WARUNKI

•

podmiot musi:

–

1.Znaleźć się w stanie pobudzenia

–

2.Dokonać procesu poznawczej analizy zmian fizjologicznych oraz sytuacji zewnętrznej w której to
wystąpiło

3. Nazwać (oznaczyć werbalnie) stan w jakim się znajduje

POBUDZENIE + POZNANIE= EMOCJA

EKSPERYMENT SCHACHTERA -SINGERA

•

Oficjalny cel badań wpływ witamin (suproxin) na widzenie

•

Losowo os.b przydzielone do

–

(1) grupy- iniekcja z epinefryny ( substancja powodująca pobudzenie SUN

–

2. gr iniekcja z substancji obojętnej

•

Wszyscy podzieleni na 3 grupy

–

A) informacja o iniekcji jako powodującej sensacje wisceralne (zaczerwienie twarzy, suchość w gardle..)

–

B) informacja o iniekcji: jest bez nastepstw

–

C) nieprawdziwe informacje o konsekwencjach (ból głowy, drętwienie palców)

•

Następnie faza czekanie na działanie suproxinu w towarzystwie pomocnika eksperymentatora, który zachowywał się

euforycznie lub demonstrował złość (komentując intruzyjny kwestionariusz )

•

O reakcjach emocjonalnych badanych świadczyły ich wypowiedzi ( ocena samopoczucia) oraz obserwacja.

EKSPERYMENT SCHACHTERA -SINGERA

•

Rezultaty

•

Gr A najmniejsze emocje (euforia) bo usprawiedliwione doznania i najmniej zachowań euforycznych

•

Gr B i C brak istotnych różnic natomiast wyższy poziom emocji ( subiektywna ocena ) i zachowań

•

Wyniki w doświadczaniu złości skomplikowane ponieważ gr A doświadczała najmniej euforii w takiej sytuacji i
najwięcej w sytuacji gniewu.

•

Zmiany cielesne są niezbędne ( zgodnie z Jamesem) dla doświadczania emocji ale nie wystarczą do ich
doświadczania- potrzebne jest „zaetykietowanie” powstania

Dwuczynnikowa teoria

Schachtera i Singera

•

wydarzenie

•

Poznawcza

•

ocena

•

wydarzenia

Reakcja

instrumentalna

Poznawcza ocena

reakcji

fizjologicznych

•

EMO

•

CJA

•

Nieinterpretowalne

•

reakcje fizj.

CZTERY SYSTEMY AKTYWACJI EMOCJI wg. CARROLLA

IZARDA

SYSTEMY AKTYWACJI EMOCJI wg. IZARDA - system

neuronalny (2)

S.N. jest nie tylko biologiczna podstaw

ą

generowania emocji, ale te

ż

aktywizuje

emocje (aktywacja neurotransmiterów i struktur mózgowych)

–

Substancje chemiczne

–

Stymulacja pewnych struktur neuronalnych (reakcje aktywacyjne ( niezale

ż

ne od informacji

pochodz

ą

cych z zewn

ą

trz i motoryczne (atak lub ucieczka- wykorzystanie inf.zew.)

–

Temperatura mózgu (ochłodzenie + napi

ę

cie mi

ęś

ni twarzy (Zajonc)

–

U.N nieustannie zmienia sw

ą

aktywno

ść

-eksploracja otoczenia nie jest zachowaniem

adaptacyjnym

SYSTEMY AKTYWACJI EMOCJI wg. IZARDA

-

SYSTEM

SENSOMOTORYCZNY

•

W systemie SM. emocje s

ą

aktywowane przez informacje eferentne lub

czynno

ś

ciowe

–

Centralna aktywno

ść

eferentna

–

Ekspresja twarzy

–

Wygl

ą

d sylwetki

–

Zachowania instrumentalne

–

Napi

ę

cie mi

ęś

ni

–

Badania S. Duclos nad wpływem postawy ciała na identyfikacje odczuwanej emocji

oraz badania Riskinda nad wpływem spójnej ekspresji na efektywno

ść

czł w radzeniu sobie z

sytuacj

ą

.stresow

ą

SYSTEMY AKTYWACJI EMOCJI wg. IZARDA SYSTEM AFEKTYWNY

(MOTYWACYJNY)

•

Zawiera emocje i pop

ę

dy fizjologiczne – emocje wywoływane przez bod

ź

ce

zmysłowe

•

ból (u dzieci wzorzec niezadowolenie, zło

ść

, czasami smutek, w pó

ź

niejszym

okresie dominuje zło

ść

( b. adekwatna reakcja radzenia sobie)

procesy

neuronalne

Do

ś

wiad

czenie

emocjonalne

Procesy sensomotoryczne

Procesy afektywne

Procesy poznawcze

•

skojarzenie emocji – smutek (depresja) jako generator zło

ś

ci (Finman i

Berkowitz)

SYSTEMY AKTYWACJI EMOCJI wg. IZARDA – SYSTEM

POZNAWCZY

•

Ź

RÓDŁEM EMOCJI S

Ą

PROCESY KOGNITYWNE – oceny poznawcze,

porównania, atrybucje, kategoryzacje, inferencje

•

Nadmierna koncentracja na tym

ź

ródle

((psychologia poznawcza)

•

Wzajemne zale

ż

no

ś

ci poszczególnych systemów- SP- ze wzgl

ę

du na

nieustann

ą

aktywno

ść

SN

nigdy nie działa w umy

ś

le „czystym”

Lucyna Goli

ń

ska

PSYCHOLOGIA EMOCJI I MOTYWACJI

Wykład 3

POZNAWCZE KONCEPCJE

EMOCJI

POZNAWCZE KONCEPCJE EMOCJI

(3)

•

1. Koncepcja Lazarusa-

emocje jako wynik specyficznej relacji miedzy organizmem i środowiskiem

- Ocena pierwotna

-

Ocena wtórna

-

2. Funkcjonalne ujęcie emocji w koncepcji Nico Frijdy-

-

określa emocje ze względu na pełnione funkcje – emocje = mechanizm sygnalizujący, że zdarzenie jest
ważne dla interesów jednostki

- 2 a. Prawa

KONCEPCJA LAZARUSA

OCENA POZNAWCZA

•

Emocje – rezultat specyficznej relacji mi

ę

dzy organizmem i

ś

rodowiskiem.

•

Zało

ż

enia wyj

ś

ciowe:

•

1. Podstawowy ewolucyjno-adaptacyjny system podmiotu . Jednostka analizuje wydarzenie pod

k

ą

tem ich wpływu na stan psychobiologiczny

2. Wa

ż

no

ść

zdarzenia to tzw. temat relacyjny dotyczy stopnia dopasowania podmiotu do

warunków danej sytuacji

3. zwi

ą

zek mi

ę

dzy emocj

ą

a znaczeniem relacyjnym jest wrodzony; podobna interpretacja (

ró

ż

ne osoby) wywołuje do

ś

wiadczanie takiej samej emocji

4. Procesy zaradcze mog

ą

zmienia

ć

tre

ść

, znak i nat

ęż

enie prze

ż

ywanej emocji

5. Zró

ż

nicowanie emocji zale

ż

y od zró

ż

nicowania procesu oceny relacji

KONCEPCJA LAZARUSA

OCENA POZNAWCZA

•

OCENA POZNAWCZA

•

TO ROZPOZNANIE PRZEZ PODMIOT DANEGO ZDARZENIA JAKO
ZNACZĄCEGO Z PUNKTU WIDZENIA JEGO WŁASNYCH CELÓW I
INTERESÓW

•

OCENA PIERWOTNA

–

DECYDUJE O TYM CZY EMOCJA SI

Ę

POJAWI I JAKA B

Ę

DZIE JEJ WALENCJA

•

OCENA WTÓRNA –

–

ROZWA

ś

ENIE PRZEZ PODMIOT MO

ś

LIWO

Ś

CI UPORANIA SI

Ę

Z ZAISTNIAŁYM

PROBLEMEM, A TAK

ś

E Z PRZE

ś

YWANYMI WŁA

Ś

NIE EMOCJAMI

OCENA WTÓRNA

•

Ocena wtórna to ocena mo

ż

liwo

ś

ci poradzenia sobie ze zdarzeniem

•

dokonywana na czterech wymiarach :

•

1. odpowiedzialno

ś

ci

•

2. potencjału radzenia sobie - skoncentrowania na problemie

•

3. potencjału skoncentrowania na emocjach

•

4. przewidywania przyszło

ś

ci

TENDENCJA DO DZIAŁANIA

•

Nico Frijda (1986) wprowadza poj

ę

cie „tendencji (do) działania

„ - to oznacza wszystko od ekspresji twarzy (np. przy wstr

ę

cie) podwy

ż

szone bicie serca powinno by

ć

traktowane jako adaptacyjna odpowied

ź

na zdarzenia, które s

ą

dla nas wa

ż

ne poprzez ewolucyjne

do

ś

wiadczenia lub bie

żą

ce zdarzenia”

•

Te tendencje s

ą

centralne dla tego czym s

ą

emocje

•

Te tendencje działania s

ą

ś

ci

ś

le zwi

ą

zane z ró

ż

nymi emocjami i w bliskim zwi

ą

zku ze sposobem w jaki

osoba percypuje i oszacowuje (ocenia) zdarzenia z jej

ś

rodowiska

Zwi

ą

zek miedzy tendencj

ą

do aktywno

ś

ci, funkcj

ą

i emocj

ą

działanie

funkcja

emocja

zbliżenie

przyzwolenie na
dopełnienie

pożądanie

unikanie

opieka

lęk

bycie z

przyzwolenie na
aktywność dopełniającą

przyjemność, zaufanie

dążenie

orientacja na stymulację zainteresowanie

unikanie

ochrona

wstręt

nie zbliżanie się

selekcja

obojętność

udręka
(atak/przerażenie)

odzyskanie kontroli

złość /gniew

przerwanie

reorientacja

szok, zdziwienie

dominacja

generalizowanie kontroli arogancja

podporządkowanie

wtórna kontrola

pokora, rezygnacja

RELACYJNY ASPEKT EMOCJI

DUMA- Podbudowanie poczucia własnej warto

ś

ci dzi

ę

ki dokonaniom lub osi

ą

gni

ę

ciu cenionego obiektu

samodzielnie lub przez kogo

ś

z kim si

ę

uto

ż

samiamy

GNIEW - zniewaga pomniejszaj

ą

ca ja i moje

L

Ę

K - stanie w obliczu niepewnego, zagro

ż

enia egzystencjalnego

MIŁO

ŚĆ

- Pozostawanie w zwi

ą

zku z inna osob

ą

lub takie pragnienie/ zwykle, ale nie zawsze

odwzajemnione

NADZIEJA - obawa

ż

e b

ę

dzie gorzej i pragnienie by było lepiej

POCZUCIE WINY - złamanie nakazu moralnego
SMUTEK - do

ś

wiadczanie nieodwracalnej straty

STRACH - konkretne, bezpo

ś

rednie i zniewalaj

ą

ce zagro

ż

enie fizyczne

RELACYJNY ASPEKT EMOCJI

SZCZ

ĘŚ

CIE - dokonywanie post

ę

pów w osi

ą

ganiu jakiego

ś

celu

ULGA - Zanik stresuj

ą

cej niezgodno

ś

ci mi

ę

dzy rzeczywistym a po

żą

danym stanem rzeczy

WSPÓŁCZUCIE - Poruszenie z powodu cudzego cierpienia i pragnienie niesienia pomocy
WSTR

Ę

T- Blisko

ść

lub wchłoniecie /metaforycznie/ odstr

ę

czaj

ą

cego obiektu lub idei

WSTYD - Wypa

ść

poni

ż

ej osobistego ideału

ZAWI

ŚĆ

- pragnienie posiadania tego co ma kto

ś

inny

ZAZDRO

ŚĆ

- niech

ęć

do osoby trzeciej z powodu szkodzenia przez ni

ą

naszej relacji z inn

ą

FUNKCJONALNE UJ

Ę

CIE EMOCJI wg NICO FRIJDY- ZAŁO

ś

ENIA

•

EMOCJE POWSTAJ

Ą

, NARASTAJ

Ą

I ZNIKAJ

Ą

ZGODNIE Z PEWNYMI REGUŁAMI W

Ś

CI

Ś

LE

OKRE

Ś

LONY SPOSÓB

•

PRAWA EMOCJI MAJ

Ą

SWE

Ź

RÓDŁO W MECHANIZMACH , KTÓRE TYLKO CZ

ĘŚ

CIOWO

PODLEGAJ

Ą

KONTROLI WOLICJONALNEJ

EMOCJE PEŁNI

Ą

FUNKCJE ADAPTACYJNE

Dwa podstawowe aspekty emocji to:

•

1. Ocena zdarze

ń

jako istotnych b

ą

d

ź

nieistotnych , przyjemnych lub nieprzyjemnych

•

2. wzbudzanie pewnych reakcji fizjologicznych, zachowa

ń

i prze

ż

y

ć

FUNKCJONALNE UJ

Ę

CIE EMOCJI wg NICO FRIJDY- PRAWA EMOCJI

1. PRAWO ZNACZENIA SYTUACYJNEGO

•

emocje powstaj

ą

w odpowiedzi na struktury znaczeniowe danych sytuacji

•

Zdarzenia zgodne z d

ąż

eniami- emocje pozytywne, przynosz

ą

ce szkod

ę

lub zagra

ż

aj

ą

ce- negatywne,

nowe tak

ż

e

ź

ródłem emocji /nadzieja, obawa, ciekawo

ść

/

2. PRAWO ZAANGA

ś

OWANIA

•

emocje powstaj

ą

w odpowiedzi na zdarzenia , które s

ą

wa

ż

ne dla celów, motywów czy zaanga

ż

owa

ń

danej osoby

•

Emocja efekt interakcji znaczenia sytuacyjnego i zaanga

ż

owa

ń

Znak nat

ęż

enie emocji wskazuje jaka

relacja wyst

ę

puje mi

ę

dzy podmiotem a sytuacj

ą

.

•

Je

ż

eli ta sama sytuacja znaczy co innego gdy odnoszona do dwóch ró

ż

nych celów to w efekcie

powoduje równoczesne do

ś

wiadczanie ró

ż

nych emocji

FUNKCJONALNE UJ

Ę

CIE EMOCJI wg NICO FRIJDY- PRAWA EMOCJI

3.PRAWO BEZPO

Ś

REDNIO SPOSTRZEGANEJ RZECZYWISTO

Ś

CI

emocje s

ą

wywoływane przez zdarzenia uwa

ż

ane za rzeczywiste a ich intensywno

ść

odpowiada

temu , do jakiego stopnia s

ą

za takie uwa

ż

ane

Bod

ź

ce odbierane jako rzeczywiste obejmuj

ą

:

•

bezwarunkowe bod

ź

ce afektywne takie jak ból

•

bod

ź

ce nieoczekiwane i nagłe Np. /hałas/oraz zauwa

ż

alne zachowania ekspresyjne

•

bod

ź

ce zmysłowe silnie zwi

ą

zane z bod

ź

cami bezwarunkowymi

•

zdarzenia wskazuj

ą

ce na nieskuteczno

ść

działa

ń

Emocja pojawia si

ę

w odpowiedzi na zdarzenia uwa

ż

ane za rzeczywiste , cho

ć

faktycznie takimi nie s

ą

(otyły obraz siebie u

anorektyków)

Ale te

ż

sytuacje gdy emocja si

ę

nie pojawia mimo istnienia zdarze

ń

o emotywnym charakterze /zamro

ż

enie uczu

ć

, brak emocji na

symboliczny komunikat sygnalizuj

ą

cy niebezpiecze

ń

stwo /Np. informacja o wojnie/

FUNKCJONALNE UJ

Ę

CIE EMOCJI wg NICO FRIJDY- PRAWA EMOCJI

4

. PRAWO ZMIANY PRZYZWYCZAJENIA I ODCZUWANIA POZNAWCZEGO

•

emocje powstaj

ą

nie tyle wskutek korzystnych lub niekorzystnych warunków, co wskutek aktualnych lub

oczekiwanych zmian w korzystnych lub niekorzystnych warunkach

•

Układem odniesienia dla emocji jest poziom adaptacji oraz wizje przyszło

ś

ci

•

Im wi

ę

ksza zmiana tym silniejsza emocja. .

