11. Arystoteles, Poetyka - XIII, XXIV, oprac. Magdalena Orczykowska

13. Zasady tragiczności. Wybór bohatera i charakter akcji „tragicznej”

• struktura tragedii nie może być prosta, lecz musi być zawikłana;

• musi być naśladowczym przedstawieniem zdarzeń budzących litość i trwogę;

• nie należy przedstawiać:

- ludzi nieposzlakowanych popadających ze szczęścia w nieszczęście,

- ludzi niegodziwych doznających zmiany losu nieszczęśliwego w szczęśliwy;

• litość wzbudza w nas nieszczęście człowieka niewinnego;

• trwogę wzbudza w nas nieszczęście człowieka, który jest do nas podobny;

• los człowieka niegodziwego nie może budzić ani litości, ani trwogi;

• bohaterem musi ktoś pośredni, nie jakoś szczególnie dzielny czy sprawiedliwy, kto popada w nieszczęście przez zbłądzenie i kto cieszy się szacunkiem;

• fabuła dramatyczna powinna posiadać jedno rozwiązanie;

• zmiana losu powinna przebiegać ze szczęścia w nieszczęście i być spowodowana wielkim zbłądzeniem;

• początkowo poeci sięgali po historie mityczne, teraz układają tragedie o niektórych tylko rodach, np. o Edypie, Orestesie;

• struktura fabularna o podwójnym zakończeniu jest drugorzędna, inaczej kończy się dla charakterów lepszych, inaczej dla gorszych (Odyseja).

24. Strukturalne składniki epopei; technika epicka

• epopeja musi posiadać te same odmiany, co tragedia (zawikłana, etyczna, patetyczna, widowiskowa);

• składa się z tych samych części, co tragedia (fabuła, charakter, wysłowienie, sposób myślenia, widowisko i śpiew), ale bez śpiewu i widowiska;

• wymaga perypetii, rozpoznań i cierpień;

• wzorcowe są poematy Homera - Iliada i Odyseja;

• nie ma ściśle określonych granic czasu;

• ma charakter narracyjny i dzięki temu istnieje możliwość równoczesnego przedstawiania wielu zdarzeń;

• najstosowniejszą miarą wiersza dla epopei jest wiersz bohaterski - heksametr daktyliczny;

• Homer wzorcowo czyni narratorem którąś z postaci, sam mówi niewiele;

• możliwość przedstawiania rzeczy sprzecznych z rozumem, ale lepiej ich unikać w fabule (np. w akcji Króla Edypa Edyp nie zna okoliczności śmierci swego poprzednika);

• poeta powinien raczej przedstawiać zdarzenia niemożliwe, ale prawdopodobne niż możliwe, ale nieprawdopodobne;

• posłużenie się językiem wykwintnym tam, gdzie nie ma akcji, by nie przyćmić działań bohaterów.

---