NOWE RUCHY SPOŁECZNE JAKO
SKŁADNIK PROCESÓW GLOBALIZACJI

GLOBALIZACJA

to złożony zespół procesów, zjawisk, przemian
rzeczywistości w fazie „postnarodowej” gdy
państwa i społeczeństwa obywatelskie tracą
swoje znaczenie i wpływy na arenie światowej,
ale też jest sposobem interpretacji świata społecznego.
Przemiany rzeczywistości społecznej w przestrzeni, wymiarze
politycznym, gospodarczym i kulturowym są wszechogarniające. Mają
charakter powszechny i uniwersalny, dotyczą wszystkich ludzi, chociaż
w nierównym zakresie oraz stopniu. Nierówność ta ma różne przyczyny
(historyczne, nierówne tempo i poziom rozwoju technologicznego,
nierówny dostęp do dóbr konsumpcyjnych, infrastruktury informacyjnej,
sposobów formułowania duchowych, intelektualnych, kulturowo
zobiektywizowanych systemów aksjonormatywnych). Globalizacja jest
faktem jak i sposobem myślenia oraz działania. Ma wymiar
ideologiczny, który kształtuje procesy przemian społecznych
(przyśpiesza je i hamuje), staje się elementem ontologicznej rzeczywistej
„tkanki” globalizacji. Jednym z przejawów i mechanizmów kształtowania
rzeczywistości globalnej są właśnie nowe ruchy społeczne.

Nowe ruchy społeczne

to próba poszukiwania rozwiązań w sytuacji niepewności,
kryzysu dotychczasowych instytucji i organizacji
publicznych. Wyzwalają one społeczną energię, budzą
indywidualną oraz zbiorową potrzebę sprostania wyzwaniom po
nowoczesności, stanowią emocjonalną, intelektualną oraz
społeczną reakcję na efekty globalizacji. Dzięki wspólnotowej,
zorganizowanej formie reagowania na zjawiska globalizacji,
zwłaszcza te, które rodzą poczucie dyskomfortu psychicznego,
niepokoju i zagrożenia, ludzie odzyskują poczucie
podmiotowości. Przybierają one postać spontanicznych
oddolnych form braku posłuszeństwa obywatelskiego, ale
też stanowią wyraz społecznej przynależności.

Nowe ruchy społeczne

Ruchy społeczne stają się nieodłącznym i rosnącym elementem
życia społecznego i kulturowego. Łączy je motywacja oraz
orientacja liderów i członków zmierzająca do społecznej
mobilizacji w celu zapobiegania negatywnym skutkom
przemian. Globalizacja jest tu punktem odniesienia, ale i
strumieniem przemian, który pociąga za sobą ludzi podążających
w kierunku postępu i przyszłości -lecz zagubionych w obecnych
sieciach relacji interpersonalnych i między grupowych. Ludzie,
którzy chcą zachować kontrolę nad własnym życiem i prawem do
wyborów w ruchach znajdują satysfakcję z reakcji na
zagrożenia własnej przynależności i tożsamości. Przybierają
one charakter polityczny, konkurują z partiami politycznymi i
zmieniają oblicze świata stając się elementem światowych
widowisk medialnych i globalnych.

Cechy nowej rzeczywistości
społecznej:

1.

Przemiany więzi społecznych

Interpretowane są jako negatywne, niekorzystne, szkodliwe dla psychiki
i funkcjonowania jednostki w społeczeństwie. Prowadzą do rozpadów
wspólnot, zjawisk „wykorzenienia”, utraty poczucia przynależności
kulturowej, przelotności, tymczasowości związków, nietrwałości i
chwiejności relacji, niepewności, niestabilności, wymogów i warunków
w jakich funkcjonują jednostki. Więź staje się czymś sztucznym.

2.

