Organizacja i funkcjonowanie UE - ćwiczenia

Początki UE: 1) Rada Wzajemnej Pomocy Gospodarczej (RWPG) 25.01.1949-28.06.1991

2) Deklaracja (Plan) Schumana > 1950

3) Układ Warszawski (1955) > (1991 rozpad ZSRR)

1. Traktat ustanawiający EUROPEJSKĄ WSPÓLNOTĘ WĘGLA I STALI (TEWWiS) – Paryż 18.04.1951, wszedł w życie 23.07.1952, wygasł 50 lat później

Kraje które podpisały traktat: Włochy, Francja, RFN oraz Belgia, Holandia, Luksemburg

Na mocy traktatu EWWiS sektory węgla i stali państw członkowskich zostały poddane wspólnej kontroli sprawowanej przed ponadnarodowe organy; wprowadzona została wolna konkurencja na rynku węgla i stali; zniesiono opłaty przewozowe i wywozowe oraz wszelkie ograniczenia wywozowe dotyczące węgla i stali; wprowadzono swobodę przepływu pracowników węgla i stali.

1. EUROPEJSKA WSPÓLNOTA GOSPODARCZA (TEWG) – Rzym 25.03.1957, później przemianowana na WSPÓLNOTĘ EUROPEJSKĄ w 1992, a następnie w UNIĘ EUROPEJSKĄ

Ustanowienie wspólnego rynku i stopniowe zbliżanie polityk gospodarczych państw członkowskich; prowadzenie wspólnej polityki konkurencji, wspólnej polityki rolnej i transportowej; wprowadzenie swobody przepływu osób, towaru, usług i kapitału.

1. Traktat EUROPEJSKA WSPÓLNOTA ENERGII ATOMOWEJ (EUROATOM) – Rzym 25.03.1957

Miała zapewnić rozwój przemysłu jądrowego i wprowadzenie nad nim wspólnej kontroli tak, aby była wykorzystywana wyłącznie do celów pokojowych.

Trybunał Sprawiedliwości i Zgromadzenie Parlamentarne (25.03.1957) – zawarto konwencję o niektórych wspólnych instytucjach. Każda ze wspólnot miała swoją Radę i Komisję; 8.04.1965 – Traktat ustanawiający jednolitą Radę i Komisję Wspólnot Europejskich

Jednolity Akt Europejski (17 i 28 luty 1986) Najważniejszym postanowieniem JAE, było uzgodnienie środków prowadzących do progresywnego utworzenia jednolitego rynku do 31 grudnia 1992 roku. W kwestii podejmowania decyzji rozszerzał zakres stosowania kwalifikowanej większości zamiast jednomyślności w Radzie Ministrów; nieznacznie wzmocniono też kompetencje Parlamentu Europejskiego. W kwestiach instytucjonalnych uznawał za organ istniejącą od 1974 roku Radę Europejską i wprowadzał koncepcję europejskiej współpracy politycznej.

Schengen (Luksemburg): Jako pierwsi zapoczątkowali zniesienie granic wewnętrznych Belgia, Holandia i Luksemburg. Na granicach zewnętrznych zwiększono i ujednolicono kontrolę graniczną (celną).

Nordycka Unia Paszportowa (Norwegia, Dania, Finlandia, Szwecja, Islandia)

Terytorialny zakres STREFY SCHENGEN – obecnie 22 państwa UE: Austria, Belgia, Czechy, Dania Estonia, Finlandia, Francja, Niemcy, Grecja, Węgry, Włochy, Łotwa, Litwa, Luksemburg, Malta, Holandia, POLSKA, Portugalia, Słowacja, Słowenia, Hiszpania, Szwecja. Państwa UE pozostające poza Schengen: Bułgaria, Cypr, Rumunia, Irlandia, Wielka Brytania.

W 1975 Komisja Europejska złożyła raport o zniesieniu granic. Etapy:

1. Ograniczenie kontroli samochodów osobowych do kontroli wzrokowej

2. Układ z Schengen (16.06.1985 – Francja, RFN, Belgia, Holandia, Luksemburg) wprowadził obowiązek stopniowego znoszenia kontroli na wspólnych granicach 5-ciu państw EWG. Początkiem współpracy było ograniczenie do kontroli samochodów na granicach wewnętrznych, wprowadzenie dodatkowych ułatwień na przejściach granicznych oraz wzmocnienie współpracy służb policyjnych i celnych w walce nielegalnym handlem środkami odurzającymi, bronią oraz innymi formami przestępczości.

