WIĘZIENNICTWO

Trzy fazy w życiu więźniów długoterminowych:
- bezczynne spędzanie czasu
- zapominanie przeszłości
- prizonizacja

Zasady postępowania ze skazanymi, Rezolucja (76):

1. Karanie sprawców tylko kiedy jest to konieczne
2. Promowanie oddziaływania resocjalizacyjnego wobec więźniów długoterminowych
3. Nadzwyczajne środki stosowane tylko w miejscach, w których przebywają więźniowie
4. Możliwość pracy odpłatnej
5. Zachęcanie do edukowania się
6.
7. - 8. Umożliwienie utrzymywania osobistego kontaktu ze światem zewnętrznym

9-10. Warunkowe zwolnienie więźniów długoterminowych
11-12. Stosowanie zasad odnoszących się do więźniów długoterminowych również do osób odbywających
karę dożywocia – ubieganie się o warunkowe zwolnienie po 8-14 lat pobytu w zakładzie
13. Doskonalenie programów szkoleń dla personelu pracującego z więźniami długoterminowymi i
dożywotnimi
14. Podjęcie i kontynuowanie interdyscyplinarnych badań naukowych procesu wykonywania kary
pozbawienia wolności worz więźniów długoterminowych a także samych więźniów; badania dot. relacji z
rodziną, sfery zachowań seksualnych, uczenia się bezradności, sposobu gospodarowania czasu wolnego itp.
15. Umożliwianie opinii publicznej zapoznanie i zrozumienie problemu więźniów długoterminowych

Polski Kodeks Prawny:
- do 1997 kara śmierci
- skazanego na 25 lat kary pozbawienia wolności można warunkowo zwolnić po odbyciu 15 latach kary,

natomiast dożywotniego po 25 latach

- okres próby trwa 5 lat przy długoterminowych a 15 lat przy dożywotnich
- nie można skazać na dożywocie tych, którzy nie ukończyli 18. roku życia
- skazanego na dożywocie osadza się w zakładzie typu zamkniętego, ale może awansować do zakładu

półotwartego a nawet otwartego

- więźniowie 25 lat mogą zacząć karę w zamkniętym lub półotwartym zakładzie
- awans do półotwartego dopiero po odbyciu 5 lat kary (wtedy możliwość przepustek)
- 3 systemy oddziaływania penitencjarnego: zwykły, programowy i terapeutyczny

Za jakie przestępstwa dostaje się dożywocie?
- wojna napastnicza
- ludobójstwo
- środki masowej zagłady
- zabójstwo osób chronionych prawem międzynarodowym, rannych, chorych, rozbitków, personelu

medycznego, osób duchownych itd.

- zamach stanu
- zamach na życie prezydenta
- zabójstwo zwykłe

Cechy charakterystyczne sprawcy zabójstw:
- niski poziom wykształcenia
- z rodzin o niskim statusie społecznym
- posiadają „deficyty wychowawcze” inaczej „zręczności życiowe”
- nie mają poczucia winy
- szukają uzasadnienia swojego czynu
- często osobo socjo- i psychopatyczne, uzależnione
- znaczny poziom demoralizacji
- brak skłonności do zadośćuczynienia rodzinom ofiar
- sprawcy innych przestępstw

Trzy fazy pobytu w zakładzie karnym:
- faza buntu – reakcje dezadaptacyjne, poczucie krzywdy, niechęć do nawiązywania kontaktów

interpersonalnych, mechanizmy obronne

- faza przystosowania się – lepszy stosunek do regulaminu, wzrost respektu wobec personelu, ubieganie się o

nagrody, podejmowanie pracy i nauki, utrzymywanie kontaktów z rodziną; próby zbliżenia się do personelu a
nawet wpływania na ich decyzje

- faza przygotowania się do wolności

Możliwości resocjalizacji:
- większość w systemie programowym i terapeutycznym, ci którzy odrzucają pomoc – w zwykłym
- więźniowie powinni być zatrudnieni odpłatnie, mieć możliwość nauki także poza więzieniem, powinni

aktywnie uczestniczyć w pracach kulturalno-oświatowych i zajęciach sportowych (dowartościowanie się,
zachowanie właściwości niezbędnych do readaptacji, poczucie odpowiedzialności, samokontrola)

- niektórzy skazani odizolowani od pozostałych więźniów: osobne kąpiele, spacery; poczucie bezpieczeństwa

jest podstawą procesu korekcyjnego

- więźniowie powinni utrzymywać kontakt z bliskimi
- w Czechach kara dożywocia bazuje głównie na izolacji, więźniowie nie mają bezpośredniego kontaktu z

rodziną, nie mają przepustek, warunkowo mogą wyjść po 20 latach, dyscyplina co do czystości, w ciągu dnia
nie można położyć się na łóżku

