Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Historia i funkcjonowanie

Historia i funkcjonowanie

Unii Europejskiej

Unii Europejskiej

Wykład przygotowany na podstawie danych

Przedstawicielstwa Komisji Europejskiej w Polsce

Wykład

MAKRO

MAKRO

€

€

KONOMIA

KONOMIA

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Filary prawne UE

UNIA EUROPEJSKA

WSPÓLNA POLITYKA

ZAGRANICZNA

I BEZPIECZEŃSTWA

• wspólna obrona

(Unia
Zachodnioeuropejsk
a)

• wszystkie obszary

polityki zagranicznej
i bezpieczeństwa

SPRAWY

WEWNĘTRZNE

I WYMIAR

SPRAWIEDLIWOŚCI

• kontrola granic

zewnętrznych

• polityka azylowa

• regulacje w

zakresie imigracji

• Europol

WSPÓLNOTA

EUROPEJSKA

• polityki

wspólnotowe

• unia ekonomiczna

i monetarna

• obywatelstwo UE

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Obywatelstwo europejskie
podstawowe prawa obywateli

prawa fundamentalne (zapisane w Europejskiej Konwencji
Praw Człowieka), m.in. prawo do równego traktowania bez
względu na płeć, rasę, pochodzenie, religię, przekonania,
stan zdrowia, orientację seksualną i wiek
prawo nieograniczonego poruszania się i pobytu na
terenie Unii Europejskiej
prawo do pracy na terenie UE
prawo wyborcze do Parlamentu Europejskiego i do
instytucji komunalnych na terenie każdego kraju Unii
Europejskiej
prawo do ochrony dyplomatycznej i konsularnej poza
granicami Unii Europejskiej przez wszystkie placówki
dyplomatyczne państw członkowskich
prawo do składania skarg do Rzecznika Praw i petycji do
Parlamentu Europejskiego
prawo do informacji o działaniach organów Unii
Europejskiej

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Zasada subsydiarności
w Unii Europejskiej



Wprowadzona w Traktacie o Wspólnocie
Europejskiej w 1992 r., określa podział
kompetencji między Wspólnotami
Europejskimi a państwami członkowskimi (i
ich jednostkami administracyjnymi)



Wspólnota podejmuje działania tylko wówczas
i tylko w takim zakresie, w jakim cele
proponowanych działań nie mogą być
zrealizowane w sposób wystarczający przez
państwa członkowskie, natomiast z uwagi na
skalę lub skutki proponowanych działań mogą
zostać lepiej zrealizowane przez Wspólnotę.

(art. 3b Traktat z Maastricht)

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Opinia krajów UE o członkostwie w
Unii
oraz korzyściach z niego płynących

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

AU

ST

RI

A

SZ

W

EC

J A

FIN

LA

ND

IA

NI

EM

CY

FR

AN

CJ

A

DA

NI

A

GR

EC

J A

PO

RT

UG

AL

IA

BE

LG

IA

HI

SZ

PA

NI

A

HO

LA

ND

IA

IR

LA

ND

IA

LU

KS

EM

BU

RG

CZŁONKOSTWO J EST
DOBRE DLA MOJ EGO
KRAJ U

KORZYŚCI PŁYNĄCE Z
CZŁONKOSTWA

EUROBAROMETR NR 53 / WIOSNA 2000

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Czy rozszerzenie jest priorytetem UE

– opinia obywateli krajów UE

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

N

IE

M

C

Y

F

IN

L

A

N

D

IA

F

R

A

N

C

JA

A

U

S

T

R

IA

L

U

K

S

E

M

B

U

R

G

P

O

R

T

U

G

A

L

IA

W

IE

L

K

A

B

R

Y

T

A

N

IA

B

E

L

G

IA

W

Ł

O

C

H

Y

H

IS

Z

P

A

N

IA

H

O

L

A

N

D

IA

IR

L

A

N

D

IA

S

Z

W

E

C

JA

G

R

E

C

JA

D

A

N

IA

EUROBAROMETR NR 53 / WIOSNA 2000

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Unia Europejska a Wspólnoty
Europejskie

Traktat Amsterdamski
(1997)

UNIA EUROPEJSKA

WSPÓLNOTY EUROPEJSKIE (podmioty prawa
międzynarodowego)

Europejska

Wspólnota Węgla i

Stali

(EWWiS)

Europejska

Wspólnota Energii

Atomowej

(EUROATOM)

Wspólnota

Europejska

(Traktat Paryski traci

ważność 23.07.2002 r.)

