Finanse przedsiębiorstw
Wykład 4
2
Kapitał obrotowy
Kapitał obrotowy =
aktywa bieżące - pasywa
bieżące
Trochę zamieszania terminologicznego:
czasami określa się:
◦
kapitał obrotowy (kapitał obrotowy brutto) = aktywa
bieżące
(kapitał pracujący)
◦
kapitał obrotowy
netto
= aktywa bieżące - pasywa
bieżące
3
Uproszczony bilans: schemat
A + B + C
= aktywa bieżące
A + B + C – X = kapitał obrotowy
Y + Z
= finansowanie długoterminowe
Y + Z - D
= ?
Kapitał obrotowy + majątek trwały = ?
4
Płynność
Płynność finansowa aktywów -
łatwość zamiany aktywów na gotówkę
Płynność finansowa firmy -
zdolność firmy do regulowania
zobowiązań w wyznaczonym terminie
5
Duża płynność finansowa firmy:
korzyści
◦
zaufanie dostawców ( upusty cenowe)
◦
zaufanie pożyczkodawców ( niższy koszt
pożyczek)
◦
mniejsze prawdopodobieństwo
niewypłacalności spółki
◦
duże zapasy: możliwość szybkiego
realizowania zleceń ( szansa na
pozyskanie nowych klientów)
6
Duża płynność finansowa firmy:
minusy
◦
koszty zaniechanych korzyści
◦
koszty obsługi pożyczek
◦
koszty składowania/ubezpieczenia
◦
straty wynikłe z psucia/starzenia się
zapasów
7
Zależność między płynnością
finansową firmy a rentownością
Płynność finansowa
R
e
n
t
o
w
n
o
ś
ć
8
Zarządzanie kapitałem obrotowym
Podejście konserwatywne: nacisk
na płynność kosztem rentowności
Podejście agresywne: nacisk na
rentowność kosztem płynności
Podejście umiarkowane
9
Polityka ...
AKTYWA
PASYWA
pasywa bieżące
aktywa
pasywa
bieżące
Kapitał obrotowy
długoterminowe
(dług długotermin.
Majątek trwały
+ kapitał własny)
10
(Niebezpieczna)
polityka ...
AKTYWA
PASYWA
aktywa bieżące
pasywa bieżące
-kapitał obrotowy
majątek
pasywa
trwały
długoterminowe
11
Jak mierzyć „konserwatywność”?
Finansowanie [pasywa] długoterminowe =
zobowiązania długoterminowe + kapitał
własny =
kapitał obrotowy + majątek trwały
wskaźnik =
(mówi w jakiej części aktywa bieżące są
sfinansowane pasywami długoterminowymi)
kapitał obrotowy
aktywa bieżące
12
Test
Spółka prowadzi agresywną politykę
zarządzania kapitałem obrotowym. Czy
prawdą jest, że spółka ma relatywnie
◦
wysoki wskaźnik aktywa bieżące / aktywa ogółem i
wysoki wskaźnik zobowiązania
długoterminowe/zobowiązania krótkoterminowe,
◦
niski wskaźnik aktywa bieżące / aktywa ogółem i niski
wskaźnik zobowiązania długoterminowe /
zobowiązania krótkoterminowe,
◦
wysoki wskaźnik majątek trwały / aktywa ogółem i
wysoki wskaźnik zobowiązania
krótkoterminowe/zobowiązania ogółem,
◦
niski wskaźnik majątek trwały / aktywa ogółem i niski
wskaźnik zobowiązania krótkoterminowe /
zobowiązania ogółem.
13
Zasada harmonizowania
Według tej zasady należy dopasować
terminy zapadalności aktywów i
wymagalności pasywów
◦
Aktywa należy finansować pasywami o
podobnym terminie zapadalności: aktywa
długoterminowe pasywami
długoterminowymi, krótkoterminowe -
krótkoterminowymi i.t.d.
