Św. Augustyn - idee ("Wyznania")

Św. Augustyn urodził się w 354 r w numidyjskim mieście, Tagaście. Studiował pisma Cycerona, które zainspirowały jego filozoficzne rozważania. Chociaż jego matka była chrześcijanka, początkowy stosunek Augustyna do religii był dość sceptyczny. W młodości był wyznawcą manicheizmu charakteryzującym się skrajnym dualizmem zła i oraz dobra. Szybko uświadomił sobie jednak braki takiej doktryny i przeszedł na stronę sceptycyzmu akademickiego. Potem powrócił do filozofii platońskiej, z której czerpał. Augustyn dużo podróżował, poznawał różne teorie filozoficzne, religie, kultury. W końcu nawrócił się na wiarę chrześcijańską, odtąd jego filozofia miała w niej oparcie. Dużo pisał, jego najsławniejszym dziełem są: „Wyznania”. Zmarł

w 430 roku.

Poglądy

Źródłem filozofii św. Augusta stała się filozofia Platona. W metafizyce Augustyn odwoływał się do platońskiego idealizmu, w teorii poznania przejawiał absolutyzm, za greckim filozofem uznawał odrębność ducha, dualizm ciała i ducha, życia ziemskiego i idealnego życia wiecznego.

Poznanie duszy

Augustyn nauczał, iż celem człowieka ma być szczęście, zaś zadaniem filozofii jest odnalezienie tego szczęścia. Szczęście jest możliwe jedynie dzięki Bogu. Augustyn twierdził, że do szczęścia niezbędnie potrzebne staje się poznanie. Wbrew sceptykom uważał, że jest ono możliwe, należy tylko znaleźć odpowiednią metodę, nie podlegającą błędom i będącej przez to niezawodnym początkiem dla wiedzy. Augustyn doszedł do wniosku, że własna myśl stanowi pewnik istnienia, wszystko może nieść wątpliwość prócz tego, iż jestem oraz myślę. "Wejdź we wnętrze siebie, we wnętrzu człowieka mieszka prawda"- ta zasada, która jest znana jako myśl Kartezjusza został już przed nim wypowiedziana przez Augustyna. Oznaczało to przekreślenie obiektywizmu, poza który nie była w stanie wyjść starożytność.

Poznanie idei oraz oświecenie od Boga

Augustyn stwierdził, że umysł lepiej od własnych przeżyć poznaje prawdy absolutne. Umysł, zgodnie

z platońskim poglądem, dzięki rozumowaniu uświadamia sobie wieczne, niezmienne prawy. Nie jest on wytwórcą prawd, ale ich odbiorcą. Nie może stworzyć prawd wiecznych, a jedynie przejmować wiedzę daną wprost, bez pośrednictwa ciała, bez udziały zmysłów.

Świat idealny filozof utożsamiał z Bogiem. Tylko On jest wieczny, toteż prawdy wieczne mają swoje istnienie jedynie w Bogu. Dusza poznaje prawdy wieczne wyłącznie dzięki temu, iż Bóg istnieje. Człowiek posiada świadomość istnienia wiecznych, absolutnych prawd; wszystko co jest wieczne może istnie jedynie

w Bogu. Z tych rozważań wynikało, iż jest oczywistością, że Bóg istnieje.

Bóg udziela człowiekowi wiedzy wyłącznie przez oświecenie, czyli iluminacje. Nie każdy ma możliwość dostąpienia iluminacji, stanowi ona łaskę, dar od Boga.

Bóg to byt najwyższy, tylko Jego istnienie płynie ze swej własnej natury. Wszystko inne ma istnienie wyłącznie dzięki bożej łasce. Bóg to najwyższe dobro, z równocześnie przyczyna wszelkiego dobra. Kiedy człowiek zespoli się z Bogiem, osiągnie szczęście.

Dualizm duszy i ciała

Augustyn widział w duszy samoistną substancję, która nie może być ani specyficzną własnością ciała, czy też rodzajem ciała. Wbrew nauce starożytnych dusza nie może mieć nic wspólnego ani z ciałem, ani

z funkcjami biologicznymi. Cechą duszy jest nieśmiertelność, niezniszczalność. Dusza jest bliższa Stwórcy, może poznawać prawdy wieczne. Człowiek posiada więcej wiedzy o duszy niż o ciele, dlatego powinien o nią dbać bardziej niż o ciało.

Człowiek posiada rozum, jednak to nie on stanowi jego istotę. Jest nią czynna wola. Boga poznaje się poprzez wiarę, która nie jest rzeczą rozumu, ale woli.

