EKONOMIA (1)

MIKROEKONOMIA

MIKROEKONOMIA
UWAGI WSTĘPNE

Na czym polega ekonomiczny aspekt ludzkiej

działalności?



Gospodarczy charakter działalności ludzi jest

jednym z wielu jej aspektów, choć czasem może

mieć znaczenie pierwszoplanowe (praca najemna,

własna firma). Aspekt ten dotyczy natury

gospodarowania, która obejmuje dużą grupę

zachowań ludzkich, których z kolei efektem jest

wytwarzanie potrzebnych, a nie dostarczonych

bezpośrednio przez przyrodę dóbr. Trudno jednak

określić co jest najważniejsze: wytwarzanie,

pomnażanie dochodu i majątku, wymiana dóbr

czy sposób podejmowania decyzji.

Gospodarowanie jest procesem historycznym i w

różnych okresach na pierwszy plan wybijały się

inne pytania, w zależności od sposobów

gospodarowania i pojmowania świata (np.

nowożytna ekonomia rozwinęła się w równolegle

do gospodarki rynkowej).

MIKROEKONOMIA
UWAGI WSTĘPNE

Jakie jest pochodzenie nazwy „ekonomia”?



Stworzył ją Arystoteles. Pochodzi ze złożenia
dwóch greckich słów: oikos (gospodarstwo
domowe) i nomos (prawo). Oznaczała, że
ekonomia jest wiedzą o działalności w oikosie,
dającą się ująć w postaci praw naukowych.

MIKROEKONOMIA
UWAGI WSTĘPNE

Czym zajmuje się ekonomia?



Celem ekonomii jest poznanie

rzeczywistości gospodarczej, opisanie jej i

wyjaśnienie przyczyn i natury zjawisk oraz

procesów zachodzących w gospodarce

rynkowej, w których podmiotem jest

człowiek.



Za podstawowy problem badawczy uważa

się pytanie o sposób dokonywania

wyborów ekonomicznych przez

uczestników życia gospodarczego oraz o

ich skutki w skali gospodarki.

MIKROEKONOMIA
UWAGI WSTĘPNE

Czym zajmuje się mikroekonomia, a czym

makroekonomia?



Mikroekonomia zajmuje się badaniem zjawisk i

procesów gospodarczych zachodzących w

poszczególnych obszarach gospodarki,

obserwowanych i wyjaśnianych z punktu widzenia

działalności gospodarczej poszczególnych

podmiotów gospodarczych: nabywców,

konsumentów, sprzedawców i producentów.



Makroekonomia zajmuje się badaniem zjawisk i

procesów zachodzących w całej gospodarce.

MIKROEKONOMIA
PROCES GOSPODAROWANIA

Jaki jest naturalny cel gospodarczej działalności

człowieka?



Naturalnym celem gospodarczej działalności
ludzi jest zaspokajanie potrzeb.

MIKROEKONOMIA
PROCES GOSPODAROWANIA

Co to są potrzeby? Jaka jest ich struktura?



Potrzeba to subiektywne odczuwanie braku,

niezaspokojenia lub pożądania określonych

warunków lub rzeczy, które człowiek uważa za

niezbędne do utrzymania go przy życiu,

umożliwienia mu rozwoju, realizowania ról

społecznych itp. Cechami potrzeb są

indywidualizm i subiektywizm.



Struktura potrzeb człowieka (wg Maslowa):

1) biologiczne,

2) bezpieczeństwa,

3) kontaktów społecznych,

4) uznania,

5) samorealizacji.

MIKROEKONOMIA
PROCES GOSPODAROWANIA

Jakie środki służą do zaspokajania potrzeb?



Osiągnięcie korzyści wymaga odpowiednich

środków materialnych lub pieniężnych.

Wszystkie środki służące bezpośrednio lub

pośrednio do zaspokajania potrzeb ludzkich w

formie rzeczy, usługi lub stanu, nazywamy

dobrami.

MIKROEKONOMIA
PROCES GOSPODAROWANIA

Jaki jest związek między zaspokajaniem

potrzeb a dobrami produkcyjnymi?



Zaspokajanie potrzeb to inaczej
konsumpcja. Dobra konsumowane określa
się jako dobra konsumpcyjne, wytwarza się
je z dóbr produkcyjnych.



Poza tym wiele dóbr może mieć
jednocześnie charakter konsumpcyjny i
produkcyjny.

MIKROEKONOMIA
PROCES GOSPODAROWANIA

Jakie właściwości mają dobra ekonomiczne?