•

sprowadza si

ę

do tego co uwa

ż

amy za mo

ż

liwe

5. PRAWO HEDONISTYCZNEJ ASYMETRII

•

przyjemno

ść

jest zawsze zale

ż

na od zmiany i zanika wraz z ci

ą

gło

ś

ci

ą

zaspokojenia. przykro

ść

mo

ż

e si

ę

utrzymywa

ć

na stałe w utrzymuj

ą

cych si

ę

złych warunkach

Zgodnie z działaniem tego prawa bilans emocjonalny jako

ś

ci

ż

ycia jest negatywny chyba

ż

e strategie

samooszukiwania si

ę

Np. przywoływanie w pami

ę

ci zdarze

ń

negatywnych by przez kontrast do

ś

wiadczy

ć

pozytywnych

Przyj

ę

cie refleksyjnej postawy mo

ż

e uwolni

ć

podmiot od przyzwyczajenia i zaniku emocji pozytywnych

Szcz

ęś

cie jest mo

ż

liwe gdy pami

ęć

i wyobra

ź

nia wpływaj

ą

na percepcje zdarze

ń

FUNKCJONALNE UJ

Ę

CIE EMOCJI wg NICO FRIJDY- PRAWA EMOCJI

6. PRAWO ZACHOWANIA EMOCJONALNEGO MOMENTU

•

zdarzenia emocjonalne zachowuj

ą

swoj

ą

sił

ę

wywoływania emocji na czas nieokre

ś

lony, chyba,

ż

e spotkaj

ą

si

ę

z

przeciwdziałaniem innych , powtarzaj

ą

cych si

ę

zdarze

ń

, które mog

ą

spowodowa

ć

wygaszenie tamtych lub

przyzwyczajenie si

ę

do nich

•

Dawne cierpienia nie bł

ę

dna i nie znikaj

ą

tyle

ż

e odnosz

ą

si

ę

do przeszło

ś

ci

7. PRAWO ZAMKNI

Ę

CIA SI

Ę

W SOBIE

•

emocje wykazuj

ą

skłonno

ść

do zamkni

ę

cia si

ę

przed s

ą

dami o wzgl

ę

dno

ś

ci bod

ź

ca, który je spowodował i przed

wymaganiami celów innych ni

ż

ich własny

Rozwini

ę

ty proces emocjonalny

tendencja do absolutyzacji – emocjonalna gotowo

ść

do działania, zdominowane przetwarzanie informacji

koncentracji uwagi i działania

FUNKCJONALNE UJ

Ę

CIE EMOCJI wg NICO FRIJDY- PRAWA EMOCJI

8. PRAWO ZWA

ś

ANIA NA KONSEKWENCJE

ka

ż

dy emocjonalny impuls powoduje impuls wtórny, który zmierza do zmodyfikowania tamtego zgodnie

z przewidywanymi konsekwencjami

Tendencja do kontroli /wyra

ż

ania lub hamowania/ emocji jest nieodł

ą

cznym elementem emocji .

Szczególnie to wida

ć

gdy ona zawodzi np.

ś

lepy gniew.

•

Bod

ź

cami dla kontroli s

ą

sygnały o mo

ż

liwo

ś

ci niepo

żą

danych konsekwencji niepohamowanej reakcji

emocjonalnej

•

Emocjonalna spontaniczno

ść

jest funkcja przyzwolenia społecznego

FUNKCJONALNE UJ

Ę

CIE EMOCJI wg NICO FRIJDY- PRAWA EMOCJI

9. PRAWO MINIMALNEGO OBCI

Ąś

ENIA

ilekro

ć

mo

ż

na oceni

ć

sytuacje na wi

ę

cej ni

ż

jeden ze sposobów, pojawia si

ę

skłonno

ść

do takiego jej

ujmowania, które minimalizuje jej negatywne obci

ąż

enia emocjonalne

Poniewa

ż

ocena sytuacji to jej czynniki zewn

ę

trzne ale te

ż

interpretacja to tendencja do takiej interpretacji

by łatwiejsza do zniesienia.

•

Minimalizacja obci

ąż

enia na poziomie percepcji bod

ź

ców / obronno

ść

percepcyjna czy wyparcie/

•

Wyci

ą

ganie wniosków pół –prawda (middle knowledge) /racjonalizacja, obronne atrybucje/

•

Ofiara gwałtu przypisuj

ą

c odpowiedzialno

ść

sobie zabezpiecza si

ę

przed poczuciem bezradno

ś

ci

•

Bergman – poczucie rzeczywisto

ś

ci wymaga talentu, a niektórzy s

ą

go pozbawieni i to jest ich wybawienie

FUNKCJONALNE UJ

Ę

CIE EMOCJI wg NICO FRIJDY- PRAWA EMOCJI

10. PRAWO MAKSYMALNEGO ZYSKU

ilekro

ć

mo

ż

na oceni

ć

sytuacje na wiele sposobów, to pojawia si

ę

tendencja do ujmowania jej w sposób

maksymalizuj

ą

cy emocjonalny zysk

Prze

ż

ywanie emocji daje podmiotowi okre

ś

lone zyski psychologiczne zwrotnie wpływaj

ą

c na jego poczucie własnej

warto

ś

ci

•

To prawo o relacyjnej naturze emocji np. smutek= sygnał straty

•

ale te

ż

do otoczenia „oczekuj

ę

waszego wsparcia i pomocy”.

Emocje s

ą

funkcjonalne , ale s

ą

te

ż

emocje AFUNKCJONALNE

Pewne przejawy emocji zdaj

ą

si

ę

nie pełni

ć

ż

adnej funkcji a nawet s

ą

szkodliwe. Np. smutek i

ż

al zdaj

ą

si

ę

wyra

ż

a

ć

funkcjonowanie organizmu w niemodyfikowalnych warunkach awersyjnych

DYSFUNKCJONALNE

•

fobie i ataki paniki, poczucie winy bez powodu ataki zazdro

ś

ci, t

ę

sknota

POZNANIE I EMOCJE

•

CZY POZNANIE JEST PIERWOTNE WZGL

Ę

DEM EMOCJI

•

CZY EMOCJE PIERWOTNE WZGL

Ę

DEM POZNANIA

•

CZY S

Ą

TO DWA NIEZALE

ś

NE SYSTEMY

Dowolny nie awersyjny bodziec im lepiej znany tym bardziej preferowany

ODMIENNE STANOWISKO W TEJ SPRAWIE ROBERT ZAJONC

•

reakcje emocjonalne mog

ą

wzbudza

ć

bardzo subtelne procesy podkorowe.

•

niezale

ż

no

ść

afektu od poznania

•

Zajonc dowodzi istnienia emocji nie

ś

wiadomych

•

1. Nie

ś

wiadome oddziaływania afektywne ujawnia wpływ powtarzaj

ą

cej si

ę

ekspozycji bod

ź

ców

zdegradowanych

Zjawisko samej ekspozycji polega na wzro

ś

cie pozytywnej postawy wobec jakiego

ś

obiektu wskutek samej cz

ę

sto

ś

ci

eksponowania tego obiektu

POZNANIE I EMOCJE

•

2. Nie

ś

wiadome uprzedzenie afektywne:

Je

ż

eli poka

ż

emy fotografie u

ś

miechni

ę

tej twarzy przez b. krótki czas np 4 milisekund a nast

ę

pnie neutralny bodziec

/np. chi

ń

ski ideogram/ to bodziec ten jest bardziej lubiany ni

ż

bez poprzedzenia lub poprzedzony fotografia

zagniewanej twarzy

•

Ale zjawisko to zanika gdy ekspozycja twarzy jest dokonywana w warunkach umo

ż

liwiaj

ą

cych jego optymalne

poznanie.

•

EMOCJE WYNIKIEM INTERAKCJI PEWNYCH PROCESÓW WYST

Ę

PUJACYCH WEWN

Ą

TRZ

ORGANIZMU Z INFORMACJAMI DOCIERAJ

Ą

CYMI ZE

Ś

RODOWISKA ORAZ INDFORMACJAMI

ZAREJESTROWANYMI W DOSWIADCZENIU JEDNOSTKI

•

Badania Zajonca

•

Powtarzaj

ą

ca si

ę

ekspozycja bod

ź

ców zdegradowanych /podprogowych/

•

Bardziej lubiane bod

ź

ce te które były eksponowane czyli lubienie bod

ź

ca zale

ż

y od faktycznej cz

ę

sto

ś

ci jego

wcze

ś

niejszego pojawiania si

ę

, a nie od spostrzegania go jako ju

ż

znanego.

POZNANIE I EMOCJE

•

Zjawisko to wyst

ę

puje równie

ż

wtedy gdy wielokrotnie eksponowany bodziec jest zdegradowany do

tego stopnia,

ż

e podmiot nie zdaje sobie sprawy z tego

ż

e w ogóle cokolwiek jest eksponowane.

•

Zmiana w preferencjach nast

ę

puje równie

ż

wtedy gdy człowiek nie jest w stanie

ś

wiadomie odró

ż

ni

ć

bod

ź

ców eksponowanych od innych

czyli lubienie bod

ź

ca zale

ż

y od faktycznej cz

ę

sto

ś

ci jego wcze

ś

niejszego pojawiania si

ę

, a nie od

spostrzegania go jako ju

ż

znanego

•

Integracja obu stanowisk- Pojawienie si

ę

prostych stanów afektywnych mo

ż

e wyst

ą

pi

ć

bez poznania,

ale zło

ż

one emocje /strach, gniew/ nie s

ą

mo

ż

liwe bez poznania

Lucyna Goli

ń

ska

PSYCHOLOGIA EMOCJI I MOTYWACJI

Wykład 4

Psychiczna reprezentacja emocji

TRE

Ś

CI

•

1. Psychiczna reprezentacja emocji – koncepcja T. Maruszewskiego i E.

Ś

cigały

•

2. Aleksytymia („niedorozwój emocjonalny”) jako przejaw zaburze

ń

w

funkcjonowaniu PRE

–

Przejawy

–

Konsekwencje

–

Hipotezy na temat

ź

ródeł aleksytymii

PSYCHICZNA REPREZENTACJA EMOCJI – koncepcja

Maruszewskiego

PSYCHICZNA REPREZENTACJA EMOCJI

•

KOD OBRAZOWY

Reprezentacja emocji obejmuje trzy kategorie danych

•

dane dotycz

ą

ce własnego pobudzenia wewn

ę

trznego

•

dane dotycz

ą

ce obrazu przedmiotu emocji

•

dane dotycz

ą

ce bod

ź

ca wywołuj

ą

cego emocj

ę

Kodowanie obrazowe dotyczy bod

ź

ców odbieranych aktualnie ale te

ż

zachowane

ś

lady

po bod

ź

cach uprzednich, które aktywizowane s

ą

automatycznie w warunkach

zbli

ż

onych do pierwotnych lub z nimi skojarzonych

KOD ABSTRAKCYJNY

symbolizacja

semantyzacja

desymbolizacja

desemantyzacja

wizualizacja

KOD OBRAZOWY

KOD WERBALNY

werbalizacja

Jednostk

ą

podstawow

ą

dla KO s

ą

wzorce ekspresyjno- motoryczne.

PSYCHICZNA REPREZENTACJA EMOCJI

–

KOD OBRAZOWY
Tre

ść

:

rejestracja zdarze

ń

z zewn

ą

trz

zmian wyst

ę

puj

ą

cych wewn

ą

trz organizmu

Przypominanie automatyczne opieraj

ą

ce si

ę

o pami

ęć

percepcyjn

ą

.

Niejawna wiedz

ą

niedost

ę

pn

ą

ś

wiadomo

ś

ci ale determinuj

ą

ca proces nabywania i generalizacji

do

ś

wiadcze

ń

.

Na tym etapie rozwoju reprezentacji podmiot nie ma

ś

wiadomo

ś

ci własnych procesów psychicznych i nie

ma dost

ę

pu. Je

ż

eli wzorce te si

ę

utrzymuj

ą

to osoba dorosła mo

ż

e si

ę

zachowywa

ć

w sposób

pozornie irracjonalny (brak dost

ę

pu).

Obraz jest traktowany szeroko jakie wszelkie doznania zmysłowe tak

ż

e wisceralno- kinestetyczne

np.

ś

ciskanie w gardle i wilgo

ć

pod powiekami

PSYCHICZNA REPREZENTACJA EMOCJI

•

KOD WERBALNY

Pojawia si

ę

gdy nast

ę

puje nadanie nazwy zespołowi dozna

ń

dost

ę

pnych w kodowaniu obrazowym

J

ę

zyk wprowadza element nieci

ą

gło

ś

ci, tworzenie typowej emocji zwi

ą

zanej z umysłow

ą

reprezentacja

danego obiektu /innych ludzi, typowych sytuacji

K.W. wi

ąż

e si

ę

z aktywizacj

ą

wnioskowania indukcyjnego o własnych procesach psychicznych

zaanga

ż

owanych w przebieg P E

Wnioskowanie indukcyjne o własnych emocjach dokonuje si

ę

w oparciu

1. Obserwowane zdarzenia, które je poprzedzaj

ą

2. Obserwowane konsekwencje procesów w postaci własnego zachowania (skoro mówiłem podniesionym

głosem, miałam zaci

ś

ni

ę

te pi

ęś

ci-musiałam by

ć

zdenerwowana)

3. Bod

ź

ce w z wn

ę

trza organizmu

4. Czynniki sytuacyjne współwyst

ę

puj

ą

ce z zachowaniem

POZNAWCZA REPREZENTACJA EMOCJI

–

Niezb

ę

dna aktywizacja L P- o

ś

rodki mowy

•

Nazwa emocji pozwala na komunikowanie intencjonalne i kontrolowane w przeciwie

ń

stwie do ekspresji mimicznej i

pantomimicznej

Łatwo

ść

nazwania zale

ż

y od siły emocji ale tak

ż

e od fazy jej rozwoju

•

A tak

ż

e

lokalizacji w leksykonie wewn

ę

trznym

poło

ż

enie emocji w systemie poznawczym (centralne, peryferyczne)

i znaku
Sie

ć

skojarze

ń

w emocjach pozytywnych jest lepiej dost

ę

pne- emocje negatywne / informacje o nich/ s

ą

bardziej izolowane, ale liczba emocji negatywnych jest wi

ę

ksza

PSYCHICZNA REPREZENTACJA EMOCJI

KOD ABSTRAKCYJNY Tworzenie reprezentacji stanów emocjonalnych

rdze

ń

i procedura identyfikacyjna (Miller i Johnson- Laird) np.. Owoc

analiza emocji ma charakter funkcjonalny
Rdzeniowe tematy relacji ze

ś

rodowiskiem . Ocena pierwotna podobna (wyst

ę

puje emocja lub nie a

kryterium „adekwatno

ść

motywacyjna”

Ocena wtórna dokonywana jest na czterech wymiarach:

wymiar odpowiedzialno

ś

ci

•

Potencjału radzenia sobie skoncentrowanego na problemie

•

Potencjał radzenie skoncentrowane na emocjach

•

Przewidywanie przyszło

ś

ci

Np. GNIEW I POCZUCIE WINY- Ró

ż

nica tylko na wymiarze odpowiedzialno

ś

ci-

SMUTEK I NADZIEJA - Ró

ż

nice smutek niski potencjał radzenia – tego brak w nadziei

Przej

ś

cia mi

ę

dzy kodami

•

WERBALIZACJA-wi

ąż

e si

ę

z rozwojem j

ę

zyka i polega na nazywaniu do

ś

wiadczanych stanów

emocjonalnych

•

WIZUALIZACJA - pojawia si

ę

pó

ź

niej, wymaga

ś

wiadomego wysiłku - pozwala odtworzy

ć

wszystkie elementy składaj

ą

ce si

ę

na obrazowy aspekt reprezentacji emocji, a wi

ę

c pobudzenie

fizjologiczne, obraz przedmiotu wywołuj

ą

cego emocj

ę

oraz obraz sytuacji skojarzonej z emocj

ą

•

SEMANTYZACJA- sie

ć

poj

ęć

pozwalaj

ą

ca okre

ś

li

ć

podobie

ń

stwa i ró

ż

nice mi

ę

dzy emocjami

/naiwne teorie emocji/ - prowadzi do zrozumienia emocji

Przej

ś

cia mi

ę

dzy kodami

•

DESEMANTYZACJA -proces umo

ż

liwiaj

ą

cy zmian

ę

lub weryfikacj

ę

uprzednio stworzonych

znacze

ń

dla danej sekwencji

zdarze

ń

emocjonalnych

Desemantyzacja istotna w:

•

procesie terapii zaburze

ń

emocjonalnych

•

wa

ż

ne wydarzenia zmieniaj

ą

ce sposób oceny bo zmiana struktury warto

ś

ci itd.