Konwencja wykonawcza do Układu z Schengen (Schengen II – 19.06.1990) zawierała przepisy dotyczące:

- znoszenia kontroli na wewnętrznych granicach państw członkowskich,

- współpracy policyjnej i celnej w zakresie bezpieczeństwa, prowadziła SIS (System Informacyjny Schengen),

- przepływu i transportu towaru oraz ochrony danych osobowych.

Współpraca policyjna obejmuje:

- udzielanie pomocy w wykrywaniu przestępstw

- obserwację i pościg trans graniczny

- przesyłkę kontrolowaną

- stosowanie środków przymusu (zatrzymanie, aresztowanie, przeszukanie)

Kodeks Graniczny Schengen – 2006

VIS – system wizowy Schengen

Schengen III – Konwencja z Prűn (27.05.2005) zawarta przez 7 państw członkowskich (Belgia, Holandia, Luksemburg, Francja, Niemcy, Austria, Hiszpania). Cele: pogłębienie współpracy trans granicznej w szczególności w dziedzinach walki z terroryzmem, przestępczością trans graniczną i nielegalną imigracją.

Państwa członkowskie UE, traktaty akcesyjne:

- 1957: (powstanie UE): Włochy, Niemcy, Francja, Belgia, Holandia, Luksemburg

- 1973: Dania, Irlandia, Wielka Brytania

- 1981: Grecja

- 1986: Hiszpania, Portugalia

- 1995: Austria, Finlandia, Szwecja

- 2004: Cypr, Czechy, Estonia, Litwa, Łotwa, Malta, Polska, Słowacja, Słowenia, Węgry

- 2007: Bułgaria, Rumunia

Kryteria minimalne, jakie muszą spełnić państwa starające się o przyłączenie do UE:

1. Europejski charakter geograficzny

2. Europejski charakter polityczno-kulturowy (Europa była budowana na podstawie filozofii chrześcijańskiej)

Kryteria dodatkowe opracowane przez RE w 1993 w Kopenhadze, tzw. Kryteria Kopenhaskie:

1. Stabilne funkcjonowanie w państwie kandydującym instytucji gwarantujących demokrację, praworządność, poszanowanie praw człowieka i praw mniejszości

2. Funkcjonowanie w państwie kandydującym sprawnej gospodarki rynkowej zdolnej do sprostania konkurencji na rynku wewnętrznym UE

3. Zdolność państwa kandydującego do wywiązywania się ze zobowiązań traktatowych w tym wejścia do Unii Gospodarczej i Walutowej

4. Uregulowane stosunki państwa kandydującego z państwami sąsiednimi, zwłaszcza brak sporów terytorialnych

5. UE musi spełniać gotowość polityczną do przyjęcia nowych członków

Jeśli wszystkie kryteria są spełnione, można przejść do procedury akcesyjnej.

Etapy procedury akcesyjnej:

1. formalny wniosek do RE o przyjęcie do Unii Europejskiej państwa kandydującego, następnie zostaje poinformowany PE i parlamenty narodowe (PL – 1997)

2. Rada wydaje decyzję o przyznaniu państwu statusu państwa kandydującego (PL – 2000)

3. Długotrwałe negocjacje warunków umowy o przystąpienie państwa kandydującego z państwami już należącymi do UE (koordynatorem jest KE), RE zamyka negocjacje (PL – 1998-2002)

4. Wynegocjowany projekt traktatu jest redagowany przez służby prawne oraz specjalny komitet i jest przedstawiany Radzie, która po uzyskaniu opinii KE oraz zgody PE i podejmowany jest przez decyzję jednogłośną o przyjęciu do UE (PL – 14.04.2003)

5. Decyzja Rady otwiera drogę do uroczystego podpisania traktatu na konferencji szczytowej przez przedstawicieli wszystkich państw członkowskich i państw przystępujących (PL – 16.04.2003 Ateny)

6. Traktat akcesyjny wchodzi w życie w stosunku do danego państwa przystępującego pod warunkiem ratyfikacji umowy(traktatu) akcesyjnej przez wszystkie państwa członkowskie oraz to państwo i złożenia dokumentów ratyfikacyjnych u depozytariusza, w tym przypadku jest to Rząd Republiki Włoskiej (PL – 1.05.2004)

SWOBODY EUROPEJSKIE

- osób (pracowników)

- kapitału (płatności)

- usług (przedsiębiorczości)

- towaru

Towar – to taka rzecz, która jest legalnym przedmiotem obrotu

Rynek wewnętrzny obejmuje obszar bez granic wewnętrznych, w którym zapewniony jest swobodny przepływ towarów, osób, usług i kapitału.

