Korekcja wad postawy


Korekcja wad postawy

Oddziaływanie za pomocą ruchu na wady postawy - reedukacja posturalna.

Definicja wady postawy

Trudne jest zdefiniowanie postawy, a jeszcze trudniejsze opisanie jej zaburzeń.

Za postawę przyjmuje się sposób „trzymania” się człowieka uwarunkowany jego nawykami ruchowymi, podłożem morfologicznym i funkcjonalnym.

Kryteria przyjęte do oceny postawy to:

Przyczyny - siedzący tryb życia, hipokinezja, utrwalone wadliwe wzorce ruchowe, przeciążenie, nieprawidłowe warunki życia i pracy.

W przypadku wady postawy naturalny ruch przebiega w sposób nieprawidłowy - zgodnie z zasadą wyrozumowanego wysiłku.

Ruchy świadome, uzasadnione i specjalnie dobrane stanowią czynnik wyrównujący odchylenia od normy. Dobiera się je świadomie w oparciu o znajomość etiologii, patogenezy wady oraz indywidualne badanie każdego człowieka.

Osoba poddawana procesowi korekcyjnemu musi posiadać znajomość swojej dysfunkcji, programu postępowania korekcyjnego i wyników wynikających z podejmowanych wysiłków.

Świadomość rodzi aktywność..

Rozwój postawy w ontogenezie

Życie płodowe - totalna kifoza

Zdrowy noworodek - kręgosłup indyferentny morfologicznie

Niemowlę - lordoza szyjna

- lordoza lędźwiowa i słabo zaznaczona kifoza okres późnoniemowlęcy (ostrożnie z nadmiarem ćwiczeń wzmacniających mięsnie grzbietu)

Przedszkolak - pogłębiona lordoza lędźwiowa i spłaszczenie brzucha (należy przeciwdziałać odstawaniu łopatek, zaokrągleniu pleców, wysunięciu barków i głowy ku przodowi)

Okresy krytyczne posturogenezy

Wiek wczesnoszkolny - zmiana trybu życia

Okres pokwitania - gwałtowna zmiana schematu ciała, przyrost masy kostnej bez przyrostu masy mięśniowej, znaczne obciążenie programem szkolnym

Podstawy anatomiczne

Kręgosłup

Rola podporowa

Wielkość kręgów (trzonów kręgowych)

Krzywizny - odporność kręgosłupa jest proporcjonalna do kwadratu krzywizn + 4 = ?, dokonuje się to wskutek ukośnego ułożenia kręgów, nadmiernie wyprofilowane krzywizny stwarzają niebezpieczeństwo przeciążenia tylnych wyrostków, prawidłowe krzywizny potęgują wydajność pracy statycznej w utrzymywaniu prawidłowej postawy

Rola amortyzacyjna

Ukształtowanie krzywizn

Budowa krążków międzykręgowych

Rola kinetyczna

Lordoza szyjna - znaczna ruchomość we wszystkich kierunkach osiągnięta dzięki wysokim krążkom międzykręgowym

Kifoza piersiowa - mała ruchomość ze względu na połączenie żeber z kręgosłupem, dachówkowaty układ wyrostków kolczystych i kształt wyrostków stawowych (ograniczone skłony w tył, łatwe pogłębianie kifozy)

Lordoza lędźwiowa - duża ruchomość dzięki wysokim krążkom międzykręgowym oraz budowie wyrostków porzecznych i stawowych

Składowe postawy powiązane z kręgosłupem

Głowa - prawidłowe ustawienie warunkują poziome ustawienie oczu, zmysł równowagi

Klatka piersiowa - wzajemne kształtowanie kifozy i wysklepienia klatki piersiowej, mięśnie mające przyczepy na klatce piersiowej mają wpływ na mechanikę oddychania

Obręcz barkowa - jej umiejscowienie, ruchomość i kształt wpływają na kifozę piersiową oraz klatkę piersiową

Obręcz miedniczna - podstawa dla całego kręgosłupa

Stabilizacja postawy

Kręgosłup ze względu na budowę i osadzenie na miednicy, a także ze względu na wpływ statyczny i dynamiczny głowy i kończyn jest tworem mało stabilnym

Stabilizacja czynna

Zapewniana przez napięcie określonych mięśni

1. Mięśnie krótkie międzykręgowe

2. Mięsnie długie ustalające kręgosłup względem miednicy

3. Mięsnie kończyn dolnych ustalające kręgosłup i miednicę wobec podłoża

Powyższy podział stanowi podstawę do doboru ćwiczeń wpływających na kręgosłup

Stabilizacja bierna

Układ kostny

Układ mięśniowy

Musculus erector spinae

Mięśnie krótkie przebiegające pomiędzy potylicą, wyrostkami poprzecznymi, ościstymi, żebrami i kością krzyżową.

Prostuje kifozę piersiową, pogłębia lordozę lędźwiową

Musculus trapezius

Musculi rhomboidei

Muscles serratus anterior

Musculus latissimus dorsi

Musculus pectoralis minor

Musculus pectoralis major

Rola miednicy w kształtowaniu lordozy lędźwiowej

Musculus rectus femoris

Musculus iliopsoas

Musculus quadratus lumborum

Musculus erector spinae

Musculus gluteus maximus et medius

Musculus smitendionosus

Musculus semimembranosus

Musculus biceps femoris, caput longum

Musculus adductor magnus

Musculus rectus abdominis

Musculus obliquus externus et internus, m. transversus abdominis

Fizjologiczne podstawy ruchu korekcyjnego

Założenie - utworzenie czynnej stabilizacji elementów układu ruchu po uprzednim uzyskaniu ich prawidłowego ułożenia w ramach optymalnego zrównoważenia ogólnego

Kość rośnie prawidłowo pod wpływem równomiernie rozłożonych sił nacisku(statycznego i dynamicznego) i pociągania.

Nadmierny nacisk - zahamowanie wzrostu

Nadmierne pociąganie - pobudzenie wzrostu kostnego

Dłużej utrzymująca się asymetria obciążeń powoduje asymetryczny wzrost i utrwalenie wady.

Asymetryczny nacisk wykorzystujemy do korekcji wad już istniejących (gorsety, obuwie)

Wpływ ruchu na kształtowanie się powierzchni stawowych

Dokonywanie wzmacniania na bazie konstrukcji wadliwej prowadzi do utrwalenia wady. Jeżeli wzmacniać to tylko po uprzednim dokonaniu korekcji postawy.

Mięśnie przykurczone, o zbliżonych przyczepach należy ćwiczyć w skurczu niepełnym i pełnym rozciągnięciu

Mięśnie rozciągnięte, o nadmiernie oddalonych przyczepach należy ćwiczyć w skurczu pełnym i rozciągnięciu niepełnym.