•

SYMBOLIZACJA- symbole i metafory dla słownego wyra

ż

enia emocji -nasycone

indywidualizmem i subiektywn

ą

interpretacj

ą

procesu /miło

ść

jest jak tajfun/

•

DESYMBOLIZACJA- interpretacja komunikatów symbolicznych w ramach kodów obrazowych

REPREZENTACJA EMOCJII JAKO PROCESU

REPREZENTACJA EMOCJII JAKO PROCESU

•

Sekwencja w której działanie obni

ż

a pobudzenie to s. HOMEOSTATYCZNA

•

Za

ś

sekwencja w której działanie podwy

ż

sza pobudzenie to s. HETEROSTATYCZNA

•

Ep –ht; EN –ho; E słabe-ho, E silne – ht

•

Historyjki pozytywne i negatywne nie ró

ż

niły si

ę

liczba słów, ale najbardziej stereotypowe te o

ś

r

poziomie typowo

ś

ci i najkrótsze

ZMIANA W

OTOCZENIU

POBUDZENIE

DZIAŁANIE

SPADEK

POBUDZENIA

WZROST

POBUDZENIA

PROCES

KONTROLI

Podj

ę

cie

decyzji co

do działania

•

WYMIARY PODSTAWOWE LOKALIZUJ

Ą

CE SKRYPTY POSZCZEGÓLNYCH EMOCJI:

Znak procesu emocjonalnego

Napi

ę

cie ulga

Intencjonalno

ś

c-nieintencjonalno

ść

(bod

ż

ce społeczne/ pozaspołeczne

SYNDROM ALEKSYTYMII

•

AlLEKSYTYMIA

TO NIEMO

ś

NO

ŚĆ

W WYŁONIENIU EMOCJI Z POZIOMU PRZEDKONCEPTUALNEJ ORGANIZACJI DO POZIOMU

MENTALNEJ REPREZENTACJI

1. trudno

ść

w werbalizacji dozna

ń

emocjonalnych

2. ubóstwo wyobra

ź

ni oraz marze

ń

na jawie

•

brak marze

ń

na temat zdarze

ń

i spraw nacechowanych pozytywnie, ale łatwo pojawiaj

ą

si

ę

wyobra

ż

enia

negatywne

3. słaby wgl

ą

d we własne doznania emocjonalne

•

Upatruj

ą

ź

ródło zdenerwowania /pobudzenia fizjolo/ na zewn

ą

trz

•

( niemo

ż

no

ść

wykorzystania informacyjnej funkcji emocji ( np.. Poczucie winy)

4. niska pobudliwo

ść

emocjonalna

5. my

ś

lenie konkretne

•

styl my

ś

lenia koncentracja na powierzchownych aspektach zjawiska, niech

ęć

do zmian istniej

ą

cej sytuacji

SYNDROM ALEKSYTYMII

•

Niezdolno

ść

do odró

ż

nienia pobudzenia fizjologicznego od emocji

•

Emocja traci dla nich warto

ść

informacyjna

•

ALEKSYTYMIA = TRUDNO

ŚĆ

W IDENTYFIKACJI UCZUC I ROZBIE

ś

NO

Ś

CI MI

Ę

DZY UCZUCIAMI I CIELESNYMI

SENSACJAMI EMOCJONALNEGO POBUDZENIA

TRUDNOSCI W OPISIE UCZU

Ć

DO INNYCH LUDZI

ZABURZENIA TYPOWE DLA ALEXYTYMII

•

1. zaburzenia werbalizacji - nazywanie własnych emocji natomiast nie maja trudno

ś

ci w nazywaniu cudzych ,

oraz stosowanie „grubych’” okre

ś

le

ń

trudno

ść

np zdenerwowałem si

ę

co mo

ż

e oznacza

ć

zarówno lek jak i zło

ść

,

wstr

ę

t

•

2. Zaburzenia wizualizacji - trudno

ść

w odtworzeniu emocjonalnym ró

ż

nych emocjogennych sytuacji - mało

zró

ż

nicowane pobudzenie emocjonalna przy zupełnie ró

ż

nych emocjach

•

Przypasowanie nazwy emocji do wyrazu twarzy- wi

ę

cej czasu

SYNDROM ALEKSYTYMII

•

2. Zaburzenia wizualizacji - trudno

ść

w odtworzeniu emocjonalnym ró

ż

nych emocjogennych sytuacji -

mało zró

ż

nicowane pobudzenie emocjonalna przy zupełnie ró

ż

nych emocjach

•

Przypasowanie nazwy emocji do wyrazu twarzy- wi

ę

cej czasu

•

3. zaburzenia w tworzeniu intuicyjnych teorii emocji na podstawie etykiety werbalnej - słowa

emocji/ puste wszystko mija = smutek

•

4. zaburzenia desemantyzacji nieumiej

ę

tno

ść

przystosowania nazwy emocji poj

ę

ciom odnosz

ą

cym

si

ę

do emocji - słabsza identyfikacja emocji bohaterów filmów- nie s

ą

zaanga

ż

owane kody obrazowe

które zawieraj

ą

SYNDROM ALEKSYTYMII

5. Zaburzenia symbolizacji przej

ść

od obrazowych do abstrakcyjnych

(Nie potrafi

ą

tworzy

ć

metafor na okre

ś

lenie swoich stanów)

niech

ę

tnie komunikuj

ą

swoje uczucia innym poniewa

ż

si

ę

tego boj

ą

6. Zaburzenia desymbolizacji
nie potrafi

ą

zareagowa

ć

pobudzeniem emocjonalnym na komunikaty o charakterze metaforycznym /np

opis dzieła sztuki niewidomemu najsilniejsza komponent afektywn

ą

•

Badania z 3 sceny emocjonalne z NIEBIESKI Kie

ś

lowskiego

•

Emocje podstawowe u A cz

ęś

ciej gniew, strach i wstr

ę

t, smutek tak samo cz

ę

sto. Emocje zło

ż

one :

współczucie,

ż

yczliwo

ść

/NA> A

•

Oraz istotnie słabsze pobudzenie

SYNDROM ALEKSYTYMII

ALEKSYTYMICY NIEALEKSYTYMICY

•

EMOCJE NEGATYWNE WYSOKIE NAT

Ęś

ENIE NISKIE NAT

Ęś

ENIE

•

EMOCJE POZYTYWNE NISKIE NAT

Ęś

ENIE

WYSOKIE NAT

Ęś

ENIE

•

•

ZAINTERESOWANIA

W

Ą

SKIE

SZEROKIE

•

MY

Ś

LENIE

KONKRETNE

ABSTRAKCYJNE

•

UKIERUNKOWANIE NA FAKTY

NA FANTAZJ

Ę

I

WYOBRA

Ź

NI

Ę

•

POSZUKIWANIE

RZECZY ZNANYCH

NOWO

Ś

CI

•

RADZENIA SOBIE

NIEZDOLNO

ŚĆ

ODPORNO

ŚĆ

NA STRES

•

ZE STRESEM

SYNDROM ALEKSYTYMII

przyczyny i mechanizmy powstania

•

PSYCHOANALITYCZNA KONCEPCJA ALEKSYTYMII / KRYSTAL/

•

wczesnodzieci

ę

ce traumy , deprywacja potrzeb emocjonalnych

•

prowadzi do --

•

przedwczesnego zerwania iluzji symbiotycznej wi

ę

zi z matk

ą

•

przekonania o niemo

ż

no

ś

ci kontrolowania

ś

wiata zewn

ę

trznego

W efekcie

•

Obraz samego siebie pozbawiony atrybutów ochronnych i opieku

ń

czych

•

Rozszczepienie obrazu Ja i obiektu, tłumienie agresji na obiekt

•

SYNDROM ALEKSYTYMII

przyczyny i mechanizmy powstania

PARADYGMAT POZNAWCZO- ROZWOJOWY

G. Taylor

•

Deficyty w poznawczym opracowywaniu dozna

ń

emocjonalnych nie s

ą

efektem istnienia interpersonalnego konfliktu

ale s

ą

wynikiem nieprawidłowych wzorów relacji afektywnych mi

ę

dzy rodzicami a dzie

ć

mi

•

NIEZHARMONIZOWANA STRUKTURA TEMPERAMENTU

•

PRZEWAGA AKTYWACYJNA OBSZARÓW PRZEDCZOŁOWYCH PRAWEJ PÓŁKULI

•

SPECYFICZNY STYL WYCHOWANIA

•

Nadopieku

ń

czy i niekonsekwentny

•

Rygorystyczny z przewaga negatywnych emocji

•

To prowadzi do

•

Zaburze

ń

rozwoju Ja – zani

ż

one poczucie własnej warto

ś

ci

•

Deficyty i braki w rozumieniu powi

ą

za

ń

miedzy wyrazem twarzy a emocja

•

Rozwój strategii nadmiernej kontroli emocji / neutralizowanie, substytucja ekspresji/

•

Deficyty w kształtowaniu empatii

•

Trudno

ś

ci w rozumieniu okre

ś

le

ń

do opisu emocji

Lucyna Goli

ń

ska

PSYCHOLOGIA EMOCJI I MOTYWACJI (5)

Wykład 5

Miło

ść

MIŁO

ŚĆ

-

SKŁADNIKI, DYNAMIKA, PUŁAPKI

•

1. Składniki miło

ś

ci wg Sternberga

•

nami

ę

tno

ść

•

Intymno

ść

•

Zaanga

ż

owanie

•

2. Warunki wzajemnej atrakcyjno

ś

ci

•

Fazy zwi

ą

zku

•

Charakterystyka zwi

ą

zku pełnego

•

Zagro

ż

enia zwi

ą

zku (pułapki)

SKŁADNIKI MIŁO

Ś

CI – koncepcja STERNBERGA

•

INTYMNO

ŚĆ

-

•

POZYTYWNE UCZUCIA I TOWARZYSZ

Ą

CE IM DZIAŁANIA, KTÓRE WYWOŁUJ

Ą

PRZYWI

Ą

ZANIE,

BLISKO

ŚĆ

I WZAJEMN

Ą

ZALE

ś

NO

ŚĆ

PARTNERÓW OD SIEBIE

•

NAMI

Ę

TNO

ŚĆ

-

•

JEST KONSTELACJ

Ą

SILNYCH UCZU

Ć

ZARÓWNO POZYTYWNYCH /ZACHWYT, TKLIWO

ŚĆ

,

PO

śĄ

DANIE, RADO

ŚĆ

/ JAK I NEGATYWNYCH /BÓL, NIEPOKÓJ, ZAZDRO

ŚĆ

, T

Ę

SKNOTA/ EMOCJOM

TYM TOWARZYSZY BARDZO SILNE PRAGNIENIE MAKSYMALNEGO POŁ

Ą

CZENIA SI

Ę

Z PARTNEREM

•

ZAANGA

ś

OWANIE –

•

ROZUMIANE JAKO DECYZJE, MY

Ś

LI, UCZUCIA, I DZIAŁANIA

•

UKIERUNKOWANE NA PRZEKSZTAŁCENIE RELACJI MIŁOSNEJ W TRWAŁY ZWI

Ą

ZEK ORAZ NA

UTRZYMANIU TEGO ZWI

Ą

ZKU MIMO WYST

Ę

POWANIA RÓ

ś

NYCH PRZESZKÓD

•

Robert Sternberg

DYNAMIKA TRZECH SKŁADNIKÓW MIŁO

Ś

CI

•

INTYMNO

ŚĆ

Pragnienie dbania o dobro partnera

•

Przezywanie szcz

ęś

cia w jego obecno

ś

ci i z jego powodu

•

Przekonanie,

ż

e mo

ż

na na

ń

liczy

ć

•

Wzajemne dzielenie si

ę

my

ś

lami i prze

ż

yciami

•

Dawanie i otrzymywanie emocjonalnego wsparcia

•

Warunki zakochania-

–

pobudzenie i interpretacja

–

Az 85 % przyczyna zakochania to –partner obdarzał zainteresowaniem

–

Odkrycie wyj

ą

tkowych cech- 71%

•

Pobudzenie niekoniecznie musi by

ć

wywołane przez obiekt ale mu przypisane

•

Pobudzenie fizjologiczne nasila atrakcyjno

ść

tych osób, które ju

ż

i tak s

ą

bardziej lub mniej atrakcyjne

NAMI

Ę

TNO

ŚĆ

•

Ocena naszych własnych uczu

ć

nie jest ich prostym odczytywaniem a raczej

my

ś

lowym konstruowaniem na podstawie spostrzeganych objawów własnych

uczu

ć

•

Czynniki wpływaj

ą

ce na eskalacje miło

ś

ci

Intensyfikuj

ą

ca rola emocji negatywnych (badani oczekuj

ą

cy silnych wstrz

ą

sów

uznali kobiet

ę

za bardziej

atrakcyjn

ą

)

–

Rola przeszkód- owoc zakazany

Stymulatory i determinanty atrakcyjno

ś

ci

Podstawowy czynnik decyduj

ą

cy- FIZYCZNA ATRAJKCYJNO

ŚĆ

]

Ludziom atrakcyjnym /ładnym / przypisywane s

ą

te

ż

inne cechy

pewne zalety

- s

ą

szcz

ęś

ciarzami mniej ich si

ę

rozlicza za naganne uczynki

maj

ą

wi

ę

ksze fory i lepsze oceny w szkole

cz

ęś

ciej uzyskuj

ą

pomoc innych cho

ć

rzadziej o ni

ą

prosz

ą

•

s

ą

ś

mielsi, łatwiej nawi

ą

zuj

ą

kontakty wi

ę

c atrakcyjniejsi interpersonalni poniewa

ż

wcze

ś

niej mieli dobre

do

ś

wiadczenia

•

Badania TESSERA- pławienie si

ę

w cudzej chwale gdy dotyczy to takich umiej

ę

tno

ś

ci co do których nie mamy

aspiracji lub nie maj

ą

znaczenia dla okre

ś

lania tego kim jeste

ś

my ale je

ż

eli przyjaciel lepszy w tym co i dla nas

wa

ż

ne to jego sukcesy zagra

ż

aj

ą

naszemu poczuciu warto

ś

ci

KRYTERIA DOBORU

•

Ludzie NIE KIERUJ

Ą

si

ę

zasad

ą

dopasowania atrakcyjno

ś

ci po

żą

danego partnera do własnej

•

inne badania wskazuj

ą

na dokładnie co

ś

innego- korelacja mi

ę

dzy atrakcyjno

ś

ci

ą

obojga tym

silniejsza im bardziej zaawansowany zwi

ą

zek

Obie te zasady nie s

ą

sprzeczne bo wybór najatrakcyjniejszego z dost

ę

pnych

•

Ró

ż

ne – kulturowo zró

ż

nicowane kryteria atrakcyjno

ś

ci

Odmienno

ść

preferencji kobiet i m

ęż

czyzn-

•

M

ęż

czy

ź

ni - atrakcyjno

ść

•

Kobiety jak dalece jest on w stanie dostarczy

ć

swojej partnerce po

żą

danych przez ni

ą

dóbr

Kryteria atrakcyjno

ś

ci zmienne i łatwo je podwa

ż

y

ć

ODMIENNO

ŚĆ

PŁCI

•

ODMIENNO

Ś

C ROZUMIENIA MILO

Ś

CI

•

Pobudzenie seksualne

•

M

ęż

czy

ź

ni łatwiej w pobudzenie na widok ciała

•

m. łatwiej podnieceniu czytaj

ą

c o seksie

•

u kobiet głównie bliski kontakt fizyczny i dotyk

•

M

Ęś

CZYZNI S

Ą

. BARDZIEJ ROMANTYCZNYMI KOCHANKAMI NI

ś

KOBIETY

•

20 % zakochało podczas trzech pierwszych spotka

ń

•

po 12 spotkaniach tylko 30 nie było pewnych

•

Kobiety

•

Odpowiednio 15% i 43

•

M

ęż

czy

ź

ni odkochuj

ą

si

ę

trudniej – kobiety cz

ęś

ciej inicjatyw

ę

podczas zrywania zwi

ą

zku i s

ą

bardziej stanowcze

•

M

ęż

czy

ź

ni popełniaj

ą

cy samobójstwo 4x wi

ę

cej m

ęż

czyzn w Polsce i 3 x wi

ę

cej w USA

•

Ale kobiety maj

ą

ogólna tendencje do silniejszego prze

ż

ywania wszelkich uczu

ć

•

KOBIETY S

Ą

BARDZIEJ UCZUCIOWE A M

Ęś

CZYZNI KOCHLIWI

KOGO I ZA CO LUBIMY

•

du

ż

a liczba kontaktów budzi sympati

ę

/zasada kar i nagród /

•

usuwanie niepewno

ś

ci

•

responsywno

ść

( o ile to co mówi i robi jest odpowiedzi

ą

na nasze pytanie,/oczekiwanie/)

LUBIENIE PARTNERA ZALE

ś

Y

•

Od jego zalet

•

Od jego wad/ wady odgrywaj

ą

wi

ę

ksza role . najpierw musi by

ć

spełnione kryterium niespełnienie kryterium

odrzucenia

•

Wykrycie wady likwiduje dobroczynne skutki zalet. Wykrycie zalet nie równowa

ż

y wykrycie wad.