14
Zasada harmonizowania:
problemy
Nie zawsze daje się przewidzieć jak
długi będzie okres trwania aktywów
Kapitał akcyjny nie ma terminu
zapadalności
15
Zalety finansowania
krótkoterminowego
Pożyczka krótkoterminowa
◦
ma (zwykle) niższe koszty (niższa stopa
procentowa)
◦
jest łatwiejsza do uzyskania
◦
jest bardziej elastyczna (łatwiej dostosować
zapotrzebowanie na środki)
16
Wady finansowania
krótkoterminowego
Pożyczka krótkoterminowa wiąże się z
◦
wyższym ryzykiem stóp procentowych
(pożyczki długoterminowe mają stabilny
koszt odsetek)
◦
ryzykiem że kredyt nie zostanie odnowiony
17
Permanentne i okresowe aktywa
bieżące
Aktywa bieżące =
aktywa permanentne + aktywa
okresowe
Aktywa permanentne = minimalny
(np. w skali rocznej) poziom aktywów
bieżących
Aktywa okresowe = aktywa
przejściowe
18
Permanentne i okresowe aktywa
bieżące a zasada harmonizowania
Aktywa permanentne są permanentne,
zatem powinny być finansowane pasywami
długookresowymi
Aktywa okresowe są krótkookresowe więc
powinny być finansowane pasywami
krótkookresowymi (na przykład kredyty
krótkoterminowe)
Zasada harmonizowania
19
czas
Majątek trwały
Aktywa bieżące
Permanentne aktywa bieżące
Finansowanie
krótkookresowe
Finansowanie
długookresowe
Okresowe aktywa
bieżące
20
Cykl konwersji gotówki
1. Zamówienie surowców/półproduktów
2. Wytworzenie produktu
3. Sprzedaż produktu
4. Spłata zobowiązań (za 1 i 2)
5. Ściągnięcie należności (za 3)
Firma potrzebuje kredytu by przetrwać okres
między okresem 4 i 5. Ile (średnio na oko)
potrzebuje kredytu?
21
Cykl konwersji gotówki
otrzymanie surowców
okres
odroczenia
płatności
okres
konwersji
zapłata gotówką
zapasów
za surowce
cykl
konwersji
zakończenie produkcji
gotówki
i sprzedaż
okres
spływu
należności
ściągnięcie należności
22
Model cyklu konwersji gotówki
Okres konwersji zapasów (ITP) =
zapasy / dzienny koszt sprzedanych zapasów
Okres spływu należności (ACP, OSN) =
należności / sprzedaż dzienna
Okres odroczenia płatności = przeciętny czas
od nabycia materiałów/siły roboczej do
zapłaty = zobowiązania handlowe / dzienny
koszt sprzedanych zapasów
23
Cykl konwersji gotówki
cykl konwersji gotówki
=
okres konwersji zapasów
+
okres spływu należności
-
okres odroczenia płatności
24
Cykl konwersji gotówki: przykład
Firma ma następujące wyniki:
◦
Sprzedaż roczna: 720 sztuk
◦
Zapasy: 40 sztuk
◦
Połowa sprzedaży płatna jest gotówką,
druga połowa po miesiącu.
◦
Okres odroczenia płatności wynosi 30 dni.
Jaki jest okres spływu należności, okres
konwersji zapasów i cykl konwersji gotówki
dla tej firmy?
25
Cykl konwersji gotówki
Jest to odstęp czasu od zapłaty za kupno surowców
a uzyskaniem środków z tytułu sprzedaży
albo
ilość dni przez które trzeba finansować produkcję i
sprzedaż jednej sztuki produktu
albo
przeciętny okres zamrożenia 1 PLN w aktywach
bieżących.
26
Zasoby gotówki w firmie
zasoby transakcyjne
minimalne saldo
zasoby ,,ostrożnościowe’’
zasoby spekulacyjne
27
Zarządzanie gotówką
Techniki zarządzania gotówką:
◦
synchronizacja przepływów gotówki
◦
zarządzanie float’em czyli pieniądzem ,,w
drodze’’
Określanie optymalnego poziomu
gotówki:
◦
model Baumola
◦
model Millera-Orra
28
Zarządzanie gotówką
Cele:
◦
Minimalizacja gotówki utrzymywanej
przez spółkę
◦
Zapewnienie gotówki, gdy będzie
ona potrzebna firmie do
uregulowania należności
29
Zarządzanie gotówką
Przyczyny:
◦
Duży poziom gotówki -> koszty
utraconych możliwości (KUM)
◦
Mały poziom gotówki -> koszt braku
gotówki (KBG)
30
Model Baumola: założenia
strumienie gotówki są deterministyczne
(pewne)
wpłaty i wypłaty gotówki są okresowe i
równomierne (w ustalonych okresach
wpływa/wypływa stała ilość gotówki)
koszt podjęcia gotówki zależy tylko od ilości
dokonanych transakcji
minimalny poziom gotówki wynosi zero
wypływy pieniężne wyższe od wpływów (!)