Mięsień pracuje, gdy pokonuje jakiś opór, jednym z rodzajów oporu jest siła ciążenia. Siła ta może:

Zwisy - w gimnastyce korekcyjnej czynne, niekiedy mają charakter redresji

Podpory - pionowe i równoległe, pozycje Klappa

Trójtorowość metod korekcji odchyleń

Postawa → zaburzenia funkcjonalne - nawyk nieprawidłowej postawy, która dla dziecka jest stanem normalnym, postawa skorygowana jest zjawiskiem sztucznym, wymagającym wysiłku psychicznego i mięśniowego, istotne jest wytworzenie motywacji u dziecka

→ zaburzenia morfologiczne - dystonia mięśniowa

zespołów współdziałających lub symetrycznych, zaburzenia napięcia więzadeł i torebek stawowych (rozciągnięcie lub wzmożone napięcie), nierównomierne rozłożenie sił pociągania i nacisku w układzie kostnym kręgosłupa (oddziaływanie praw Delpecha-Wolfa)

Stopień zaawansowania wady zależy od barier - nawyku, mięśniowej, torebkowo-więzadłowej i kostnej

→ zaburzenia środowiskowe - wynikające

z wpływu środowiska rodzinnego, szkolnego itp., istotność współpracy z pedagogami i rodzicami

- ważne jest, by korygować wszystkie czynniki wpływające na powstanie wady, jedno lub dwutorowe działania nie spowodują pożądanych rezultatów

Reedukacja posturalna

Fazy

Treść etapów:

- wiedzieć - chcieć - czuć - umieć

Zasady

- przed wzmacnianiem pełna korekcja składowych postawy, w czasie wykonywania ćwiczenia wielkość oporu uzależniona od zdolności utrzymania postawy skorygowanej

- błędem jest wzmacnianie wybranych grup mięśniowych przed opanowaniem przez dziecko umiejętności korygowania błędów - efekt - wzmocnienie postawy nieprawidłowej, czyli jej utrwalenie

Korekcja odchyleń w sferze morfologicznej

wymaga stosowania pozycji i ćwiczeń specjalnie dobranych, angażujących pewne tylko grupy mięśniowe

Pozycje

Naturalna skłonność oddziaływania ruchu w jednym odcinku kręgosłupa na drugi

Pozycje stabilizujące odcinki sąsiednie w stosunku do ćwiczonego

- w przypadku działania na odcinek szczególnie dotknięty wadą, należy ustalić jeden z przyczepów mięśnia lub odcinki sąsiednie, w pozycji korekcji lub hyperkorekcji

- co uzyskuje się za pomocą odpowiedniej pozycji, w której stabilizatorem jest ciężar ciała lub granica ruchomości stawów

- działanie na kręgosłup odbywa się za pomocą sterowania, odcinek kręgosłupa przyległy do pasa sterującego ma tendencję do prostopadłego ustawiania się w stosunku do niego

W płaszczyźnie czołowej efektem sterowania jest boczne wygięcie kręgosłupa, podstawa doboru ćwiczeń asymetrycznych w skoliozach

W płaszczyźnie strzałkowej efektem jest pogłębianie lub spłycanie krzywizn fizjologicznych kręgosłupa

Pozycje Klappa (1906)

Założenia

  1. Każda pozycja zapewniająca układ kręgosłupa równoległy do podłoża eliminuje szkodliwe działanie siły ciężkości

  2. Pozycja w klęku podpartym pozwala na silniejsze działanie w płaszczyźnie czołowej wskutek odciążenia kręgosłupa i rozluźnienia mięśni grzbietu

  3. Silniej działa to na odcinki poddane lordotyzowaniu.

  4. Pozycja w klęku podpartym wpływa korzystnie na funkcję klatki piersiowej i jej układ

  5. Istnieje zależność pomiędzy kątem nachylenia kręgosłupa do podłoża a lokalizacja szczytu wygięcia lordotycznego, w tych pozycjach dokonuje się najskuteczniejsza korekcja w płaszczyźnie czołowej

  6. W pozycjach kyfotycznych istnieje zależność pomiędzy stopniem nachylenia kręgosłupa do podłoża a umiejscowieniem szczytu wygięcia kifotycznego, pozycje te umożliwiają niwelowanie różnic w wysklepieniu żeber w przypadku skoliozy z garbem

W schemacie Klappa nie uwzględniono pozycji „ukłon u japońskiego”

Pozycje korekcyjne i hyperkorekcyjne

Pozycja korekcyjna - oś kręgosłupa powraca do stanu prawidłowego

Pozycja hyperkorekcyjna - kręgosłup ulega nadmiernemu wygięciu w stronę przeciwną

Mięśnie przykurczone pracują w warunkach rozluźnienia, mięśnie rozluźnione pracują przy zbliżeniu przyczepów

Trzony nadmiernie uciskane ulegają pociąganiu i odwrotnie

Ćwiczenia hyperkorekcyjne przeciwwskazane u asteników i w przypadku usztywnienia korygowanego odcinka kręgosłupa - korekcja przenosi się na odcinki sąsiednie, ale nie działa w miejscu wybranym

Pozycje odciążające i obciążające kręgosłup osiowo

Ciężar ciała pogłębia krzywizny i skrzywienia kręgosłupa

Odciążenie wykorzystuje celem uzyskania lepszej korekcji

Pozycje odciążające to te, w których kręgosłup ustawiony jest do podłoża równolegle lub pod pewnym kątem

Konieczność przechodzenia od pozycji odciążających do spionizowanych

Schematycznie:

Ćwiczenia obciążające osiowo nazywamy antygrawitacyjnymi

Można je zacząć stosować, gdy dziecko potrafi utrzymać postawę skorygowaną przez dłuższą chwilę

Wielkość stosowanego w korekcji obciążenia równa się połowie maksymalnego, przy którym dziecko utrzymuje postawę skorygowaną

Ćwiczenia antygrawitacyjne poprzedza się ćwiczeniami elongacyjnymi

Elongację prowadzi się do uzyskania krzywizn fizjologicznych kręgosłupa

Pozycje izolowane i niskie

Nie wszystkie pozycje niskie będą pozycjami izolowanym

W przypadku pozycji gimnastycznej izolacja oznacza rozprzestrzenianie się ruchu do określonego odcinka czy segmentu

Ćwiczenia

Ogólnokształtujące jak na zajęciach WF, ale w postawie skorygowanej celem wyrównania

Dobór pozycji samorzutnie korygujących wadę

Eliminowanie ćwiczeń mogących pogorszyć wadę

Przeplatanie ćwiczeń elementami autokorekcji

Ćwiczenia oddechowe

Ogólne i specjalne

W ramach ćwiczeń ogólnych uczymy prawidłowego oddychania

- torem brzusznym

- torem piersiowym

Nie należy uczyć pogłębionego oddychania w sztucznym rytmie niezgodnego z zapotrzebowaniem tlenowym

Dbamy o prawidłową ruchomość klatki piersiowej

Ćwiczenia swobodne oddechowe są stosowane do zmniejszenia intensywności ćwiczeń korekcyjnych

Ćwiczenia oddechowe specjalne wybiórczo wpływają na proces oddychania

Służą akcentowaniu jednej z faz oddychania bądź uruchamiają wybrany odcinek narządu oddechowego

Stosowane są w sztywnych skoliozach, gdzie uruchomieniu podlega jedynie przepona

Służą do korekcji wad klatki piersiowej o różnej etiologii

Ćwiczenia rozluźniające

Ogólne - polegają na świadomym rozluźnieniu wszystkich mięśni, w przypadku rozluźnienia obejmującego sferę psychiczną mówimy o ćwiczeniach relaksacyjnych lub relaksie