•

Przy czym decyzja co stanowi zalety zale

ż

y od nas samych. Najcz

ęś

ciej zaletami s

ą

cechy które my posiadamy-

st

ą

d atrakcyjno

ść

podobie

ń

stwa

•

Podobny / w zakresie preferencji warto

ś

ci a nie faktów / oznacza wiec POZYTYWNY, oraz SŁUSZNY

najwa

ż

niejsz

ą

zalet

ą

innych jest ich podobie

ń

stwo do nas

i to,

ż

e oni nas lubi

ą

KOGO I ZA CO LUBIMY

•

2. ROLA PRZYSŁUG

•

Rozumienie zdroworozs

ą

dkowe a wyniki bada

ń

•

Przysłowie chi

ń

skie

•

DLACZEGO MNIE NIENAWIDZISZ PRZECIEZ NIGDY CI NIE POMOGŁEM

Dlaczego przysługi mog

ą

zniech

ę

ca

ć

:

–

norma wzajemno

ś

ci

–

przypuszczenie, ze sprawca zrobił to w tym celu by pozyska

ć

nasza sympatie

–

niektóre przysługi informuj

ą

o naszej ograniczono

ś

ci /zrobiłem to bo ty mnie potrafisz/

Sposoby i mechanizmy pozyskania sympatii

•

KOMPLEMENTY

FAZY MIŁO

Ś

CI

•

ZAKOCHANIE

N

•

ROMANTYCZNE POCZ

Ą

TKI

N, I

•

ZWI

Ą

ZEK KOMPLETNY

N, I, Z

•

ZWI

Ą

ZEK PRZYJACIELSKI

I, Z

•

ZWI

Ą

ZEK PUSTY

Z

•

ROZPAD ZWI

Ą

ZKU

ROMANTYCZNE POCZ

Ą

TKI- INTYMNO

ŚĆ

Kobiety raczej skoncentrowane na pozytywach, m

ęż

czy

ź

ni na zagro

ż

eniach

•

Zwierzanie si

ę

słu

ż

y

•

nie tylko przekazowi informacji ale ]

•

te

ż

jest głównym

ś

rodkiem usuni

ę

cia niepewno

ś

ci co do sposobu traktowania przez partnera i co do postaci jakie

mo

ż

e przybra

ć

zwi

ą

zek

•

Komunikowanie si

ę

z poziomu emocji ma fundamentalne znaczenie dla wysokiej satysfakcji ze zwi

ą

zku

zwłaszcza kobiet

Po zwierzeniu oczekujemy

•

zrozumienia

Potwierdzenia naszych racji,

•

Troska = uczuciowe zainteresowanie osoby B , współbrzmienie i próba poprawienia jej stanu emocjonalnego.

•

Wzajemno

ść

podstawa budowania intymno

ś

ci

ROMANTYCZNE POCZ

Ą

TKI- INTYMNO

ŚĆ

Warunki konieczne:

1. PRZEWIDYWALNO

ŚĆ

ZACHOWA

Ń

PARTNERA

•

/aczkolwiek nieprzewidywalno

ść

mo

ż

e nasila

ć

nami

ę

tno

ść

bo podwy

ż

sza z pobudzenie emocjonalne

ustalenie pewnych cech partnera które wskazuj

ą

,

ż

e jest on godny zaufania

2. WIARA W PRZYWI

Ą

ZANIE PARTNERA

•

wiara bo dotyczy nieprzewidywalnej przyszło

ś

ci

•

W

ś

ród par które zaczynaj

ą

chodzi

ć

poziom zaufania jest wysoki, pozytywnie skorelowany z poziomem miło

ś

ci i całkowicie

nadmiarowy wobec do

ś

wiadcze

ń

.

3. INTERPRETACJA MOTYWÓW (nie tylko zachowania partnera ale przypisywane przyczyny)

–

Troszczy si

ę

o nas dla nas

–

Robi to by uzyska

ć

od nas to na czym mu zale

ż

y

–

Dba o nas by uzyska

ć

pewne dobra które zapewnia mu bycie z nami w relacji/pieni

ą

dze, presti

ż

, znajomo

ś

ci/

•

Wysokie zaufanie wł

ą

cza zasad

ę

DOMNIEMYWANIA POZYTYWNYCH INTENCJI /

Ró

ż

ne style przywi

ą

zania

•

Ró

ż

ne style przywi

ą

zania ukształtowane w relacji z obiektem rzutuj

ą

na

pó

ź

niejsze oczekiwania w relacjach z ukochanym

Trzy style przywi

ą

zania

a) bezpieczny

b) nerwowo- ambiwalentny

c) unikaj

ą

cy

•

ad a) wi

ę

ksze poczucie szcz

ęś

cia wi

ę

ksze zaufanie, mniejsza zazdro

ść

. Słabsze obawy przed

blisko

ś

ci

ą

•

ad b) wi

ę

ksza zazdro

ść

, wi

ę

ksza kra

ń

cowo

ść

prze

ż

ywanych uczu

ć

, pragnienie całkowitej jedno

ś

ci i

wzajemno

ś

ci

ZWI

Ą

ZEK KOMPLETNY

WSPÓŁZALEZNO

ŚĆ

PARTNERÓW

- Skutków i działa

ń

–

`emocji

Dobro wspólne lepszym rozwi

ą

zaniem ni

ż

dobro indywidualne

(dylemat wi

ęź

nia)

•

Wa

ż

no

ść

wsparcia społecznego –

•

Wsparcie emocjonalne = podtrzymywa

ć

wiar

ę

w warto

ść

naszej osoby

ZWI

Ą

ZEK KOMPLETNY

•

WSPÓŁZALE

ś

NO

Ś

C UCZU

Ć

–

•

Badania nad upodobnianiem si

ę

podobie

ń

stwem twarze partnerów maj

ą

cych za sob

ą

długotrwałe

po

ż

ycie

•

s

ą

bardzie j podobne ni

ż

na pocz

ą

tku zwi

ą

zku. Ocena przez grup

ę

neutralna podobie

ń

stwo

•

Podobie

ń

stwo przezywanych emocji – stad układ twarzy . Tym bardziej si

ę

upodabniaj

ą

im

szcz

ęś

liwszy zwi

ą

zek i bardziej brzmi

ą

emocjonalnie

•

Ed Diener-

•

DLA ODCZUWANIA SZCZ

ĘŚ

CIA I OGÓLNEGO ZADOWOLENIA Z

ś

YCIA ZNACZNIE

WA

ś

NIEJSZE JEST CZ

Ę

STSZE PRZE

ś

YWANIE EMOCJI POZYTYWNYCH NI

ś

ICH SILNE

PRZEZYWANIE

•

Porównanie emocji do współmał

ż

onka i s

ą

siada- negatywne podobne nat

ęż

enie najcz

ęś

ciej wina,

smutek niepokój

SAMOSPEŁNIAJ

Ą

CE SI

Ę

PROROCTWA

•

SAMOSPEŁNIAJACE SI

Ę

PROROCTWA

•

Przekonania studentów o atrakcyjno

ś

ci partnerek rozmowy decydowały o ich przebiegu a ich zachowania /starania/ kształtowały

zachowania dziewcz

ą

t

•

Badania Snydera (rozmowa przez telefon z osoba o znanej zasugerowanej atrakcyjno

ś

ci i ocena atrakcyjno

ś

ci rozmówczy

ń

przez niezale

ż

nych s

ę

dziów

znacznie lepiej jest zakłada

ć

,

ś

E JEST SI

Ę

KOCHANYM PRZEZ PARTNERA NI

ś

ś

E NIEKOCHANYM

•

Bo w obu przypadkach zach

ę

camy do zachowa

ń

potwierdzaj

ą

cych to zało

ż

enie, a te

ż

interpretowa

ć

zachowania partnera jako

potwierdzaj

ą

ce np. nieatrakcyjno

ść

ŁATWIEJ JEST KOCHA

Ć

OSOBY O WYSOKIEJ SAMOOCENIE, PRZEKONANE

ś

E S

Ą

WARTE MILO

Ś

CI NI

ś

O SAMOOCENIE

NISKIEJ, PRZEKONANE, ZE NA MIŁOS

Ć

NIE ZASŁUGUJ

Ą

Najtrwalszy i szcz

ęś

liwy zwi

ą

zek gdy obie strony wnosz

ą

podobnie

•

Poczucie nadmiernego obdarowania budzi poczucie winy i obaw

ę

o utrat

ę

•

A niedobór – poczucie krzywdy

•

Mał

ż

onkowie przekonani

ż

e otrzymuj

ą

niesprawiedliwie mało szybciej i cz

ęś

ciej zdradzaj

ą

•

Zasada mniejszego interesu czyli mniejszego zaanga

ż

owania uzyskuje profit w postaci wi

ę

kszego wpływu na posta

ć

zwi

ą

zku

DYNAMIKA ZWIAZKU

•

ZANIK NAMI

Ę

TNO

Ś

CI

•

INTENSYWNO

ŚĆ

MIŁO

Ś

CI ZWI

Ę

KSZA SZANS

Ę

NA DO

Ś

WIADCZANIE NIENAWI

Ś

CI

•

Prze

ż

ycie silnej emocji negatywnej wywołuje efekt nast

ę

pczy- silna pozytywna, natomiast silna

pozytywna rykoszetowa negatywna

•

W zazdrości więcej jest miłości do siebie niż do kochanego człowieka (Rochefoucauld)

•

Zwi

ą

zek zazdro

ś

ci z nisk

ą

ocen

ą

siebie w danej relacji

•

Nawet zdrada nie wywołuje zazdro

ś

ci je

ż

eli na gruncie przyj

ę

tych przez partnerów norm

•

M

ęż

czy

ź

ni b. zazdro

ś

ni o kontakty seksualne, kobiety o czas i uwag

ę

po

ś

wiecon

ą

rywalkom

Ź

ródła negatywnych zmian w zwi

ą

zku- pułapki

PUŁAPKA DOBROCZYNNO

Ś

CI-

•

polega na tym i

ż

stałe i wzajemne ofiarowywanie dobra /oraz unikanie wyrz

ą

dzania partnerowi krzywd/

prowadzi w miar

ę

trwania zwi

ą

zku do tego,

ż

e zdolno

ść

do sprawiania partnerowi przyjemno

ś

ci maleje,

wzrasta natomiast zdolno

ść

do sprawiania mu bólu

PUŁAPKA BEZKONFLIKTOWO

Ś

CI-

•

stałe unikanie konfliktów w imi

ę

utrzymania wspólnoty działa

ń

, interesów i uczu

ć

prowadzi do zaniku tej

wspólnoty

PUŁAPKA SPRAWIEDLIWO

Ś

CI

•

Oczekiwanie sprawiedliwo

ś

ci w wymianie

ś

wiadcze

ń

sprowadza si

ę

głownie do odwzajemniania

zachowa

ń

negatywnych

PUŁAPKA OBOWI

Ą

ZKU –

•

systematyczne podpieranie uczu

ć

do partnera odwołaniem si

ę

do poczucia obowi

ą

zku do

ś

wiadczania

tych uczu

ć

RELACJE WYMIANY-

•

INWESTYCYJNY MODEL ZWI

Ą

ZKU-

teoria w której przyjmuje si

ę

, ze to co ludzie wnosz

ą

w dany zwi

ą

zek zale

ż

y od satysfakcji jaka im daje;

satysfakcji definiowanej w kategoriach nagród , kosztów a tak

ż

e poziomu odniesienia i

porównawczego poziomu odniesienia oraz inwestycji które strac

ą

, gdy si

ę

z tego zwi

ą

zku

wycofaj

ą

RELACJE WYMIANY- relacje interpersonalne oparte na potrzebie równo

ś

ci (tj wyrównywania

stosunku koszów do zysków)

•

- Oczekujemy natychmiastowej zapłaty za nasze usługi

•

- Czujemy si

ę

wyzyskiwani je

ż

eli grzeczno

ść

z naszej strony nie spotka si

ę

z analogiczna odpowiedzi

ą

ze strony partnera

•

- Rejestrujemy dokładnie co kto wnosi w zwi

ą

zek

•

- To,

ż

e mo

ż

emy pomóc drugiej osobie nie ma wpływu na nasz nastrój

RELACJE DAROWIZNY-

•

RELACJE DAROWIZNY- zwi

ą

zki w których ludzie troszcz

ą

si

ę

przede wszystkim o zaspokojenie

potrzeb drugiej osoby

•

NIE oczekujemy natychmiastowej zapłaty za nasze usługi

•

NIE czujemy si

ę

wyzyskiwani gdy grzeczno

ść

z naszej strony nie spotka si

ę

z analogiczna

odpowiedzi

ą

•

NIE rejestrujemy dokładnie co kto wnosi w zwi

ą

zek

•

To,

ż

e mo

ż

emy pomóc drugiej osobie wprawia nas w dobry nastrój

STRATEGIE ZRYWANIA (Cody)

•

STRATEGIE

Ton oznajmuj

ą

cy – jest nam b. bliski ale,…

Werbalne zmniejszenie zaanga

ż

owania ( ju

ż

cis nie kocham)

Ucinanie zachowaniem (unikanie kontaktu)

Tworzenie negatywnego obrazu siebie (propozycja by obie strony spotykały si

ę

z kims innym)

Usprawiedliwiania (zwi

ą

zek nie spełnia oczekiwa

ń

)

•

PROCES ZRYWANIA: (STEVE DUCK)

•

Faza intrapersonalna ( my

ś

limy jak bardzo niesatysfakcjonuj

ą

cy jest dla nas ten zwi

ą

zek)

•

faza diady ( dyskutowanie na temat rozstania partnerem

•

faza społeczna ( informowanie o tym innych)

•

faza intrapersonalna ( ocena tego co si

ę

stało)