Komunikacja interpersonalna

Kontakty międzyosobowe stają się płytkie, powierzchowne, pozbawione
emocjonalnej wrażliwości. Popularnym, stało się kontaktowanie się
poprzez multimedialne komunikatory (tj. skype`a, gg, e-mail, SMS-y).
Słabnie komunikacja werbalna i pozawerbalna. Coraz większego
znaczenia nabierają systemy symboliczne w sieci. Rozwój internetowej
komunikacji nie sprzyja utrwalaniu więzi społecznej. Uczestnictwo w
ruchach powoduje intensyfikację, wzrost natężenia kontaktów -ale są
one doraźne, szybkie, krótkie i zdepersonalizowane.

Cechy nowej rzeczywistości
społecznej:

3. Aktywność społeczna i zaangażowanie grupowe
Czyli działania zbiorowe oparte na przynależności, statucie,
regulaminie i stałych zasadach. Ludzie poszukują uspołecznienia w
rodzaju różnych grup celowych, związków i stowarzyszeń o
przewadze więzi nie formalnych. Następuje „prywatyzacja” i
personalizacja działań. Uczestnictwo w ruchach społecznych jest
spontaniczne, nie trwałe, przelotne, zorientowane na konkretny
cel.

4. System organizacji społecznej
Maleje rola i znaczenie organizacji i instytucji społecznych, maleje
również stopień zaufania do instytucji i ich reprezentantów,
odczuwany jest kryzys instytucji państwowych i innych organizacji
publicznych. Rośnie natomiast rola i znaczenie ulotnych,
przejściowych, częściowo sformalizowanych układów w zależności
grupowej (fundacje stowarzyszenia, kluby).

Cechy nowej rzeczywistości
społecznej:

5. Struktury społeczne i mobilność jednostek
Struktura społeczna przestaje być wyrazista, czytelna,
zanikają tradycje, znane hierarchie. Rośnie poczucie
alienacji i marginalizacji. Stosunki społeczne są coraz
mniej sformalizowane stają się epizodyczne,
przelotne. Rośnie ruchliwość przestrzenna i mobilność
społeczna jednostek zmieniających nie tylko kręgi
towarzyskie, zabawowe, ale także rodzinne i
zawodowe. W miejsce sztywnych, stałych struktur
pokrewieństwa, terytorialnych, politycznych,
religijnych tworzą się układy przejściowe,
tymczasowych i tranzytowych.

Faza rozwoju społecznego po II wojnie
światowej wytwarza pozytywne i
negatywne konsekwencje dla tożsamości
jednostek oraz funkcjonalności.



Do negatywnych

skutków zaliczone są
cechy tj. niepokój lęk,
niepewności,
niestabilność,
nietrwałość,
przejrzystość,
ulotność, które
charakteryzują
wszystkie sfery życia
społecznego.



Do pozytywnych należą: wolność,
alternatywność,
wielowariantowośc, bogactwo
wyboru, dostępność, obfitość,
innowacyjność. Nowe ruchy
społeczne są naturalną
odpowiedzią, reakcją na brak
podmiotowości, próbą odrzucenia
bierności obywatelskiej. Nowe
ruchy społeczne stanowią
zbiorową, racjonalną, ale też
indywidualną, psychiczną,
emocjonalną, dramatyczną
reakcję na niepokój wywołany
przez procesy globalizacji

.

Nowe ruchy społeczne

1.

Przyjmują rozwój technologiczny, gwałtowny skok zdolności komunikacyjnych,
międzyludzkich i międzycywilizacyjnych, jako zjawisko naturalne i korzystne. Służą w
utrzymywaniu łączności i pełnią funkcję instrumentalne w stosunku do celów ruchów.
Globalizacja, przeciwko której część nowych ruchów jest skierowana, wykorzystuje efekty
samej siebie, rezultaty światowego skoku technologiczno-informatycznego (przestrzeń
wirtualna, samoloty odrzutowe, nowinki technologii, Internet).

2.

