Rehabilitacja osób po amputacjach
kończyn

Amputacje kończyn górnych

Amputacje kończyn górnych - przyczyny

 Uraz (wypadki komunikacyjne, wypadki w rolnictwie, przemyśle ciężkim)
 Działanie wysokiej lub niskiej temperatury (odmrożenia, oparzenia prądem

elektrycznym)

 Amputacje wrodzone
 Na tle naczyniowym, nowotworowym
 Choroby tropikalne, trąd
 Działania wojenne

Amputacje kończyn górnych - poziomy

 Pozostawienie możliwie długiego kikuta (umożliwienie optymalnego sterownia protezą)
 Utworzenie kikuta przydatnego do dalszego usprawnienia i protezowania
 pozostawienie głowy k. ramiennej przy amputacji na poziomie obręczy barkowej
 k. ramienna od 10 cm powyżej stawu łokciowego do 4 cm powyżej przedniego fałdu

pachowego

 jak najdłuższy kikut przedramienia – spinacja i pronacja
 Utworzenie kikuta przydatnego do dalszego usprawnienia i protezowania (cd.)
 Amputacje na poziomie nadgarstka dobre punkty podparcia dla leja, ale bolesność
 Na poziomie ręki zachowanie możliwie każdego jej elementu –wartość czucia i funkcji

palców a szczególnie kciuka

Amputacje kończyn górnych – ogólne zasady usprawniania przed zaprotezowaniem

 Zabezpieczenie kikuta przed nieprawidłowym ustawieniem
 Utrzymanie pełnego zakresu ruchów w zachowanych stawach
 Uformowanie kikuta przez bandażowanie lub zmiany leja gipsowego

 Stworzenie warunków do szybkiego gojenia się rany pooperacyjnej
 Zapobieganie tworzeniu się obrzęków – wyższe ułożenie kończyny
 Wzmocnienie siły mięśni kikuta i obręczy barkowej
 Ćwiczenie czucia powierzchniowego i głębokiego
 Utrzymanie higieny kikuta
 Hartowanie kikuta jako jako przygotowanie do noszenia protezy
 Utrzymanie dobrej sprawności ogólnej, prawidłowej postawy ciała
 Dopasowanie odpowiedniej protezy
 Nauka obsługiwania protezy
 Psychoterapia

Zaopatrzenie ortopedyczne Protezy kończyn górnych
Protezy ręki

• Manipulatory
• Proteza kosmetyczna: lej kikutowy rękawica wypełniona elastycznym tworzywem

2

• Ręka mechaniczna czynnie otwierana , steowana biernie lub za pomocą linki sterowanej

zawieszeniem czynnym

• Hak dwudzielny sterowany mechanicznie
• Chwytaki elektryczne

Zaopatrzenie ortopedyczne, sprzęt pomocniczy
Zaopatrzenie ortopedyczne, sprzęt pomocniczy Otwieracz do słoików
Zaopatrzenie sprzęt pomocniczy „wyciskacz” do pasty
Zaopatrzenie sprzęt pomocniczy szczotka do paznokci (na przyssawki)
Zaopatrzenie sprzęt pomocniczy podpórka do kart

Protezy ręki cd

• Ręka elektryczna (chwyt trójpalcowy typu pincetowego – kciuk w opozycji do palca II i

III

• Ręka mioelektryczna (bioelektryczna) poruszanie dzięki przetwarzaniu sygnałów

mioelektrycznych za pomocą energii elektrycznej, mikrosilnik, w ścianach leja
elektrody, które odbierają z powierzchni skóry nad odpowiednią grupą mięśni

Protezy przedramienia

• Proteza kosmetyczna (ręka z rękawiczką silikonową, lej protezowy przedramienia)

• Protezy kinetyczne (końcówki /ręka kosmetyczna, hak dwudzielny, końcówki

spacjalne/, staw nadgarstkowy, lej kikutowy, zawieszenie, linka Bowdena, ewentualnie
mikrosilniczek, zasilanie, elektrody w ścianach leja)

• końcówki robocze
• Długi kikut – możliwość wykonania kikuta Krukenberga, możlowość pronacji i

supinacji. Bardzo krótki kikut - proteza ze wspomaganiem dźwignią przekładniową

Protezy ramienia

• Kapa barkowa, mechanizm stawu łokciowego /zamek iglicowy łokcia blokowany

biernie, mechanizm zębatkowy blokujący w kilku zakresach, wysokość amputacji około
7 cm powyżej łokcia, wyprost pełen, zgięcie 600