Nadprzyrodzone czynniki

Augustyn dostrzegał w przyrodzie działalność sił nadprzyrodzonych. Wykładał, iż Bóg jest stworzycielem i kierownikiem świata, działającym według konkretnego planu. Jest to koncepcja egzemplaryzmu, mówiąca o tym, iż w Bogu zawiera się idealny wzorzec realnego świata.

Teodycea

Filozof, pomimo iż w świecie, jako dziele bożym widział dobro, nie wykluczał jednak działania zła. Twierdził, że istoty obdarzone wolną wolą czynią źle w momencie, kiedy nie czynią dobra. Zło jest więc brakiem dobra. Jest jednak potrzebne, aby mogła być zachowana harmonia świata. Augustyn doszedł do wniosku, że Bóg wolał uczynić większe dobro wraz ze złem, aniżeli mniejsze dobro z wyłączeniem zła.

Nauka o łasce

Wśród ludzi są tacy, którzy dostąpili łaski od Boga oraz tacy, których nie objęło działanie bożej łaski. Augustyn stwierdza, że w rzeczywistości żaden człowiek na nią nie zasłużył, jest ona darem. Ludzie, którzy dostąpili łaski i żyją w wierze, są dobrzy osiągną zbawienie; ludzie źli zostaną potępieni.

Filozofia Augustyna była cała oparta na wierze, Bogu, jedynym doskonałym oraz absolutnym bycie, wobec którego świat doczesny przestaje mieć znaczenie. Bóg jest źródłem, dawcą życia, łaski, umożliwiającym człowiekowi poznanie. Tylko dzięki Niemu człowiek może poznać prawdę, poprzez dostąpienie oświecenia. Jedynie dzięki bożej łasce może on czynić dobrze oraz osiągnąć zbawienie i życie wieczne. Cała przyroda kierowana jest przez siły nadprzyrodzone, czyli bożą Opatrzność. Bóg to nie tylko pierwsza przyczyna świata, ale także jego kierownik i sędzia. Nauka Augustyna zakładała, że człowiek jest rozdarty pomiędzy dobrem

a złem, na drabinie bytów umieszczony jest między aniołami a zwierzętami. Pomimo tego rozdarcia może osiągnąć szczęście, ale tylko wtedy, gdy otworzy się na działanie bożej łaski i złoży swe życie w Bogu. Człowiek, poprzez ascezę, medytację i refleksję musi dążyć do poznania Boga i własnej duszy, nastąpić to może dopiero dzięki iluminacji, bożemu oświeceniu.

„Wyznania”

Największe dzieło św. Augustyna „Wyznania”, powstałe ok. 400 r. zawiera wykład myśli tego filozofa, opartej na głębokiej wierze w Boga. Wątki autobiograficzne ukazują drogę człowieka, żyjącego w dostatku

i rozkoszach życia do nawrócenia. Przemianę poganina w człowieka, który bezgranicznie zaufał Bogu.

Najważniejsze pojęcia:

Absolut - to pojęcie filozoficzne, które oznacza najwyższy, doskonały i nieograniczony niczym byt, który swe istnienie zawdzięcza samemu sobie (Summa Esencia).

Asceza - oznacza skrajną postawę polegającą na wyzbyciu się dóbr doczesnych i ziemskich przyjemności

w imię bożej miłości, polega też na całkowitym odrzuceniu ciała, uznanym jako grzeszne i złe; postawa przeciwna afirmacji życia.

Teocentryzm - światopogląd szczególnie popularny w czasach średniowiecza, polega na całkowitym poświęceniu Bogu wszelkich spraw życia, postawieniu Go w centrum zainteresować, podporządkowanie Mu każdej sfery życia; w Augustynizmie - teocentryzm metafizyki - polegał na skoncentrowaniu na Bogu zajmującej się niematerialnymi czynnikami myśli - czyli myśli metafizycznej.

.

Zgodnie z regulaminem serwisu www.bryk.pl prawa autorskie do niniejszego materiału posiada Wydawnictwo GREG. W związku z tym, rozpowszechnianie niniejszego materiału w wersji oryginalnej albo w postaci opracowania, utrwalanie lub kopiowanie materiału w celu rozpowszechnienia w szczególności zamieszczanie na innym serwerze, przekazywanie drogą elektroniczną i wykorzystywanie materiału w inny sposób niż dla celów własnej edukacji bez zgody Wydawnictwa GREG podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności.

---