Różne formy relaksu znajdują zastosowanie w sporcie i gabinetach odnowy

Miejscowe - rozluźnienie następuje poprzez ułożenie segmentów tułowia w stosownej pozycji, wykorzystując siłę ciężkości

Do tych ćwiczeń można dołączyć elementy masażu

Wykonujemy je zawsze po serii ćwiczeń izometrycznych

Ćwiczenia specjalne

  1. Ćwiczenia zwiększające ruchomość odcinkową i rozciągające mięsnie przykurczone

  1. Ćwiczenia wzmacniające wybiórczo zespoły mięśni osłabionych

Ćwiczenia zwiększające ruchomość odcinkową

Zastosowanie znajdują w przypadkach odcinkowego zesztywnienia np.: w chorobie Scheuermanna

Przeciwwskazane są przy nadmiernej ruchomości

W skoliozach pomimo zesztywnienia nie stosuje się ćwiczeń zwiększających ruchomość

W czasie ćwiczeń staramy się nie wytwarzać „zawiasów”

Ćwiczenia zwiększające ruchomość odcinkową kręgosłupa przygotowują do reedukacji posturalnej i wzmacniania mięśni w układzie skorygowanym

Wytworzenie nadmiernej ruchomości jest zjawiskiem zdecydowanie szkodliwym

Zalecenia

W przypadku pleców okrągłych wskazane są pozycje Klappa oraz pozycje leżące tyłem z ustabilizowaniem odcinka lędźwiowego podkurczonymi nogami, wykorzystuje się podkładki pod szczyt skrzywienia

Uzupełnienie stanowią ćwiczenia w płaszczyźnie czołowej i porzecznej - skłony w bok i skręty

Ćwiczenia zwiększające ruchomość w stawach barkowych i biodrowych

Przykurcze w stawach barkowym i biodrowym mają związek z ukształtowaniem kręgosłupa

Hyperkyfozie piersiowej towarzyszy przykurcz mięśni piersiowych, hyperlordozie zaś przykurcz w biodrach

Zalecenia

Rozciąganie - oddziaływanie na jeden przyczep, po ustaleniu drugiego

Działanie na oba przyczepy w pozycji rozciągnięcia mięśnia

Siłą rozciągającą jest najczęściej ciężar ciała oraz dobrane przyrządy

Początkowo rozciąga się biernie, potem czynnie

Biernie można rozciągać za pomocą zwisów, wyciągów i redresji lub gorsetów gipsowych

Nauczyciel stosuje tylko zwisy

Ćwiczenia wzmacniające wybiórczo zespoły mięśni osłabionych

Celem ćwiczeń nie jest siła jak w sporcie, lecz wytrzymałość

Zwiększa się napięcie mięsni antygrawitacyjnych poprzez ćwiczenia wzmacniające siłę tych mięsni, umożliwia to utrzymanie prawidłowej postawy

Skurcz izotoniczny - ćwiczenia dynamiczne

Skurcz izometryczny - ćwiczenia statyczne

Odpowiednio dozowany opór zwiększa siłę w obu rodzajach skurczu

Naprzemiennie stosujemy oba rodzaje skurczu, aby nie powstał dług tlenowy, oprócz tego stosujemy ćwiczenia rozluźniające

Opór i czas obciążenia w ćwiczeniach korekcyjnych stosujemy w zależności od uzyskanego poprzednio, skorygowanego ułożenia ciała

Ćwiczenia mięsni grzbietu i obręczy barkowej

Hyperkifoza piersiowa - sterowanie odgórne

Hyperkifoza piersiowa z jednoczesną hiperlordozą lędźwiową

- sterowanie odgórne i oddolne

Regulacja oddychania w czasie ćwiczeń

Ćwiczenia mięsni brzucha

Należy zwrócić uwagę na „kąt pracy kończyn”, tak by dla każdego dziecka krzywizny kręgosłupa miały kształt fizjologiczny, co jest osobniczo zmienne i zależy od iły mięsni brzucha

Kifoza lędźwiowa - kąt pracy kończyn - 0-40˚

Hiperlordoza - kąt pracy kończyn - 40-90˚

Oddychanie w ćwiczeniach mięsni brzucha

Wdech w czasie wznosu nóg, wydech w czasie opustu - hyperlordoza lędźwiowa

Wydech w czasie wznosu, wdech w czasie opustu - kifoza lędźwiowa

Nie ćwiczymy w bezdechu - gwałtowna różnica ciśnień w jamach serca po dokonaniu wdechu

Wyrównywanie ujemnych wpływów środowiska zewnętrznego

Siedzący tryb życia!

24 godzinny system przeciwdziałania wadom postawy

Sen

- prawidłowe łóżko

- czas snu

- pozycja na wznak

Rozruch poranny

Dojście do szkoły

Praca w szkole

Ćwiczenia śródlekcyjne

Lekcje WF w szkole

Zajęcia pozaszkolne

Odrabianie lekcji

Odżywianie

Uwaga! nadwaga !

WADY POSTAWY W PŁASZCZYŹNIE PRZEDNIO TYLNEJ

Plecy okrągłe- dorsum rotundum

W warunkach nieprawidłowych krzywizny kręgosłupa mogą podlegać znacznym zmianom, co może powodować powstanie różnych wad w zależności od:

Plecy okrągłe to pogłębiona kifoza piersiowa, której lokalizacja nie zawsze odpowiada definicji, gdyż kifoza może być wydłużona na odcinek lędźwiowy lub zajmować całą lordozę tworząc kifozę tzw. totalną. Wada ta najczęściej jest kompensowana przez zwiększenie lordozy szyjnej. Dochodzi do rozciągnięcia mięsni grzbietu, przykurczu mięsni piersiowych, barki są wysunięte do przodu a łopatki odstające. Może dochodzić również do zaburzeń w obrębie układu oddechowego i krążenia.

Etiol ogia: - plecy okrągłe wrodzone

Lokalizacja

  1. w odcinku fizjologicznej kifozy - hyperkifoza piersiowa

  2. przemieszczenie szczytu skoliozy w górę lub w dół - kifoza wysoka i niska

  3. obejmować może odcinki kręgosłupa w których normalnie nie występuje - kifoza totalna, połączenia piersiowo-lędźwiowego, kifoza lędźwiowa

Stopień zaawansowania zmian

Należy różnicować kifozę związaną z nawykową zła postawą od pierwotnie patologicznej

Kifoza powstała wskutek nawyku może ulec utrwaleniu

( od funkcjonalnej do strukturalnej)

Trzony kręgowe klinowacieją

Dyski międzykręgowe - krążki ulegają uciskowi w części przedniej

W odcinku piersiowym w naturalny sposób usztywnionym przez żebra zmiany zachodzą szybciej

Hyperkifoza piersiowa

Nadmierne uwypuklenie fizjologicznej skoliozy piersiowej z tendencją do kompensacji w odcinkach sąsiednich

Mięsnie grzbietu głębokie są rozciągnięte i osłabione- mięśnie karku, prostownik grzbietu, równoległoboczne i czworoboczny

Napięte i przykurczone - piersiowe małe i duże, zębaty przedni

Mięsnie grzbietu mogą wtórnie ulegać napięciu w pozycji rozciągnięcia w celu podtrzymania pochylonej sylwetki