Dobra ekonomiczne (wytworzone przez

człowieka w ograniczonej ilości) mają dwie

główne cechy:

a) do ich wytworzenia trzeba użyć pracy

ludzkiej oraz innych dóbr ekonomicznych i

dóbr pierwotnych;

b) są dobrami rzadkimi (w danym czasie

mogą być wytworzone w ograniczonej

ilości i przez to tylko częściowo zaspokoić

potrzeby).

MIKROEKONOMIA
PROCES GOSPODAROWANIA

Co stanowi kryterium podziału

dóbr na dobra ekonomiczne i
dobra wolne?



Kryterium podziału jest tutaj
rzadkość i konieczność (lub nie)
wytwarzania.

MIKROEKONOMIA
PROCES GOSPODAROWANIA

Czy wszystkie dobra rzadkie są dobrami

ekonomicznymi? Czy wszystkie dobra
pierwotne są dobrami wolnymi?



Niektóre dobra pierwotne są dobrami
rzadkimi, np. czyste powietrze, piasek
pustynny (dla Polaka) itp.

MIKROEKONOMIA
PROCES GOSPODAROWANIA

Na czym polegają: produkcja, podział,

konsumpcja? Jakie są zależności między

nimi?



Produkcja to wytwarzanie dóbr i usług.

Podział zajmuje się rozdysponowaniem

tych dóbr rzadkich między producentów i

konsumentów. Konsumpcja zaś polega na

zaspokajaniu ludzkich potrzeb przy pomocy

dóbr i usług.



Bez produkcji nie ma podziału, bez

podziału nie ma konsumpcji, a konsumpcja

napędza produkcję.

MIKROEKONOMIA
PROCES GOSPODAROWANIA

Czym są czynniki produkcji? Jakie są ich rodzaje?



Czynniki produkcji to wszystkie dobra pierwotne i

ekonomiczne oraz praca stosowane w produkcji do

wytwarzania dóbr i usług. Dzielą się na:

a) ziemię - dobra pierwotne, np. surowce

mineralne, lasy, wody itp.;

b) pracę - ludzie wraz ze swoją wiedzą,

zdolnościami i umiejętnościami;

c) kapitał - ekonomiczne dobra produkcyjne

(maszyny, urządzenia, budynki, surowce itp.).

MIKROEKONOMIA
PROCES GOSPODAROWANIA

Na czym polega zużywanie się

poszczególnych czynników produkcji?



Jednorazowe zużywanie się czynników

produkcji polega na przekształcaniu w

produkt o nowych właściwościach.



Stopniowe zużywanie się czynników

produkcji polega na wykorzystaniu danych

dóbr kapitałowych w wielu procesach

produkcyjnych (stałe wyposażenie, które

musi być utrzymywane w sprawności

produkcyjnej).

MIKROEKONOMIA
PROCES GOSPODAROWANIA

Czym różnią się strumienie od zasobów?



Strumień oznacza przepływ określonej ilości
wielkości ekonomicznej w ciągu danego czasu
przez podmiot gospodarczy lub gospodarkę.



Zasób oznacza ilościowy stan wielkości
ekonomicznej w danym punkcie czasu.

MIKROEKONOMIA
PROCES GOSPODAROWANIA

Na czym polega suwerenność konsumenta?



Suwerenność konsumenta wyraża się w
swobodzie dokonywania wyborów,
wpływających na jak najlepsze zaspokojenie
jego potrzeb.

MIKROEKONOMIA
PROCES GOSPODAROWANIA

Wymień podstawowe podmioty gospodarcze. Jaka

jest wspólna cecha podmiotów gospodarczych?



Podmiot gospodarczy to podstawowa jednostka

ekonomiczna podejmująca autonomiczne decyzje

o zastosowaniu dóbr rzadkich, będących jej

własnością. Główne podmioty gospodarcze to:

konsument, nabywca, producent, sprzedawca

(uogólnia się je jako gospodarstwa domowe i

przedsiębiorstwa). Ich wspólną cechą jest

podejmowanie wyborów dotyczących posiadanych

dóbr.

MIKROEKONOMIA
PROCES GOSPODAROWANIA

Jakie są zależności między gospodarstwem

domowym a przedsiębiorstwem?



Gospodarstwo domowe dostarcza

przedsiębiorstwom czynników produkcji:

kapitału pieniężnego, pracy, a także ziemi.



Przedsiębiorstwa dostarczają

gospodarstwom domowym środków do

zaspokajania ich potrzeb: dóbr i usług oraz

wynagrodzenia za dostarczone czynniki

produkcji.

