WYKŁADY
STORCZYKI Rodzina: Orchidaceae-Storczykowate.
Ok 30 tys gat storczyków. Występuja na całej kuli ziemskiej z wyjątkiem stref arktycznych i bardzo zimnych. W warunkach naturalnych nawet 49 gat storczyków. Pochodzenie tropikalne rejony Ameryki Połudn, Afryka, Azja.
PAPHIOPEDILUM PIFITZ-PAFIOPEDILUM, SABOTEK- ojczyzną są subtropikalne i tropikalne rejony Azji i Afryki; kwiaty pojedyncze, barwy zielonej, żółtej lub brązowej w różnych odcieniach.
Gatunki i odmiany:
Paphiopedilum callosum-liście jasno zielone z ciemnymi plamami, ø 10 cm osadzone na pędzie dł 25-35 cm, warżka brązowopurpurowa, kwitnie III-IV.
Paphiopedilum fairieanum-liście zielone, kwiaty ø 6 cm, osadzone na pędzie dł 15-20 cm, warżka zielonoczerwona z purpurowymi żyłkami, kwitnie VII-IX.
Paphiopedilum hirsutissimum-zielone liście z ciemnym marmurkowym rysunkiem, kwiaty ø 12 cm, kwitnie IV-VI.
Paphiopedilum insigne-kwiaty ø 8-10 cm, warżka zielonożółta, kwitnie X-XII.
Paphiopedilum viltosum-kwiaty ø 15 cm na pędzie dł 25-30 cm, warżka brązowożółta z jaśniejszymi żyłkami, kwitnie XI-V.
Wymagania: szklarnie stare, małe, niezbyt jasne; 16 godz dzień; natężenie światła: rośliny młode 2500 lx, rośliny kwitnące 7500 lx. W okresie spoczynku chłodno, sucho i dużo światła. Wysokie wymagania co do wilgotności powietrza w okresie spoczynku, zmniejsza się wilgotność tylko u gatunków uprawianych w szklarniach o niskiej i umiarkowanej temp.
Temperatura:
Nazwa |
Lato |
Zima |
||
P. insigne |
dzień |
noc |
dzień |
noc |
|
16-20* |
13* |
13-16* |
10* |
P. fairerum P. hirsutissimum P. villosum |
18-24 |
16-18 |
16-21 |
13-16 |
P. callosum |
Dzień: 20-25 Noc: 18-20 |
|||
Rozmnażanie:
1) Wegetatywne-przez podziała roślin (rzadko) na 2 części (mc po kwitnieniu)
2) Generatywne-nasiona dojrzewają ok 12 mcy; pożywka Thomale; pH 5-5,5; kiełkują po 6-8 tyg; kwitną po 4-5 latach.
Podłoże:
-uprawa na parapetach w warstwie wilgotnego torfu
-torf wysoki+kora sosnowa+perlit w równych objętościach lub kora+torf+liście bukowe 2:2:1; zwietrzała glina jako dodatek; pH 5-6
-0,5-0,75 kg nawoz wieloskładn/m3
-nawożenie pogłówne bardzo ograniczone, raz na 4 tyg.
Zbiór kwiatów: kwiaty w pełni rozwinięte lub w kilka dni później; trwałość 4-6 tyg.
PHALANEOPSIS-FALENOPSIS-ojczyzną są Indie, Archipelag Malajski, Filipiny, Północna Australia, Egipt. Rośnie pionowo do góry, pęd skrócony, płatki-białe, różowe, nakrapiane, z rysunkiem, liście-szerokie, owalnego kształtu, skrócony pęd, kwiatostan-groniasty, kwiaty-o szerokich płatkach, warżka w kształcie kotwiczki.
Gatunki:
-Phalaneopsis anabilis-o białych kwiatach, ø 10 cm, po 6-16 na pędzie dł 40-70 cm, kwitnie X-I.
-Phalaneopsis schileriana-lilioworóżowe kwiaty, ø 5 cm na rozgałęziającym się pędzie dł 1 m. Kwitnie II-V.
-Phalaneopsis violacea-o fioletowych kwiatach, ø 6-8 cm, po 2-4 na krótkim pędzie, kwitnie V-VI.
Wymagania: szklarnie ciepłe dobrze wietrzone; światło: siewki 1000 lx przez 12 godz w dzień, rośliny kwitnące 7500 lx przez 9 godz w dzień; temperatura: dzień 24*, noc 18* (nie może spaść poniżej 15*); wilgotność 80 %.
Rozmnażanie:
1) Generatywne-nasiona dojrzewają 7 mcy; pożywka Knudsona z dodatkiem witamin; podłoże dla siewek;torf wysoki+rozdrobniony styropian; pH 6,5; temp 20*; doświatlanie XI-II; kwitnie po 2-4 latach.