(Traktaty Rzymskie
podpisano

na czas

nieokreślony)

Traktat z Maastricht (1992)

(zmiana zasad funkcjonowania i

nazwy)

Europejska

Wspólnota Węgla i

Stali

(EWWiS)

Europejska

Wspólnota Energii

Atomowej

(EUROATOM)

Europejska

Wspólnota

Gospodarcza

Traktat Fuzyjny (1967)

(wspólne instytucje dla 3 Wspólnot

Europejskich)

Europejska

Wspólnota Węgla i

Stali

(EWWiS)

Europejska

Wspólnota Energii

Atomowej

(EUROATOM)

Europejska

Wspólnota

Gospodarcza

Traktat Paryski (1951)

Traktaty Rzymskie

(1957)

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Parytet głosów w instytucjach
Unii Europejskiej

Państwo

Parlament

Europejsk

i

Rada

Europejsk

a

Rada Unii

Europejski

ej

Komisja

Europejs

ka

Komitet

Ekonomiczno

-Społeczny

Niemcy

99

1

10

2

24

Francja

87

1

10

2

24

Włochy

87

1

10

2

24

Wielka Brytania

87

1

10

2

24

Hiszpania

64

1

8

2

21

Holandia

31

1

5

1

12

Belgia

25

1

5

1

12

Grecja

25

1

5

1

12

Portugalia

25

1

5

1

12

Szwecja

22

1

4

1

12

Austria

21

1

4

1

12

Dania

16

1

3

1

9

Finlandia

16

1

3

1

9

Irlandia

15

1

3

1

9

Luksemburg

6

1

2

1

6

Unia
Europejska

626

15

87

20

222

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Zadania Komisji Europejskiej

INICJATYWA – prawo zgłaszania projektów

aktów prawnych do rady unii europejskiej i

parlamentu europejskiego

REALIZACJA – uprawnienia wykonawcze do

decyzji rady unii europejskiej. Uchwalanie

przepisów wykonawczych do obowiązujących

aktów prawnych

NADZÓR – nadzór nad stosowaniem prawa

wspólnotowego przez państwa członkowskie, w

tym możliwość wytoczenia procesu przed

europejskim trybunałem sprawiedliwości

KONTAKTY – reprezentowanie UE wobec państw

trzecich i organizacji międzynarodowych, w

tym negocjowanie umów

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Wybory do Parlamentu
Europejskiego

dają możliwość

bezpośredniego

udziału w

kształtowaniu

polityki

europejskiej

dają możliwość

bezpośredniego

udziału w

kształtowaniu

polityki

europejskiej

wybory

od 1979 r.

co 5 lat

wybory

od 1979 r.

co 5 lat

państwa Unii

Europejskiej mają

zagwarantowane

parytety miejsc w

Parlamencie

(najwięcej Niemcy – 99

najmniej Luksemburg

– 6)

państwa Unii

Europejskiej mają

zagwarantowane

parytety miejsc w

Parlamencie

(najwięcej Niemcy – 99

najmniej Luksemburg

– 6)

626

deputowanych

wybieranych

w 15 krajach

626

deputowanych

wybieranych

w 15 krajach

ordynacja

wyborcza

proporcjonalna

(w Wielkiej

Brytanii

większościowa)

ordynacja

wyborcza

proporcjonalna

(w Wielkiej

Brytanii

większościowa)

w Parlamencie

tworzone są frakcje

partyjne a nie

narodowe (dominują

socjaliści i

chrześcijańscy

demokraci)

w Parlamencie

tworzone są frakcje

partyjne a nie

narodowe (dominują

socjaliści i

chrześcijańscy

demokraci)

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Parlament Europejski



Siedzibą Parlamentu jest Strasburg i Bruksela,

gdzie raz w miesiącu odbywają się tygodniowe

sesje plenarne.



Miejsca w sali plenarnej przydzielane są w

zależności od przynależności do grupy

politycznej, a nie delegacji narodowej

(aktualnie Parlament liczy 8 grup politycznych).



Parlament może powołać podkomisje, komisje

tymczasowe, lub dochodzeniowe, jeśli

istnieje konieczność rozwiązywania

specyficznych problemów.