Napięty i rozciągnięty może być również mięsień najszerszy grzbietu i dolna część czworobocznego

Skurcz tych mięśni nie jest w stanie skorygować pogłębionej kifozy

Więzadło długie tylne i międzykolcowe i nadkolcowe rozciągnięte, więzadło przednie przykurczone

pogłębienie kifozy powoduje osiadanie żeber - zbliżenie do siebie

Praca mięsni międzyżebrowych w pozycji zbliżenia przyczepów - pozycja klatki piersiowej wydechowa - konsekwencja - niewydolność oddechowa. Wskazane są ćwiczenia oddechowe. Wysunięcie barków do przodu powoduje ucisk obojczyków, co może zaburzyć ich wzrost

Sylwetka dziecka

Ćwiczenia korekcyjne

Główne zadanie to uzyskanie nawyku przyjmowania prawidłowej postawy po uzyskaniu prawidłowych stosunków anatomicznych

Zadania szczególne

  1. rozciągnięcie mięśni przykurczonych, szczególnie piersiowych

  2. zwiększenie siły i wytrzymałości mięśni rozciągniętych (w pozycji zbliżenia przyczepów):

  1. utrzymanie prawidłowej ruchomości kręgosłupa

Dobór ćwiczeń i pozycji wyjściowych

Pozycja wyjściowa bez unoszenia barków i odwiedzenia łopatek

Reedukacja posturalna

Świadomość wady i autokorekcji

Uzyskanie prostowania w szczycie kifozy

Pozycje kontrolne utrudniające utrzymanie poprawnej postawy

Ćwiczenia rozciągające mięśnie piersiowe

Ćwiczenia wzmacniające mięśnie grzbietu i obręczy barkowej

-pozycja wyjściowa - leżenie przodem: odciążenie osiowe, wstępne poprawne ułożenie ciała, naturalne samo oporowanie, możliwość zapewnienia stabilizacji odcinkowej przy różnorodnym usytuowaniu punktów podparcia

Kifoza wysoka z wychyleniem szyi ku przodowi, szczyt kifozy w segmentach górnych piersiowych

- często przebiega z wydłużoną lordozą lędźwiową

- niekiedy z wydłużeniem kifozy na odcinek szyjny

Kifoza niska ze szczytem kifozy w segmentach dolnych piersiowych

- może być wydłużona na odcinek lędźwiowy

- korzystne pozycje Klappa

uwaga - nie pogłębiać lordozy, nie „produkować” kifozy totalnej

Kifoza wydłużona na odcinek lędźwiowy

- może występować kompensacja poprzez pogłębienie lordozy i zwiększone przodopochylenie miednicy

Kifoza totalna - może występować we wczesnym dzieciństwie z powodu krzywicy, często z tyło pochyleniem miednicy, lordoza szyjna pogłębiona

- rozciągnięte i osłabione - mięśnie prostownik grzbietu, równoległoboczne, czworoboczny, czworoboczne lędźwi, biodrowo-lędźwiowe

- przykurczone mięsnie pośladkowy wielki, półścięgnisty, półbłoniasty, prosty brzucha

Cel leczenia - odtworzenie krzywizn fizjologicznych,

- uwaga! plecy płaskie jako skutek hyperkorekcji

- wzmacnianie mięśni brzucha przy oddalonych przyczepach

Postępowanie korekcyjne w zależności od stopnia ruchomości kręgosłupa

Sprawdzenie ruchomości poprzez leżenie i zwis

Stopnie korekcji wady

I stopień - korekcja czynna całkowita

II stopień - korekcja bierna całkowita, korekcja czynna częściowa

III stopień - ani korekcja czynna ani bierna nie jest całkowita

Wymierna ocena poprzez test Schobera

Zwiększenie ruchomości dokonuje się w trzech płaszczyznach

Uwaga ! wadliwa kompensacja

Nie destabilizować dzieci wiotkich

Nie wzmacniać przed korekcją

Kifoza patologiczna wrodzona - wada kostna

Kifoza patologiczna konstytucjonalna - dziedziczna, trudna do korekcji

Kifoza patologiczna nabyta

- kifoza pourazowa w wyniku zmiany kształtu trzonu kręgu

- kifoza krzywicza jako garb krzywiczy, siedzeniowy

- kifoza gruźlicza kątowa najczęściej w piersiowych dolnych

- kifoza młodzieńcza

Kifoza młodzieńcza - choroba Scheuermanna - 3 do 5%

Zaburzenie kostnienia nasad trzonów kręgów po okresie pokwitania, kończy się z ukończeniem wzrostu kostnego, objawy kliniczne pojawiają się później niż morfologiczne, patologia dotyczy również krążków międzykręgowych

Radiologicznie - guzki Schmorla w przedniej i środkowej części trzonów, klinowacenie, objaw Knutssona, pogłębiona kifoza

Klinicznie - pogorszenie postawy, uwypuklenie wyrostków kolczystych, szybsze męczenie w pozycji wyprostowanej, początkowo bezboleśnie, bóle powyżej lub poniżej zmian kostnych po wysiłku ustępujące w odciążeniu

Postać piersiowa, piersiowo-lędźwiowa, lędźwiowa

Leczenie - odciążenie kręgosłupa, ćwiczenia korekcyjne, niekiedy wzmożony reżim dnia, a nawet gorset

WADY POSTAWY W PŁASZCZYŹNIE PRZEDNIO TYLNEJ

Plecy wklęsłe - dorsum concavum

Definicja, etiologia, lokalizacja, stopień zaawansowania

Jest to nadmierne uwypuklenie fizjologicznej krzywizny lędźwiowej mające tendencję do kompensacji, szczególnie w odcinku piersiowym

Przyjmuje się, że kifoza piersiowa jest bez zmian, hyperlordoza jest nie utrwalona, staw biodrowy ma pełen zakres ruchomości, wadę można czynne skorygować

Hyperlordoza lędźwiowa- patologia

Wadzie towarzyszy zwiększone przodopochylenie miednicy

Osłabione i rozciągnięte są mięśnie pośladkowe wielkie, kulszowo-goleniowe mięśnie brzucha, zwłaszcza prosty - część podpępkowa

Nadmiernemu napięciu w pozycji zbliżenia przyczepów ulega mięsień biodrowo lędźwiowy, prosty uda, prostownik grzbietu odcinka lędźwiowego, mięsień czworoboczny lędźwi

Sylwetka dziecka

Ćwiczenia korekcyjne

Zadania szczegółowe

  1. Rozciągnięcie zespołu mięśni nadmiernie napiętych -biodrowo-lędźwiowego, prostownika grzbietu odcinka lędźwiowego i towarzyszących

  2. Zwiększenie siły i wytrzymałości mięśni brzucha, zwłaszcza prostego, pośladkowych wielkich, kulszowo-goleniowych w pozycji zbliżenia przyczepów

  3. Utrzymanie prawidłowej ruchomości kręgosłupa

  4. Wzmocnienie siły mięśni grzbietu odcinka piersiowego (podstawowy warunek czynnego ustalania klatki piersiowej, szczególnie ważny przy wzmacnianiu mięśni brzucha)

