Układ mięśniowy

Mięśnie:

• narządy, które maja zdolność kurczenia się
(zmniejszania swojej długości)

• rodzaje mięśni:
- mięśnie zbudowane z tkanki mięśniowej gładkiej
czynnością ich zarządza autonomiczny układ nerwowy
poza kontrolą naszej świadomości
- mięsień serca
włókna poprzecznie prążkowane, niezależne od świadomych
bodźców nerwowych
- mięśnie poprzecznie prążkowane, szybko kurczące się pod
wpływem bodźców ośrodkowego układu nerwowego,
zależne od naszej woli

• trzecia grupa jest przedmiotem nauki o mięśniach
- powoduje ruchy kości
- ustala położenie jednych kości w stosunku do drugich
- mięśnie jako układ narządów ruchu czynnego
(kościec układ narządu ruchu biernego)

• mięśnie powierzchowne
- u człowieka w stanie szczątkowym
- znajduje się na głowie, twarzy, szyi, powierzchni dłoniowej ręki

• mięśnie szkieletowe
- położone pod powięzią powierzchowną
- w większości dwoma końcami przytwierdzone do szkieletu
w liczbie ok. 329
- nieliczne połączone jednym końcem z narządami zmysłu lub
niektórymi trzewami (język, krtań, odbytnica) w liczbie ok. 49
- waga ok. 25 - 35 kg, stanowi ok.. 38% masy ciała (przy średniej
wadze człowieka)

Budowa makroskopowa mięśni

• kształt mięśni
- długie - głownie na kończynach
- szerokie - jama brzuszna, klatka piersiowa, miednica
- krótkie - kręgosłup, stawy, mały zakres ruchu, ale potrzebna
duża siła
- mieszane - okrężne, zwieracze

• skład mięśnia: ścięgno, brzusiec; głowa, ogon

• przyczepy mięśni
- skóra, narządy zmysłów, trzewa, kościec
- do miejsca przyczepu połączony bezpośrednio lub za pomocą
ścięgna

• ścięgno
- częstsza metoda przyczepu mięsni
- kształt: walcowate, spłaszczone, płaskie i szerokie
(rozcięgno)
- grubość ścięgna do mięśnia: 1:30 (słabe mięśnie) - 1:120
(silne mięśnie)
- budowa: tkanka łączna włóknista zbita
- sprężystość mała, wydłużają się do 4% swojej długości

• unaczynienie

• unerwienie - 1 neuryt komórki nerwowej motorycznej rdzenia
lub mózgu unerwia ok. 150 włókien mięśniowych

• narządy pomocnicze mięśni
- powięzie - zbudowane z tkanki łącznej włóknistej,
otaczają mięśnie lub grupy mięśni
- kaletki maziowe - ułatwiają ślizganie się narządów
względem siebie np. między skórą a mięśniem,
mięśniem a ścięgnem, ścięgnem a torebką stawową
- pochewki ścięgien - są to kaletki obejmujące ścięgna mięśni,
zewnętrzna warstwa włóknista i wewnętrzna warstwa maziowa,
pierwszą blaszkę błony maziowej nazywamy ścienną, drugą trzewną
- bloczki mięśni - są to urządzenia wokół których owijają się
ścięgna mięśni - punkt podparcia dźwigni
- trzeszczki - działanie podobne do bloczków, są to kostki włączone
w ścięgna mięśni blisko miejsca ich przyczepu

Mięśnie kończyny górnej

Mięśnie obręczy barkowej

• sześć mięsni łączy obręcz barkową z kością ramienną:
- naramienny, nadgrzebieniowy, podgrzebieniowy,
obły mniejszy, obły większy i podłopatkowy
- pierwszy rozpoczyna się na obu kościach obręczy barkowej
- pozostałe wyłącznie na łopatce

• m. naramienny (deltoideus)
- największy i najbardziej powierzchowny mięsień barku
- kształt trójkątny, płaski, grubość ok. 2 cm
- początek na końcu barkowym obojczyka i wyrostku barkowym
łopatki, na dolnym brzegu grzebienia łopatki
- koniec - guzowatość naramienna kości ramiennej
- odwodzenie, przywodzenie do tyłu, obraca ramię na zewnątrz