Czynniki ograniczające wpływ korekcyjny: niezaspokojenie seksualne, słaby kontakt z rodziną, brak środków

finansowych, poczucie bezradności i rezygnacji

Czynniki korzystne: profesjonalne działania personelu, przepustki, dobry poziom higieny psychicznej, nadzieja

na uzyskanie warunkowego zwolnienia

Więźniowie niebezpieczni

Rekomendacja zaleca:
- stosować wobec WN regulamin więzienny obowiązujący wszystkich więźniów
- stosować środki bezpieczeństwa tylko gdy to konieczne
- stosować te środki nie naruszając godności i praw człowieka
- przeciwdziałać negatywnym skutkom takich środków
- poświęcić uwagę problemom zdrowotnym
- realizować programy edukacyjne
- system regularnej kontroli
- odpowiednia liczba personelu, miejsc i infrastruktury
- szkolenia udoskonalające personel

W sprawach skarg więźniów na złe traktowanie – Europejska Komisja Praw Człowieka i Europejskiego

Trybunału Praw Człowieka:

- izolacja – akceptowana
- zupełna izolacja w ramach bezpieczeństwa – akceptowana
- użycie siły w celu przywrócenia porządku – akceptowane
- ingerencja cenzury więziennej w prywatną korespondencję zawierającej krytykę personelu – nieakceptowane
- odmowa intymnych spotkań z partnerem – akceptowane
- domaganie się posiadania przedmiotów kultu religijnego – nieakceptowane
- odmowa opuszczenia więzienia w celu zawarcia małżeństwa – akceptowane

Wielka Brytania
- traktowanie więźniów niebezpiecznych w 3 kategoriach: zagrożenia ucieczki z więzienia, utrzymanie porządku

w więzieniach, rzeczywiste zagrożenie nie tylko dla instytucji ale dla porządku publicznego

- klasyfikacja więźniów przez pryzmat ucieczki (Cornwell)
Kategoria A: ucieczka stanowiłaby ogromne zagrożenie dla społeczeństwa, policji, państwa; ucieczka mało

prawdopodobna

Kategoria B: nie trzeba stosować najwyższych środków bezpieczeństwa, ucieczka trudna do zrealizowania
Kategoria C: nie można ufać bez dozoru, ale którzy nie mają środków czy chęci do ucieczki
Kategoria D: można do pewnego stopnia ufać w warunkach zakładu otwartego

O podziale więźniów kategorii A (zwykłe, wysokie i wyjątkowe ryzyko ucieczki) decydują 4 kryteria:

- wspólnicy i środki
- dostęp do środków i skłonność do ich stosowania
- status dla organizacji przestępczej
- zagrożenie dla ludzkości

Więźniowie niebezpieczni: przestępcy seksualni, podpalacze, handlarze narkotyków

Przywiązywanie ogromnej wagi do rozpoznania osobowości więźniów: zbieranie informacji z kartotek

dokumentacji sądowej, wywiad bezpośredni przez specjalistów, testy psychologiczne.

Oddziały specjalne dla nieposłusznych, za czyny:
- przemoc wobec funkcjonariusza, więźniów
- niszczenie mienia
- branie zakładników
- usiłowanie samobójstwa
- notoryczne łamanie regulaminu

Niemcy

Brak pojęcia „więźniowie niebezpieczni”, lecz do tej kategorii zaliczają się więźniowie, których stan psychiczny

i zachowanie:

- zagraża bezpieczeństwu w zakładzie
- ucieczki
- niebezpieczeństwo użycia przemocy
- szkodliwy wpływ na innych więźniów

Dodatkowe ograniczenia:
- pozbawienie przedmiotów
- obserwacja w nocy
- izolacja
- ograniczenie pobytu na dworze
- kajdany

Szkolenie personelu: samoobrona, niepoddawanie się stresom, nieokazywanie strachu, opanowanie się


Hiszpania

Więźniowie niebezpieczni:
- członkowie grupy przestępczej
- inicjatorzy agresji wobec personelu lub więźniów
- łamanie przepisów
- sprawcy poważnego przestępstwa

Polska

Więźniowie niebezpieczni:

a) Popełnił przestępstwo o znacznym stopniu szkodliwości:

- zamach stanu, na prezydenta
- ze szczególnym okrucieństwem
- zakładnik
- uprowadzenie statku podwodnego lub powietrznego
- broń palna, materiały wybuchowe

b) Stwarzał zagrożenie dla bezpieczeństwa zakładu karnego:

- uczestnik wystąpienia zbiorowego
- napaść na funkcjonariusza
- gwałt
- próba ucieczki

Okoliczności określające właściwości skazanego:
Wiek, charakter, poziom inteligencji, warunki osobiste, sposób zachowywania się w zakładzie, stopień
demoralizacji, motywacja, zachowanie się podczas popełnienia przestępstwa

