WŁOCHY XV w.

• Historia tocząca się między tendencją republikańską

a ostatecznie triumfującym absolutyzmem

• Europa zdawała się nie zauważać Włoch (może poza

Wenecją, która z racji wymiany handlowej ze

Wschodem była interesująca)

• Próby stworzenia kanonu dzieła doskonałego (który

jak już go w końcu opracowali raczył przetrwać aż 20-

25 lat)

1420-

1500

wczesny renesans

1500-

1520

pełnia renesansu

1520

wytwarzaie się tendencji klasycyzujących,
wykpiwających (manierystycznych)

Włochy w XV wieku

Korona Neapolu i Sycylii
•

feudalna, nie bierze udziału w przemianach

kulturowych

Królestwo Lombardii (Mediolanu)

• nie odegrało istotnej roli w procesie kształtowania

kultury

Państwo Kościele

• w XVI w. całkowicie zdominuje płw.

Genua

• ekspansja na zachód; zakomici żeglarze i bankierzy

Rimini

• po rozkwicie w poł. XV w. wchłonięte przez Państwo

Kościelne

Republika Wenecka
•

do końca XV w handel ze Wschodem

• XV/ XVI w- kryzys
• XVI w- zmiana gospodarki na rolną

Republika Sieny

Księstwo Modeny

Republika Florencji

Państwo Mantui

Państwo Ferrary

BRUNELLESCHI

KOPUŁA KATEDRY FLORENCKIEJ
1420 - 1445

•

wspaniałe dzieło
inżynierii

•

osiem wygiętych
połaci
(→sklepienie
klasztorne)

•

dwie czasze
połączone ryglami

•

podstawowe żebra
lekko zaostrzone

•

kopuła lżejsza
i stabilniejsza

1.

Tambur z dużymi, okrągłymi

oknami łączący chór z kopułą

2.

Zewnętrzna powłoka

3.

Wewnętrzna powłoka

4.

Przestrzeń między powłokami

5.

Profilowane listwy wskazujące

położenie wewnętrznych żeber

6.

Rama wykonana z profilowanych

żeber połączonych łukami,

drewnianymi i żelaznymi

łańcuchami

7.

Schody umieszczone między

powłokami prowadzące na szczyt

kopuły

8.

Oktogonalna latarnia z przyporami

SPÓR O LATARNIĘ
Władze chciały
drewnianą, która byłaby
zbyt lekka i nie
dociążyłaby odpowiednio
kopuły, co skończyłoby
się zawalenieniem (na
szczęście dla badaczy
historii sztuki i
architektury, przyszłych
pokoleń inżynierów i tym
podobnych Brunelleschi
postawił na swoim)

OSPEDALE DEGLI INNOCENTI

1419- 1427; 1437- 1451

prostota i klarowość

element poziomy:
pełne belkowanie
(fascynacja triadą)

odległość między kolumnami = wysokość:
proporcje harmoniczne (muzyczne)
oktawa, kwarta i kwinta

sklepienie żaglaste
(Saarman: pendentywowe)

Druga kondygnacja po 1437 roku rozbudowana-
wcześniej kolumnada była wysunięta przed lico budynku

element poziomy zamienia się w

pionową ramę- zaczyna spływać w dół,

co było uważane za błąd, a faktycznie

jest wynikiem inspiracji romańską

architekturą chrześcijańską
(baptysterium florenckie,
San Miniato al Monte)

sala chorych oddzielona
od budynku kościelnego

przejściem i wewnętrznym

dziedzińcem (ze

sklepieniami krzyżowymi)

kolumnada przy poprzecznym
skrzydle zastąpiła gotycką
sekwencję
o zaostrzonych łukach

ospedale estivo- korytarz letni, dobudowany później,
z otwartą więźbą dachową

SAN LORENZO

•

nie do końca Brunelleschiego

•

wybudowany w IV wieku

•

w XV w. przekształcony w kościół

bankierów

•

1418- początek rozbudowy:

dobudowanie kaplic i dwóch

zakrystii lewa (1.- Bruneleschiego)
i prawa (2.- Michała Anioła)

•

1428- koniec budowy starej

zakrystii (lewej)

•

1429- umiera Giovanni Medici a

tym samym kończy się przygoda

Bruneleschi1436ego z San Lorenzo

(1430- 40- Cosima Medici

zatrudnia Michelozza do 1462, a

potem Bodigianiego)

• we wnętrzu San Lorenzo

potężne kolumny (Santa Maria
Novella, Santa Croce)
podtrzymujące strop pokryty
kasetonami (bo choć kolumy
potężne, to jednak zbyt słabe
by utrzymać sklepienie)

Plan San Lorenzo pokazujący pracę

Brunelleschiego, przed zmianami

Michała Anioła

Plan i przekrój przez
starą zakrystię

niby nawiązanie do anastazis jerozolimskiej,

jednak Saarman zauważył, że w dekoracji zakrystii

Brunelleschiego dominują medaliony z apostołami,

co by wiązało San Lorenzo z kościołem Św. Apostołów

w Konstantynopolu fundacji Konstantyna Wielkiego

kopuła złożona
z nachylonych wysklepek

równoległe łuki

goła ściana
tarczowa

aedicule obejmujące
portale z XVI wieku

SAN SPIRITO
1436- 1446

1446- śmierć Brunelleschiego

próba pogodzenia układu
cetralnego z podłużnym

ołtarz na przecięciu naw
w samym „środku”

plan przed drobną poprawką

zupełnie niepraktyczny:

ponieważ wierni mogli znajdować się

jedynie przed ołtarzem

więc zbyt wielu by się ich nie zmieściło

ściany zewnętrzne złożone z sekwecji

wnęk, które w XVI wieku

zostały obmurowane,

ponieważ konstrukcja zaczęła pękać

wnętrze podobne do San Lorenzo

ośmioboczne

kasetony

mocne

kolumny

ołtarz pod
konfesją

fasada bez dekoracji

KAPLICA PAZZICH
1445 – 1446 - ...

• pełni funkcję kapitularza kościoła

franciszkanów Santa Croce we
Florencji

łuki równoległe
w ścianach
tarczowych

plan
harmoniczny

podniesienie dachu pulpitowego,

wsparcie go na nijakich kolumienkach,

a pod okapem dziura: pierwotnie pomyślane

sklepienie pendentywowe zostało zamienione

po śmierci Brunelleschiego na normalną kopułę

-         przedsionek oparty na rozszerzonej

serlianie (serliana- uproszczony łuk
triumfalny)

wysoki pas attyki z pilastrami
i własnym belkowaniem
dekorowane krzyżami
(motyw krzyża nawiązuje do wezwania:
Santa Croce- oraz do krzyża
który jest herbem rodziny Pazzich)

SANTA MARIA DEGLI ANGELI
1434- 1437

• ukończone w XVII w. oratorium cystersów

• pełna świadomość architektury antycznej

filary z niszami