Dobór ćwiczeń i pozycji wyjściowych

Reedukacja posturalna

Świadomość wady i autokorekcji

Uzyskanie korekcji w szczycie lordozy

Pozycje kontrolne utrudniające utrzymanie poprawnej postawy

Ćwiczenia rozciągające mięśnie nadmiernie napięte

Dzieci dobrze zbudowane - elementy rozciągania, wzmacnianie mięśni przy oddaleniu przyczepów - biodrowo-lędźwiowy, prosty uda, prostownik grzbietu odcinka lędźwiowego, czworoboczny lędźwi

U dzieci wiotkich głównie elementy wzmacniania, nawet z oporem, również w oddaleniu przyczepów mięśni przykurczonych

Ćwiczenia wzmacniające mięśnie nadmiernie osłabione

Wzmacnia się mięśnie pośladkowe i kulszowo-goleniowe (jeśli nie przykurczone to razem z pośladkowymi)

W tej grupie mięśni przestrzega się pełnej stabilizacji miednicy i nie przekraczania zakresu ruchomości stawu biodrowego

Wzmacnia się również mięśnie grzbietu odcinka piersiowego stanowiące stabilizację klatki piersiowej - przyczep wyjściowy dla pracy mięsni brzucha

Ruchy nóg w korekcji lokalnej kręgosłupa lędźwiowego

U dzieci wiotkich wzmacniamy również prostownik grzbietu odcinka lędźwiowego w oddaleniu przyczepów to jest w korekcji hyperlordozy

Zróżnicowanie postępowania korekcyjnego w zależności od etiopatogenezy, rozległości, lokalizacji i ukształtowania lordozy

Lordoza utrzymywana w łuku przednim - tułów wychylony do tyłu, przeprost w stawach biodrowych, przodopochylenie miednicy nie zwiększone , napięte mięśnie brzucha, rozluźnione i osłabione mięśnie grzbietu, pośladki schowane, hyperlordoza górnego odcinka lędźwiowego

Lordoza utrzymywana w łuku tylnym - sylwetka pochylona do przodu, zgięcie w stawach biodrowych, miednica w przodopochyleniu, mięśnie grzbietu napięte, pośladki wystające, mięśnie brzucha rozluźnione

Lordoza bez zwiększonego przodopochylenia miednicy

Lordoza w łuku przednim - bez pozycji zmniejszających przodopochylenie miednicy, nie należy również zwiększać zakresu ruchu w stawie biodrowym do tyłu

Stosuje się ćwiczenia przywracające zrównoważenie ciała - ćwiczenia mięśni grzbietu w pozycji skorygowanej, ćwiczenie mięśni grzbietu odcinka lędźwiowego w oddaleniu przyczepów, mięśni pośladkowych w oddaleniu przyczepów, mięśni brzucha w zbliżeniu przyczepów

Lordoza niska, krótka

Ćwiczenia połączenia krzyżowo-lędźwiowego zwiększające jego ruchomość, stabilizacja ścisła pozostałych odcinków

Lordoza długa , rozległa

Najczęściej w budowie astenicznej, miednica z tendencją do ustawienia pionowego, dziecko wychylone w przód, ruchy kończyn dolnych odbijają się na nadmiernie ruchomym odcinku piersiowym kręgosłupa

Początkowo kształtuje się kifozę piersiową przy właściwym uruchomieniu połączenia lędźwiowo-krzyżowego

Zróżnicowanie postępowania korekcyjnego w zależności od stopnia ruchomości kręgosłupa w odcinku lędźwiowym i stawu biodrowego

Usztywnienie stawu biodrowego

Przykurcz mięśni biodrowo-lędźwiowego, krawieckiego, naprężacza powięzi szerokiej, przywodzicieli, więzadeł biodrowo-udowego, oraz tkanki łącznej - wznos w tył zachodzi w odcinku lędźwiowym kręgosłupa

Najpierw przywrócenie ruchomości w stawie - potem postępowanie antylordotyczne

Nadmierna ruchomość lordozy lędźwiowej

U dzieci o budowie astenicznej, może nastąpić przeciążenie krążków międzykręgowych

Postępowanie - odtworzenie ruchomości w stawie biodrowym, następnie wzmacnianie mięsni grzbietu i brzucha w pozycji skorygowanej

Usztywnienie lordozy lędźwiowej

Może dotyczyć całej lordozy lub części, stwierdza się w badaniu. Ćwiczenia powinny być zlokalizowane w odcinku usztywnionym, z dokładną stabilizacją odcinków sąsiednich

W przypadku hyperlordoz o długim łuku uruchamiamy odcinek lędźwiowy lordozy

Mięsnie grzbietu odcinka lędźwiowego są wzmacniane w pozycji ich wydłużenia

Lordoza patologiczna wrodzona i nabyta

Spondylolysis, spondylolisthesis - kręgoszczelina, kręgozmyk

Poziomo ustawiona kość krzyżowa o podłożu wrodzonym

Sakralizacja L5, lumbalizacja S1

Nabyta hyperlordoza statyczna Huca u kobiet otyłych z wiotkimi mięśniami brzucha z przodopochyleniem miednicy z wiotkimi mięśniami brzucha i pośladków, usztywnienie lordozy, bóle i upośledzenie funkcji

Nabyta hyperlordoza może być wyrazem kompensacji

Plecy wklęsło-okrągłe

Wyraz kompensacji o dwojakim charakterze

Plecy płaskie

Zjawisko niekorzystne, zmniejsz się funkcja amortyzacyjna, przyspiesz zużycie, możliwość pojawienia się skrzywień bocznych w przypadku braku gorsetu mięśniowego

Pojemność i ruchomość klatki piersiowej są zmniejszone

Występują

BOCZNE SKRZYWIENIA KRĘGOSŁUPA- scoliosis

Definicja

Skolioza to boczne skrzywienie kręgosłupa charakteryzujące się deformacją w trzech płaszczyznach czołowej, strzałkowej i poprzecznej, będące chorobą ogólnoustrojową, przebiegającą z zaburzeniami biochemicznymi i prowadzącą do szeregu zmian wtórnych w narządach ruchu, układach: oddechowym i krążenia.

Ocenia się występowanie skoliozy na 4 do 14% uczniów w wieku 10-14 lat. W grupie uczniów 11-12 letnich skoliozy występują równie często, w grupie wiekowej 14 lat dziewczynek jest 5 razy więcej, co świadczy o znaczeniu żeńskich hormonów płciowych w progresji skrzywienia. Ze względów praktycznych i klinicznych oddzielamy skoliozy funkcjonalne od strukturalnych.