SENS I BEZ SENSU

PRZESTĘPCZOŚĆ ZORGANIZOWANA

4 właściwości:
- efekt organizacyjny: podział zadań, obowiązków)
- efekt ochronny: zabezpieczenie sprawców przestępstw przed wykryciem
- efekt demoralizacji: przyswajanie przestępczego stylu życia
- efekt korupcji

Kategorie przestępstw zdaniem polskiej policji:
- obrót narkotykami
- fałszerstwa pieniędzy
- pranie brudnych pieniędzy
- korupcja
- nielegalny hazard
- nielegalny handel bronią

Rodzaje przestępstw zdaniem Z. Raua:
- organizacja przerzutów za granicę ludzi
- wykorzystywanie rynku prostytucji
- nielegalna produkcja i handel bronią
- hazard
- przestępczość komputerowa
- przestępczość samochodowa

PORYWACZE DLA OKUPU

Najczęściej uprowadzane są osoby związane z legalnym biznesem, dzieci bogatych rodziców, drobni biznesmeni
i handlowcy dłużni grupom przestępczym

Cechy porywaczy:
- brak empatii
- podejmowanie ryzyka
- brutalność
- bezwzględność wobec ofiar
- brak wrażliwości na ból sprawiany ofierze

ZABÓJCY ZAWODOWI I NA ZLECENIE

Zabójcy zawodowi:
- „zawodowość zabijania” – poczucie wykonywanej pracy
- opanowanie, precyzja
- brak poszanowania dla życia drugiego człowieka
- duży deficyt wrażliwości

Zabójcy na zlecenie:
- brak bariery emocjonalnej powstrzymującej od zabicia
- „chłodne” planowanie zabójstwa
- „zimne” wykonanie zlecenia
- perfekcyjność aktu zabójstwa
- brak skrupułów i wyrzutów sumienia

PRZESTĘPCY SEKSUALNI

4 czynniki wg Pospiszyl:
- fizjologiczne czynniki podniecenia seksualnego
- wypaczenie oceny
- brak kontroli emocji
- problemy osobowościowe

4 typy agresji seksualnej
- fizjologiczny – agresja, impulsywność, seks jako sposób zaspokojenia potrzeby
- kognitywny – planowanie, nie ujawnianie agresji
- afektywny – zmienność, okrutność, wzbudzanie litości, uwodzenie
- niedojrzały – niedojrzałe zachowania, akty przemocy przy niemocy uwodzenia

Pedofil fiksacyjny – od najwcześniejszych lat leciał na dzieci
Pedofil regresyjny – kiedy nie może się z babką poruchać
Pedofil inwariantywny – soł intu de bojs
Pedofil pseudoneutotyczny – soł intu de girls

6 typów przestępców seksualnych:
- antyspołeczne i psychopatyczne zachowania
- narcystyczne i egoistyczne zachowania
- schizoidalni
- osobowość borderline
- pasywna agresja
- dyssocjalni (wyłączeni ze świadomości z bieżącej rzeczywistości)

7 głównych elementów terapii:
- uświadomienie przestępstwa
- identyfikacja cyklu przestępstwa seksualnego
- restrukturyzacja systemów poznawczych
- zrozumienie ofiary
- kontrola pobudzenia
- nauka umiejętności społecznych
- zmiana stylu życia

MŁODOCIANI

2 bloki tematyczne w resocjalizacji młodocianych:
- przysposobienie do życia w rodzinie: problemy rozwoju jednostki ludzkiej, odpowiedzialność w życiu
erotycznym, rodzina w życiu człowieka
- autokorekcja oraz funkcjonowanie w grupie, a także perspektywa społeczna po zwolnieniu: zmienianie i
doskonalenie siebie, współżycie i współdziałanie w zespole, adaptacja społeczna

3 powody zachowań samo agresywnych:
- chęć wyrządzenia sobie krzywdy ze względu na lęk i niepokój (autodestrukcja emocjonalna)
- chęć dokuczenia komuś, gdy nie można zrobić tego inaczej (samoagresja agresywna)
- chęć wymuszenia na kimś czegoś

RECYDYWIŚCI

Recydywiści kodeksowi mogą się ubiegać o warunkowe zwolnienie po odbyciu 2/3 kary, a recydywiści
wielokrotni po odbyciu ¾ kary. Trzeba stale analizować jakość więzi rodzinnych i analizowanie racjonalności
planów życiowych po zwolnieniu. No i tyle.

KOBIETY

Czynniki wpływające na niską liczbę przestępstw popełnianych przez kobiety: konserwatywne struktury
rodzinna, większa kontrola rodzinna, ich funkcjonowanie ściśle wiąże się z wykonywaniem roli społecznej.

Przyczyny przestępstw: trudna sytuacja rodzinna, samotne matki , nieplanowana ciąża

Resocjalizacja – uczenie ich umiejętności przeciwstawiania się przemocy, uzależnieniom, uczenie zdrowego
stylu życia, aktywności ruchowej i twórczej, , podstawowych funkcji życiowych.