1

Zasady prowadzenia

medycznych działań

ratunkowych w

wypadkach

masowych i katastrofach

2

Zdarzenia o charakterze masowym ocenia się ex post

jako:

• opanowane (skompensowane), kiedy

sprowadzona na miejsce pomoc jest wydolna i

można rozmieścić wszystkie ofiary w szpitalach

• nie opanowane (nie skompensowane), gdy liczba

ofiar, a niekiedy rozmiar zniszczeń, przekracza

możliwości systemu pomimo uzyskania pomocy

zewnętrznej, albo jeśli niewydolne są szpitale,

niezdolne do pracy w wymaganym wymiarze lub

nie przygotowane do pracy w warunkach

katastrofy

3

Fazy akcji ratunkowej:

1. Faza wstępna - siły i środki są za małe. Ofiary w znacznym

stopniu zdane na siebie. Ogromna rola mogących udzielić

pierwszej pomocy i poprawnie zawiadomić o zdarzeniu.

2. Faza konsolidacji. Znaczenie zarządzania, sprawności

ratowników i logistyki.

3. Faza likwidacji skutków. Działania dwutorowe:

leczenie w szpitalach i likwidowanie zniszczeń.

4. Faza odległa. Likwidowanie skutków odległych:

zdrowotnych, psychologicznych, społecznych,

ekonomicznych, planowanie na wypadek następnego

zdarzenia.

4

Im większa skala zdarzenia,

tym bardziej rośnie rola

łączności, sprawności

zarządzania i logistyki

Działania prowadzi się na trzech poziomach:
• strategicznym
• taktycznym
• wykonawczym - zwykle tu działamy

5

Punkt dowodzenia (sztab akcji -

poziom taktyczny) lokalizuje się

blisko miejsca zdarzenia

• tu jest najlepsze rozeznanie w skali

potrzeb

• tu są obecni przedstawiciele wszystkich

służb

• tu zapadają decyzje dotyczące doraźnego

leczenia i transportu, w tym kierunku

transportu

6

Centrum operacyjne

(sztab kryzysowy - poziom

strategiczny)

• przy dobrej łączności może być odległe od miejsca

zdarzenia (CPR ?)

• zabezpiecza redystrybucję potrzebnych zasobów (w

tym ludzkich) i środków, nawet z innych powiatów i

województw

• powiadamia i stawia w stan gotowości szpitale i

ośrodki specjalistyczne, monitoruje ich wydolność

• organizuje informację o ofiarach dla ich rodzin i o

zdarzeniu dla mediów

7

DOWÓDCĄ CAŁOŚCI AKCJI JEST

OFICER PSP

(w wypadku aktów terroru i działań

kryminalnych dowodzenie należy do Policji)

On wyznacza strefę niebezpieczna

(ograniczoną kordonem wewnętrznym) w której

działa PSP; konieczne jest też ustalenie kordonu

zewnętrznego w obręb którego mają wstęp

tylko służby ratownicze i porządkowe

On zezwala na wejście zespołów ratownictwa

medycznego na miejsce zdarzenia. Podlega mu

koordynujący medyczne działania ratunkowe.

8

W strefie niebezpiecznej

za życie i zdrowie odpowiadają ratownicy-

strażacy

• udzielają pomocy stosownie do kwalifikacji
• ewakuują poszkodowanych poza strefę

niebezpieczną i przekazują ich pod opiekę

zespołów ratownictwa medycznego i tam

• jeśli jest taka potrzeba zabezpieczają

logistycznie dekontaminację ofiar

• w miarę możliwości pomagają w opiece

medycznej

9

W sytuacji aktu terroru nie ma ratowników mogących

wejść w strefę niebezpieczna

Udzielenie pomocy ewentualnym ofiarom będącym w

strefie zagrożenia jest możliwe

• w wyniku rokowań z terrorystami
• po zlikwidowaniu zagrożenia terrorystycznego

Konieczne jest sprawdzenie pirotechniczne ofiar i ich

identyfikacja ze względu na możliwość wtórnych

zagrożeń

10

Koordynujący medyczne

działania ratunkowe - może

nim być lekarz pierwszego

ambulansu

(poziom wykonawcy)

• powiadamia centrum operacyjne o skali i

rodzaju zdarzenia oraz o potrzebach,

• dowodzi zespołami ratownictwa medycznego,

• kieruje segregacją medyczną ofiar katastrofy,

• kieruje pracą punktu pomocy medycznej,

• kieruje ewakuacją poszkodowanych z miejsca

zdarzenia.

11

Bezpośrednio poza strefą niebezpieczną
należy ustalić podległe koordynującemu medyczne działania

ratunkowe:

• punkt/punkty segregacji wstępnej

• (przesiewowej) jeśli ofiary są ewakuowane ze strefy

niebezpiecznej. Jeśli nie ma strefy niebezpiecznej mamy do

czynienia z obszarem segregacji wstępnej.

• punkt dekontaminacji (jeśli są wskazania),

• strefę udzielania pomocy (punkt pomocy medycznej /

re-triage'u) i oczekiwania,

• obszar ewakuacji i transportu.