• m. nadgrzebieniowy (supraspinatus)
- położony w dole nadgrzebieniowym łopatki
- kształt trójkątny
- rozpoczyna się w dole nadgrzebieniowym łopatki
- kończy się krótkim, silnym ścięgnem na guzku większym
kości ramiennej, jego ścięgno przyczepia się poza tym
do torebki stawowej
- odwodzi ramię, obraca na zewnątrz, nieznacznie zgina ramię

• m. podgrzebieniowy (infraspinatus)
- spłaszczony, kształtu trójkątnego
- położony w dole podgrzebieniowym łopatki
- rozpoczyna się w 2/3 przyśrodkowych dołu podgrzebieniowego
łopatki
- włókna biegną bocznie w kierunku stawu barkowego
- ścięgno zrasta się z torebką stawową, kończy się na
powierzchni środkowej guzka większego kości ramiennej
- odwracanie ramienia na zewnątrz, odwodzenie i zginanie ramienia

• m. obły mniejszy (teres minor)
- mały, walcowaty
- biegnie wzdłuż brzegu dolnego m. podgrzebieniowego
- rozpoczyna się na powierzchni grzbietowej brzegu pachowego
łopatki
- kończy się na dolnej powierzchni guzka większego kości
ramiennej i na torebce stawowej
- obraca kość ramienną na zewnątrz

• m. obły większy
- spłaszczony, czworokątny, silny, gruby
- rozpoczyna się na powierzchni grzbietowej dolnego kąta łopatki
- kończy się na grzebieniu guzka mniejszego kości ramiennej,
do tyłu od ścięgna m. najszerszego grzbietu
- opuszcza podniesione ramie i jest silnym antagonistą mięśnia
naramiennego

• m. podłopatkowy (subscapularis)
- szeroki, płaski, gruby, wypełnia dół podłopatkowy
- rozpoczyna się na powierzchni żebrowej łopatki
- ścięgno zrasta się z przednią ścianą torebki stawowej
i kończy się na guzku mniejszym kości ramiennej
- obraca ramię do wewnątrz, jest antagonista mięśnia
podgrzebieniowego, obłego mniejszego, części tylnej
m. naramiennego, poza tym przywodzi ramię

• powięzie barku
- naramienna
- nadgrzebieniowa
- podgrzebieniowa
- podłopatkowa
- pachowa - przedłużenie powięzi m. piersiowego większego
tworzy podstawę jamy pachowej

Dół pachowy i jama pachowa

•

dół pachowy

- szczelina, która oddziela opuszczone ramię od ściany klatki

piersiowej
- podczas unoszenia ramienia, pod wpływem ciśnienia
atmosferycznego skóra wpukla się tworząc dół pachowy

• granice:
- fałd pachowy przedni - brzeg m. piersiowego większego
- fałd pachowy tylny - brzeg przedni m. najszerszego grzbietu
- przyśrodkowo - mięsień zębaty przedni
- podstawa jamy pachowej - bruzda przyśrodkowa m. dwugłowego

•

jama pachowa

- znajduje się powyżej dołu pachowego
- przebiegają przez nią naczynia i nerwy do kończyny górnej
- kształt trójściennego ostrosłupa przy uniesionym ramieniu

•

mięśnie ramienia

• dwie grupy:
- przednia m. zginaczy: m. kruczo-ramienny, dwugłowy, ramienny
- tylna m. prostowników: m. trójgłowy (m. łokciowy należy do m.
przedramienia, ale stanowi część m. trójgłowego)