MIKROEKONOMIA
PROCES GOSPODAROWANIA

Scharakteryzuj prawa własności. Jakie są cechy

własności prywatnej?



Kompletny zestaw praw własności obejmuje:

a) prawo do użytkowania i zużywania przedmiotu

własności;

b) prawo do zawłaszczenia dochodów

osiągniętych dzięki wykorzystaniu przedmiotu

własności;

c) prawo określania przeznaczenia dochodów z

własności;

d) prawo zaniechania użytkowania;

e) prawo przekazania swoich praw własności

innym osobom.



Główne cechy własności prywatnej to:

- ograniczenie pewnych praw własności;

- kompletność praw własności;

- wyłączność (lub rozproszenie) praw własności;

- cel wykorzystania praw własności.

MIKROEKONOMIA
PROCES GOSPODAROWANIA

Na czym polega kontrakt między

podmiotami gospodarczymi?



Celem kontraktu jest przeniesienie praw

własności z jednej osoby na drugą.

Jaka jest podstawowa różnica pomiędzy

dobrami prywatnymi a dobrami

publicznymi?



Prawo do użytkowania dobra prywatnego

ma tylko właściciel, a z użytkowania dobra

publicznego nikogo nie można wyłączyć.

MIKROEKONOMIA
GOSPODAROWANIE JAKO PROCES DOKONYWANIA
WYBORÓW

Jakie podstawowe decyzje podejmują

konsumenci i producenci? Jaka jest

zależność między tymi decyzjami?



Konsumenci decydują o tym, jakie dobra

konsumpcyjne, w jakiej ilości i od kogo

nabywać, a producenci - co, ile, jak i dla

kogo produkować.



Zależność między tymi decyzjami wynika z

faktu, że producenci muszą brać pod

uwagę wybory konsumentów.

MIKROEKONOMIA
GOSPODAROWANIE JAKO PROCES DOKONYWANIA WYBORÓW

Na czym polega statyczna, a na czym

dynamiczna analiza decyzji

ekonomicznych?



Statyczna analiza decyzji ekonomicznych

opiera się na założeniu, że danym czasie

pewne czynniki są stałe. W przypadku

producenta mówi się wtedy o stałych i

zmiennych czynnikach produkcji oraz o

decydowaniu ile i czego produkować.



W analizie dynamicznej wszystkie

czynniki są zmienne, a do decyzji

dochodzi pytanie jak produkować.

MIKROEKONOMIA
GOSPODAROWANIE JAKO PROCES DOKONYWANIA WYBORÓW

Jakie zależności występują między
czynnikami produkcji?



Czynniki produkcji mogą być komplementarne
(uzupełniają się w celu spełnienia określonej
funkcji) lub substytucyjne (można je sobą
zastępować).

MIKROEKONOMIA
GOSPODAROWANIE JAKO PROCES DOKONYWANIA WYBORÓW

Jak obliczamy produkt marginalny?



Produkt marginalny obliczamy jako stosunek
przyrostu całkowitego produktu do
odpowiedniego przyrostu zmiennego czynnika
produkcji.

MIKROEKONOMIA
GOSPODAROWANIE JAKO PROCES DOKONYWANIA WYBORÓW

Jak zmienia się produkt marginalny w

wyniku zwiększania nakładu zmiennego

czynnika produkcji?



Produkt marginalny (po przekroczeniu

pewnego nakładu początkowego) maleje wraz

ze wzrostem nakładu jednego czynnika

produkcji (przy stałej ilości innych czynników i

niezmiennej technice produkcji).

MIKROEKONOMIA
GOSPODAROWANIE JAKO PROCES DOKONYWANIA WYBORÓW

Wyjaśnij prawo malejącego produktu
marginalnego.



Zmniejszanie się produktu marginalnego
wynika z tego, że przy powiększaniu nakładu
jednego czynnika produkcji, stosunek stałych
czynników do niego stale się zmniejsza.

MIKROEKONOMIA
GOSPODAROWANIE JAKO PROCES DOKONYWANIA WYBORÓW

W jaki sposób buduje się granicę
możliwości produkcyjnych?



Wyznaczają ją alternatywne kombinacje
dwóch dóbr, które można wytworzyć w
przedsiębiorstwie w danym czasie, jeśli
wykorzystuje się do tego w całości i w jak
najlepszy sposób posiadane czynniki
produkcji.