Rola w zrywaniu zwi

ą

zku i konsekwencje

Porzucaj

ą

cy – najmniej stresuj

ą

ca

Porzucani- koszty somatyczne
Rozstaj

ą

cy si

ę

(wspólne podjecie decyzji) 60% symptomy somatyczne

Kobiety chc

ą

przekształcenia w układ przyjacielski zwłaszcza je

ż

eli były porzucone

Rozstanie- wspólne zapotrzebowanie na kontynuowanie w nowej relacji

PS

•

Zranion

ą

miło

ść

leczy

ć

inn

ą

zwodniczy to lek

chc

ą

c zapomnie

ć

bardziej pami

ę

tasz

•

Na nieszcz

ęś

cie mog

ą

nas skaza

ć

okoliczno

ś

ci, na miło

ść

skazujemy si

ę

sami

•

Lope de Vega

Lucyna Goli

ń

ska

PSYCHOLOGIA EMOCJI I MOTYWACJI

Wykład 6

Inteligencja emocjonalna

INTELIGENCJA EMOCJONALNA

–

Kategorie inteligencji wg Gardnera

-

Definicja inteligencji emocjonalnej

-

Struktura inteligencji emocjonalnej

-

Charakterystyka składników

Koncepcja inteligencji wg Gardnera

•

Gardner wyodr

ę

bnia 6 kategorii inteligencji a mianowicie

Zdolno

ś

ci j

ę

zykowe

Z.matematyczne

Z. orientacji przestrzennej

Z.kinestetyczne

Z. muzyczne

Zdolno

ś

ci personalne

–

Inteligencja interpersonalna zdolno

ść

rozró

ż

niania i wła

ś

ciwego reagowania na nastroje,

temperamenty, motywacje i pragnienia innych osób

–

Inteligencja intrapersonalna- dost

ę

p do własnych uczu

ć

i zdolno

ść

ich rozró

ż

niania oraz

polegania na nich w kierowaniu swym zachowaniem

INTELIGENCJA EMOCJONALNA

SOLOVEY, MAYER

•

INTELIGENCJA EMOCJONALNA

•

„…zawiera : zdolno

ść

do rozpoznawania i kierowania własnymi emocjami i uczuciami, zdolno

ść

do

dostrzegania i kierowania emocjami i uczuciami innych, znajomo

ść

ró

ż

norodnych stanów

emocjonalnych i wykorzystywanie tych umiej

ę

tno

ś

ci w kierowaniu własnymi działaniami i motywami

oraz zdolno

ść

do nawi

ą

zywania i podtrzymywania kontaktów z innymi „

•

INTELIGENCJA EMOCJONALNA ZAWIERA:

Zdolno

ść

do trafnej percepcji, oceny i ekspresji emocji

Z. uzyskiwania dost

ę

pu do procesów emocjonalnych /czy generowania uczu

ć

wówczas gdy ułatwiaj

ą

one

proces my

ś

lenia

Z. do rozumienia emocji i wiedzy o nich

Z do takiej regulacji i kontroli emocji która zapewnia rozwój jednostki

STRUKTURA INTELIGENCJI EMOCJONALNEJ

–

INTELIGENCJA EMOCJONALNA

ELEMENTY SKŁADOWE INTELIGENCJI EMOCJONALNEJ

1. Percepcja ocena i ekspresja emocji

•

Zdolno

ść

do rozpoznawania emocji na podstawie ich korelatów fizjologicznych oraz my

ś

li

•

Zdolno

ść

do identyfikowania emocji u innych na podstawie wygl

ą

du, tonu głosu

•

Umiej

ę

tno

ść

adekwatnego wyra

ż

ania emocji oraz potrzeb z nimi zwi

ą

zanych

•

Zdolno

ść

do rozró

ż

nienia adekwatnych /nieadekwatnych, prawdziwych/ niewerbalnych przekazów emocjonalnych

2. Emocjonalno

ść

wspomagaj

ą

ca my

ś

lenie

•

Kierowanie uwagi na istotne informacje

•

Generowanie emocji jako pomoc w ocenie zwi

ą

zanej z emocjami

•

Wahania nastroju zmieniaj

ą

perspektywie spostrzegania – uwzgl

ę

dnienie w danej sytuacji wiele perspektyw

•

Stany emocjonalne modeluj

ą

metody rozwi

ą

zywania problemów np.. Rado

ść

ułatwia my

ś

lenie twórcze

ELEMENTY SKŁADOWE INTELIGENCJI EMOCJONALNEJ

3. Rozumienie i analiza emocji (wł

ą

czenie wiedzy o emocjach)

•

Zdolno

ść

do nazywania i rozpoznawania zawi

ą

zków miedzy etykietkami słownymi a tre

ś

ciami

•

Zdolno

ść

do interpretacji znaczenia jakie nios

ą

emocje w kontek

ś

cie relacji

•

Z. do rozumienia zło

ż

onych emocji prze

ż

ywanych nieomal jednocze

ś

nie

•

Z do rozpoznawania prawdopodobnych sekwencji emocji np.. Od zło

ś

ci do wstydu

4.

Ś

wiadoma regulacja emocji w celu ułatwienia rozwoju

•

Z. do otwarcia si

ę

na emocje

•

Z do

ś

wiadomego wł

ą

czenia lub ignorowania emocji w zale

ż

no

ś

ci od ich warto

ś

ci informacyjnych

•

Z do

ś

wiadomej kontroli emocji w relacjii ze sob

ą

i innymi

•

Z do refleksyjnej kontroli emocji poprzez wyciszenie e EN i wzmacnianie EP

KSZTAŁTOWANIE SI

Ę

KOMPETENCJII EMOCJONALNEJ – koncepcja

Saarni

Zmienne wspomagaj

ą

ce wyja

ś

nianie progresywnego mechanizmu kompetencji emocjonalnej to:

•

poczucie własnej warto

ś

ci (self esteem),

Im wi

ę

ksze przekonanie przedmiotu o własnej warto

ś

ci tym wi

ę

ksza skłonno

ść

do podejmowania ryzyka w

sytuacjach w których kompetencje jednostki nie zostały jeszcze sprawdzone

SE zmniejsza l

ę

k a po

ś

rednio ułatwia wypracowanie nowych strategii interpersonalnych

•

poczucie sprawstwa (skuteczno

ś

ci) self efficacy

Składniki kompetencji emocjonalnej

1.

ś

wiadomo

ść

stanów emocjonalnych

OCENA I EKSPRESJA

EMOCJI

REGULACJA

EMOCJI

WYKORZYSTANIE

EMOCJI

JA

INNI

JA

INNI

ELAS

UWA

GA

MYSL

ENIE

MOTYW

2. Umiej

ę

tno

ść

ró

ż

nicowania SE prze

ż

ywanych przez innych

3. Zdolno

ś

ci do nazywania emocji słowami (pierwsze słowa 20m.

ż

4. Umiej

ę

tno

ść

empatii: empatia poznawcza i partycypacyjna

5. Umiej

ę

tno

ść

ró

ż

nicowania SE

6. Znajomo

ść

kulturowych reguł i norm emocjonalnych (

ś

wiadome maskowanie 10-11 r

ż

7.U wnioskowania o emocjach z wiedzy o partnerze
8. Perspektywa interakcyjna w relacjach (zmiana ekspresji w celu ochrony uczu

ć

innej osoby)

9. Z do radzenia sobie z negatywnymi stanami (zaanga

ż

owanie w inna sytuacj

ę

, redefiniowanie sytuacji

emocji

10. Wiedza o strukturze relacji interpersonalnej
11.Z. do emocjonalnej samowystarczalno

ś

ci

Lucyna Goli

ń

ska

PSYCHOLOGIA EMOCJI I MOTYWACJI

Wykład 7a (2007)

Regulacja i kontrola emocji

SPIS TRE

Ś

CI

•

1. Kołowa koncepcja Plutchika

•

2. Regulacja emocji

•

Emocje

ś

wiadomego JA- koncepcja poznawczo- atrybucyjna

•

Wina i wstyd

Kołowa koncepcja emocji wg Plutchika

•

PLUTCHIK – kołowa koncepcja emocji

–

Smutek- rado

ść

–

Wstr

ę

t –akceptacja

–

Zło

ść

- strach

–

Oczekiwanie / przewidywanie – zdziwienie

Zasady:

przeciwie

ń

stwa ,

ró

ż

ne nat

ęż

enie np.. Wstr

ę

t- obrzydzenie; zło

ść

- w

ś

ciekło

ść

wtórne powstaj

ą

z pierwotnych

np. odraza + zło

ść

= pogarda;

Rado

ść

+ akceptacja = miło

ść

REGULACJA EMOCJI

•

Emocje z łac emovere = porusza

ć

Regulacja afektu = aktywny wpływ na to jakie emocje prze

ż

ywamy,

jak s

ą

one do

ś

wiadczane i jak przebiega ich ekspresja

REGULACJE AFEKTU (Izard, Garbera) rozumiane jako proces wyzwalaj

ą

cy wzajemna interakcje mi

ę

dzy

neurofizjologicznym, działaniowo-ekspresyjnymi poznawczo -do

ś

wiadczalnym elementem. Ka

ż

dy

aspekt mo

ż

e wpływa

ć

na pozostałe intra i interregulacja w indywidualnej interakcji z relacjami

społecznymi i innymi aspektami

ś

rodowiska prowadzi do interpersonalnej regulacji

Społeczne obligacje, j

ę

zyk, marzenia, zabaw, płacz u

ś

miechanie si

ę

mechanizmy obronne wszystko to

odgrywa rol

ę

w regulacji emocji i powoduje powrotny feedback.

Jedna emocja mo

ż

e regulowa

ć

inne np ciekawo

ść

mo

ż

e zmniejszy

ć

smutek

Rozwój emocji

•

ROZWÓJ EMOCJI

•

W dzieci

ń

stwie niemowl

ę

do

ś

wiadcza dwóch stanów: zadowolenia i nieszcz

ęś

cia /niedoli

Rola opiekunów w rozwoju uczu

ć

dziecka: wa

ż

ne by opiekun był w stanie odczyta

ć

emocjonalne wskazówki dziecka i

umiał poradzi

ć

z zewn

ę

trzn

ą

regulacj

ą

niemowl

ę

cych stanów emocjonalnych

•

Badacze wyodr

ę

bnili 3 wzory relacji:

–

unikaj

ą

cy /matka unika zachowa

ń

blisko

ś

ci w efekcie dziecko uczy si

ę

trzyma

ć

dystans i tłumi

ć

ujawnianie emocji a tak

ż

e

schowania leku i gniewu, które w pó

ź

niejszym okresie mo

ż

e by

ć

wyra

ż

ane jako wrogo

ść

społeczna

–

ambiwalentno- oporuj

ą

cy- nieprzewidywalno

ść

odpowiedzi / eskalacja liczby nieszcz

ęść

, leku, smutku i bezradno

ś

ci co

mo

ż

e wyłoni

ć

odpowied

ź

w postaci samozniszczenia

–

zdezorganizowany, zdezorientowany, /rodzic b

ą

d

ź

uciekaj

ą

cy b

ą

d

ź

walcz

ą

cy z racji własnych psychicznych traum. .

przejawiaj

ą

zachowania niezwykłe jak nagły bezruch i ogłupiała ekspresj

ę

lub dochodzenie do rodziców z odwrócona głow

ą

=sygnały dysocjacji

Emocje a patologia

•

•

Czasami pojawiaj

ą

si

ę

pewne elementy a brak u

ś

wiadomienia innych np l

ę

k /gniew/ ale nieznajomo

ść

ź

ródła, albo

depresja ale bez

ś

wiadomo

ś

ci dlaczego, fizyczne sygnały paniki bez subiektywnego odczucia l

ę

ku

•

Mówi si

ę

o maskowanej depresji lub l

ę

ku gdy sygnały tych emocji istniej

ą

ale pacjenci nie s

ą

ich

ś

wiadomi,

psychosomatyczne ekwiwalenty

•

Emocje s

ą

zwi

ą

zane z psychopatologia na 4 sposoby:

•

- gdy niektóre s

ą

zbyt ekstremalne

•

- niektóre s

ą

limitowane lub nieobecne

•

- mocne emocje s

ą

w konflikcie

•

- brak poł

ą

cze

ń

mi

ę

dzy takimi aspektami emocji jak poznawczy, czuciowy fizjologiczny i zachowaniowy

•

•

-

PATOLOGIA EMOCJI

•

Trzy podstawowe funkcje pełnione przez emocje:

–

system sygnalizacji

–

mobilizacji zasobów

–

zachowania zasobów

•

Czy istniej

ą

dysfunkcjonalne emocje?

dysfunkcjonalno

ś

c dotyczy pewnych wła

ś

ciwo

ś

ci emocji:

cz

ę

sto

ść

, nat

ęż

enie, czas trwania (rozlany l

ę

k, nadmierny gniew, smutek)

PTSD, fobie (wg Seligmana podstaw

ą

fobii jest wrodzona skłonno

ść

do reagowania strachem na

pewne rodzaje obiektów,

Nadreaktywno

ść

v zahamowanie reakcji emocjonalnej (depresja)

PATOLOGIA EMOCJI

Ataki paniki= nasilone pobudzenie autonomiczne
pod nieobecno

ść

jakichkolwiek stresorów w obecnej sytuacji- efekt interakcji pewnych wła

ś

ciwo

ś

ci

biologicznych (nadmiar w wydzielaniu norepinefryny i nadwra

ż

liwo

ś

ci na doznania fizyczne. Co w

konsekwencji daje:

nasilona skłonno

ść

do zauwa

ż

ania dozna

ń

fizycznych i skupianiu na nich uwagi

(2) tendencje do bł

ę

dnego interpretowania normalnych odczu

ć

jako nienormalnych – w efekcie

samo do

ś

wiadczanie dozna

ń

fizycznych staje si

ę

sytuacja zagra

ż

aj

ą

c

ą

Napady ostrego l

ę

ku stanowi

ą

reakcje l

ę

kow

ą

, która stała si

ę

dysfunkcjonalna wskutek uszkodzenia

psychofizjologicznego systemu sygnalizacji niebezpiecze

ń

stwa Podatno

ść

osobowo

ś

ci (

neurotyczno

ś

c + negatywna afektywno

ść

Lucyna Goli

ń

ska

PSYCHOLOGIA EMOCJI I MOTYWACJI

Wykład 7b (2007)

KONTROLA EMOCJI

SPIS TRE

Ś

CI

•

1. Poj

ę

cie i rodzaje kontroli

•

Poznawcza

•

Efektywna

2. Kontrola

pierwotna

Przystosowawcza

3. Postaci kontroli emocji
4. Konsekwencje kontroli

KONTROLA EMOCJI

•

ABY EMOCJE BYŁY FUNKCJONALNE MUSZ

Ą

NIE TYLKO BY

Ć

ODCZUWALNE ALE

RÓ

ś

NICOWA

Ć

INFORMACJE O OTOCZENIU

•

CZY JESTE

Ś

MY W STANIE KONTROLOWA

Ć

EMOCJE

–

Jak zmienia si

ę

poddana kontroli emocja

–

W jaki sposób mo

ż

na to robi

ć

skutecznie

–

Jakie s

ą

tego konsekwencje

KONTROLA

•

KONTROLA

•

posiadanie reprezentacji poznawczej tego co si

ę

dzieje /KONTROLA POZNAWCZA./

•

WYSOKIE NAT

Ęś

ENIE

NISKIE NAT

Ęś

ENIE

•

nie jest to równoznaczne z mo

ż

liwo

ś

ci

ą

wpływu na to co si

ę

dzieje /KONTROLA EFEKTYWNA/

•

A. kontrola pierwotna

b. Kontrola przystosowawcza

•

•

K. przystosowawcza /wtórna/ wyst

ę

puje wtedy gdy nie mo

ż

emy wywrze

ć

wpływu

–

Kontrola interpretacyjna- poszukiwanie sensu i zaznaczenia zdarze

ń

w celu uczynienie ich mo

ż

liwymi do zaakceptowania

•

a) intelektualizacja

b) zaprzeczanie

c) izolacja

•

Nie mówienie o emocjach powoduje

ś

wiadom

ą

kontrol

ę

, która utrzymuje emocje w polu

ś

wiadomo

ś

ci, mo

ż

e te

ż

doj

ść

do

zgeneralizowania reakcji – rozmywaj

ą

si

ę

granice sytuacji . Opowiedzenie o swoim cierpieniu powoduje umiejscowienie go w

okre

ś

lonym czasie, sytuacji . Sygnały afektywne cierpienia nieuj

ę

tego w słowa prowadza do oderwania od konkretu i silniej

wpływa

ć

na nasze my

ś

li i działania.