Skolioza funkcjonalna

Skolioza strukturalna

Etiologia i podział skolioz

I. Skoliozy funkcjonalne (wady postawy, skrócenie kończyny, skrzywienia reflektoryczne, bólowe)

II. Skoliozy strukturalne

  1. Kostnopochodne - osteopatyczne

    1. wrodzone (kręg klinowy, zrost żeber, kręcz szyi, zespół Sprengela)

    2. torakogenne (ropniak opłucnej, torakoplastyka)

    3. inne kostnopochodne (zespół Morquio i in)

  2. Nerwopochodne - neuropatyczne

    1. wrodzone

    2. po poliomyelitis

    3. inne nerwopochodne (nerwiako-włókniakowatość Reclinghausena, porażenia spastyczne, ataksja Friedreicha)

  3. Mięśniopochodne - miopatyczne

    1. wrodzone

    2. dystrofie mięśniowe

    3. inne mięśniopochodne

  4. Skoliozy idiopatyczne, czynnik etiologiczny nieznany - najliczniejsze 80-90% wszystkich skolioz

Skoliozy idiopatyczne

U dzieci z wczesną postacią skoliozy - niedobór masy i wzrostu, obniżenie przemiany materii, podniesione stężenie cholesterolu we krwi

U dzieci ze skoliozą - ujemny bilans azotowy, zwiększony katabolizm białek, nadmierne wydalanie aminokwasów w moczu, nieprawidłowa przemiana aminokwasów zawierających siarkę - cysteina, metionina, tauryna. W okresie progresji - zwiększone stężenie α¹-globulin, heksoz związanych z białkiem, glikoprotein we frakcji α¹-globulinowej. Znaczenie czynnika genetycznego - dziedziczenie dominujące lub wieloczynnikowe

Patogeneza i patomechanika

Czynnik etiologiczny - zapoczątkowuje powstanie skrzywienia

Czynnik biomechaniczny - wspólny dla wszystkich skrzywień, działa zgodnie z prawami grawitacji i wzrostu - steruje rozwojem skoliozy

Istotne znaczenie działania siły ciężkości wzdłuż osi długiej kręgosłupa na rozwój skoliozy

Zaburzenie w chrząstkach nasadowych, żebrach i więzadłach kręgosłupa - aparat bierny

Zaburzenie równowagi mięśniowej - aparat czynny

Zmiany w EMG - pierwotne czy wtórne?

Zaburzenie równowagi nerwowo- mięśniowej niewątpliwie przyczynia się do postępu skrzywienia

Wskutek zaburzenia równowagi wewnętrznej kręgosłupa powstaje boczne wygięcie- wygięcie pierwotne - curvatura primaria - zwężenie krążków międzykręgowych po stronie wklęsłej, utrata ich elastyczności. Jednocześnie wzmożenie potencjałów czynnościowych mięśni po stronie wypukłej

Potem dołączenie zmian strukturalnych - zgodnie z prawem Delpecha-Wolffa kręgi rosną wolniej po stronie wklęsłej gdzie są bardziej obciążone niż po stronie wypukłości.

Krążki międzykręgowe ulegają degeneracji

Wraz z wygięciem bocznym powstaje rotacja wzdłuż osi kręgosłupa i skręcenie(torsja) kręgów wskutek ich zniekształcenia. Zburzenie statyki tułowia powoduje reakcję wyrównawczą

Powyżej i poniżej wygięcia pierwotnego powstają wygięcia wtórne - wyrównawcze - curvaturae secundariae

1. Małe wygięcia wtórne stanowiące tylko połowę łuku typu powrotu do prostej wg Fergusona - powyżej i poniżej pierwotnych wygięć podwójnych. Oba wygięcia pierwotne są na ogół równej wielkości skierowane przeciwnie i kompensują się wzajemnie

2. Stosunkowo duże wtórne wygięcia powyżej i poniżej wygięcia pierwotnego spełniają zadanie wyrównania, czyli kompensacji skrzywienia. Rzadko osiągają wielkość wygięcia pierwotnego. Niekiedy powyżej i poniżej wygięć wyrównawczych mogą pojawić się wygięcia typu powrotu do prostej

Kompensacja

Kompensacja (wyrównanie) ma znaczenie dla wyglądu osoby ze skoliozą, statyki i równowagi ciała, a także również dla progresji skoliozy

Skolioza jest skompensowana, gdy

Samoistnie kompensacja występuje w 30% skrzywień kręgosłupa. Można ją również uzyskać poprzez odpowiednie ćwiczenia kompensacyjne

Przy braku kompensacji

Stopień kompensacji zależy od stosunku wygięć pierwotnych do wygięć wtórnych. Kompensacja jest zupełna, gdy suma kątów i długość obu wygięć wtórnych równa się wielkości wygięcia pierwotnego

Kompensacja nie może się rozwinąć, gdy:

      1. wygięcie pierwotne jest tak długie, że pozostałe części kręgosłupa są zbyt krótkie do wytworzenia wygięć wtórnych odpowiedniej wielkości i długości

      2. część wyrównawcza nie posiada odpowiedniej giętkości

      3. pomimo wystarczającej długości i giętkości części wyrównawczych kręgosłupa nie ma reakcji kompensacyjnej

Patologia, stopień zaawansowania

Zmiany patologiczne

Kręgosłup -kręgi mają kształt klinowaty lub trapezoidalny, niższe po stronie wklęsłości skrzywienia

Kręg zwraca się swoim trzonem w stronę wypukłości skrzywienia, a łuk wraz z wyrostkami w stronę wklęsłości

Zniekształcenie wynikające z obrotu struktur nazywa się torsją

Trzon nie jest owalny, lecz jajowaty zwrócony szerszym biegunem ku wypukłości

Stawy międzykręgowe ulegają zużyciu, a nawet następuje wewnątrz nich zrost kostny lub włóknisty

Krążki międzykręgowe ulegają zwłóknieniu, asymetrycznemu zwężeniu. Więzadła kręgosłupa pogrubiałe po stronie wklęsłości, rozciągnięte i ścieńczone po stronie wypukłości

Więzadła niekiedy ulegają skostnieniu, powodując naturalne usztywnienie na szczycie wygięcia, co może mieć znaczenie w terapii

Mięśnie przykręgosłupowe początkowo obkurczone po stronie wklęsłości a rozciągnięte po stronie wypukłości

W EMG zwiększone potencjały po stronie wypukłości

W miarę postępu deformacji mięśnie te ulegają atrofii, po stronie wklęsłej obkurczaniu i zwłóknieniu

Klatka piersiowa - wskutek rotacji kręgów żebra przesuwają się do tyłu po stronie wypukłości wygięcia, a do przodu po stronie wklęsłości. Po stronie wypukłej żebra ulegają zaostrzeniu i wytwarza się uwypuklenie zwane garbem żebrowym

Płuco po stronie wypukłości zostaje uciśnięte, mogąc nawet ulec marskości - nie bierze wtedy udziału w procesie oddychania. Po stronie wklęsłej skrzywienia płuco ulega rozedmie zastępczej. Pojemność życiowa płuc zmniejsza się

Serce i duże naczynia są przemieszczone, co może zaburzać ich funkcję. Zebra po stronie wklęsłości mogą zachodzić na miednicę, przepona obniża się kompensująco, co powoduje zmniejszenie pojemności jamy brzusznej i ucisk na narządy

Skolioza lędźwiowa - powoduje powstanie garbu lędżwiowego oraz powoduje zmiany w obrębie miednicy. Rotacja trzonów i wyrostków powoduje uwypuklenie wału mięśniowego po stronie wypukłości skrzywienia. Nieprawidłowa konfiguracja L5 decyduje o zniekształceniu miednicy

1. V kręg jest częścią wygięcia - klinowaty, dolna powierzchnia skośna - miednica niesymetryczna i skręcona, po stronie wypukłości obniżona, wysunięta bok i zrotowana do tyłu