• m. dwugłowy ramienia (m. biceps brachii)
- wrzecionowaty, gruby, okrągły, dwie głowy
- głowa długa rozpoczyna się na guzowatości nadpanewkowej łopatki
- głowa krótka rozpoczyna się na wyrostku kruczym łopatki (zrośnięta
ze ścięgnem m. kruczo-ramiennego
- powyżej stawu łokciowego mocne ścięgno, a powierzchownie
pasmo ścięgniste, które kończy się w powięzi przedramienia
- ścięgno właściwe przyczepia się do guzowatości kości promieniowej
- mięsień dwustawowy działanie w stawie barkowym o 1/3 mniejsze
niż w stawie łokciowym:
- w stawie barkowym zgina ramię, odwodzi i obraca je do wewnątrz
- w stawie łokciowym zginacz i najsilniejszy mięsień odwracający
przedramię

• m. kruczo-ramienny (coracobrachialis)

- najmniejszy
- położony w górnej i przyśrodkowej części ramienia
- rozpoczyna się na wyrostku kruczym łopatki
- łączy się tam z głową krótką m. dwugłowego
i ze ścięgnem m. piersiowego większego
- kończy się na powierzchni przyśrodkowej kości ramiennej
ok. połowy jej długości
- gdy ramię opuszczone cały chowa się w jamie pachowej
- zgina ramie i je przywodzi, obraca nieco na zewnątrz
i do wewnątrz, starając się sprowadzić je do położenia
wyjściowego

• m. ramienny (brachialis)
- spłaszczony, przykryty przez m. dwugłowy
- położony w dolnej części powierzchni przedniej kości ramiennej
- rozpoczyna się na powierzchni przedniej dolnej połowy
kości ramiennej, u dołu sięga do torebki stawu łokciowego
- jego włókna przykrywają ją i kończą się na guzowatości kości
łokciowej
- powierzchnia przednia stanowi powierzchnię ślizgowa
dla m. dwugłowego
- najważniejszy i silny zginacz przedramienia, niezależnie od jego
ustawienia (pronacja, supinacja)

• m. trójgłowy ramienia
- zajmuje całą powierzchnię tylna ramienia
- głowa przyśrodkowa tworzy warstwę głęboka położoną
bezpośrednio na kości ramiennej
- głowa boczna i głowa długa leżą powierzchownie na
głowie głębokiej
- głowa długa rozpoczyna się rozcięgnem na guzowatości
podpanewkowej łopatki
- głowa boczna rozpoczyna się na powierzchni tylnej kości ramiennej,
podobnie jak głowa przyśrodkowa, ale do dołu sięga do torebki
stawu łokciowego, do której również się przyczepia
- wspólne ścięgno trzech głów przyczepia się do powierzchni tylnej
wyrostka łokciowego kości łokciowej
- głowa długa jest najsilniejszym prostownikiem ramienia w stawie
barkowym
- działanie całego mięśnia na staw łokciowy polega na prostowaniu,
jest to główny i prawie wyłączny jego prostownik

• m. łokciowy (anconeus)
- mały, trójkątny, gruby
- pod względem położenia m. przedramienia,
czynnościowo i genetycznie stanowi część m. trójgłowego
- rozpoczyna się na nadkłykciu bocznym kości ramiennej
- kończy się na powierzchni tylnej kości łokciowej w jej
górnym odcinku
- wzmaga działanie m. łokciowego

• powięź ramienia
- po stronie zginaczy przedłużenie powięzi pachowej
- po stronie prostowników przedłużenie powięzi naramiennej
- przegroda międzymięśniowa ramienia przyśrodkowa
i boczna z kością ramienna tworzą dwie komory: zginaczy
i prostowników
- komora zginaczy to częściowo przedłużenie jamy pachowej

Mięśnie przedramienia

- obwód przedramienia największy w części bliższej, tam leżą
przeważnie brzuśce mięśni
- 19 mięśni przedramienia
- trzy grupy: przednia - dłoniowa, tylna - grzbietowa,
boczna - promieniowa

• grupa przednia mięśni przedramienia

• warstwa powierzchowna

• m. nawrotny obły (pronator teres)
- biegnie od nadkłykcia przyśrodkowego k. ramiennej do kości
promieniowej
- nawraca przedramię