Swoboda przepływu TOWARÓW – jest bezpośrednio związana z Unią Celną.

UNIA CELNA – oznacza stowarzyszenie co najmniej dwóch państw, które znoszą wobec siebie cła i ograniczenia ilościowe orz środki o podobnych skutkach i wprowadzają wobec krajów trzecich wspólną taryfę zewnętrzną (jednakowe cła na wszystkie produkty we wszystkich krajach Unii Celnej), a ponadto prowadzą wspólną politykę w zakresie ograniczeń ilościowych i innych środków wynikających z ceł i ograniczeń ilościowych.

Każdy towar legalnie wprowadzany lub wyprodukowany na terenie jednego z państw członkowskich ma zagwarantowaną swobodę przepływu bez żadnych ograniczeń/barier w obrocie w pozostałych państwach członkowskich.

Realizując swobodę przepływu towarów w krajach UE, przewidziane zostały określone zakazy:

1. Zakaz stosowania ceł i opłat o skutkach równoważnych do ceł (za badania, testy towarów, opłaty administracyjne, badania weterynaryjne)

2. Zakaz opodatkowania dyskryminującego

3. Zakaz wprowadzania ograniczeń ilościowych i środków równoważnych do ograniczeń ilościowych

Swoboda przepływu OSÓB (migracji, pracowników) obejmuje:

1. Nieskrępowane prawo do przekraczania granic pomiędzy państwami członkowskimi UE (wjazd-wyjazd)

2. Podróżowanie (krótko-, średnio-, długoterminowe)

3. Prawo pobytu

4. Prawo legalnego zatrudnienia

5. Zakaz dyskryminowania ze względu na obywatelstwo w dziedzinach zatrudnienia, wynagrodzenia i innych warunków pracy

Zagranicą wykonywanie legalnie zawodu związanego z wykonywaniem władztwa publicznego jest dopuszczalne, ale ograniczone.

Zakres podmiotowy przepływu osób:

- pracownik migrujący (musi spełniać 2 kryteria: posiada obywatelstwo państwa członkowskiego, musi świadczyć pracę podporządkowaną na rzecz innego podmiotu w zamian za wynagrodzenie)

- emeryci i renciści, którzy uzyskali prawo do emerytury i renty w jednym z państw członkowskich

- studenci

- członkowie rodziny pracownika

Kategorie prawa pobytu:

1. Krótkoterminowe (okres do 3 miesięcy)

2. Średnioterminowe (od 3 miesięcy)

3. Długoterminowe (nieprzerwanie przez okres 5 lat legalne zamieszkiwanie [można utracić prawo stałego pobytu w wyniku nieobecności w państwie członkowskim przez 2 lata])

Sytuacja rodzin pracowników migrujących (współmałżonek, zstępni [dzieci do 21 lat na utrzymaniu pracownika], wstępni [rodzice na utrzymaniu pracownika], partner związku partnerskiego)

Prawa dla rodzin są takie same jak dla pracownika. Pomoc zdrowotna jest zabezpieczona najczęściej w państwie, w którym taka osoba pracuje.

Swoboda przepływu USŁUG/PRZEDSIĘBIORCZOŚCI

Zadaniem przepływu przedsiębiorczości jest zagwarantowanie wolnego wyboru miejsca prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium UE przez osoby fizyczne i przedsiębiorstwa. W zakresie pojęcia swobody przepływu przedsiębiorczości można wskazać 3 podstawowe elementy:

1. Samodzielna działalność gospodarcza (ma charakter odpłatny, jest poza stosunkiem podporządkowania)

2. Stały charakter działalności gospodarczej

3. Transgraniczność działalności gospodarczej

Zasady (dyrektywy) uznawania kwalifikacji

Dyrektywa ta ustanawia system uznawania kwalifikacji zawodowych, który ma na celu zwiększenie elastyczności rynku pracy, dalszą liberalizację w zakresie świadczenia usług, rozszerzenie automatycznego uznawania kwalifikacji zawodowych oraz uproszczenie procedur administracyjnych.