2. V kręg przejściowy- skolioza paradoksalna - zmiany jw. miednica obniżona wysunięta w bok i zrotowana ku tyłowi po stronie wklęsłości skrzywienia

Identyfikacja wygięć pierwotnych

Istotna dla leczenia - zatrzymanie postępu skrzywienia pierwotnego, przy zachowaniu kompensacji przez wygięcia wtórne

Jeśli trzy wygięcia to środkowe jest pierwotne

Jeśli cztery to dwa środkowe są pierwotne

Wygięcie pierwotne ma kształt zbliżony do odcinka koła, Luk jest regularny i równy w obu połowach

Wygięcie pierwotne jest największe i najbardziej utrwalone - najmniej podatne na korekcję

Wygięcie pierwotne wykazuje większe zmiany strukturalne niż wygięcia wtórne

przy pochyleniu do przodu zwiększa się garb żebrowy lub wał lędźwiowy po stronie wypukłej wygięcia pierwotnego

Jeśli przesunięcie tułowia to w stronę wypukłości wygięcia pierwotnego

Radiologiczne określenie rozległości i wielkości wygięć bocznych

Cobb i Ferguson

Zdjęcie AP

Kręg szczytowy - poziomy ale zdeformowany

Kręgi końcowe - najmniej zdeformowane a najbardziej ustawione skośnie

Dolna powierzchnia kręgu poniżej końcowego odchyla się w stronę przeciwną

Krążek międzykręgowy może być zwężony po stronie wypukłości

Można mierzyć stopień sklinowacenia lub rotacji umownym wskaźnikiem +, ++, +++.

Typy skolioz według lokalizacji i chronologii

Typy lokalizacyjne - podział według wygięcia pierwotnego

Pierwotne skrzywienie piersiowo-szyjne

Wygięcie pierwotne w górnej części piersiowej - D1-D5

Szczyt wygięcia D3, wypukłością zwrócone w lewo

Wygięcia wtórne w części szyjnej i dolnej piersiowej

Rzadki typ skrzywienia, szpecący, wysoki garb żebrowy

Bark po stronie skrzywienia uniesiony do góry i wysunięty do przodu

Pierwotne skrzywienie piersiowe najczęstszy typ - 25-58% skolioz, wygięcie pierwotne zlokalizowane - D6-D12

Szczyt wygięcia D9, wypukłością zwrócone zazwyczaj w prawo, dolne wygięcie wyrównawcze L1-L4, górne D1-D65

Duże zeszpecenie, garb żebrowy, niewystarczająca kompensacja

W dużych skrzywieniach niewydolność oddechowa, nawet porażenia kończyn, największa skłonność do progresji

Pierwotne skrzywienie piersiowo-lędźwiowe

Wygięcie pierwotne D7,8-L1,2

Niższa lokalizacja, wypukłość najczęściej w lewo, jeszcze gorsza kompensacja niż w skrzywieniach piersiowych

Pierwotne skrzywienie lędźwiowe

Wygięcie pierwotne D11,12-L3,4, wypukłość najczęściej w lewo, wygięcie wyrównawcze poniżej L4-L5, główne wygięcie wyrównawcze D4-D10

Pojawia się późno, u dziewcząt po 13 roku życia, rzadko osiąga wysokie wartości i mało szpeci sylwetkę

Dolegliwości bólowe przed 20 rokiem życia

Pierwotne skrzywienie piersiowe i lędźwiowe

Wygięcie piersiowe w prawo D5,6-D11,12, lędźwiowe w lewo D11,12-L3,4, skrzywienia są równej wielkości i równoważą się, kompensacja dobra, wygląd dziecka lepszy od rtg, skrzywienie może pojawiać się w każdym wieku dziecka

W związku z operacyjnym leczeniem skolioz King i Moe wprowadzili nową klasyfikację lokalizacyjną skolioz

King I - pierwotne skrzywienie lędźwiowe lewostronne

i duże skrzywienie wtórne piersiowe prawostronne

King II - fałszywe podwójne skrzywienie piersiowe

i lędźwiowe (skrzywienie wtórne lędźwiowe lewostronne), należy je odróżnić od pierwotnego prawdziwego skrzywienia piersiowego i lędźwiowego

King III - skrzywienie piersiowe pierwotne prawostronne

King IV - skrzywienie piersiowo-lędźwiowe prawostronne o

długiej krzywiźnie obejmującej kręg L4

King V - podwójne skrzywienie piersiowe - górne

prawostronne D2-D5, dolne lewostronne D6-D12

Typy chronologiczne dotyczą tylko skolioz idiopatycznych. James podzielił te skoliozy na trzy typy chronologiczne

Typ niemowlęcy (scoliosis infantilis) - skrzywienie pojawia się przed trzecim rokiem życia (6-24 miesiąc), dotyczy chłopców, przeważnie lewostronne, czasami podwójne piersiowe i lędźwiowe. Ze względu na rokowanie wyróżniamy

Różnicowanie wg Metha'y

Typ dziecięcy - (scoliosis iuvenilis) pojawia się pomiędzy 3 a 10 rokiem życia, najczęściej w 5-8 r.ż., jest podobna do młodzieńczych, rokowanie gorsze ze względu na długi okres progresji

Typ młodzieńczy - (scoliosis adolescentium) pojawia się pomiędzy 10 a 14 r.ż., jest najczęstsze i najbardziej charakterystyczne dla skolioz idiopatycznych

Przebieg kliniczny skoliozy i rokowanie

Skolioza najczęściej pojawia się w okresach przyspieszonego wzrostu: 6-24 miesiąc, 5-8 rok życia, 11-14 rok życia

Skolioza powiększa się wraz ze wzrostem dziecka, wyraźnie dostrzegalna powyżej 30˚

Największe powiększanie skrzywienia w okresie skoków wzrostowych, szczególnie pokwitaniowych - dziewczęta 11-15, chłopcy 13-16 r.ż. Szybszy rozwój skoliozy w skrzywieniach piersiowo-lędźwiowych i piersiowych, wolniejszy w lędźwiowych i podwójnie pierwotnych

U dzieci niedożywionych i z odwapnieniem kości progresja szybsza. Im wcześniej pojawia się skrzywienie tym końcowa deformacja większa, skrzywienia niemowlęce osiągają niekiedy znaczne wartości kątowe, mają tendencję do szybszego pogłębiania

W przypadku dużych zmian w odcinku piersiowym może dochodzić do niewydolności krążeniowo-oddechowej

Czynny postęp deformacji ustaje w okresie ukończenia wzrostu kostnego - dotyczy to skrzywień małych i umiarkowanych, duże skrzywienia progresują przez całe życie (okres porodów, menopauza). Nie jest to czynny postęp, raczej mechaniczne zapadanie krzywizn

Wcześnie (20 r.ż.) pojawiają się bóle, ograniczenie ruchomości, zmiany zwyrodnieniowe dotyczą głównie odcinka lędźwiowego kręgosłupa

Wiek kostny ustalamy testem Rissera:

0 - brak jądra kostnienia

1 - jądro kostnienia pojawia się w okolicy kolca biodrowego przedniego górnego

2 - apofyza widoczna wzdłuż ½ - ¼ talerza biodrowego

3 - apofyza dochodzi do kolca biodrowego tylnego górnego

4 - apofyza zrasta się z talerzem biodrowym

5 - całkowity zrost apofyzy z talerzem biodrowym

Leczenie skolioz

Przy znanym czynniku etiologicznym np.: skolioza funkcjonalna leczymy przyczynowo i całkowite wyleczenie jest możliwe - wyrównanie skrócenia kończyny, usunięcie przykurczu, usunięcie kręczu szyi itp.