2) Wegetatywne:
-z pąków śpiących na pędzie kwiatostanowym powstają pędy, które po odcięciu i ukorzenieniu uprawia się jak siewki
-mnożenie in vitro.
Podłoże: substrat torfowy z domieszką (20-25 %) rozdrobnionego styropianu lub mieszanka torfu wysokiego z korą sosnową i perlitem 1:1:1, pH 4,5-5; p II-poł X silne cieniowania; nawożenie pogłówne NPK.
Zbiór kwiatów: przy rozwiniętych wszystkich kwiatach, pędy tnie się nad 1 lub 2 pączkiem, z którego wybija nowy pęd kwitnący w późniejszym terminie; trwałość bardzo duża-kilka tygodni.
CATTLEYA-KATLEJA `KRÓLOWA STORCZYKÓW'-ojczyzną jest Ameryka Zwrotnikowa. Epifit (rośnie na drzewach) o wzroście sympodialnym (wzrost kontynuowany jest przez pąki boczne znajdujące się u podstawy pędu). Pseudobulwa homoblastyczna-powstaje z kilku międzywęźli-jest owalna lub wydłużona, na jej szczycie wyrastają 1 lub 2 skórzaste liście i pędy kwiatowe lub kwiatostanowe (grono) otoczone pojedynczą płaską pochwą ochronną. Kwiaty duże (ø 4-25 cm), wonne o barwie od białej do różowej z kontrastowo wybarwioną warżką (dolny listek okółka wewn).
Gatunki i odmiany: Grupy uprawowe:
-kwitną od k lata do XII, kwiaty średniej wielkości, dość liczne do 6 na pędzie-Cattleya bowryngea, doriana, grannulosa, intermedia oraz ich mieszańce
-kwitną zimą i wiosną, kwiaty duże 2 lub 3 na pędzie-labiata, mosslae, percivaliana, trianae i ich mieszańce.
Wymagania: szklarnie jasne, o dużej kulturze, wietrzniki; 16 godz, fotoperiod; natężenie światła uzależnione od fazy wzrostu; siewki po skiełkowaniu opt 2000 lx, a po pikowaniu 4000 lx; młode rośliny uprawiane w doniczkach ø 4 cm 6000-15000 lx, a przesadzone do doniczek o ø 8 cm 15000-25000 lx; starsze kwitnące ok 50000 lx. Temperatura: młode rośliny intensywnie rosnące w 22*; starsze opt temp dnia 18-25*, w nocy 17-18* i zależy od pory roku. Wilgotność powietrza w szklarni: w okresie intensywnego wzrostu (III-VIII) 70-80 %, w okresie spoczynku (XI-I) dość suche powietrze.
Rozmnażanie:
1) Wegetatywne:
-podział roślin na części zawierające po 3 pseudobulwy (w szklarni, temp 22*, zraszanie i cieniowanie roślin)
-mnożenie in vitro-przez pobieranie pączków śpiących lub przez nasiona.
2) Generatywne-sztuczne zapylenie w celu uzyskania nasion, nasiona bezbielmowe, owoc torebka, dojrzewa 9-12 mcy
-metoda symbiotyczna-grzyby z rodzaju Rhizoctinia
-metoda asymbiotyczna
Podłoże i pielęgnacja: nierozłożona kora+torf wysoki+liście bukowe 1:1:1 lub kora+torf wysoki. Nawożenie III-IX słabymi roztworami o stężeniu 0,05-0,1 %, III-V.
Zbiór kwiatów: pędy ścina się, gdy wszystkie kwiaty w kwiatostanie są otwarte; kwiaty cięte zbyt szybko więdną; rośliny z krótkimi pseudobulwami i twardymi jasnozielonymi liśćmi dają dużo kwiatów o dobrej jakości.
CYBIDIUM-CYBIDIUM-ojczyzną jest połudn-wszchodnia Azja i Australia. Epifity, w ojczyźnie ma ciepły dzień ale zimne noce, rzadziej neofity (rośnie na ziemi). Pseudobulwa homoblastyczna. Liście długie, wąskie, skórzaste. Liczne kwiaty barwy białej, żółtej, różowej, brązowej lub purpurowej o różnych odcieniach, zebrane w długie grona są osadzone na sztywnej łodydze. Warżka w kształcie łódki.
Gatunki (różnią sie porą kwitnienia-od jesieni do wiosny): tracyanum X-XI; giganteum XI-XII; lowerianum.