Nie tylko są następstwem, ale także przyczyniają się do większej i szybszej mobilności
przestrzennej i społecznej ludzi. Symbolem tej przestrzennej mobilności są alterglobaliści.
Uczestnicy nowych ruchów stają się „roznosicielami globalizacji”. Współuczestniczą w
kształtowaniu światowych trendów gospodarczych np. atrakcyjność regionów świata, bądź
jej brak. Okupują miejsca publiczne, przeciągają uwagę opinii publicznej, demonstrują w celu
przyciągnięcia zainteresowania (jak politycy w celu zwiększenia własnej popularności).
Nowe ruchy społeczne są wytworem globalizacji oraz jej istotnym elementem
samoregulacji i autokontroli. Wyznaczają nową strategię rozwoju włączając do
aktywnego i spontanicznego, oddolnego zaangażowania ludzi pozbawionych władzy i
kontroli nad instytucjami władzy. Ruchy antyglobalistyczne są ruchem wielkiej odmowy,
braku akceptacji dla istniejących systemów politycznych i gospodarczych. Są ruchem
uczestnictwa, włączania się w procesy modernizacji zmiany społecznej. To początkowa faza
wielkiego potencjału aktywności społecznej, która daje nadzieję i możliwość na inne
urządzenie świata. Liderzy, rzecznicy i uczestnicy ruchów poprzez różne sposoby
manifestowania i demonstrowania swoich celów wskazują na możliwość zmiany i innej
strategii politycznej i gospodarczej.. Ruchy antyglobalistyczne wyznaczają kierunki
przemian społeczeństw ponowoczensnych, zglobalizowanych.

3.

Nowe ruchy społeczne są skorelowane z istnieniem i działaniem
międzynarodowych organizacji rządowych i pozarządowych.

4.

Wpływy globalizacji sprawiają, że państwa i ich instytucje nie są w stanie
zaspokoić potrzeb swoich obywateli.

Konstrukturalne siły socjalności – to ruchy społeczne/ formy aktywności
zbiorowej opozycyjne i krytyczne wobec instytucji rządowych.

Konstrykturalizm – oznacza kontestacyjny, alternatywny, obywatelski,
reformistyczny ruch skierowany przeciwko prerogatywom instytucji
państwowych.

Siły socjalne - są odpowiednikiem nowych form socjalizacji,
uspołecznienia, mobilizacji grupowej, inicjatywy obywatelskiej.

Nowe ruchy społeczne są formą odpowiedzi jednostek na presje państwa, na
rozdźwięk pomiędzy oczekiwaniami obywateli, a rezultatami działalności
rządu i instytucji publicznych. Wiele rodzajów ruchów społecznych przybiera
wymiar światowy, globalny. Nie są one skierowane przeciwko
konkretnemu rządowi, lecz przeciw każdemu państwu, które nie
spełnia oczekiwań uczestników ruchu.

Globalizacja przyczynia się do wzrostu świadomości wspólnoty
interesów ludzkich ponad podziałami kulturowymi i politycznymi.
Stają się fenomenem globalnej mobilizacji oraz integracji wokół
najważniejszych problemów współczesnego świata – budzenie
świadomości i współodpowiedzialności za losy planety.
Alterglobaliści, ekolodzy – sprzeciw w sprawie dziury ozonowej,
emisji gazów przemysłowej czy gromadzenia zasobów broni
nuklearnej.

Państwa narodowe nie mają pełnej swobody działania w stosunku
do środowiska w kontekście międzynarodowych zgromadzeń.

Taktyka nowych ruchów społecznych polega na wywieraniu presji
narządy państw poprzez sieci międzynarodowych nacisków, opiera
się na sojuszu i współdziałaniu wspólnot, stowarzyszeń oraz
zbiorowości lokalnych. Hasło bazuje na założeniu uczestnictwa,
dominacji, demokracji bezpośredniej. Nowe ruchy społeczne
dysponują potężnym instrumentem nacisku, jakim jest opinia
publiczna.

PODSUMOWUJĄC

Nowe ruchy społeczne są składnikiem globalizacji,
przyczyniają się do upowszechniania i
uniwersalizacji wartości kulturowych, postaw
tolerancji, idei solidaryzmu. Przybierają one
charakter ponadnarodowy i międzykulturowy.