Komisje parlamentarne mieszane utrzymują

kontakty z parlamentami narodowymi, z

którymi Unia podpisała układy

stowarzyszeniowe.

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Uprawnienia Parlamentu
Europejskiego



UPRAWNIENIA USTAWODAWCZE –

wyrażanie opinii w sprawie projektów aktów

prawnych, zatwierdzanie wniosków w sprawie

członkostwa w UE, udzielanie zgody lub

odrzucanie propozycji Komisji Europejskiej



UPRAWNIENIA KONTROLNE – prawo

zgłaszania zapytań do Komisji Europejskiej,

zgłaszania wotum nieufności wobec Komisji,

mianowanie Rzecznika Praw Obywatelskich



UPRAWNIENIA BUDŻETOWE – prawo

zgłaszania poprawek do projektu budżetu,

zatwierdzanie bądź odrzucanie budżetu,

decydowanie w sprawie nieobligatoryjnych

wydatków budżetu

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Rada Europejska



Skład: szefowie rządów państw
członkowskich oraz przewodniczący
Komisji Europejskiej



Spotkania odbywają się dwa razy w roku



„Rada Europejska nadaje Unii impulsy
niezbędne do jej rozwoju i określa
ogólne wytyczne jej polityki”

(Artykuł D Traktatu z

Maastricht)



Decyzje podejmowane są nie w drodze
głosowania, ale na zasadzie kompromisu i
konsensusu

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Rada Unii Europejskiej



W jej skład wchodzą ministrowie rządów
państw członkowskich, którzy reprezentują
interesy państw członkowskich na szczeblu
Wspólnoty.



Główny organ decyzyjny. Decyzje
podejmowane są w trybie głosowania . Liczba
87 głosów podzielona jest pomiędzy państwa
członkowskie według ich liczby mieszkańców.



W przyszłej rozszerzonej Unii Europejskiej
(zgodnie z Traktatem Nicejskim) cała Rada
będzie dysponowała 345 głosami. Polska
będzie miała 27 głosów (tyle samo co
Hiszpania).

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Wspólne polityki Unii
Europejskiej



Wspólna polityka rolna



Wspólna polityka regionalna (i strukturalna)



Wspólna polityka handlowa



Wspólna polityka przemysłowa



Wspólna polityka konkurencji



Wspólna polityka transportowa



Wspólna polityka walutowa



Wspólna polityka społeczna



Wspólna polityka ochrony środowiska



Wspólna polityka ochrony konsumentów



Wspólna polityka w dziedzinie badań i rozwoju

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Zasady Wspólnej Polityki
Rolnej



JEDNOŚĆ RYNKOWA – Zasada jedności rynku
wewnętrznego w powiązaniu ze swobodnym
obrotem towarowym i kapitałowym w ramach
Wspólnoty.



WSPÓLNA POLITYKA – Zasada wspólnej
polityki zagranicznej w handlu produktami
rolnymi przy jednoczesnym preferowaniu
produktów własnych wspólnoty.



WSPÓLNA REGULACJA – Zasada stosowania
jednolitych mechanizmów interwencji rolnej w
odniesieniu do płodów i produktów rolnych.



SOLIDARNOŚĆ FINANSOWA – Solidarny
współudział państw członkowskich w
finansowaniu Wspólnej Polityki Rolnej.

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Polityka regionalna Unii Europejskiej
– fundusze strukturalne w latach
2000-2006



Cel 1 REGIONY Z OPÓŹNIENIAMI W ROZWOJU.

Budżet 135,9 mld euro.

Program dla obszarów z PKB na

1 mieszkańca poniżej 75% średniej wspólnotowej oraz

skandynawskie obszary słabo zaludnione. Razem: 9

państw UE - 22% ludności UE.



Cel 2 REGIONY Z TRUDNOŚCIAMI

STRUKTURALNYMI.

Budżet 22,5 mld euro.

Program dla

obszarów z zamierającą dotychczasową działalnością i o

wysokim bezrobociu - 18% ludności UE

(10% w

obszarach przemysłowych, 5% - w obszarach wiejskich,

2% - w miastach, 1% - w strefach przybrzeżnych)



Cel 3 REGIONY Z ROZWIJAJĄCYMI SIĘ RYNKAMI

PRACY.

Budżet 24,05 mld euro.

Program przeznaczony

na edukację i politykę zatrudnienia, mający na celu

tworzenie nowych miejsc pracy i przystosowanie do

zmian ekonomiczno-społecznych.