• m. zginacz nadgarstka promieniowy (flexor carpi radialis)
- położony przyśrodkowo do poprzedniego
- wrzecionowaty
- biegnie od nadkłykcia przyśrodkowego kości ramiennej
do II kości śródręcza
- główna czynność to zginanie ręki,
odwodzenie w stronę promieniową,
nawracanie przedramienia

• m. dłoniowy długi (palmaris longus)
- wąski, wrzecionowaty
- położony po stronie łokciowej od poprzedniego
- biegnie od nadkłykcia przyśrodkowego do więzadła poprzecznego
nadgarstka
- słaby zginacz przedramienia

• m. zginacz łokciowy nadgarstka (flexor carpi ulnaris)
- po stronie łokciowej od poprzedniego
- biegnie od wyrostka łokciowego i nadkłykcia przyśrodkowego
do nadgarstka (kości grochowatej)
- zgina i przywodzi rękę

• m. zginacz palców powierzchowny (flexor digitorum superficialis)
- stanowi głębsza druga warstwę mm. przednich przedramienia
- dwie głowy, biegnące od nadkłykcia przyśrodkowego i wyrostka
dziobiastego kości łokciowej do drugiego członka palców,
(4 ścięgna, przebiegające pod więzadłem poprzecznym nadgarstka)
- najsilniejszy zginacz ręki i silny zginacz drugiego paliczka
w stosunku do pierwszego

• warstwa głęboka

• m. zginacz palców głęboki (flexor digitorum profundus)
- szeroki
- biegnie od górnej połowy przedramienia (kości łokciowej)
do podstawy trzecich paliczków czterech ostatnich palców
- zginacz ręki i wszystkich stawów 2-5 palca
- jest głównym zginaczem palców

• m. zginacz kciuka długi (flexor policis longus)
- położony bocznie do poprzedniego
- biegnie od powierzchni dłoniowej kości promieniowej
do drugiego członka kciuka
- silny zginacz ręki i kciuka

• m. nawrotny czworoboczny (pronator quadratus)
- płaski, czworoboczny
- biegnie od dolnej czwartej części powierzchni dłoniowej kości
łokciowej do do dolnej czwartej bocznej części kości promieniowej
- nawraca przedramię

• grupa boczna mięśni przedramienia
(ramienno-promieniowy, prostownik nadgarstka promieniowy
długi i krótki, odwracacz przedramienia)

• m. ramienno promieniowy (brachioradialis)
- najsilniejszy, najbardziej powierzchowny mięsień tej grupy
- biegnie od brzegu bocznego kości ramiennej poniżej połowy
jej wysokości i kończy się tuz powyżej wyrostka rylcowatego
kości promieniowej
- silny zginacz stawu łokciowego, nieznacznie ustępuję
m. dwugłowemu
- nawraca i odwraca porzedramię

• m. prostownik nadgarstka promieniowy długi
(extensor carpi radialis longus)
- położony pod mięśniem ramienno-promieniowym
- biegnie od nadkłykcia bocznego kości ramiennej i przegrody
mięśniowej bocznej do powierzchni grzbietowej podstawy
kości śródręcza II
- antagonista długich zginaczy palców
- zgina przedramię w stawie łokciowym, nieco je nawraca

• m. prostownik nadgarstka promieniowy krótki
(extensor carpi radialis brevis)
- nieco większy od poprzedniego
- rozpoczyna się na nadkłykciu bocznym kosci ramiennej i na
powięzi przedramienia
- kończy się na powierzchni grzbietowej podstawy kości
śródręcza III
- odpowiada głownie z prostowanie w stawach ręki

• m. odwracacz przedramienia (m. supinator)
- położony głęboko
- obejmuje kość promieniową
- spoczywa bezpośrednio na kości promieniowej
- rozpoczyna się na nadkłykciu bocznym, na więzadle
obrączkowym stawu
- kończy się na powierzchni tylnej, bocznej i przedniej
kości promieniowej, poniżej jej guzowatości
- odwraca przedramię i rękę