Wymagania: szklarnie ogrzewane lub nieogrzewane; 16 godz w dzień; natężenie światła: siewki 8000 lx, rośliny kwitnące 15000 lx, odmiany wcześnie kwitnące od X doświetla się od godz 6-20tej z wyjątkiem godz południowych w słoneczne dni. Temperatura: młode rośliny 15-20*, kwitnące 10-15*, w nocy niezależnie od pory roku 10-13*. Wilgotność 60-80 %. Do podlewania woda o pH 6-6,8 o temp 15-20*.
Rozmnażanie:
1) Wegetatywne:
-podział roślin podczas przesadzania, rośliny kwitną po 2-3 latach
-mnożenie in vitro.
Podłoże i pielęgnacja: uprawia się na zagonach lub w kontenerach; kora sosnowa+słabo rozłożona ziemia liściowa+torf wysoki+piasek 5:2:2:1 lub 60 % kory+35 % torfu wysokiego+5 % .......; pH 4,6-6.
Zbiór kwiatów: duża trwałość kwiatów, w wazonie 4-6 tyg.
ĆWICZENIA
PODZIAŁ STORCZYKÓW:
I ze względu na sposób życia:
1) nadziemne-semifity, rosnące w ziemi
2) na drzewach -epifity
3) na skałach-litofity
4) zarówno na ziemi lub epifity -semifity
II ze wzgl na charakter wzrost:
1) monopodialne (Phalaneopsis Vanda)-oś główna kontynuuje wzrost dzięki pąkowi szczytowemu
2) sympodialne (Cattleya, Cymbidium)-wzrost kontynuowany przez pąki boczne wyrastające u podstawy pędu. Najdłuższą część osi pędu stanowi pełzające kłącze. U wielu gatunków epifitycznych z tej grupy łodyga przekształca się w pseudobulwę.
Pseudobulwa-zgrubiała łodyga:
-heteroblastyczna-powstaje ze zgrubienia 1 międzywęźla
-homoblastyczna-ze zgrubienia kilku międzywęźli.
III ze względu na sposób odżywiania:
-autotrofy-samożywne
-heterotrofy-żyją dzięki symbiozie z grzybami
-miksotrofy-czasem żyją w symbiozie, ale czasem są samowystarczalne (ok 80 %), zależy od fazy rozwoju
Kwiaty storczyków: wyrastają pojedynczo, albo zebrane są w kwiatostany typu grona, wiechy lub kłosa.
-u monopodialnych-na pędzie w kątach liści, obcinamy pod ostatnim kwiatostanem.
-u sympodialnych-kwiatostany wyrastają różnie (na szczycie pędu, od podstawy lub z kątów liści)
Typy kwiatów:
-monandryczny- 1pączkowy-1 pręcik przekształcony na pylnik, 2 przekształcone w prątniczki
-diandryczny- 2pręcikowy-2 pręciki mają pyłek a 1 przekształcony w prątniczkę.
Budowa kwiatu storczyka: okwiat składa się z 6 płatków (3 w okółku wewn+3 w okółku zewn); 1 płatek wewn→warżka (lądowisko dla owadów, ma je przywabiać. Zamiast 6 pręcików jest 3. Prętosłup-przyrośnięty pręcik(ki) do szyjki słupka. Preferują być zapylane obcym pyłkiem. Pyłek sklejony woskowa substancją.
Rozmnażanie:
1) Generatywne:
-symbiotyczne-w symbiozie z grzybami
-asymbiotyczne
2) Wegetatywne: dzielenie roślin
-z pąków śpiących na pędzie kwiatostanowym powstają pędy, które po odcięciu i ukorzenieniu uprawia się jak siewki
Biologia kwitnienia: wschodni parapet (dużo światła, ale nie bezpośrednie słońce), podlewanie 1 raz w tygodniu, nawożenie 2 razy w tygodniu, temp 18-20*, bez przeciągów, spoczynek w temp 20-24*. Korzenie okryte są warstwą obumarłych komórek skórki (welamen-służy do gromadzenia wody).
PAPHIOPEDILUM PIFITZ-PAFIOPEDILUM, SABOTEK-pochodzi z Azji połudn-wsch, temp 18-20*, bardzo wytrzymały, storczyk nadziemny
CATTLEYA-KATLEJA `KRÓLOWA STORCZYKÓW'-pochodzi z Ameryki Środkowej, temp 16-18* i troche niższa nocą, spoczynek po kwitnieniu.
CYBIDIUM-CYBIDIUM-pochodzi z Azji, w ojczyźnie ma ciepły dzień ale zimno w nocy
PHALANEOPSIS-FALENOPSIS-pochodzi z Azji. Podłoże: luźne, rzadkie podlewanie i nawożenie, wymaga dużej wilgotności (wrażliwa na zasolenie), różne okresy spoczynku (minimalne podlewanie i zimny pokój).