MIKROEKONOMIA
GOSPODAROWANIE JAKO PROCES DOKONYWANIA WYBORÓW

Wyjaśnij, dlaczego granica możliwości

produkcyjnych jest wklęsła względem

początku układu współrzędnych?



Wklęsłość granicy możliwości

produkcyjnych jest przejawem kosztu

alternatywnego rosnącego przy każdej

kolejnej zmianie zastosowania czynników

produkcji (w celu uzyskania dodatkowych

ilości jednego dobra trzeba poświęcać

kolejno coraz większe ilości dobra

drugiego).

MIKROEKONOMIA
GOSPODAROWANIE JAKO PROCES DOKONYWANIA WYBORÓW

Co oznacza punkt na granicy możliwości

produkcyjnych, wewnątrz granicy

możliwości produkcyjnych, na zewnątrz

granicy możliwości produkcyjnych?



Na granicy możliwości produkcyjnych znajdują

się punkty oznaczające wykorzystanie w całości i

w najlepszy sposób posiadanych czynników.

Wewnątrz granicy możliwości produkcyjnych

znajdują się kombinacje dóbr, które można

wytworzyć przy niepełnym wykorzystaniu

czynników produkcji (bezrobocie czynnika,

nieefektywność wykorzystania). Na zewnątrz

granicy możliwości produkcyjnych znajdują się

kombinacje, których producent uzyskać nie jest

w stanie w danym czasie.

MIKROEKONOMIA
GOSPODAROWANIE JAKO PROCES DOKONYWANIA WYBORÓW

Co oznacza przesunięcie granicy możliwości

produkcyjnych?



Przesunięcie granicy możliwości produkcyjnych

jest przejawem zmian w procesie produkcyjnym.

Przesunięcie w prawo świadczy albo o

innowacjach technicznych, albo o zwiększeniu

zasobów czynników produkcji i oznacza relatywne

zmniejszenie rzadkości produkowanego dobra.



Przesunięcie granicy możliwości produkcyjnych w

lewo oznacza zmniejszenie produkcyjnych

możliwości przedsiębiorstwa w wyniku zdarzeń

takich jak wojna, kataklizmy, czy nieutrzymywania

urządzeń w sprawności.

MIKROEKONOMIA
GOSPODAROWANIE JAKO PROCES DOKONYWANIA WYBORÓW

Czy postęp technologiczny może sprzyjać
zmniejszeniu znaczenia problemu
rzadkości?



Postęp technologiczny przyczynia się do
zwiększenia możliwości produkcyjnych, co z
kolei czyni produkowane dobro relatywnie
mniej rzadkim.

MIKROEKONOMIA
GOSPODAROWANIE JAKO PROCES DOKONYWANIA WYBORÓW

Jakie korzyści powoduje powiększanie

skali produkcji?



Możliwe są trzy rodzaje korzyści skali:

a) stałe - produkcja rośnie w tym samym

stopniu co nakłady;

b) rosnące - produkcja rośnie w większym

stopniu niż nakłady;

c) malejące - produkcja rośnie w mniejszym

stopniu niż nakłady.

MIKROEKONOMIA
METODY DOKONYWANIA WYBORÓW EKONOMICZNYCH

Jak jest podstawowa, wspólna dla

wszystkich podmiotów gospodarczych

właściwość wyborów ekonomicznych?

Co jest przyczyną tej właściwości?



Podstawowa właściwość wyborów

ekonomicznych mówi o tym, że każdy

wybór przynoszący korzyści wymaga

poniesienia nakładów i rezygnacji z innych

możliwości.



Wynika ona z faktu gospodarowania w

warunkach posiadania rzadkich zasobów.

MIKROEKONOMIA
METODY DOKONYWANIA WYBORÓW
EKONOMICZNYCH

Na czym polega dokonywanie wyborów w
gospodarce tradycyjnej, nakazowej, rynkowej?

Pytanie?

Gospodarka

tradycyjna

Gospodarka

nakazowa

Gospodarka

rynkowa

Jak są określane

cele?

przez zwyczaj,

tradycję,

moralność itp.

odgórnie (klasa

rządząca)

racjonalnie

Jak są ustalane

środki realizacji

celów?

przez zbiorowe

doświadczenie,

oceniające

środki metodą

prób i błędów

odgórnie (klasa

rządząca)

w myśl zasady

maksymalizacji

funkcji celu

Jakie są

ograniczenia

działalności

osób

gospodarującyc

h?

tradycja

ogranicza pole

wyborów do

metod

sprawdzonych

wykonują

decyzje pod

groźbą

przemocy i

przymusu

ich wybory

ograniczają

jedynie prawa

rynku

MIKROEKONOMIA
METODY DOKONYWANIA WYBORÓW EKONOMICZNYCH

Czy twierdzenie, że rynek stwarza

przymus dla podmiotów

gospodarczych, jest prawdziwe?