• grupa tylna mięśni przedramienia

• warstwa powierzchowna

• m. prostownik palców wspólny (extensor digitorum communis)
- biegnie od nadkłykcia bocznego kości promieniowej
do podstawy ostatnich czterech ostatnich paliczków palców
- prostuje palce w stawach śródręczno-palcowych
- leży powierzchownie po stronie grzbietowej przedramienia

• m. prostownik palca piątego (extensor digiti minimi)
- wysmukły, wrzecionowaty
- położony po stronie łokciowej od poprzedniego
- biegnie od nadkłykcia bocznego do V palca
- prostuje i przywodzi piąty palec

• m. prostownik nadgarstka łokciowy (extensor carpi ulnaris)
- wydłużony, wrzecionowaty
- rozpoczyna się na nadkłykciu bocznym, na powierzchni
grzbietowej kości łokciowej
- kończy się na podstawie kości śródręcza V
- silny prostownik ręki
- najsilniejszy odwodziciel ręki w stronę łokciową

• warstwa głęboka

• m. odwodziciel kciuka długi (abductor pollicis longus)
- największy, najwyżej i najbardziej do boku położony
mięsień tej grupy
- rozpoczyna się na powierzchni grzbietowej kości łokciowej
i promieniowej
- kończy się na podstawie kości śródręcza I, kości wielokątnej,
- przykryty prostownikami: palców wspólnym i palca małego
- odwodzi dłoń i zgina w stronę dłoniową
- jest głównym odwodzicielem ręki

• m. prostownik kciuka krótki (m. extensor pollicis brevis)
- położony po stronie łokciowej od poprzedniego
- rozpoczyna się na błonie międzykostnej i powierzchni
grzbietowej kości promieniowej
- kończy się na podstawie pierwszego członka kciuka
- prostuje kciuk w stawie sródręczno-palcowym
- jest odwodzicielem kciuka i ręki

• m. prostownik kciuka długi (extensor policis longus)
- położony po stronie łokciowej od poprzedniego
- rozpoczyna się na środkowej części powierzchni grzbietowej
kości łokciowej i błonie międzykostnej
- kończy się na podstawie drugiego członka kciuka
- leży bezpośrednio na kości promieniowej i łokciowej
- słaby prostownik ręki
- prostownik kciuka we wszystkich stawach

• m. prostownik palca wskazującego (extensor indicis proprius)
- wysmukły, wydłużony
- najbardziej łokciowo położony mięsień tej grupy
- rozpoczyna się na powierzchni grzbietowej kości łokciowej
i na błonie międzykostnej
- kończy się rozcięgnem grzbietowym

• dołek promieniowy
- ścięgno prostownika kciuka długiego i krótkiego
oraz odwodziciela kciuka długiego ograniczają głęboki
dołek tzw. tabakierkę anatomiczną
- dno tworzy kość łódkowata i wielokątna

• powięź przedramienia
- przedłużenie powięzi ramienia
- powięź łokciowa - od przodu zamyka dół łokciowy
- powięź przedramienia - łączy się na całej swej długości
z brzegiem tylnym powierzchownie położonym kości łokciowej

• pochewki ścięgien ręki

- dłoniowe: nadgarstkowe i palcowe
- grzbietowe

Krótkie mięśnie ręki

• mm kłębu kciuka

- m. odwodziciel kciuka krótki
- m. zginacz kciuka krótki
- m. przeciwstawiacz kciuka
- m. przywodziciel kciuka

• mm kłębu palca małego

- m. dłoniowy krótki (palmaris brevis)
- m. odwodziciel palca piątego (abductor digiti minimi)
- m. zginacz palca piątego krótki (flexor digiti minimi brevis)
- m. przeciwstawiacz palca piątego (opponens digiti minimi)

• mm. środkowe dłoni

- mm. glistowate (lumbricales)
- mm. Międzykostne (interossei)

• powięzie ręki

- dłoniowa ręki głęboka
- grzbietowa ręki głęboka
- grzbietowa ręki powierzchowna
- powięź dłoniowa ręki powierzchowna
- rozcięgno dłoniowe