Edukacyjna rola

pielęgniarki wobec

pacjenta z żylakami

kończyn dolnych.

Praca samokształceniowa.

Żylaki kończyn dolnych.

• Żylakami kończyn dolnych

nazywamy trwałe poszerzenie żył
powierzchownych w postaci
wężowatych sznurów, splotów lub
kłębów, często z balonowatymi
uwypukleniami.

Żylaki kończyn dolnych –

epidemiologia.

• Najczęstsza forma kliniczna przewlekłej

niewydolności żylnej.

• Częściej chorują osoby w 3 dekadzie

życia, bardzo rzadko dzieci i młodzież.

• Przyrost chorych kobiet w ciągu roku

określa się na 2,6%, a mężczyzn 1,9%.

• Częściej spotyka się je w Europie i

Ameryce Północnej, rzadziej w Azji i
Afryce.

Żylaki kończyn dolnych –

etiologia.

1.

Niewydolność zastawek,

2.

Zaburzenia enzymatyczne,

3.

Zwiększona pojemność żylna,

4.

Zaburzenia statyki stopy,

5.

Zaburzenia mięśniowe,

6.

Choroby stawów,

7.

Podwyższone ciśnienie w przedziałach

mięśniowych,

8.

Osłabienie odruchowego skurczu przy pionizacji,

10.

Czynniki dziedziczne,

11.

Siedzący tryb życia,

Żylaki kończyn dolnych –

niewydolność zastawek.

 zmniejszona liczba

zastawek,

 zmiany w budowie

zastawek -
nieprawidłowości
śródbłonka
żylnego,

 Niedomykalność

zastawek.

Żylaki kończy dolnych –

czynniki dziedziczne.

• Jeśli oboje rodziców

ma żylaki to ryzyko
u ich dzieci wynosi
90 %.

• Jeśli jedno z

rodziców ma żylaki
to ryzyko dla
synów 25% dla
córek 62 %.

Żylaki kończyn dolnych –

klasyfikacja.

• Żylaki pierwotne -

spowodowane są

występowaniem mniejszej

ilości tkanki sprężystej w

ścianach naczyń żylnych, co

zmniejsza ich odporność na

rozciąganie. Rozszerzenie

światła przyczynia się do

niewydolności zastawek

żylnych, co umożliwia

cofanie się i zaleganie

większej ilości krwi i

powoduje dalsze

poszerzanie naczynia.

• Żylaki wtórne - powstają

na skutek zwiększonego

przepływu krwi przez żyły

powierzchowne kończyn

dolnych spowodowanego

niedrożnością żył

głębokich. Niedrożność

jest następstwem

przebytej zakrzepicy.

Niekiedy zwiększony

przepływ może być

spowodowany

uszkodzeniem zastawek

żył głębokich lub

przeszywających.

Żylaki kończyn dolnych –

objawy kliniczne.

• Obrzęk,
• Zmiany skórne,
• Bóle,
• Uczucie ciężkości kończyn

dolnych,

• Kurcze kończyn dolnych,
• Zespół niespokojnych nóg w nocy.

Żylaki kończyn dolnych –

rozpoznanie.

• Badanie kliniczne obejmuje:
- badanie podmiotowe,
- badanie przedmiotowe,
- badanie specjalistyczne.

Żylaki kończyn dolnych –

badanie podmiotowe.

Kluczem do postawienia prawidłowego

rozpoznania jest zebranie

dokładnego wywiadu.

•

Występowanie w rodzinie chorób naczyń żylnych

i/lub tętniczych.

•

Choroby towarzyszące np. (cukrzyca,

dyslipidemie, nadciśnienie tętnicze, miażdżyca...).

•

Leki np.. (β-blokery, pochodne ergotaminy...).

•

Informacje o ostatniej ciąży i porodzie.

•

Urazy i przebyte operacje.

Żylaki kończyn dolnych –

badanie przedmiotowe.

• Oglądanie:
- Zmiany zabarwienia skóry (zblednięcie,

sinica, plamy brunatne),

- Zaniki mięśni (charakterystyczne dla

przewlekłego niedokrwienia kończyn

dolnych, dotyczą przeważnie stóp i goleni),

- Obrzęki (występują zwłaszcza w

niewydolności naczyń żylnych obejmujące

okolice stawu skokowego i ustępujące

podczas snu).

Żylaki kończyn dolnych –

badanie przedmiotowe.

• Poszerzenia żył.

Żylaki kończyn dolnych –

badanie przedmiotowe.