Uznając za przymus presję jednych osób

na drugie w celu wymuszenia określonego

zachowania, nie możemy stwierdzić, że

rynek stwarza przymus. Po prostu rynek

podlega pewnym prawom i koniecznością

ekonomicznym, do których chcąc nie chcąc

podmioty gospodarcze muszą się

stosować.

MIKROEKONOMIA
METODY DOKONYWANIA WYBORÓW
EKONOMICZNYCH



Na czym polega racjonalność

działania? Na czym polega

racjonalność działania

gospodarczego?



Racjonalność polega na

wykorzystaniu zasad poprawnego

myślenia i skutecznego działania dla

osiągnięcia preferowanego celu. W

gospodarowaniu oznacza to takie

działania, które przy danym

nakładzie środków pozwalają

osiągnąć w maksymalnym stopniu cel

lub odwrotnie: przy założonym

stopniu osiągnięcia celu pozwalają

użyć minimalnego nakładu środków.

MIKROEKONOMIA
RYNEK I GOSPODARKA RYNKOWA

Jaka jest zasadnicza różnica między
gospodarką naturalną a gospodarką
rynkową?



Zasadnicza różnica polega na specjalizacji
działalności gospodarczej i wyodrębnieniu się
gospodarstw domowych i przedsiębiorstw.

MIKROEKONOMIA
RYNEK I GOSPODARKA RYNKOWA

Dlaczego współczesna gospodarka

jest oparta na podziale i specjalizacji

pracy?



Specjalizacja czyni gospodarowanie

efektywniejszym, wykorzystując różnice w

umiejętnościach poszczególnych ludzi w

celu uzyskania rosnących korzyści skali.

Człowiek mający predyspozycje do danej

działalności rezygnuje z innych, gdyż

ponosi w nich wyższe koszty

alternatywne. Posiadane zasoby pracy i

kapitału stosuje więc w tych dziedzinach

gospodarowania, w których osiąga

wyższe korzyści marginalne.

MIKROEKONOMIA
RYNEK I GOSPODARKA RYNKOWA

Dlaczego podmioty gospodarcze

przeprowadzają wymianę dóbr i usług?



Wymiana jest skutkiem specjalizacji i podziału i

służy alokacji dóbr zgodnej z zapotrzebowaniem

na nie. W sensie subiektywnym wymiana

dochodzi do skutku, ponieważ obie strony

wymieniają to, co jest dla nich mniej korzystne,

na to, co przynosi im większe korzyści.



Zrealizowanie wymiany polega na przeniesieniu

wszelkich praw własności do danego towaru od

osoby sprzedawcy do osoby nabywcy w zamian

za dobrowolnie ustalony ekwiwalent tego

towaru, będący własnością nabywcy.

MIKROEKONOMIA
RYNEK I GOSPODARKA RYNKOWA

Co to jest rynek i jakie rodzaje

rynków można wyróżnić w

gospodarce?



Rynek to ogół transakcji kupna i

sprzedaży towarów, dokonujących się

w sposób dobrowolny i ciągły, w

których wyniku określone zostają

ceny oraz ilości nabywanych i

sprzedawanych dóbr. Jest to również

forma nawiązywania kontaktów

między kupującymi i sprzedającymi.



Rynki można podzielić ze względu na

rodzaj towarów (rynek pracy, rynek ziemi

itp.), ze względu na zakres przestrzenny

transakcji (rynki lokalne i światowe), ze

względu na stopień legalności (rynki

białe, szare i czarne).

MIKROEKONOMIA
RYNEK I GOSPODARKA RYNKOWA

W jaki sposób rynek koordynuje, za

pośrednictwem systemu cen, działalność

podmiotów gospodarczych?



Rynek koordynuje działalność podmiotów

gospodarczych za pomocą mechanizmu

rynkowego. Mechanizm rynkowy za

pośrednictwem systemu cen (relatywnych)

dostarcza podmiotom gospodarczym informacje

o stopniu rzadkości dóbr. Informacje te podmioty

ekonomiczne przetwarzają wg zasady

racjonalności i kierując się własnymi korzyściami

podejmują masowe decyzje o zmianie (lub nie)

zakupów. Dzieje się to poprzez rozwiązanie

czterech podstawowych problemów

ekonomicznych: co?, ile? (decydują o tym

wybory konsumentów), jak? (decyduje o tym

konkurencja pomiędzy producentami), dla kogo?