31
Model Baumola: oznaczenia
F
- koszt podjęcia gotówki / sprzedaży obligacji
(stały koszt transakcji !)
T
- łączna ilość nowej gotówki która zostaje
podjęta przez firmę w ciągu roku
K
- procentowy koszt utraconych możliwości
(np. stopa procentowa obligacji, w skali
rocznej)
G
- ilość gotówki ze sprzedaży obligacji w
pojedynczej transakcji
G/2 = średnia ilość gotówki w firmie
T/G = ilość transakcji podjęcia gotówki
32
Model Baumola: przykład 1
Firma wydaje dziennie netto średnio 1000 zł,
koszt podjęcia gotówki wynosi 20 zł, wolne
środki lokowane są na koncie bankowym na
stopę K=12%.
Oblicz optymalny poziom podejmowanej
gotówki (model Baumola)
Dla tego poziomu oblicz:
◦
optymalną wielkość podejmowanej gotówki
◦
średnią ilość gotówki w firmie
◦
koszt utraconych możliwości,
◦
koszt braku gotówki
33
Model Baumola: wzory
Koszt utraconych możliwości:
Koszt braku gotówki:
Ogólny koszt:
Optymalny poziom podejmowanej gotówki:
K
TF
G
2
F
G
T
K
G
KBG
KUM
OK
2
K
G
KUM
2
F
G
T
KBG
Zależność kosztu od G
0
5000
10000
15000
20000
25000
0
1000
2000
3000
4000
5000
6000
7000
8000
KUM
KBG
OK.
G
OPT
34
35
Model Baumola: przykład 2
Dane są identyczne jak w Zadaniu 1, ale firma
zdecydowała, że minimalna ilość gotówki
powinna wynosić M = 2000 zł (a nie zero jak
w założeniach modelu Baumola).
Oblicz:
◦
optymalną wielkość podejmowanej gotówki
◦
średnią ilość gotówki w firmie
◦
koszt utraconych możliwości,
◦
koszt braku gotówki
36
Model Millera-Orra
Przepływy gotówki są całkowicie niepewne
(fluktuują), dzienne strumienie gotówki netto
mają rozkład normalny z wariancją i
średnią 0,
koszt transakcji (np. zakupu/sprzedaży
obligacji) jest stały i wynosi F,
koszt kapitału (KUM) wyrażony jest w skali
dziennej; oznaczony jest przez k.
2
37
Model Millera-Orra: co liczyć
Decydent ustala minimalny poziom gotówki
L
jaki powinien być w kasie
Oblicza optymalny poziom gotówki
Oblicza maksymalny poziom gotówki
3
2
4
3
K
F
L
G
OPT
L
G
H
OPT
2
3
38
Model Millera-Orra: jak się nim
posługiwać
Jeśli poziom gotówki spadnie poniżej granicy
L, sprzedaj obligacje i uzupełnij gotówkę do
poziomu optymalnego G
OPT
Jeśli poziom gotówki przekroczy granicę H,
inwestuj nadmiar środków w obligacje;
zmniejsz poziom gotówki do G
OPT
39
Model Millera-Orra: jak się nim
posługiwać
czas
Poziom
gotówki
L
G
OPT
H
kupuj obligacje
sprzedaj
obligacje
Model Millera-Orra – przykład
Załóżmy, że minimalny poziom salda środków
pieniężnych został ustalony przez
przedsiębiorstwo na poziomie 1 000 zł,
koszty utraconych możliwości wynoszą 15%
w skali rocznej, odchylenie standardowe
strumienia przychodów pieniężnych netto
kształtuje się na poziomie
1000 zł oraz stałe koszty jednej transakcji
wynoszą 20zł.
Obliczyć, korzystając z modelu Millera-Orra,
optymalny i maksymalny środków
pieniężnych.
40