•

Żylaki siatkowate
- kręty przebieg
naczynia
zaopatrującego
teleangiektazje
na bocznej
powierzchni
goleni.

Żylaki kończyn dolnych –

badanie przedmiotowe.

• Perły żylakowe -

bańkowate

poszerzenia na

przyśrodkowej

powierzchni goleni

w zespole

pozakrzepowym

(przebarwienie,

stwardnienie

tłuszczowo-

skórne).

Żylaki kończyn dolnych –

badanie przedmiotowe.

• Badanie palpacyjne – określenie

miejsca niewydolności.

• Osłuchiwanie.
• Próby i testy:
- próba opaskowa Trendelenburga i

Parthesa.

Żylaki kończyn dolnych –

badanie przedmiotowe.

Próba Trendelenburga

Próba Trendelenburga

- jest wykonywana w celu oceny

- jest wykonywana w celu oceny

wydolności układu żył powierzchownych kończyn dolnych, a

wydolności układu żył powierzchownych kończyn dolnych, a

także pośrednio w celu oceny wydolności żył

także pośrednio w celu oceny wydolności żył

przeszywających.

przeszywających.

•

W pozycji leżącej należy unieść kończynę, dookoła uda

W pozycji leżącej należy unieść kończynę, dookoła uda

zakłada się opaskę i zaciska, aby uniemożliwić przepływ

zakłada się opaskę i zaciska, aby uniemożliwić przepływ

krwi przez żyłe odpiszczelową. Następnie chory wstaje.

krwi przez żyłe odpiszczelową. Następnie chory wstaje.

•

W warunkach prawidłowych żyły powoli wypełniają się w

W warunkach prawidłowych żyły powoli wypełniają się w

kierunku dosercowym .

kierunku dosercowym .

•

Szybkie napełnianie się żył jest spowodowane

Szybkie napełnianie się żył jest spowodowane

niewydolnością perforatorów.

niewydolnością perforatorów.

•

Po zdjęciu opaski, szybkie wypełnienie żyły odpiszczelowej

Po zdjęciu opaski, szybkie wypełnienie żyły odpiszczelowej

jest objawem niewydolności jej zastawek.

jest objawem niewydolności jej zastawek.

Próba Trendelenburga.

Żylaki kończyn dolnych –

badanie przedmiotowe.

Próba Parthesa

• Założenie opaski, która

uniemożliwia przepływ
krwi przez żyły
powierzchowne.

• Opróżnienie się żył

powierzchownych po
kilkukrotnym uniesieniu
się na palcach świadczy
o drożności żył
głębokich.

Żylaki kończyn dolnych –

badanie przedmiotowe.

Próba Parthesa

• Ból kończyny dolnej

pojawiający się po jej
zabandażowaniu i
przejściu
kilkudziesięciu
metrów występuje
przy niedrożności żył
głębokich.

Żylaki kończyn dolnych –

badanie specjalistyczne.

• Badanie dopplerowskie,
• Pletyzmografia.

Żylaki kończyn dolnych –

Pletyzmografia.

• Pomiar oporności.

Jednoczasowy pomiar objętości
i ciśnienia przy rejestracji
krzywych odpływu umożliwia
pomiar oporności odpływu
żylnego. Ciśnienie mierzy się
po wkłuciu igły 21G do żyły na
stopie, a objętość - zakładając
pletyzmograf pneumatyczny na
kończynę. Stopa jest uniesiona
15 cm powyżej poziomu.
Mankiet na udzie pompuje się
do 80 mm Hg i utrzymuje to
ciśnienie przez 2 minuty, po
czym gwałtownie mankiet
opróżnia.

Żylaki kończyn dolnych –

leczenie.

• Leczenie operacyjne,
• Leczenie obliteracyjne,
• Leczenie zachowawcze.

Żylaki kończyn dolnych –

leczenie operacyjne.

• Odbarcie żyły odpiszczelowej (operacja

Babcocka) Polega na wykonaniu dwóch
nacięć - jednego w okolicy pachwiny i
drugiego w okolicy kostki
przyśrodkowej. Następnie przez
nacięcie od strony pachwiny, wprowadza
się specjalną sondę, zwaną stripperem, i
którą przymocowuje się się do żyły i
następnie razem z nią usuwa.

Żylaki kończyn dolnych –

leczenie obliteracyjne.