(decydują o tym dochody i preferencje

konsumentów).

MIKROEKONOMIA
RYNEK I GOSPODARKA RYNKOWA

Co głosi doktryna „niewidzialnej
ręki”?



Doktryna ta mówi o tym, że mechanizm
rynkowy rozdziela zyski i straty w taki
sposób, by podejmowane indywidualne
decyzje w skali gospodarki koordynowały
się, powodując ład ekonomiczny. Powoduje
to, że jednostki, dążąc do własnych
korzyści, działają również dla dobra
publicznego, nie zdając sobie nawet z tego
sprawy.

MIKROEKONOMIA
RYNEK I GOSPODARKA RYNKOWA

Omów model czystej gospodarki rynkowej.

W jakim celu został on skonstruowany?



Model czystej gospodarki rynkowej:

1) Na rynku działają tylko gospodarstwa domowe

i przedsiębiorstwa w rolach nabywców i

sprzedawców.

2) Podmioty te spotykają się na rynku dóbr

konsumpcyjnych i rynku czynników produkcji.

3) Podmioty działają na rynku doskonałej

konkurencji:   

a) poszczególni uczestnicy nie mają wpływu na

ceny;  

b) rynek jest przejrzysty;  

c) istnieje swoboda zawierania transakcji;  

d) istnieje swoboda wejścia i wyjścia.

MIKROEKONOMIA
RYNEK I GOSPODARKA RYNKOWA



4) Producenci i konsumenci dążą do ograniczonej

maksymalizacji swoich korzyści.

5) Decyzje konsumentów są suwerenne i zależą od

preferencji oraz cen relatywnych.

6) Decyzje producentów kształtują się w zależności od

zasobów produkcyjnych i cen relatywnych.

7) Ceny to jedyne zewnętrzne informacje dla podmiotów

gospodarczych.

8) Więzi między uczestnikami rynku dotyczą jedynie

transakcji kupna-sprzedaży.

9) Przepływom towarów i pieniądza odpowiada przekazanie

praw własności.

10) Strumienie pieniądza i towarów są równoważone za

pośrednictwem cen (integralność przepływów pieniądza i

towarów pomiędzy poszczególnymi rynkami).



Powyższy model został skonstruowany w celach

badawczych.

MIKROEKONOMIA
RYNEK I GOSPODARKA RYNKOWA

Na czym polega zasadnicza różnica między

gospodarką rynkową w ujęciu modelowym a

współcześnie działającymi gospodarkami

noszącymi miano rynkowych?



Współczesne gospodarki rynkowe mają

charakter mieszany. Oznacza to, że mechanizm

rynkowy jest zastępowany, uzupełniany i

korygowany przez państwo poprzez

gwarantowanie przestrzegania reguł gry rynkowej,

popieranie wolnej konkurencji, dokonywanie

redystrybucji dochodów, działania na rzecz

stabilizacji gospodarczej itp.

MIKROEKONOMIA

PRAWO POPYTU I PRAWO PODAŻY

Co to jest popyt?



Popyt to zainteresowanie danym dobrem (ilość
nabywana) przy danej jego cenie ceteris
paribus i w danym czasie. Na popyt wpływają
także czynniki niecenowe.

MIKROEKONOMIA
PRAWO POPYTU I PRAWO PODAŻY

Jakie czynniki determinują popyt
konsumenta na dane dobro?



Głównym czynnikiem determinującym popyt
jest cena danego dobra. Na popyt na dane
dobro wpływają również ceny dóbr
komplementarnych i substytucyjnych, dochód
konsumenta, gusty konsumentów i inne
czynniki.

MIKROEKONOMIA
PRAWO POPYTU I PRAWO PODAŻY



Jak zilustrujemy zmianę ilości
nabywanej dobra spowodowaną: a)
zmianą ceny danego dobra, b)
oddziaływaniem czynników
niecenowych?



Zmianę ilości nabywanej dobra pod
wpływem zmiany jego ceny ilustruje
przesunięcie wzdłuż krzywej popytu.
Czynniki niecenowe powodują przesunięcie
całej krzywej popytu.

MIKROEKONOMIA
PRAWO POPYTU I PRAWO PODAŻY



Jaką prawidłowość ilustruje krzywa
popytu i co uzasadnia jej kształt?