Skoliozy idiopatyczne oraz takie, w których znamy czynnik, ale nie możemy na niego wpłynąć, są trudne do leczenia

Leczenie powinno być prowadzone w sposób ciągły i planowy, jakiekolwiek fragmentaryczne wkraczanie może przynieść nieodwracalne szkody

W postępowaniu ogólnym dbamy o przestrzeganie zasad higieny życia, usuwanie czynników szkodliwych, dobre odżywienie, gimnastykę leczniczą:

-kondycyjną

-oddechową

-posturalną

Cele leczenia

        1. usuniecie lub zmniejszenie deformacji

        2. utrwalenie uzyskanej korekcji

        3. zatrzymanie postępu zniekształcenia

Dziecko ze skoliozą powinni leżeć poza spoczynkiem nocnym 2-3 godziny dziennie - efekt odciążenia

Ćwiczenia antygrawitacyjne

Wyciągi przed leczeniem operacyjnym lub gorsetem Milwaukee

Rozciąganie i rozluźnianie kręgosłupa bez ćwiczeń wzmacniających może przyspieszyć progresję skrzywienia

Gorsety

Milwaukee

Boston

Lyon-Stangara

Cheneau

Do ukończenia wzrostu kostnego

Gimnastyka korekcyjna w skoliozach idiopatycznych

Usunięcie przykurczów i różnic długości kończyn, które mogą występować niezależnie od skoliozy

Bardzo ważne wyważenie ilości ćwiczeń zwiększających ruchomość odcinkową a ćwiczeń wzmacniających odpowiedzialnych za czynną stabilizację

Rozwiązaniem kompromisowym jest zastosowanie odpowiedniej ilości ćwiczeń oddechowych, zwłaszcza zwiększających ruchomość klatki piersiowej oraz pozycja wdechowa przy ćwiczeniach mięśni grzbietu

Uwaga! intensywny głęboki wdech uruchamia mięśnie dodatkowe oddechowe, co utrudnia korekcję wstępną w ćwiczeniu

Zgranie faz oddychania z ćwiczeniem

Swobodny wydech - rozluźnienie mięśni

Przybranie skorygowanej postawy

Utrzymanie skorygowanej postawy - próba elongacji - wdech

W czasie szczytu wdechu - oporowanie

Rozluźnienie ze swobodnym wydechem

Elongacja powoduje zmniejszanie wygięć fizjologicznych - trudne do uniknięcia zło

W ostatnich latach na świecie stosuje się ćwiczenia symetryczne uzupełnione, przy fachowości prowadzącego, przez elementy asymetrii

Ćwiczenia asymetryczne możliwe tylko do zastosowania przy zastosowaniu indywidualnym

W zajęciach grupowych skupiających przypadki niejednorodne pod względem rozwoju wady, a takich jest większość, jedyną metodą postępowania są ćwiczenia symetryczne prowadzone w ten sam sposób jak dla wad postawy w płaszczyźnie przednio-tylnej

Kinezyterapia równocześnie z leczeniem gorsetem

Zadania:

  1. Utrzymanie korekcji uzyskanej dzięki stosowaniu gorsetu

  2. Utrzymanie ruchomości klatki piersiowej i prawidłowego toru oddechowego

  3. Utrzymanie siły mięśniowej, zwłaszcza mięśni brzucha

  4. Utrzymanie zakresu ruchu, także w stawach kręgosłupa

  5. Utrzymanie sprawności funkcjonalnych osiągniętych przed założeniem gorsetu

Gimnastyka korekcyjna w skoliozach funkcjonalnych

Usunięcie przykurczów i różnic długości kończyn

Ćwiczenia korygujące wadę postawy

Dopuszczalne ćwiczenia asymetryczne poprzedzające ćwiczenia reedukacji posturalnej - indywidualnie

Reedukacja posturalna uprzedzona przez poziome ustawienie miednicy (dzieci ćwiczą w butach wyrównujących długość kończyny lub po ćwiczeniach usuwających asymetryczny przykurcz mięśni wpływających na ustawienie miednicy)

Leczenie operacyjne

Obecnie nie stosuje się w przygotowaniu gorsetów gipsowych, powodowały szereg powikłań - odleżyny, ograniczenie wydolności oddechowej, odwapnienie kości

W przygotowaniu - wyciągi Cotrela, intensywny trening wydolnościowy, ćwiczenia ogólne

Wiek 13-15 lat - minimalna utrata korekcji

Niekiedy wcześniej przy dużej progresji, bez spondylodezy

Powyżej 50˚stopni skrzywienia

Stymulacja

Metoda LESS (lateral electrical surface stimulation)

Skrzywienia kostnopochodne kręgosłupa wrodzone

(scoliosis congenita osteogenes)

Czynnik genetyczny

Klasyfikacja

    1. wady segmentacji kręgosłupa

    2. wady w budowie kręgów

Ad a. Jednostronny brak segmentacji (10%) - scoliosis congenita - kyphosis congenita - lordosis congenita

Obustronny brak segmentacji (3%) - blok kręgowy

Ad b. Kręgi połowicze (33%), podwójne - kręgi motyle

Kręgi klinowe

Postacie mieszane (10%), towarzyszące zespoły - Klippela-Feila i Sprengela

Obecnie uważa się, że 75% tych skrzywień progresuje

W 10-20% współistnieją wady innych narządów - najczęściej wady wrodzone rdzenia kręgowego i układu moczowego, U dzieci ze skrzywieniem piersiowym diastomatomyelia - rozdwojenie rdzenia i wady serca, w odcinku lędźwiowym - brak nerki, wodonercze, podwójną pochwę, wady pęcherza, myelodysplasia i myelomeningocoele

Leczenie operacyjne z mniejszym efektem niż w skoliozach idiopatycznych

Skrzywienia porażenne kręgosłupa

Nerwopochodne i mięśniopochodne - leczenie jak w skoliozach idiopatycznych

Skoliozy w nerwiako-włókniakowatości Reclinghausena

Scoliosis idiopatica i dystrophica

W skoliozach dystroficznych - krótki i ostry łuk skrzywienia z dużym garbem żebrowym, trzony kręgowe w kształcie muszli, wrzecionowato poszerzone wyrostki poprzeczne, poszerzenie kanału kręgowego i otworów międzykręgowych

WADY KOŃCZYN DOLNYCH

- kolano koślawe

Definicja

Kolano w stosunku do uda jest fizjologicznie koślawe - do 10˚

Uważa się koślawość za nieprawidłową, czyli można mówić o koślawości kolan, gdy odcinek obwodowy goleni jest oddalony od osi środkowej ciała a odległość między kostkami wewnętrznymi wynosi więcej niż 5 cm.

Etiologia i podział

Wyróżniamy koślawość