Eliasz Robakiewicz – Józef Misiek „O pojęciu materii”; Zdzisław Augustynek „Wersje

materializmu”

Józef Misiek „O pojęciu materii”

Część pierwsza:

1. Termin „materia” jest używany na dwa sposoby jako orzecznik (predykat, jest materialne)

oraz imię własne (nazwa). Nazwa „materia” może być rozumiana jako: nazwa zbioru

wszystkich obiektów materialnych; nazwa prasubstancji (tworzywa wszechświata).

Autor zajmuje się wyłącznie przedmiotami materialnymi oraz materią jako zbiorem...

2. Definicje:

•

xεM (x jest przedmiotem materialnym) M – zbiór wszystkich obiektów materialnych

•

Przedmiot – nie jest zbiorem, zbiór przedmiotów nie jest przedmiotem, ale niektóre

przedmioty składają się z przedmiotów, istnieje zbiór wszystkich przedmiotów (P)

•

Ciało – jest nieprzenikliwe, rozciągłe, bezwładne (wł. fizyczne); istnieje zbiór wszystkich

ciał (C)

•

Oddziaływanie - relacja dwuczłonowa, zachodzi w zbiorze wszystkich przedmiotów; jest

pojmowana jako coś aktualnego lub potencjalnego (oddziaływanie zaszło, lub zajdzie)

obejmuje znane rodzaje oddziaływań (silne, elektromagnetyczne, słabe, grawitacyjne) oraz

wszystkie inne które potencjalnie istnieją.

3. Materia jest to najmniejszy zbiór przedmiotów spełniający warunki: xεC → xεM oraz

xεM i yRx i xRy → yεM

Część druga:

4. Kryterium językowe dla definicji materii (wg Z. Augustynka) – materializm powinien być

sformułowany w języku ontologii empirycznej.

•

Nie mogą pojawić się terminy epistemologiczne

•

Materializm powinien być wyrażony w języku będącym uogólnieniem języka nauk

empirycznych(powinien zawierać terminy zaczerpnięte z języka nauk empirycznych).

•

Żadna ważna teza materializmu nie może być zdaniem analitycznym (teza o: materialności

świata, realizmu ontologicznego, czasoprzestrzenności materii), aby tak było z definicji

materii nie może wynikać, że każdy przedmiot: jest materialny, istnieje obiektywnie,

materialny posiada określone atrybuty.

Zdzisław Augustynek „Wersje materializmu”

1. Materializm określa się poprzez definicję bycia materialnym oraz określenia typów

przedmiotów które pod tę definicję podpadają. W artykule omawiane są dwie klasy:

konkrety (indywidua) oraz abstrakty (uniwersalia).

2. Przedmiot – to co jest jakieś, posiada co najmniej jedną własność, każda rzecz jest

przedmiotem, ale nie vice versa.

3. Realiści (w tym Augustynek) – dzielą przedmioty na indywidua i uniwersalia (jest to podział

rozłączny). Uniwersalia są rozumiane jako zbiór teoriomnogościowy (opozycja indywiduum

-zbiór).

4. Pojęcie zbioru jest zależne od zbioru aksjomatów przyjmowanych w danej teorii mnogości,

autor wybiera system Zermela-Fraenkla (ZF). Pojęcie zbioru jest w tym systemie pojęciem

pierwotnym (spełniającym aksjomaty ZF) natomiast pojęcie indywiduum jest to przedmiot

nie spełniający ZF.

5. Przedmiot materialny – zlokalizowany czasowo i przestrzennie (punktowo, obszarowo)

oraz wchodzący w kauzalne powiązania (oddziaływania fizyczne). Niestety nie o

wszystkich przedmiotach materialnych można orzec, że są zlokalizowane np. wszechświat

nie jest zlokalizowanych względem niczego czasoprzestrzenie, a także mikro obiekty fizyki

w niektórych sytuacjach nie dają się zlokalizować (zasada nieoznaczoności).

6. Przedmiot materialny – powiązany kauzalnie w szczególności znane oddziaływania

fizyczne (grawitacyjne, elektromagnetyczne, słabe i jądrowe). Przedmiot materialny to taki

dla którego:

•

(1) istnieje inny (różny) przedmiot wchodzący z nim w relację kauzalną lub (2) istnieją dwa

przedmioty które są jego częścią i wchodzą między sobą w reakcje kauzalne (szczególny

przypadek (2) : wszechświat; szczególny przypadek (1): cząstki absolutnie elementarne,

niepodzielne)

•

Istnienie to bycie wartością zmiennej związanej kwantyfikatorem. Jest to jedyny sposób

istnienia (kwantyfikatorowy)

7. Sposoby istnienia których Augustynek nie uznaje, wprowadza się ze względu na (1) podział:

istnienie realne (przedmioty), idealne (zbiory) oraz (2) różnorodne kryteria istnienia w

zależności od obiektu do którego się odnoszą (makroobiekty – kryterium obserwowalności,

mikroobiekty – kryterium eksplanacyjne).

8. Wersje materializmu:

•

nominalistyczny – istnieją tylko materialne indywidua (Somatyzm, reizm (Kotarbiński) –

wszystkie indywidua są materialnymi ciałami, rzeczami)

•

umiarkowany realistyczny – wszystkie indywidua są materialne, oprócz nich istnieją też

zbiory które nie są materialne

•

„pośredni” realistyczny – wszystkie indywidua są materialne, zbiory tylko niektóre (zbiory

pierwszego rzędu składające się z indywiduów, zbiory kolejnych rzędów już nie są

materialne jako bardziej abstrakcyjne, złożone już nie tylko z indywiduów, ale i z innych

zbiorów)

•

skrajny realistyczny – wszystkie indywidua i zbiory są materialne

9. Ewentyzm punktowy (materializm pośredni realistyczny)- indywiduami są zdarzenia

czasoprzestrzenne punktowe (rzeczy, procesy, przekroje czasowe są zbiorami zdarzeń),

które są materialne, tak jak ich zbiory pierwszego rzędu czyli np. rzeczy. Czas, przestrzeń,

prawa fizyki są niematerialne gdyż są zbiorami wyższego rzędu.