Krzywa popytu ilustruje prawo popytu
mówiące o tym, że w miarę wzrostu ceny ilość
nabywana danego dobra zmniejsza się ceteris
paribus i odwrotnie.

MIKROEKONOMIA
PRAWO POPYTU I PRAWO PODAŻY



Co oznaczają pojęcia efekt Veblena, efekt

snobizmu, efekt owczego pędu?



Efekt Veblena (efekt prestiżowy) polega na

tym, że niektóre gospodarstwa domowe

nabywają tym większe ilości danego dobra, im

jest ono droższe. Korzyść konsumpcyjna polega

wówczas na demonstrowaniu swoich możliwości

konsumpcyjnych.



Efekt snobizmu polega na tym, że niektóre

gospodarstwa domowe mniej cenią te dobra,

które konsumują inni, a zatem nabywają ich

mniej lub w ogóle ich nie kupują.



Efekt owczego pędu polega na tym, że pewne

gospodarstwa domowe tym wyżej cenią pewne

dobra i tym więcej ich nabywają, im bardziej je

cenią i więcej ich nabywają inne gospodarstwa

domowe (np. moda).

MIKROEKONOMIA
PRAWO POPYTU I PRAWO PODAŻY

Jaki jest związek między popytem
indywidualnym a popytem rynkowym?



Popyt rynkowy jest sumą popytów
indywidualnych wszystkich nabywców
występujących na rynku.

MIKROEKONOMIA
PRAWO POPYTU I PRAWO PODAŻY

Co to jest podaż?



Podaż to ilość dobra oferowanego na sprzedaż
w danym czasie, uzależniona od czynników
cenowych i niecenowych.

MIKROEKONOMIA
PRAWO POPYTU I PRAWO PODAŻY

Jakie czynniki kształtują podaż
określonego dobra?



Podstawowym czynnikiem jest cena danego
dobra. Do czynników niecenowych należą:
ceny czynników produkcji, poziom techniczny
produkcji i inne.

MIKROEKONOMIA
PRAWO POPYTU I PRAWO PODAŻY

Jak ilustrujemy zmianę ilości dobra
oferowanego na sprzedaż,
spowodowaną: a) zmianą ceny tego
dobra, b) oddziaływaniem czynników
niecenowych?



Zmiana ceny danego dobra powoduje
przesunięcie wzdłuż jego krzywej podaży, a
zmiany czynników niecenowych powodują
przesunięcie całej krzywej podaży.

MIKROEKONOMIA
PRAWO POPYTU I PRAWO PODAŻY

Jaką prawidłowość ilustruje krzywa
podaży i co uzasadnia jej kształt?



Krzywa podaży ilustruje prawo podaży,
mówiące o tym, że wraz ze wzrostem ceny
danego dobra ceteris paribus rośnie ilość
oferowana tego dobra i odwrotnie.

MIKROEKONOMIA
PRAWO POPYTU I PRAWO PODAŻY

Co to jest typowa krzywa popytu i

typowa krzywa podaży?



Typowe krzywe popytu i podaży

odpowiadają prawom popytu i podaży.

Wiadomo jednak, że w każdej regule

istnieją wyjątki. Niektóre dobra mają to do

siebie, że ich ilość nabywana i oferowana

zmieniają się pod wpływem ceny inaczej

niż mówi o tym prawo popytu i podaży.

Wyznaczone dla nich krzywe popytu i

podaży będą miały zatem nachylenie dość

nietypowe.

MIKROEKONOMIA
RÓWNOWAGA RYNKOWA

Jak interpretujemy równowagę rynkową
na rynku danego dobra?



Równowagę rynkową na rynku danego dobra
interpretuje się jako punkt przecięcia
krzywych popytu i podaży tego dobra -
wyznaczający jedyną możliwą cenę - przy
której ilość nabyta będzie równa ilości
oferowanej na sprzedaż.

MIKROEKONOMIA
RÓWNOWAGA RYNKOWA

Co oznacza stabilność rynku?



Stabilność rynku oznacza, że jest on w stanie
powracać do równowagi bez względu na to,
jakie początkowe wartości miały jego
zmienne.

MIKROEKONOMIA
RÓWNOWAGA RYNKOWA

W jakich formach działa mechanizm
równoważenia rynku w praktyce?



Wyraźnie widać go na giełdach i przy
zastosowaniu zasady rekontraktu. Po zebraniu
ofert sprzedaży i kupna dokonuje się wtedy
ustalenia nowej ceny równowagi.