• Skleroterapia - polega na wstrzykiwaniu do światła żyły leku w

celu wywołania miejscowego uszkodzenia śródbłonka i zamknięcia

żylaka w wyniku zwłóknienia. Wskazaniem do obliteracji są pajączki

naczyniowe oraz zmiany żylakowate o średnicy od kilku do

kilkunastu milimetrów. W przypadku większych żylaków używa się

do ich usuwania specjalnej pianki. Zabieg nie jest bolesny,

odczuwalne jest kilka ukłuć cienką igłą i delikatne pieczenie

podczas podawania leku. Po podaniu leku noga zawijana jest opaską

elastyczną. Założoną opaskę utrzymujemy bez przerwy w pierwszym

tygodniu po kuracji, w drugim tygodniu polecamy zdejmowanie

opaski na noc. Bezpośrednio po zabiegu wskazany jest godzinny

spacer w celu wypłukania śladów leku ze zdrowych żył. Podczas

jednej sesji poddajemy terapii jedną kończynę, w przypadku

większej ilości zmian zabieg przeprowadzany jest kilkuetapowo. Po

zabiegu przez kilka tygodni może być widoczne zasinienie na

przebiegu usuniętych żył i w okolicy wkłuć.

Żylaki kończyn dolnych –

leczenie zachowawcze.

• Unikanie długotrwałego i zbędnego stania.
• Unikanie długotrwałego siedzenia

zwłaszcza ze zgiętymi kończynami w

stawach biodrowych i kolanowych.

• Poranne i wieczorne ćwiczenia

wspomagające odpływ żylny.

• Unoszenie goleni i stóp podczas spania.
• Wskazane jest noszenie opaski elastycznej.
• Ważne jest obniżenie masy ciała u osób

otyłych.

Żylaki kończyn dolnych –

edukacja pielęgniarska.

• Przygotowanie przedoperacyjne.
• Przygotowanie pooperacyjne:
- postępowanie szpitalne,
- postępowanie ambulatoryjne –

dalsze.

Żylaki kończyn dolnych –

postępowanie

przedoperacyjne.

• Dokładne określenie patologii

żylaków na podstawie prób
klinicznych i ewentualnie flebografii.

• Drenaż ułożeniowy kończyn po

ustąpieniu obrzęku.

• Wyleczenie owrzodzenia i innych

zmian zapalnych na skórze kończyn
dolnych.

Żylaki kończyn dolnych –

postępowanie

przedoperacyjne.

• Przed operacją należy dokładnie

oznaczyć na skórze kończyny, w
pozycji stojącej chorego, miejsca
zasadniczy rozszerzeń żylnych przez
skaryfikację naskórka lub 10%
roztworem azotanu srebra. Inne
sposoby oznaczania żylaków są
zacierane podczas mycia pola
operacyjnego.

Żylaki kończyn dolnych –

postępowanie

pooperacyjne.

• Wczesne uruchomienie chorego (w kilka

godzin po operacji), chory powinien chodzić,

stawianie chorego przy łóżku lub sadzanie nie

zmniejsza zastoju żylnego.

• W czasie leżenia w łóżku operowana kończyna

powinna być ułożona na szynie Browna.

• W spoczynku chory powinien wykonywać

ruchy zgięcia podeszwowego i grzbietowego

stopy co 30min.

• Zdjęcie opatrunku pooperacyjnego po 5

dniach, jeżeli nie było krwawienia z ran.

Żylaki kończyn dolnych –

dalsze postępowanie

pooperacyjne

• Opatrunek z opaski elastycznej na operowaną

kończynę w czasie chodzenia przez pierwsze 4
tyg. po operacji.

• Noszenie do 3 miesięcy po operacji pończoch

elastycznych podkolanowych obejmujących
stopę.

• Profilaktyka przeciw obrzękowa – w okresie do

6 miesięcy po operacji 2-3 razy w ciągu dnia
leżenie przez 15-20min z operowaną kończyną
ułożoną wyżej po kontem 60 stopni.

Bibliografia.

• Góral R.(red.): Zarys chirurgii, wyd. PZWL,

Warszawa 1992.

• Noszczyk W.: Chirurgia, Tom 2, wyd. PZWL,

Warszawa 2005.

• Olszewski W.: Kompendium postępowania

przed- i pooperacyjnego w chirurgii ogólnej,

wyd. PZWL, Warszawa 1985.

• Pasierski T.(red.): Angiologia, wyd. PZWL,

Warszawa 2004.

• Rykowski H.(red.): Choroby naczyń, wyd.

PZWL, