Iwan Turgieniew, Ojcowie i dzieci
Pracował nad tą powieścią w latach 1860-1861. Opublikowano ją w roku 1862. Akcja rozpoczyna się 20 V 1859 roku. W tym dniu para bohaterów, Eugeniusz Bazarow i Arkadiusz Kirsanow, przyjeżdżają do majątku Kirsanowa- Narinowa. W krótkim czasie umiera Bazarow- lato 1859. Znamienny jest tytuł utworu. Wskazuje on na konflikt zawarty w utworze. Jest to konflikt między pokoleniami, konflikt w życiu społecznym, ale także jest to konflikt światopoglądowy, konflikt między inteligencją szlachecką i nieszlachecką.
Obóz ojców: bracia Kirsanowowie- Mikołaj i Paweł, służący Kirsanowów, rodzice Wasilij i Arina Bazarowowie.
Pokolenie młodych, pokolenie nowe: Bazarow, a wokół niego krążą bohaterowie satelici, Eudoksja Kukszyna, Anna Odincewa, Katja.
Zróżnicowane jest pokolenie dzieci.
Po podróży Bazarow nie chce umyć rąk przed posiłkiem, nie akceptuje tego starsze pokolenie. Eugeniusza charakteryzuje odrzucenie zasad, pretensjonalny sposób zachowania. Krytykuje on arystokrację, ponieważ nie robi ona niczego dla społeczeństwa. Krytykuje on także miłość.
Paweł przedstawiony jest jako ten, któremu miłośc podyktowała życie.
Bazarow krytykuje też sztukę i literaturę, jako wyraz postawy nikomu niepotrzebnej. Bazarow jest materialistą- przyrodnikiem. Toleruje tylko to, co jest pożyteczne.
Na przykład Arkadiusz widzi w naturze piękno- Bazarow go nie widzi. Przyroda dla niego to miejsce pracy człowieka. Zadaniem człowieka jest zmienianie przyrody. Arkadiusz reprezentuje pozytywny zachwyt nad przyrodą. Interesują Bazarowa, stara się im pomagać, ale ma do nich stosunek ironiczny. Widzi w chłopach ciemnotę, są to nieroby, on jednak stara się do nich zbliżyć. Powieść kończy się tragicznie- Bazarow umiera. Zostaje zakażony chorobą, podczas gdy chce pomóc jednemu z chłopów. Na łożu śmierci jednakże przestaje być nihilistą i docenia wiarę i miłość. Jego tragizm polega na tym, że nie zdążył zrealizować swojego planu.
Przedstawiciel ojców Mikołaj Kirsanow ma 44 lata. Jego młodość przypadła na okres depresji po powstaniu 1825, a lata dojrzałe na „ponure siedmiolecie” (1848-1855).
Arkady Kirsanow i Eugeniusz Bazarow to rówieśnicy, należący do tzw. „synów”. Jednakże łączy ich raczej wiek.
Powieść ta została pomyślana jako konfrontacja dwu pokoleń, lat 40- tych i lat 60-tych. Sama konfrontacja została przeprowadzona z punktu widzenia przedstawiciela grupy ojców przy zachowaniu dla zalet i siły przeciwnika.
Powieść „Ojcowie i dzieci” jest utworem o Bazarowie. Reprezentując „nowych ludzi” uosabia on wielką i dynamiczną siłę społeczną, z którą nikt (i nic) w powieści równać się nie może. Bazarow jest potencjalnym rewolucjonistą. Turgieniew wyposażył go w cechy i poglądy nihilisty. Trzeźwy empiryk, lekarz ufający tylko danym nauk ścisłych, wierzący tylko w skalpel i mikroskop, jest Bazarow wrogiem napuszoności, ideowego frazesu, arystokratyzmu i szlachetczyzny. Jego siła polega na konsekwentnej i bezkompromisowej negacji, w negacji idzie tak daleko, że odrzucając kulturę szlachecką odcina się od całego dotychczasowego dorobku ludzkości. Ten nihilizm bohatera, będący wyrazem tendencyjnego spojrzenia autora a ruch rewolucyjno-demokratyczny, konstruowany jest na aluzjach do ówczesnych polemik literackich i ideowych. Bazarow krytykuje poezję, odrzuca Puszkina i w ogóle „romantyzm”. Bazarow jest wrogiem zasad, dialektyki i filozofii.
Z wypowiedzi, replik i niedomówień Bazarowa wynika, że praca jego jako przyrodnika jest jedynie wstępem do działalności politycznej. Ale jeszcze przed podjęciem właściwej walki społecznej sceptycznie odnosi się do jej celów ostatecznych. Zamierzając pracować dla rewolucji chłopskiej Bazarow nie wierz w lud i jego potencjalną rewolucyjność. Jest przekonany, że w walce będzie tragicznie samotną jednostką wśród mas. Bazarow pragnący uchodzić za człowieka wewnętrznie skonsolidowanego i jednolitego, jest w gruncie rzeczy postacią nadłamaną psychicznie. Widać to jednocześnie w jego wypowiedziach politycznych, jak też w „próbie miłości”. Sceny spotkania Bazarowa z Odincową świadczą, iż cynizm bohatera, negacja „romantyki” i wulgarne traktowanie miłości stanowią tylko maskę, którą w imię „trzeźwego” stosunku do życia przybrał- wbrew samemu sobie. Ale ani w miłości, ani też w polityce nie urzeczywistnia swojego „nihilistycznego” programu.
W zakończeniu Bazarow umiera- nie realizuje swojego programu, nie znajduje kontynuatora swych idei.
1