KONTROLA EMOCJI

•

Emocje dostosowujemy do społecznie przyj

ę

tych standardów

reguł okazywania emocji

By nast

ą

piła kontrola musi by

ć

najpierw samo

ś

wiadomo

ść

emocji tj

wg Johna Mayera
U

ś

wiadomienie sobie zarówno swego nastroju jak i my

ś

li o tym nastroju

Wyodr

ę

bnia trzy kategorie osób ró

ż

ni

ą

cych si

ę

spostrzeganiem emocji i reagowaniem na nie

•

Ś

wiadomi swoich uczu

ć

– co pozwala im nimi kierowa

ć

•

Daj

ą

cy si

ę

ogarn

ąć

emocjom . Miewaj

ą

zmienne nastroje i nie bardzo wiedza co czuj

ą

•

Akceptuj

ą

cy swoje emocje i nie próbuje ich zmieni

ć

Kontrola emocji - ró

ż

ne postaci

Liczba kontrolowanych emocji /pojedyncze, mieszanki

Natura transformacji /przekształcanie poziomów intensywno

ś

ci, , zast

ę

powanie jednych innymi

Umiejscowieniem prób kontroli /który z elementów

Wolicjonalno

ś

ci /mimowolne, dowolne momentem zadziałania /przed w trakcie

Ukierunkowanie kontroli /nasilenie hamowanie

•

Obiekt /własne cudze/

•

Je

ż

eli badani proszenie o stłumienie ekspresji emocjonalnej w sytuacji ogl

ą

dania drastycznego filmu

/amputowanie nogi/ budził wstr

ę

t robili to skutecznie ale pojawiała si

ę

niemo

ż

no

ść

zapanowania nad nasilonym

mruganiem oczu

Doznania subiektywne- hamowanie ekspresji nie miało wpływu na relacjonowana przez badanych intensywno

ść

doznawanego

wstr

ę

tu

•

wzrost ci

ś

nienia krwi

•

skurcz naczy

ń

obwodowych wzrost elektrycznego pobudzenia skóry

KONTROLA EMOCJI

•

Czy to dobrze czy

ź

le gdy dramatyczna redukcja objawów emocji?

•

Osłabienie zewn

ę

trznych przejawów nie oznacza obni

ż

enie do

ś

wiadczanej emocji

•

Emocje przywołuj

ą

pot

ęż

ne programy motoryczne, aktywizuj

ą

ce mi

ęś

nie twarzy, ciała ko

ń

czyn ale aktywno

ść

blokuj

ą

ca

ekspresj

ę

mobilizuje działania hamulcowe trzymaj

ą

ce w szachu owe pojawiaj

ą

ce si

ę

somatyczne aspekty emocji

Nie jest szkodliwe dopóki

•

Pobudzenie autonomiczne nie przedłu

ż

a si

ę

i nie nabiera charakteru przewlekłego ( zwi

ą

zek z psychosomatyk

ą

; wpływ stresu

społecznego na rozwój arteriosklerozy u małp)

•

Pobudzenie autonomiczne nie przewy

ż

sza faktycznego zapotrzebowania metabolicznego organizmu.

Analogia – pop

ę

kany w

ąż

i pompowanie wody

Badania Pennebakera= zahamowanie behawioralne = osłabienie układu immunologicznego
Badania wpływu emocji na choroby WZA oraz nowotwór

Lucyna Goli

ń

ska

PSYCHOLOGIA EMOCJI I MOTYWACJI

Wykład 8 (2007)

WPROWADZENIE DO PSYCHOLOGII MOTYWACJI

WPROWADZENIE DO PSYCHOLOGII MOTYWACJI

•

1. Co to jest motywacja

•

2. Cztery modele motywacyjne i ich ogólna charakterystyka

•

HOMEOSTATYCZNY

•

PODNIETOWY-

•

POZNAWCZY

•

HUMANISTYCZNY

3. Koncepcja Berlyne”a (pop

ę

d ciekawo

ś

ci)

4. Koncepcja Millera
5. Koncepcja Festingera

MOTYWACJA – DWIE KATEGORIE TEORII

•

MOTYWACJA- TO TERMIN STOSOWANY W PSYCHOLOGII DO OPISU WSZELKICH

MECHANIZMÓW ODPOWIEDZIALNYCH ZA

–

URUCHOMIENIE,

–

UKIERUNKOWANIE,

–

PODTRZYMANIE

–

I ZAKO

Ń

CZENIE ZACHOWANIA.

•

DOTYCZY ON

–

MECHANIZMÓW ZACHOWA

Ń

PROSTYCH JAK I ZŁO

ś

ONYCH,

–

MECHANIZMÓW WEWN

Ę

TRZNYCH JAK I ZEWN

Ę

TRZNYCH,

–

AFEKTYWNYCH I POZNAWCZYCH

DLACZEGO

•

Podział teorii (KellY) na teorie – popychaj

ą

ce (push theories) – pop

ę

d, motyw bodziec

•

teorie poci

ą

gaj

ą

ce –( Pull theories)- warto

ść

, cel, potrzeba

CZTERY MODELE MOTYWACYJNE

•

•

CZTERY MODELE MOTYWACYJNE

–

HOMEOSTATYCZNY-

ź

ródłem motywacji zaburzenie homeostazy

–

PODNIETOWY-

ź

ródłem motywacji jest bodziec, który uruchamia odpowiednie procesy

energetyczne

–

POZNAWCZY- działaj

ą

ce bod

ź

ce uruchamiaj

ą

procesy poznawcze te za

ś

uruchamiaj

ą

procesy energetyczne i kształtuj

ą

reakcje

–

HUMANISTYCZNY- charakter indeterministyczny-

ź

ródło zachowa

ń

wewn

ę

trzne. Sytuacja

zewn

ę

trzna nie ma wpływu na kształtowanie motywacji zachowania co najwy

ż

ej na przebieg

MODEL HOMEOSTATYCZNY

•

POTRZEBA ------POP

Ę

D---------ODPOWIED

Ź

REDUKACJA POTRZEBY--

POTRZEBA

•

specyficzny wewn

ę

trzny stan, który mo

ż

e energetyzowa

ć

zachowanie ukierunkowane na

zaspokojenie danej potrzeby pozostaj

ą

cz

ę

sto w zwi

ą

zku z poziomem istotnych substancji

cielesnych

POP

Ę

D-

•

psychologiczna ekspresja motywu Np. głód pragnienie. Pop

ę

d wyłania si

ę

z ze stanu

wewn

ę

trznej potrzeby oraz obecno

ś

ci celu, który mo

ż

e by

ć

ź

ródłem zaspokojenia.

•

Odpowiedz- jaka

ś

aktywno

ść

mi

ęś

niowa – lub inne jakiekolwiek zachowanie -

PSYCHODYNAMICZNA KONCEPCJA MOTYWACJI

1. wszelkie zachowania s

ą

zdeterminowane

2. ich

ź

ródłem jest energia psychiczna

3. zachowaniem rz

ą

dz

ą

wrodzone instynkty /pop

ę

dy

4. motywy s

ą

nie

ś

wiadome

ź

ródło pop

ę

dów- stany organizmu, procesy metaboliczne, inne formy kumulacji energii

Pop

ę

d /wg Freuda/ spełnia nast

ę

puj

ą

ce kryteria:

–

STAN POBUDZENIA lub napi

ę

cia

–

. impet pop

ę

du- strona energetyczne pop

ę

du, wielko

ść

działaj

ą

cego napi

ę

cia

–

. zaspokojenie= usuniecie wewn

ę

trznego napi

ę

cia / przyjemno

ść

–

. przedmiot pop

ę

du- ka

ż

dy stan organizmy lub obiekt który redukuje napi

ę

cie i powoduje zaspokojenie działaj

ą

cego

pop

ę

du. / sposób zaspokojenia

PSYCHODYNAMICZNA KONCEPCJA MOTYWACJI

ad1. Odmienno

ść

zasad którymi kieruje si

ę

id, ego superego

–

id- zasada przyjemno

ś

ci i natychmiastowego rozładowania

–

Superego- moralne zasady poczucie kary za post

ę

powanie wbrew kodeksowi etycznemu

Konflikty mi

ę

dzy presj

ą

pop

ę

du a l

ę

kiem przed kar

ą

zewn

ę

trzn

ą

lub wewn

ę

trzn

ą

– L

ę

k jest sygnałem

niebezpiecze

ń

stwa

MECHANIZMY OBRONNE = działaj

ą

poni

ż

ej progu

ś

wiadomo

ś

ci – wi

ę

c człowiek nie zdaje sobie sprawy z ich

istnienia –chroni

ą

/ minimalizuj

ą

l

ę

k (zbyt du

ż

y l

ę

k i nadmierne wykorzystywanie mechanizmów obronnych

sprawia,

ż

e neurotycy boja si

ę

przyzna

ć

do swoich pragnie

ń

i czerpa

ć

z nich przyjemno

ść

.)

Ró

ż

nice indywidualne miedzy lud

ź

mi wyra

ż

aj

ą

si

ę

w

–

sile pop

ę

du

–

sposobach ich wyra

ż

ania,

•

rozmiarach konfliktu i l

ę

ku

–

wykorzystywaniu mechanizmów obronnych

KONCEPCJE PSYCHODYNAMICZNE

K. HORNEY- 2 mechanizmy motywacyjne:

•

1. potrzeba bezpiecze

ń

stwa i stanowi

ą

ca konsekwencje braku jej zaspokojenia- l

ę

k podstawowy

•

2. wyidealizowany obraz własnej doskonało

ś

ci pozostaj

ą

cy w konflikcie z ja realnym

FROMM- d

ąż

enie do integracji własnej osoby

H. SULLIVAN - potrzeba bezpiecze

ń

stwa i przyjemno

ś

ci

•

Podsumowanie Cofera i Appleya koncepcji psychodynamicznych to:

•

energia- biologiczne siły organizmu

•

. geneza zachowania- pop

ę

dy /potrzeby, instynkty/

•

samokontrola motywacji - głównie nie

ś

wiadoma

•

mechanizm motywacyjny- redukcja napi

ę

cia

BEHAWIORYSTYCZNA TEORIA

ocenia si

ę

sił

ę

motywacji post hoc po wło

ż

onym wysiłku, liczbach prob. rodzaju wzmocnie

ń

•

Poj

ę

cia:

POP

Ę

D

•

--= wielko

ść

deficytu jakiego

ś

wa

ż

nego dla organizmu czynnika pozytywnego lub siła oddziaływania cz. negatywnego

•

w efekcie mniej lub bardziej specyficzny niepokój pojawiaj

ą

cy si

ę

w organizmie

POBUDKA- /przyn

ę

ta/ - to stan lub obiekt maj

ą

cy zdolno

ść

do redukowania lub zmniejszania wielko

ś

ci pop

ę

du

WZMOCNIENIE- ka

ż

dy obiekt lub stan rzeczy który zwi

ę

ksza prawdopodobie

ń

stwo powtórzenia reakcji wywołanej działaniem

danego bod

ź

ca.

•

brak oczekiwanego wzmocnienia pozytywnego to kara

Gotowo

ść

ro

ś

nie w zale

ż

no

ś

ci od

•

1. wielko

ś

ci nagrody

•

2. cz

ę

sto

ść

otrzymywania nagrody

•

3. regularno

ść

PSYCHOLOGIA HUMANISTYCZNA

•

Abraham Maslow

•

potrzeby niedoboru i potrzeby wzrostu

•

potrzeba samourzeczywistnienia a zatem niemo

ż

no

ść

samorealizacji powoduje metapatologie

•

Motywacja konieczno

ś

ci i wyboru

POZNAWCZE KONCEPCJE

MOTYWACJI

Conflict Arousal Curiosity - D.E BERLYNE

•

Wzbudzenie

•

to

ż

same z pop

ę

dem, jest funkcj

ą

układu siatkowatego układu via RAS (reticular arousal system)

•

Pop

ę

d

•

stan który wpływa na poziom aktywacji

•

stan wewn

ę

trzny, który zwi

ę

ksza prawdopodobie

ń

stwo wyst

ą

pienia reakcji pewnego typu

•

stan, którego zako

ń

czenie lub złagodzenie jest nagradzaj

ą

ce a wi

ę

c przyczynia si

ę

do uczenia

si

ę

reakcji instrumentalnych

POZNAWCZE KONCEPCJE

MOTYWACJI - D.E BERLYNE

•

POTENCJAŁ WZBUDZENIA

A. ZMIENNE PORÓWNAWCZE

•

NOWOSC

•

NIEPEWNO

ŚĆ

•

3. ZŁOZONO

Ś

C- liczba elementów składaj

ą

ca si

ę

na układ zró

ż

nicowanie tych elementów, układ spójno

ś

ci Niepewno

ść

/entropia/- w teoriach

informacji/ zło

ż

ono

ść

= zawarto

ść

informacyjna

•

Zmienne te z psychologicznego punktu widzenia, zawieraj

ą

elementy konfliktu- to konflikt percepcyjny /w odró

ż

nieniu od k miedzy reakcjami

•

4. ZASKOCZENIE – ilo

ść

informacji

•

B. BOD

Ź

CE AFEKTYWNE

•

Skojarzone z nagroda lub kara

•

C. SILNE BOD

Ź

CE ZEWN

Ę

TRZNE

•

D. BOD

Ź

CE WEWN

Ę

TRZNE ZIW

Ą

ZANE Z POTRZEBAMI

•

W/W ZMIEWNNE wpływaj

ą

na potencjał wzbudzeniowy, który wyzwala zmienne zale

ż

ne

•

Zachowania eksploracyjne

•

ZACHOWANIE EKSPLORATUJ

Ą

CE I POZNAWCZE JEST ZDETERMINOWANE PRZEZ KONFLIKTY PERCEPCYJNE I POJ

Ę

CIOWE

KONCEPCJA „MOTYWU CIEKAWO

Ś

CI” (BERLYNE)

•

POTENCJAŁ WZBUDZENIA

A. ZMIENNE PORÓWNAWCZE

•

NOWO

ŚĆ

•

NIEPEWNO

ŚĆ

•

ZŁOZONO

Ś

C- liczba elementów składaj

ą

ca si

ę

na układ zró

ż

nicowanie tych elementów, układ.

•

Zmienne te z psychologicznego punktu widzenia, zawieraj

ą

elementy konfliktu- to konflikt percepcyjny

•

ZASKOCZENIE – ilo

ść

informacji

•

B. BOD

Ź

CE AFEKTYWNE

•

Skojarzone z nagroda lub kara

•

C. SILNE BOD

Ź

CE ZEWN

Ę

TRZNE

•

D. BOD

Ź

CE WEWN

Ę

TRZNE ZIW

Ą

ZANE Z POTRZEBAMI

KONCEPCJA „MOTYWU CIEKAWO

Ś

CI” (BERLYNE)

Potencjał wzbudzeniowy „jest „ładowany” w wyniku działania
POP

Ę

DU CIEKAWO

Ś

CI wyzwala zmienne zale

ż

ne, s

ą

to:

a. ZACHOWANIA EKSPLORACYJNE

których funkcj

ą

jest dokonywanie zmian w polu bod

ź

cowym

•

Ró

ż

ne rodzaje klasyfikacji

1. Klasyfikacja wg formy to

–

reakcje nastawienia receptorów /odruch orientacyjny/

–

eksploracja ruchowa

–

reakcje badawcze głównie manipulacyjne

2. Klasyfikacja ze wzgl

ę

du na motywacj

ę

( wewn

ę

trzn

ą

–ciekawo

ść

i zewn

ę

trzna -

3. Eksploracja specyficzna v ró

ż

norodna

b. . ZACHOWANIA POZNAWCZE

KONCEPCJA „MOTYWU CIEKAWO

Ś

CI” (BERLYNE)

•

Zachowania poznawcze – zachowania, których celem jest wyposa

ż

enie

organizmu w wiedz

ę

–

Obserwacja poznawcza

- My

ś

lenie poznawcze /ukierunkowane i produktywne

- Konsultacje

•

ZACHOWANIE EKSPLORACYJNE I POZNAWCZE JEST ZDETERMINOWANE

PRZEZ KONFLIKTY PERCEPCYJNE I POJ

Ę

CIOWE

Noel E. Miller

TEORIA KONFLIKTÓW

•

Tendencja do zbli

ż

ania si

ę

do celu jest tym silniejsza im bli

ż

ej niego znajduje si

ę

dana jednostka

•

Tendencja do unikania bod

ź

ca wywołuj

ą

cego strach jest tym silniejsza im bli

ż

ej niego

znajduje si

ę

dana jednostka

3. Siła tendencji do unikania wzrasta bardziej w miar

ę

przybli

ż

ania si

ę

ni

ż

siła tendencji

do zbli

ż

ania

4. Siła tendencji do zbli

ż

ania lub unikania zmienia si

ę

w prostej zale

ż

no

ś

ci od siły

pop

ę

du na której te tendencje s

ą

oparte

5. Je

ż

eli dwie sprzeczne reakcje pozostaj

ą

w konflikcie to wyst

ą

pi reakcja silniejsza

Noel E. Miller

TEORIA KONFLIKTÓW

•

POP

Ę

D

•

To wspólne okre

ś

lenie zarówno zewn

ę

trznych bod

ź

ców /pop

ę

dów – przyn

ę

ta jedzenie w odległo

ś

ci/ jak i

wewn

ę

trzne stany potrzeby

•

Uczenie si

ę

społeczne – tendencja do na

ś

ladowania jest tendencj

ą

wyuczona opart

ą

na wzmocnieniu poprzez

redukcje pop

ę

dów pierwotnych

•

Pop

ę

dy wyuczone np. strach s

ą

wyuczone na zasadzie wzmocnienia przez redukcj

ę

silnego bod

ź

ca pop

ę

du Np.