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Układ w Schengen

podpisany w 1985 r. w Schengen przez

Francję, Niemcy, Holandię, Belgię i

Luksemburg, rozszerzony w 1990 r. o

Włochy, Hiszpanię, Portugalię, Grecję, Austrię
Układ przewiduje m.in.:



znoszenie kontroli granicznej w ruchu

osobowym pomiędzy stronami układu



jednolite kontrole na granicach

zewnętrznych Grupy Schengen



wzmocnioną współpracę policji i sądów

na obszarze wewnętrznym



intensywne zwalczanie przestępczości i

narkomanii

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Etapy integracji gospodarczej i
walutowej Unii Europejskiej

Brak ceł

wewnętrznych

Wspólna taryfa

celna

Swobodny

przepływ osób,

towarów, usług i

kapitału

Wspólna waluta

Jednolita polityka

pieniężna

Harmonizacja

polityki

gospodarczej

Swobodny

przepływ ludzi,

towarów, usług i

kapitału

Wspólna taryfa

celna

Wspólna taryfa

celna

Brak ceł

wewnętrznych

Brak ceł

wewnętrznych

Brak ceł

wewnętrznych

Strefa wolnego
handlu

Unia celna

Unia gospodarcza
i walutowa

Wspólny rynek

I etap

II
etap

III
etap

IV
etap

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Cele działania rynku
wewnętrznego

cele zewnętrzne

cele zewnętrzne

wzmocnienie

konkurencyjności

UE

wzmocnienie

konkurencyjności

UE

cele wewnętrzne

cele wewnętrzne

urzeczywistnienie

czterech wolności

rynku wewnętrznego

urzeczywistnienie

czterech wolności

rynku wewnętrznego

osób

osób

kapitału

kapitału

usług

usług

towarów

towarów

Rynek

wewnętrzny

Rynek

wewnętrzny

swobodny

przepływ

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Kryteria konwergencji



inflacja nie wyższa niż 1,5 punktu

procentowego od średniej w trzech państwach

o najniższej inflacji



deficyt budżetowy nie przekraczający 3% PKB



dług publiczny nie przekraczający 60% PKB



długoterminowa stopa procentowa nie wyższa

niż 2 punkty procentowe od średniej

odpowiednich stóp procentowych w trzech

państwach UE

o najniższej inflacji



kurs walutowy stabilny przez 2 lata

poprzedzające przystąpienie danego państwa

do Unii Gospodarczo - Walutowej



niezależność banku centralnego

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Cła wynikające

ze stosowania

wspólnej taryfy

celnej

Cła wynikające

ze stosowania

wspólnej taryfy

celnej

Wpłaty

państw

członkowskic

h

do budżetu

Wpłaty

państw

członkowskic

h

do budżetu

Dochody z

tytułu

podatku VAT

Dochody z

tytułu

podatku VAT

Cła

rolnicz

e

Cła

rolnicz

e

Budżet UE – źródła dochodów

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Budżet Unii Europejskiej

–

struktura

wydatków

1999 rok

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Fazy wprowadzania euro

OKRES PRZYGOTOWAWCZY (1998)



Ogłoszenie listy krajów zakwalifikowanych do UGiW



Przyjęcie prawodawstwa niezbędnego do wprowadzania euro



Przyjęcie systemu finansowego do przyjęcia nowej waluty

OKRES PRZEJŚCIOWY (1 stycznia 1999 – 31 grudnia 2001)



Euro samodzielną walutą



Nieodwołalne usztywnianie kursów walut państw UGiW względem euro



Rozpoczęcie działalności przez Europejski Bank Centralny



Euro używane tylko w rozliczeniach bezgotówkowych



Nowe emisje instrumentów finansowych – włączanie euro



Osoby prywatne i przedsiębiorstwa mogą mieć rachunek bankowy w euro

OKRES KOŃCOWY (1 stycznia – 31 lipca 2002)



Banknoty i monety wprowadzone do obiegu



Narodowe banknoty i monety stopniowo wycofywane z obiegu



Płace, świadczenia socjalne i transakcje detaliczne dokonywane w euro



Zakończenie procesów dostawczych w instytucjach publicznych i jednostkach

usługowych, narodowe waluty przestają być prawnym środkiem płatniczym



Od 1sierpnia 2002 euro jedynym środkiem płatniczym UGiW