Ekonomia jako nauka. Przedmiot ekonomii.
Geneza nazwy ekonomia
oikos - znaczy dom
nomos - znaczy prawo
oikonomikos
Przypisuje się autorstwo Arystotelesowi (IV w p.n.e.). Natomiast niektórzy Xsenofontowi (IV/V w p.n.e.).
Opisywał zasady funkcjonowania gospodarstwa domowego typu niewolniczego.
W roku 1615 Antoine de Montchretien wydał „Traktat o ekonomii politycznej”.
Z greckiego politikos - znaczy społeczeństwo, społeczny.
Wprowadzanie podkreślenia skali badań, która obejmowała społeczeństwo gospodarujące w danym kraju.
Antoine de Montchretien zajmował się głównie finansami państwowymi.
W 1890 r. Alfred Marshall wydał dzieło „Zasady ekonomiki”
Alfred Marshall uznał, że słowo ekonomika brzmi bardziej ściśle, konkretnie niż ekonomia. Chciał podkreślić zmatematyzowany stosunek do ekonomii.
Działy ekonomii:
*mikroekonomia
*makroekonomia
Mikroekonomia zajmuje się pojedynczymi podmiotami gospodarczymi (gospodarstwem domowym, rolnym, przedsiębiorstwem, bankiem). Ponadto mikroekonomia zajmuje się rynkami pojedynczych dóbr.
Makroekonomia zajmuje się gospodarką jako całością. Zajmuje się powiązaniami w gospodarce z uwzględnieniem zagranicy.
Przy dwustopniowym podziale gospodarki na mikro i makro skalę według niektórych interpretacji makroekonomia obejmuje też część gospodarki (rodzaje działalności gospodarczej np. turystyka w Egipcie oraz regiony np. gospodarka województwa mazowieckiego).
Czasami wprowadza się poziom średni mezo skalę, do której zalicza się wymienione części gospodarki.
Dwa sposoby podejścia do badań ekonomicznych:
*pozytywne
*normatywne.
Ekonomia pozytywna ma charakter obiektywny, ponieważ opisuje gospodarkę ale bez dokonywania oceny.
Ekonomia normatywna inaczej postulatywna ma charakter subiektywny, nie tylko opisuje gospodarkę ale również dokonuje oceny.
Ekonomia normatywna (mówi jak być powinno), udziela wskazówek dla polityki gospodarczej.
Określenie przedmiotu ekonomii. Przedmiot ekonomii
Pierwsze ujęcie przedmiotu ekonomii
Ekonomia zajmuje się badaniem praw ekonomicznych czyli praw rządzących procesem gospodarowania, a więc produkcją, podziałem, wymianą, konsumpcją.
Zjawiska gospodarcze są to fakty dotyczące procesu gospodarowania.
Kategoria ekonomiczna to pojęcie abstrakcyjne odzwierciedlające najbardziej istotne cechy zjawisk gospodarczych.
[abstrakcyjne nie znaczy nierealne, chodzi tu o uogólnienie]
Kategorie ekonomiczne to np.: pieniądz, cena, płaca, zysk, stopa procentowa, przedsiębiorstwo, akcja, obligacja, dochód narodowy, inflacja, bezrobocie.
Przykład
Są różne rodzaje cen, np. wolnorynkowe, monopolowe, urzędowe, minimalne, maksymalne, fabryczne, zbytu, hurtowe, detaliczne, które różnią się cechami szczegółowymi (drugorzędnymi). Jest jedna cecha wspólna, która łączy wymienione rodzaje cen.
Cena to ilość jednostek pieniężnych przypadających na jednostkę towaru. Jest to cecha ogólna istotna ponieważ świadczy o istocie zjawiska.
Prawo ekonomiczne to związek przynajmniej dwóch kategorii ekonomicznych. Nie każdy związek jest prawem. Musi to być związek względnie trwały, konieczny i nieprzypadkowy.
Względnie trwały charakter
Prawa działają w określonych warunkach. Jeśli te warunki przestają istnieć to prawa również przestają działać.
Cechy praw ekonomicznych:
*prawa są obiektywne czyli niezależne od świadomości ludzi
*prawa są żywiołowe, a więc niezależne od ludzkiej woli tzn. skutki działania prawa (w tym negatywne) nastąpią niezależnie od naszej woli
*prawa mają charakter historyczny czyli działają w określonych warunkach
*prawa mają charakter statystyczny (inaczej stochastyczny) oznacza to, że są wykrywalne w wielkiej masie.
Prawa ekonomiczne a prawa ekonomii jako nauki
Prawa ekonomii jako nauki to te prawa ekonomiczne, które zostały przez ekonomię odkryte, sformułowane i ogłoszone.
Teoria ekonomiczna - zbiór praw ekonomicznych dotyczących jakiegoś aspektu gospodarowania. Inaczej jest to uproszczony opis tego, jak gospodarka i jej fragmenty funkcjonują w danych warunkach.
Model ekonomiczny - (można rozumieć dwojako). W szerokim znaczeniu to jest to samo, co teoria ekonomiczna, natomiast w wąskim znaczeniu jest to zbiór założeń upraszczających.
Rodzaje modeli ekonomicznych ze względu na język:
*opisowe
*matematyczno-cybernetyczne
Dwa rodzaje zmiennych w modelu:
*endogeniczne - takie, które zależą od elementów modelu (inaczej wewnętrzne). Np. inwestycje.
*egzogeniczne - takie, które nie zależą od elementów modelu (inaczej zewnętrzne). Np. polityka.
Paradygmat to podstawa danej nauki, powszechnie akceptowana forma, w ekonomii model doskonałej konkurencji.
Ceteris paribus - przy założeniu, że inne czynniki są nie zmienione.