MIKROEKONOMIA
ZASTOSOWANIE TEORII RYNKU

Czy znajomość praw rynku może

przynieść korzyści mikropodmiotom

gospodarczym?



Znajomość praw rynku przynosi korzyści

mikropodmiotom gospodarczym. Najbardziej

jest to widoczne na rynku konkurencji

niedoskonałej, gdzie mogą one do pewnego

stopnia wpływać na cenę i wielkość oferty

rynkowej.

MIKROEKONOMIA
ZASTOSOWANIE TEORII RYNKU

W jakim celu państwo może korzystać ze
znajomości praw rynku?



Znajomość praw rynku umożliwia państwu
korygowanie lub uzupełnianie mechanizmu
rynkowego przez regulację cen i redystrybucję
dochodów.

MIKROEKONOMIA
ZASTOSOWANIE TEORII RYNKU

Rynki których dóbr są zwykle
regulowane przez państwo w
rozwiniętej gospodarce rynkowej?



Najczęściej reguluje się rynki produktów
rolniczych, które charakteryzują się dużymi
wahaniami cen (producenci działają z
opóźnieniem). Reguluje się również rynki
przemysłu zbrojeniowego (popyt
wytwarzany jest tylko przez państwo).

MIKROEKONOMIA
ZASTOSOWANIE TEORII RYNKU

Jakimi metodami państwo może
wpływać na kształtowanie cen
określonych dóbr w warunkach
gospodarki rynkowej?



Do wyboru są dwie podstawowe metody:



a) wywieranie wpływu na ceny przez
oddziaływanie na popyt i podaż
(zamówienia rządowe, zapasy buforowe,
dotacje, podatki);
b) bezpośrednie ustalanie cen (ceny
maksymalne i minimalne).

MIKROEKONOMIA
ZASTOSOWANIE TEORII RYNKU

W jakim celu państwo ustala cenę
minimalną na określony produkt i jakie
skutki może to wywołać?



Ceny minimalne ustala się, aby zapewnić
producentom odpowiednio wysokie dochody
umożliwiające późniejsze inwestycje itp.
Najczęściej powoduje to nadwyżki danego
dobra na rynku.

MIKROEKONOMIA
ZASTOSOWANIE TEORII RYNKU

W jakim celu państwo ustala cenę

maksymalną na określone dobra i jakie

mogą być tego skutki ekonomiczne?



Ceny maksymalne ustala się, aby uczynić

dane dobro bardziej przystępnym dla

nabywców. Najczęściej powoduje to niedobór

podaży i pogorszenie jakości dobra.

MIKROEKONOMIA
ZASTOSOWANIE TEORII RYNKU

Jakie argumenty przemawiają za

kontrolowaniem cen określonych dóbr przez

państwo, jakie zaś przeciw?



Głównym argumentem przemawiającym za

kontrolowaniem cen przez państwo jest

zwiększanie dobrobytu przez czynienie niektórych

dóbr bardziej przystępnymi z jednej strony i

zapewnianiem producentom odpowiednich zysków

z drugiej strony.



Silna ingerencja w rynek kosztuje jednak państwo

bardzo dużo, jak również nierzadko powoduje

negatywne zjawiska w sferze jakości dóbr i usług

oraz inwestycji w branżach.

MIKROEKONOMIA
ZASTOSOWANIE TEORII RYNKU

Jaki wpływ na równowagę rynkową wywiera

opodatkowanie sprzedaży i dotowanie

producentów?



Podatek od sprzedaży podwyższa cenę

równowagi, obniża oferowaną i nabywaną ilość

dobra i w zależności od elastyczności popytu

zwiększa lub zmniejsza zyski producentów. W

długim okresie podatek powoduje straty

wynikające ze zmniejszonej produkcji, co

powoduje zmniejszenie poziomu inwestycji.



Dotacja obniża cenę rynkową, przez co zwiększa

się ilość dobra oferowana i nabywana na rynku.

MIKROEKONOMIA
ZASTOSOWANIE TEORII RYNKU

Od czego zależy rozdział podatku i
dotacji między sprzedawców i
nabywców?



Jeżeli elastyczność podaży i popytu mają tę
samą wartość, zarówno dotacja jak i
podatek zostaną rozłożone po równo na
sprzedawców i nabywców.



Cały ciężar podatku (ewentualnie całą
dotację) ponosi nabywca, kiedy podaż jest
doskonale elastyczna lub popyt doskonale
nieelastyczny.