12

Strefa niebezpieczna

13

Strefa niebezpieczna

działa tylko straż

Strażacy ratownicy

ewakuują

wszystkich

do punktu segregacji

i medycznej (triage)

Organizacja pomocy

medycznej jeśli

dowodzący akcją

wyznacza strefę niebezpieczną

Triage

Dekontaminacja

Punkt

Segregacji

wstępnej

Transport

w

pierwszej

kolejności

3 kolejność

Punkt medyczny

Transport

Parking

przybywających

Ambulansów

Pomoc

pilna

2 kolejność

Strefa udzielania

pomocy i

oczekiwania (triage)

14

Nie wyznaczono strefy

niebezpiecznej

15

Organizacja pomocy medycznej jeśli
dowodzący akcją wyznacza strefę niebezpieczną

Transport

w

pierwszej

kolejności

3 kolejność

Punkt medyczny

Transport

Parking

przybywających

Ambulansów

Pomoc

pilna

2 kolejność

Strefa udzielania

pomocy i

oczekiwania (triage)

16

Sprawne przenoszenie na desce lub noszach wymaga 3-4 ludzi,
a konieczne jest tylko przy obrażeniach kręgosłupa, miednicy,
kończyn i brzucha.
Innych poszkodowanych można nosić bezpiecznie w dwie osoby.

Czas doniesienia do punktu medycznego może być

istotny !

17

Aby ZROBIĆ JAK NAJWIĘCEJ DLA JAK
NAJWIĘKSZEJ LICZBY
POSZKODOWANYCH najistotniejsze jest
szybkie wybranie najpilniej
potrzebujących pomocy czyli
prowadzenie segregacji (triage).

W warunkach pokoju decyduje stopień
zagrożenia życia, ale w warunkach
skrajnych należy też brać pod uwagę
rokowanie.

18

Zorganizowanie punktu

pomocy medycznej

(może to być pozostający na miejscu ambulans,

namiot lub zaadoptowane pomieszczenie)

• pozwala na koncentrację dostępnych „sił i środków"

tj. wykwalifikowanego personelu medycznego,

leków i sprzętu

• ułatwia prowadzenie na miejscu zdarzenia

zabiegów ratujących życie i wstępną

stabilizację chorych przed transportem do szpitali

• pozwala na powtórną segregację pod kątem

pierwszeństwa i kierunku transportu do szpitali

Rozwinięcie stałego punktu medycznego nie

powinno opóźniać właściwego leczenia t.j. w

szpitalu

19

W punkcie pomocy medycznej

• retriage - segregacja medyczna, ustalenie

kolejności, rodzaju i kierunku transportu do szpitali

(można opierać się na skali ciężkości urazu TRTS)

• stabilizacja przed transportem - obowiązują zasady

BTLS

Sytuacja katastrofy może usprawiedliwić „kompromisy

medyczne" wynikające ze złego rokowania.

Nie usprawiedliwia błędów będących skutkiem

niedbalstwa.

Nie usprawiedliwia lekceważenia bólu.

20

Zabiegi ratujące życie na

miejscu wypadku:

• udrożnienie i zabezpieczenie drożności dróg oddechowych

• tlenoterapia, oddech wspomagany i zastępczy

• odbarczenie odmy prężnej nakłuciem, zamknięcie

opatrunkiem rany ssącej klatki piersiowej

• zatamowanie krwotoku zewnętrznego

• wkłucia dożylne lub śródkostne i rozpoczęcie

przetaczania płynów

• wyjątkowo odbarczenie tamponady serca

• wyjątkowo amputacje

21

Grupa poszkodowanych wymagających
pomocy w pierwszej kolejności winna
opuszczać miejsce zdarzenia jak najszybciej!
W zależności od sytuacji - badanie
szczegółowe, unieruchomienie obrażeń,
ogrzewanie chorego, przetaczanie płynów,
zakładanie opatrunków itp. może być
prowadzone w ambulansie podczas
transportu do szpitala.

22

Problemem są nosze, noszowi, pomagający udzielać

prostej pomocy , mogący sprawować opiekę nad III

kolejnością -można korzystać z pomocy strażaków,

świadków, a nawet uczestników zdarzenia masowego.

Jak prowadzić zarządzanie zasobami ludzkimi i

materiałowymi w warunkach katastrofy ? (wszystkich i

wszystkiego jest za mało!)

Na miejscu pojawia się pierwszy ambulans. Lekarz

obejmuje funkcje koordynatora medycznego. Co

robić ?

23

Lekarz 1 koordynuje działania w
porozumieniu z d-cą akcji, orientuje się w sytuacji i

wzywa pomoc, wyznacza PM, miejsce oczekiwania

ofiar, strefę transportu, punkt segregacji lub sektory

obszaru segregacji.

Pielęgniarka 1 przygotowuje sprzęt i leki,

rozpoczyna triage (1 etap)

Kierowca 1 czuwa w strefie transportu i kieruje

ruchem nadjeżdżających ambulansów do czasu

przybycia Policji

24

Nadjeżdża drugi ambulans

Lekarz 2 uruchamia PM i w nim pracuje (ABC)

Pielęgniarka 2 pracuje w PM lub razem z

pielęgniarką 1 kontynuuje triage

Kierowca 2 pracuje w PM

Jeżeli ktoś inny przejmuje koordynowanie działań

pierwszy ambulans może być włączony do akcji.

Przy dużej liczbie rannych zabiegi ratujące życie

wykonują załogi zabierających ich z PM

25

PANIKA

może zwielokrotnić skutki katastrofy

jest zwykle wynikiem współistnienia

poczucia zagrożenia, nieznajomością

dróg ucieczki lub dalszego losu i braku

jednolitego kierownictwa.

STRES

atakuje zarówno ofiary katastrofy jak i

ratowników

Pamiętajmy !

26

NIE NALEŻY PRZENOSIĆ

KATASTROFY DO SZPITALA

Dlatego trzeba, o ile to tylko możliwe:

• wykonać zabiegi potrzebne do stabilizacji

podstawowych funkcji na miejscu zdarzenia,

• rozsyłać poszkodowanych do wielu szpitali gdzie

otrzymają pomoc bez zbędnej zwłoki,

• przetrzymać na miejscu zdarzenia wymagających

pomocy w III kolejności przynajmniej do czasu

ewakuowania I kolejności lub rozesłać ich do

odległych szpitali. @@