bólu

•

Nerwice s

ą

wyuczonymi wzorcami zachowania zachodzi w warunkach konfliktu mi

ę

dzy dwoma lub wi

ę

cej silnymi

pop

ę

dami- jest ono wyuczone na podstawie wzmocnienia /najwy

ż

sza redukcja w sytuacji konfliktu

•

Psychoterapia polega na uczeniu si

ę

lepszych sposobów rozwi

ą

zywania problemów emocjonalnych

•

Teoria wzmocnienia mo

ż

e by

ć

stosowana zarówno do reakcji instrumentalnych jak i autonomicznych /wydzielanie

ś

liny, tempo pracy serca/

TEORIA DYSONANSU- LEON FESTINGER

•

ZAŁO

ś

ENIA

•

pomi

ę

dzy elementami poznawczymi mog

ą

istnie

ć

reakcje dysonansowe czyli niezgodno

ś

ci

•

dysonans powoduje nacisk na działanie w kierunku jego redukcji

•

przejawy działania tego nacisku to zmiany w zachowaniu, zmiany w danych poznawczych oraz ostro

ż

no

ść

w przyswajaniu nowych informacji i opinii

•

TRZY PODSTAWOWE SPOSOBY REDUKCJI DYSONANSU

•

Zmiana jednego lub wi

ę

cej elementów wł

ą

czonych w relacj

ę

dysonansu

•

Dodanie nowych elementów poznawczych b

ę

d

ą

cych w konsonansie z ju

ż

istniej

ą

cym elemencie

poznawczym

•

Zmniejszenie wa

ż

no

ś

ci elementów wł

ą

czonych w relacje dysonansu

TEORIA DYSONANSU- LEON FESTINGER

1. Dysonans wyst

ę

puje prawie zawsze po podj

ę

ciu decyzji wyboru mi

ę

dzy dwiema lub wi

ę

cej

alternatywami

•

Elementy poznawcze odpowiadaj

ą

ce pozytywnym cechom odrzuconej alternatywy oraz

elementy poznawcze odpowiadaj

ą

ce negatywnym cechom wybranej alternatywy s

ą

w

dysonansie z wiedz

ą

dotycz

ą

c

ą

podj

ę

tego działania

2. Dysonans wyst

ę

puje prawie zawsze gdy przez oferowanie nagrody lub zagro

ż

enie kar

ą

usiłowano wywoła

ć

u danej osoby zachowanie zewn

ę

trzne sprzeczne z jej własna opini

ą

– je

ż

eli

je wywołano to pojawia si

ę

dysonans mi

ę

dzy zachowaniem a własna opini

ą

, a konsonans

mi

ę

dzy nagrod

ą

/kar

ą

/ a wiedz

ą

o własnym zachowaniu

3. Przymusowy lub przypadkowy dopływ nowych informacji mo

ż

e wytworzy

ć

elementy poznawcze

pozostaj

ą

ce w relacji dysonansu do ju

ż

istniej

ą

cych

4. Otwarte wyra

ż

enie odmiennego zdania prowadzi do powstania dysonansu poznawczego u

członków grupy

Lucyna Goli

ń

ska

PSYCHOLOGIA EMOCJI I MOTYWACJI

Wykład 9 (2007)

MOTYWACJA- MECHANIZMY, INTELIGENCJA EMOCJONALNA

PSYCHOLOGIA EMOCJI I MOTYWACJI (9)

•

Spis tre

ś

ci

•

1. Mechanizmy motywacyjne

–

Procesy emocjonalne

–

Procesy poznawcze

•

Koncepcja Atkinsona

•

2. Inteligencja motywacyjna

–

Strategie punktowe i przedziałowe

Stan teliczny i parateliczny

MECHANIZMY LE

śĄ

CE U PODSTAW MOTYWACJI

•

Motyw to u

ś

wiadomienie celu i programu umo

ż

liwiaj

ą

ce danej osobie podj

ę

cie działania

•

1 PROCESY AFEKTYWNE

•

Zdolno

ść

do szybkiej wielostronnej orientacji i reakcji zale

ż

y od poziomu pobudzenia emocjonalnego

•

Emocja jest:

•

generatorem programu działania

•

no

ś

nikiem informacji

•

Badania Domasio nad pacjentami z uszkodzeniami płatów czołowych

•

Schwar i Close- w warunkach deficytu informacyjnego odgrywaj

ą

emocje i nastroje odgrywaj

ą

role dodatkowych

informacji

•

2. PROCESY POZNAWCZE

•

Poziom oczekiwa

ń

( Lewin) pozostaje w pozytywnym zwi

ą

zku z motywacj

ą

do realizacji zało

ż

onego wyniku.

•

Wy

ż

sze OCZ = wy

ż

sza MO = lepsze OS (nawet je

ż

eli gorsze od oczekiwanych) – wy

ż

sza satysfakcja> Je

ż

eli OC

znacznie >M wówczas formy zniekształcania rzeczywisto

ś

ci

Procesy poznawcze jako mechanizm motywacyjny - teoria Atkinsona

Oczekiwania x warto

ść

wyrosła z koncepcji Tolmana i Lewina

•

McClelland odró

ż

nił potrzeb

ę

osi

ą

gni

ęć

(nAch) od l

ę

ku przed niepowodzeniem (nFail)

Czyli tendencja do osi

ą

gni

ę

cia sukcesu oraz tendencja do unikania niepowodzenia

–

T= Mg x P x I

•

T- Tendencja = aktualny stan motywacji

•

P = prawdopodobie

ń

stwo- ten termin zast

ę

pczy wobec oczekiwa

ń

•

M= motyw wzgl

ę

dnie ogólna i stała cecha charakterystyczna osoby znajduj

ą

cej si

ę

w jakiej

ś

sytuacji behawioralnej

•

Warto

ś

ci P i I zale

żą

od przeszłych do

ś

wiadcze

ń

jednostki w specyficznych sytuacjach wykazuj

ą

cych podobie

ń

stwo do sytuacji

aktualnej

•

I = podnieta

Zwi

ą

zki mi

ę

dzy aktywno

ś

ci

ą

utajon

ą

(my

ś

l

ą

) a aktywno

ś

ci

ą

jawn

ą

(działaniem)

•

1.M i DZ s

ą

wywołane przez ten sam bodziec i skorelowane

•

2. M po

ś

redniczy miedzy B i DZ mo

ż

e mie

ć

wzmacniaj

ą

cy wpływ na jawne działanie

•

3. M jest zmienn

ą

po

ś

rednicz

ą

c

ą

mi

ę

dzy B i DZ

INTELIGENCJA MOTYWACYJNA

•

INTELIEGENCJA EMOCJONALNA –

•

zdolno

ść

do trafnego spostrzegania i oceniania emocji oraz wyra

ż

ania ich w sposób sprzyjaj

ą

cy

naszemu przystosowaniu

INTELIGENCJA MOTYWACYJNA podstawowe znaczenie ma metapoznanie tj /Gardner/

u

ś

wiadomienie sobie własnych procesów my

ś

lowych

Jest to inteligencja bardzo specyficznego typu- umiej

ę

tno

ść

stawiania i realizacji celów

•

Mo

ż

e by

ć

ten sam aspekt tre

ś

ciowy lecz ró

ż

ny formalny prowadz

ą

c do zupełnie odmiennych

efektów

INTELIGENCJA MOTYWACYJNA

•

Oprócz nap

ę

dowych zmiennych po

ś

rednicz

ą

cych /pop

ę

dy, potrzeby/ TOLMAN – wyja

ś

niaj

ą

c celowe zachowanie

molarne /czyli działania/ wprowadził poj

ę

cie zmienne poznawcze tj oczekiwania i mapy poznawcze

•

Cel -

•

Projektowany stan rzeczy, który osoba zamierza osiągnąć po podjęciu działania

•

CEL TO ZBÓR AKCEPTOWALNYCH SYTUACJI KO

Ń

COWYCH /mo

ż

e on by

ć

ALE NIE MUSI/

jednoelementowy

Po

żą

dane i oczekiwane konsekwencja ludzkiego funkcjonowania

•

Poznawczy obraz albo inn

ą

punktow

ą

ko

ń

cow

ą

nasycona ewaluacja reprezentacje , na która mo

ż

e by

ć

ukierunkowane

działanie

•

SFORMUŁOWANIE CELU = dokonanie wyboru

CHARAKTERYSTYKA CELU

•

Etapy formułowania celu

1 okre

ś

lenie obszaru rozwa

ż

e

ń

obszar akceptacji-

obszar odrzuce

ń

obszar indyferencji /ani dobry ani zły, oboj

ę

tny

2. Okre

ś

lenie obszaru akceptacji

3. Wybór najlepszej opcji

STRATEGIE (wielko

ść

obszarów akceptacji) punktowa, przedziałowa

INTELIGENCJA MOTYWACYJNA c.d

KATEGORIE CELU

Punktowe

wielopunktowe

Przedziałowe.

rozmyte

Szerokie kategorie celu maj

ą

podobny wpływ na reakcje psychofizjologiczne jak szerokie kategorie

poj

ę

ciowe tzn głównie budz

ą

odruch orientacyjny = zwolnienie t

ę

tna, rozkurcz naczy

ń

Za

ś

osoby w

ą

sko kategoryzuj

ą

ce - / np. przy badaniu materiałem wieloznacznym w

ś

ród wzrost t

ę

tna,

zw

ęż

enie naczy

ń

/ odrzucenie stymulacji/

•

Zakłada,

ż

e tworzymy wizje celu które maj

ą

charakter PROTOTYPU

STRATEGIE (wielko

ść

obszarów akceptacji) punktowa, przedziałowa

Punktowa / przedziałowa strategia aktywno

ś

ci

Punktowa

Przedziałowa

Standard oceny równowa

ż

no

ś

ci

Dokładnie

Mniej wi

ę

cej

tak samo

tak samo

Kategorie deskryptywne

w

ą

skie

szerokie

Szczegóły

b. wa

ż

ne

niewa

ż

ne

Reprezentacje poznawcze

punktowe

przedziałowe

Preferowany poziom ogólno

ś

ci celu

zadania

d

ąż

enia

Kategorie celu

w

ą

skie

szerokie

Dominuj

ą

cy stan motywacyjny

monoteliczny

politeliczny

Zachowania zorientowane

na cel

na kierunek

Planowanie

szczegółowe

tylko kierunek

Punktowa / przedziałowa strategia aktywno

ś

ci

Okre

ś

lenie czasu realizacji

łatwe, realizm

trudne nieterminowo

ść

Sposób realizacji celu

du

ż

a wytrwało

ść

mała wytrwało

ść

łatwo

ść

mobilizacji

odkładanie na pó

ź

niej

zamykanie

i ko

ń

czenie

cz

ęś

ciej porzucanie ni

ż

rutynizacja

ko

ń

czenie

Czas wyboru najlepszej opcji krótki

długi

Stosunek do dodatkowej unikanie

nie unikanie

stymulacji

zagra

ż

a realizacji

Strategie towarzysz

ą

ce działaniu

•

STRATEGIE –

•

optymizmu /zwana tez obronnym bo w przypadku pora

ż

ki obrona Ja poprzez atrybucje

–

obronny pesymizm- taka sama motywacja do osi

ą

gni

ęć

jak wy

ż

ej ale zawsze sukces cho

ć

by predykcja / mo

ż

e by

ć

skutecznie mobilizuj

ą

cy dla niskoreaktywnych bo wzbudza l

ę

k

–

prawdziwego pesymizmu

•

Orientacja na stan i na działanie

•

WARUNKIEM DZIAŁANIA JEST ZAMRO

ś

ENIE INTENCJI / umo

ż

liwia to realizacj

ę

bez ponownego

„przedumywania

”

•

Czy punktowcy realizuj

ą

cy jeden cel s

ą

bardziej zaanga

ż

owani ni

ż

przedziałowcy realizuj

ą

cy równocze

ś

nie kilka celów

–

Zaanga

ż

owanie – to wszystko co sprawia,

ż

e jednostka podejmuje a nast

ę

pnie podtrzymuje okre

ś

lony kierunek

działania mimo przeszkód oraz istnienia pozytywnych alternatyw, które skłaniaj

ą

j

ą

do porzucenia działania

STAN TELICZNY

STAN PARATELICZNY

- koncepcja Aptera

•

parateliczny stan – stan w którym nastawiamy si

ę

na do

ś

wiadczanie przyjemno

ś

ci / co nie oznacza,

ż

e musimy

jej dozna

ć

•

Teliczny- nastawienie na osi

ą

gni

ę

cia

•

STAN TELICZNY

STAN PARATELICZNY

•

Z-nie zorientowane na cel

dowolny dobór celów

•

Cel istotny

du

ż

a zmienno

ść

•

Realizowany konsekwentnie

próby przedłu

ż

enia i

•

próby zamykania

rozszerzenia aktywno

ś

ci

•

Zachowanie stałe

eksperymentowanie z

•

i zrutynizowane

zachowaniem

•

Poszukiwanie sytuacji znanych

poszukiwanie nowo

ś

ci

•

Z. nastawienie na przyszło

ść

nastawione na„tu i teraz”

•

Działania s

ą

ś

rodkami

działania maj

ą

warto

ść

•

do osi

ą

gni

ę

cia celu

same w sobie

•

Aktywno

ść

jest planowana

jest spontaniczna

STAN TELICZNY STAN PARATELICZNY

•

STAN TELICZNY

STAN PARATELICZNY

•

Przyjemno

ść

jest zwi

ą

zana z

przyjemno

ść

pochodzi z

•

antycypacj

ą

celu

bezpo

ś

rednich wra

ż

e

ń

•

Preferowana niska

preferowana wysoka

•

intensywno

ść

do

ś

wiadcze

ń

intensywno

ść

do

ś

wiadcze

ń

•

wysoki poziom realizmu

my

ś

lenie

ż

yczeniowe

•

preferowany niski stopie

ń

preferowany wysoki

•

stopie

ń

pobudzenia

stopie

ń

pobudzenia

•

unikanie przeszkód

przeszkody podniecaj

ą

STAN TELICZNY STAN PARATELICZNY

»

STAN TELICZNY

•

aktywno

ść

aktywno

ść

»

CEL

•

aktywno

ść

aktywno

ść

–

STAN PARATELICZNY

•

Cel

cel

»

AKTYWNO

ŚĆ

•

Cel

cel

STAN TELICZNY STAN PARATELICZNY

Wska

ź

niki badania sposobu dominacji stanu telicznego v paratelicznego

–

Powa

ż

ne traktowanie swoich celów

–ró

ż

nica formułowania celu np bieganie by schudn

ąć

, boio sprawia nam przyjemno

ść

2. Zamiłowania do planowania
3. Unikania stymulacji
Cz

ę

sto

ść

z jaka os.b. anga

ż

uje si

ę

w aktywno

ść

relaksuj

ą

ca maj

ą

ca na celu redukcje pobudzenia w

stosunku do aktywno

ś

ci pobudzaj

ą

cej (maj

ą

cej na celu wzrost pobudzenia)

Lucyna Goli

ń

ska

PSYCHOLOGIA EMOCJI I MOTYWACJI

Wykład 10 (2007)

MOTYWACJA W PRZEBIEGU ZACHOWANIA

ROLA STRUKTURY „JA”

Spis tre

ś

ci

1. Motywacja zadaniowa

–

Koncepcja C.Dweck stało

ś

ci i wzrostu

2. Motywacja w przebiegu działania

Fazy działania

Koncepcja silnej woli Kuhla
zamiar, intencja, orientacja na stan i działanie, wyznaczniki