Swoboda świadczenia USŁUG (uregulowana w TFUE)

Pojęcie usług: w rozumieniu prawa unijnego usługą jest wszelka działalność gospodarcza prowadzona na własny rachunek, spełniająca 3 podstawowe kryteria:

1. Działalność ta jest odpłatna

2. Ma charakter czasowy

3. Wykonywana jest transgranicznie

Ma ona 4 formy:

1. Czynna swoboda świadczenia usług (usługodawca)

2. Bierna swoboda świadczenia usług (usługobiorca)

3. Usługa (np. przesłanie tekstu tłumaczenia, projektu itp.)

4. Dwóch obywateli różnych państw spotykają się w innym państwie i świadczą wzajemnie usługę.

Swoboda przepływu KAPITAŁU/PŁATNOŚCI

PŁATNOŚĆ – wynagrodzenie za usługę, umowa kupna-sprzedaży

KAPITAŁ – operacja finansowa np. inwestycje

Przepływ kapitału:

1. Inwestycje bezpośrednie (wnoszenie kapitału do majątku spółki)

2. Inwestycje w nieruchomości

3. Czynności odnoszące się do papierów wartościowych

4. Czynności dotyczące jednostek uczestniczących w funduszach inwestycyjnych

5. Operacje na rachunkach bieżących i depozytowych

6. Kredyty związane z transakcjami handlowymi, w których uczestniczą obywatele

7. Kredyty i pożyczki (tzw. konsumpcyjne)

8. Poręczenia, zastawy, gwarancje

9. Transfery wynikające z wypełnienia umów ubezpieczeniowych

10. Przepływy kapitału o charakterze osobistym

STREFA EURO

Do strefy wspólnej waluty – euro, należy 17 państw członkowskich: Austria, Belgia, Cypr, Estonia, Finlandia, Francja, Grecja, Hiszpania, Holandia, Irlandia, Luksemburg, Malta, Niemcy, Portugalia, Słowacja, Słowenia, Włochy,

Poza strefą euro pozostałe państwa członkowskie: Bułgaria, Czechy, Dania, Polska, Rumunia, Szwecja, Węgry, Wielka Brytania.

Władzę nad wspólną walutą sprawuje Europejski Bank Centralny (z siedzibą we Frankfurcie). Odpowiada za emisję środka płatniczego i kontrolę obrotu.

Sposoby wejścia państwa do strefy euro:

1. Euroizacja - jednostronne przyjęcie euro przez dane państwo w miejsce waluty krajowej. Oznacza rezygnację z kontroli monetarnej (państwa nienależące do UE, zawarły umowę w porozumieniu z Unią: San Marino, Monako, Watykan, natomiast bez porozumienia z Unią: Andora, Czarnogóra, Kosowo)

2. Konwergencja. Kryteria:

1. Stabilność cen

2. Kryterium fiskalne (wysokość deficytu budżetowego nie przekracza 3 % PKB, a dług publiczny 60 % PKB)

3. Kryterium stopy procentowej

4. Kursu walutowego (nie większe niż 15 % wartości euro)

5. Prawnej (ustawa wewnętrzna państwa członkowskiego jest zgodna z prawem unijnym w teorii i w praktyce)

Plusy i minusy wspólnej waluty euro:

Plusy (głównie dla przedsiębiorców i podmiotów gospodarczych): ujednolicenie środka płatniczego prowadzi bowiem do zmniejszenia ryzyka kursowego, spadek kosztów transakcyjnych, nominalnych stóp procentowych oraz minimalizacji ryzyka makroekonomicznego poprzez bardziej przejrzyste ceny, mniej zauważalne różnice w cenie produktów między państwami członkowskimi (przeliczanie ze złotówek na euro)

Minusy (głównie dla obywateli uboższych): duży szok cenowy, utrata stabilizującej roli, jaką w gospodarce odgrywa płynny kurs walutowy