• Mechaniczny staw barkowy: jednoosiowy, dwuprzegubowy, kulowy

Zawieszenia protez kończyn górnych

• proteza reki – zawieszenie mankietowe, + paski
• proteza przedramenia – lej pełnokontaktowy, zawieszenie silikonowe, krótki kikut

pasek nadłokciowy lub tutor/nakładka ramienna, zawieszenie za pomocą szyn
bocznych, zaiewszenie miękkie dla ruchów pronacji/supinacji przedramienia

• Zawieszenie szelkowe, w kształcie dziewiątki, w kształcie ósemki,z pasem piersiowym

i barkowym, kapa barkowa

• Elementy transmisji sił sterujących (punkt zakotwiczenia linki, osłonka Bowdena)
• Sterowanie ruchem palców protezy ręki: ruch prostowania przedramienia w stawie

łokciowym odwiedzenie kciuka, ruch zgięcia zamyka kciuk w opozycji do pozostałych
palców

• Ruchy przedramienia

Wrodzone amputacje kończy górnych

 Dbanie swobodę ruchów w stawach kończyn dolnych („odkryte” stopy, umożliwienie

zabawy stopami)

 Dbanie o pełny zakres w stawach kończyn dolnych (zwłaszcza biodrowym)
 Dbanie o pełny zakres w stawach kręgosłupa
 Dbanie o stan uzębienia (wiele czynności wykonywanych jest przy pomocy zębów)

3

 Zaprotezowanie jak najwcześniej, (około 6 m.ż.) (proteza zostaje przyjęta jako

naturalny „składnik” ciała)

 Zachęcanie do używanie protez (np. zabawy z chwytem oburącz dużych zabawek)
 Początkowo nie wykorzystuje chwytu ręką protezową

Amputacje kończyn dolnych
Amputacje kończyn dolnych – przyczyny

 Schorzenia naczyniowe (powikłania cukrzycy – angiopatia cukrzycowa)
 Miażdżyca naczyń
 Zakrzepowo-zarostowe zapalenie naczyń
 Urazy
 Nowotwory kości
 Przewlekłe stany zapalne kości
 Amputacje wrodzone

Amputacje kończyn dolnych – poziomy

 Powyżej stawu kolanowego jak najdłuższy kikut uda
 Na wysokości 1/3 podudzia, zespolenie strzałki z piszczelą
 Jak największy fragment stopy
 Mioplastyka (zeszycie antagonistycznych grup mięśniowych)
 Blizna pooperacyjna poprowadzona poza szczytem kikuta

Amputacje kończyn dolnych – ogólne zasady usprawniania przed zaprotezowaniem
Staw kolanowy: niebezpieczeństwo przykurczu zgięciowego
Staw biodrowy: niebezpieczeństwo rotacji zewnętrznej, przykurczu zgięciowego

• Zabezpieczenie kikuta przed nieprawidłowym ustawieniem
• Utrzymanie pełnego zakresu ruchów w zachowanych stawach
• Uformowanie kikuta przez bandażowanie lub zmiany leja gipsowego
• Utrzymanie higieny kikuta
• Hartowanie kikuta jako jako przygotowanie do noszenia protezy
• Stworzenie warunków do szybkiego gojenia się rany pooperacyjnej
• Zapobieganie tworzeniu się obrzęków – wyższe ułożenie kończyny
• Wzmocnienie siły mięśni kikuta i obręczy biodrowej
• Ćwiczenie czucia powierzchniowego i głębokiego
• Utrzymanie dobrej sprawności ogólnej, prawidłowej postawy ciała
• Ćwiczenia ułożenia zachowanej kończyny
• Nauka chodu o kulach
• Nauka chodu w protezie tymczasowej
• Ćwiczenia równoważne
• Przechodzenie z łóżka na wózek / krzesło i odwrotnie
• Poruszanie się na wózku
• Nauka chodu w protezie wraz z poprawą ogólnej wydolności chodu
• Nauka upadania i wstawania
• Nauka napinania mięśni w k.d. w celu stworzenia tzw.pompy żylnej

• Protezy tymczasowe
• Protezy stopy
• Protezy goleni
• Protezy uda
• Protezy przy wyłuszczeniu w stawie biodrowym
• Protezowanie dzieci
• Protezowanie osób starszych

4

Protezy kończyn dolnych – sposoby zawieszenia protez podudzia
Protezy kończyn dolnych – sposoby zabezpieczenia uda podczas chodzenia

REHABILITACJA W WIEKU ROZWOJOWYM
Wrodzone amputacje kończy dolnych

• Zaprotezowanie w chwili, kiedy kiedy dziecko naturalnie rozpoczyna stawanie (10-

11 m.ż.)

• Początkowo proteza bez mechanizmu stawu kolanowego
• Uwzględnienie wzrostu dziecka (dłuższa proteza, podwyższony but drugiej

kończyny)