3. Wpływ innych ludzi na motywacj

ę

4. Motywacyjna rola struktury Ja w procesach samosterowania

MOTYWACJA ZADANIOWA

•

Zadanie-

w sensie obiektywnym wynik

–

W sensie subiektywnym wyobra

ż

enie wyniku jakie ma zosta

ć

osi

ą

gni

ę

ty i któremu przypisana jest

okre

ś

lona warto

ść

w z.o. = wynik , jaki ma zosta

ć

osi

ą

gni

ę

ty

•

Rodzaje zada

ń

( R. Karniol. Ross) wymy

ś

lone przez siebie, wypracowane wspólnie, zapo

ż

yczone,

narzucone przez innych – zjawisko reaktancji

Carol Dweck: Teoria rozwoju kompetencji C. Dweck

Podwójne rozumienie kompetencji –

a) posiadane w danym momencie wiedza i umiej

ę

tno

ś

ci („ taki wła

ś

nie jestem i dlatego tyle mog

ę

osi

ą

gn

ąć

” ) teoria stało

ś

ci

b) Kompetencja= zdolno

ść

do zdobywania wiedzy i umiej

ę

tno

ś

ci -teoria wzrostu

Teoria C. Dweck

–

Konsekwencje –

–

zwolennicy teorii stało

ś

ci wybieraj

ą

cele potwierdzaj

ą

ce ich inteligencje i unikaj

ą

celów

„ryzykownych”

–

Zwolennicy teorii wzrostu –cele pozwalaj

ą

ce zwi

ę

kszy

ć

kompetencje

–

Konsekwencje motywacyjne (Maehr)

•

definiowanie sukcesu

•

Sposób rozumienia sensu celu

•

Miernik zadowolenia z siebie

•

Interpretacja bł

ę

dów

–

zadania ukierunkowane na mistrzostwo

–

Zadania ukierunkowane na przewag

ę

nad innymi (cechy wyniku okre

ś

lone i podlegaj

ą

ocenie zewn

ę

trznej

Teoria C. Dweck

–

zadania ukierunkowane na mistrzostwo

–

Zadania ukierunkowane na przewag

ę

nad innymi (cechy wyniku okre

ś

lone i podlegaj

ą

ocenie

zewn

ę

trznej

Motywacja do odnoszenia sukcesów (Elliot, Herackiewicz)

D

ąż

enie do mistrzostwa ( kiedy cos mnie zainteresuje lubie wiedzie

ć

wszystko co si

ę

z tym wi

ąż

e)

D

ąż

enie do wykazania si

ę

(Jest dla mnie b. wa

ż

ne by wypa

ść

lepiej ni

ż

inni)

Unikanie działania celem unikania negatywnych ocen własnych kompetencji

(kiedy zabieram si

ę

do

jakiej

ś

pracy cz

ę

sto nurtuje mnie my

ś

l „ a co b

ę

dzie je

ś

li zrobi

ę

to

ź

le”)

Model faz działania wg Golwitzera

»

Faza intencji –

»

planowanie gdzie, kiedy i jak zamierzam to zrobi

ć

•

Faza rozwa

ż

a

ń

faza implementacji-wybór celu

działanie

»

Faza oceny

»

Faza rozwa

ż

a

ń

warto

ś

ci i dost

ę

pno

ś

ci opcji

MOTYWACJA W PRZEBIEGU ZACHOWANIA

1. URUCHOMIENIE ZACHOWANIA

•

Sterowane afektami,

•

funkcja warto

ś

ci celu i oczekiwa

ń

dotycz

ą

cych jego osi

ą

gni

ę

cia (wzajemne relacje mi

ę

dzy W i PrS).

•

Model Pintricha i DeGroot:

–

Komponent warto

ś

ci- dlaczego to robi

ę

–

Komponent mo

ż

liwo

ś

ci – w jakim stopniu jestem w stanie to osi

ą

gn

ąć

( = kontrola wewn

ę

trzna i poczucie wpływu osobistego

i kompetencji

–

Komponent afektu- jakie emocje wzbudza zało

ż

ony wynik i działania

Heckhausen i Kuhl- czteroelementowy model uruchamiania działania

1. Warto

ść

zakładanych wyników

2.Oczekiwania

3. Odpowiedzialno

ść

miedzy celem a mo

ż

liwo

ś

ciami jednostki

4. Pobudzenie emocjonalne

Przekształcenie celu w intencj

ę

– okazja, czas, waga, presja czasowa i

ś

rodki (OTIUM- opportunity, time, importance,

urgency, means)

Koncepcja siły woli Kuhla

•

O kontroli działania Kuhl 1994) mówimy wtedy gdy osoba

–

Stoi przed konieczno

ś

ci

ą

utrzymania sformułowanego zamiaru w sytuacji pokusy (j konkurencyjne motywy,

dystraktory)

–

Stoi przed konieczno

ś

ci

ą

przetrwania realizowanego zadania ( nieosi

ą

galno

ść

celu, zmiana warunków

•

Zamiar – okre

ś

la zaanga

ż

owanie podmiotu czyli schemat działania jest zamiarem o ile zawiera

poczucie zobowi

ą

zania do wykonania

•

Rozró

ż

nienie tendencji motywacyjnej (impulsywny charakter emocjonalna ocena) i zamiaru

(poznawcza analiza)

•

Efektywno

ść

kontroli działania zale

ż

y od

–

A) trudno

ś

ci w realizacji zamiaru

–

B) efektywno

ś

ci strategii wolicjonalnych

•

Czynniki sprzyjaj

ą

ce „trzymaniu” zamiaru to kontrola emocji

•

Unikanie motywów konkurencyjnych

•

(sterowanie percepcja)

Koncepcja siły woli Kuhla

•

Ad b. Strategie

–

aktywna selektywno

ść

uwagi

–

Kontrola kodowania ( „percepcyjne dostrojenie”

–

Kontrola emocji

–

Kontrola motywacji ( zwi

ę

kszaj

ą

ce sił

ę

zamiaru)

–

Oszcz

ę

dno

ść

w przetwarzaniu informacji „reakcja stop”

–

Trudno

ść

w realizacji zamiaru mówi o wielko

ś

ci wysiłku jaki jest konieczny do realizacji danego

zamiaru i jest funkcja

•

Liczby i siły konkurencyjnych tendencji

•

Wielko

ś

ci nacisku zewn

ę

trznego przeciw aktualnemu zamiarowi

•

Typu kontroli : katastatyczny ( zachowanie status quo)

»

metastatyczny

Koncepcja siły woli Kuhla

•

Orientacja na stan –aktywizuje procesy poznawcze i emocjonalne utrudniaj

ą

ce

działania

•

orientacja na działanie -aktywizuje procesy poznawcze i emocjonalne ułatwiaj

ą

ce

realizacj

ę

działania–

•

Wyst

ę

puje gdy jest rozwini

ę

ta w pełni struktura działania tj koncentracja na 4

elementach

–

Stan tera

ź

niejszy

–

Stan przyszły

–

Rozbie

ż

no

ść

miedzy st i sp

–

Przynajmniej jedna mo

ż

liwo

ść

likwidacji tej

ż

e rozbie

ż

no

ś

ci

–

Je

ż

eli przynajmniej jeden z w/w elementów jest opuszczony to jest orientacja na stan

Koncepcja siły woli Kuhla

•

Indywidualna tendencja do koncentracji na stan v działania

a) Percypowana niezgodno

ść

–

miedzy dwoma przetwarzanymi informacjami wywołuje orientacje na stan ( je

ż

eli wysoka) lub na

działanie ( je

ż

eli

ś

rednia)

b) Zdegenerowane intencje tj zaburzona równowaga poznawcza miedzy elementami struktury

poznawczej reprezentuj

ą

cej zamiary

Prawidłowa reprezentacja zamiaru to
Okre

ś

lenie podmiotu jako sprawcy działania

Okre

ś

lenie kontekstu (kiedy, gdzie

Reprezentacja (projekt) działania
Okre

ś

lenie zaanga

ż

owania

Degeneracja zamiaru prowadzi do orientacji na stan

MOTYWACJA W PRZEBIEGU ZACHOWANIA

2 PODTRZYMANIE AKTYWNO

Ś

CI

P.Gollwitzer przyjmuje cztery fazy działania”

–

Przeddecyzyjn

ą

–

Przeddziałaniow

ą

–

Wykonaniowa

–

Podziałaniowa

•

3. ZANIECHANIE DZIAŁANIA

–

Brak post

ę

pów, konkurencyjna gratyfikacja zewn

ę

trzna, nadmiar gratyfikacji, nadmierna motywacja startowa

)syndrom wypalenia zawodowego)

•

4. ZAKO

Ń

CZENIE DZIAŁANIA

Wpływ innych ludzi na motywacje podmiotu

•

Typowo ludzkie mechanizmy uaktywniaj

ą

ce motywacje do działa

ń

(cz

ę

sto

niekorzystnych) dla działaj

ą

cych

–

1. reguła wzajemno

ś

ci

•

Eliminuje wpływ sympatii

•

Wykorzystywanie jej w negocjacjach ( pierwsza pro

ś

ba- odmowa- wycofanie- druga pro

ś

ba

–

2. zasada zaanga

ż

owania i konsekwencji-

zgodno

ść

z samym sob

ą

. .

–

3. społeczny dowód słuszno

ś

ci-

–

„Poniewa

ż

95% ludzi to imitatorzy (na

ś

ladowcy) a tylko 5% to inicjatorzy ludzi bardziej przekonuje

post

ę

powanie innych ni

ż

jakikolwiek dowód jako

ś

ci produktu „ Cavett Roberts

Wpływ innych ludzi na motywacje podmiotu

•

Ad 2

•

Skuteczne „pranie mózgu” – analiza strategii Chi

ń

czyków, badania Freedmana i Frasera nad wyra

ż

eniem zgody

na umieszczenie planszy w ogrodach

•

Magiczne konsekwencje pisania i siła zaanga

ż

owania w „

ś

wietle publicznym”

•

Wpływ wywierany na obraz własnej osoby:

•

a) od wewn

ą

trz wprowadzenie go w

ż

ycie

•

b) od zewn

ą

trz nacisk na dostosowanie przez jednostk

ę

własnego post

ę

powania do tego czego

spodziewaj

ą

si

ę

po niej inni

•

Publiczne zaanga

ż

owanie v prywatne (badania Deutcha i Gerarda nad ocena długo

ś

ci linii w trzech

sytuacjach zapis ujawniony (publiczny), prywatny, brak

•

Dodatkowy wysiłek

•

Wykorzystywanie upublicznienia na zmian

ę

nałogów.

•

Wyja

ś

nienie: nast

ą

piła zmiana w obrazie siebie

•

Strategia „niskiej piłki”

Motywacyjna rola struktury Ja w procesach samosterowania

•

Dwie potrzeby ludzkie:

•

autoweryfikacji i autowaloryzacji i ich rola w motywowaniu

•

„kłody pod nogi” jako efekt motywacji sterowanej ochrona struktury Ja

•

Wykorzystywanie Ja prywatnego i Ja publicznego w strategiach reklamowych

(badania)

Lucyna Goli

ń

ska

PSYCHOLOGIA EMOCJI I MOTYWACJI

Wykład 11 (2007)

ROLA STRUKTURY „JA” W MOTYWACJI

Spis tre

ś

ci

Motywacja zwi

ą

zana z poczuciem Ja

–

1. Potrzeba sprawowania kontroli

–

2. Potrzeba autoweryfikacji i autowaloryzacji

–

3. Rola samooceny w stawianiu sobie celów i radzeniu z ich realizacj

ą

.

Potrzeba sprawowania kontroli

•

KONTROLA

•

posiadanie reprezentacji poznawczej tego co si

ę

dzieje/kontrola poznawcza./

WYSOKIE NAT

Ęś

ENIE NISKIE NAT

Ęś

ENIE

wywieranie wpływu na to co si

ę

dzieje /KONTROLA EFEKTYWNA

•

A. kontrola pierwotna

b. Kontrola przystosowawcza

•

•

K. przystosowawcza /wtórna/ wyst

ę

puje wtedy gdy nie mo

ż

emy wywrze

ć

wpływu

•

Kontrola interpretacyjna- poszukiwanie sensu i zaznaczenia zdarze

ń

w celu uczynienie ich mo

ż

liwymi

do zaakceptowania

•

a) intelektualizacja

b) zaprzeczanie

c) izolacja

Kontrola

ź

ródłem nadziei i optymizmu

zdrowia

Zjawisko wyuczonej bezradno

ś

ci

•

Zjawisko wyuczonej bezradno

ś

ci- (Seligman)

•

Optymistyczna interpretacja zdarze

ń

sukcesów i pora

ż

ek

•

zasi

ę

g szeroki /w

ą

ski

•

Zakres czasowy – szeroki/ ograniczony

•

Personalizacja (atrybucja wewn

ę

trzna) zewn

ę

trzna

•

Pesymistyczna interpretacja zdarze

ń

– sukcesy / pora

ż

ki odwrotnie

•

Zasi

ę

g- w

ą

ski

•

Zakres –tylko teraz

•

Atrybucja zewn

ę

trzna

Poczucie kontroli

•

Porównanie ludzi chorych i zdrowych wskazuje na to,

ż

e ci drudzy

•

„przeceniaj

ą

swoje mo

ż

liwo

ś

ci oddziaływania na sytuacje, bardziej optymistycznie patrz

ą

na swoje zdolno

ś

ci

sprawowania kontroli i uwa

ż

aj

ą

,

ż

e maja wi

ę

ksze mo

ż

liwo

ś

ci ni

ż

naprawd

ę

maj

ą

„ (Shapiro 1996 s. 1214)

( badania nad stresem, pensjonariuszami DOS)

•

Czynniki wpływaj

ą

ce na poczucie kontroli

•

Do

ś

wiadczenie

•

Czynniki genetyczne ( wyja

ś

nia 30% wariancji( badania nad stresem, pensjonariuszami DOS)

•

Dwa „oblicza „ kontroli-

–

zachodni (aktywne, asertywne zachowania

–

wschodni kontrola reakcji autonomicznych poprzze relaksacje , medytacj

ę

)

Dwie potrzeby ludzkie

•

Dwie potrzeby ludzkie

:

–

autoweryfikacji (potwierdzenia ‘prawdy” o sobie

–

i autowaloryzacji (potwierdzenie pozytywnej opinii o sobie)

•

„kłody pod nogi” jako efekt motywacji sterowanej ochron

ą

struktury Ja

•

Wykorzystywanie Ja prywatnego i Ja publicznego w strategiach reklamowych (badania

)

Samoocena

•

Wysoka samoocena to

•

” duma z siebie, dzi

ę

ki której maj

ą

c

ś

wiadomo

ść

własnych słabo

ś

ci , hołubimy swoja sil

ę

wewn

ę

trzna

oraz swoje zalety” (Lazarus )

Zdaniem Lazarusa podstawowym w

ą

tkiem relacyjnym dumy jest wzmocnienie poczucia to

ż

samo

ś

ci Ja

przez przypisanie sobie zasługi w zwi

ą

zku z jakim

ś

osi

ą

gni

ę

ciem

Niska samoocena – uczucie wstydu wynikaj

ą

ce z przekonania o braku zdolno

ś

ci i umiej

ę

tno

ś

ci cenione

przez wa

ż

ne dla nas osoby

Samoocena a motywacja

•

Osoby o niskiej samoocenie wyznaczaj

ą

sobie mało ambitne cele (wg Dweck by unikn

ąć

krytyki

spowodowanej pora

ż

k

ą

)

•

Koncepcje wyja

ś

niaj

ą

ce

•

1. potrzeba przewidywalno

ś

ci

•

2. potrzeba autoweryfikacji

•

3. potrzeba unikania wstydu

Niekorzystna strategia radzenia sobie z niepowodzeniem przez osoby o niskiej samoocenie

•

Równanie w dół,

•

Uogólnianie

Samoregulacja motywacji

•

Działanie na miar

ę

swoich mo

ż

liwo

ś

ci czy potrzeba d

ąż

enia do trudnych celów

•

Sukces zale

ż

y od sposobu my

ś

lenia o sobie

•

Samo

ś

wiadomo

ść

jako

ż

ródło informacji o sobie i monitorowania siebie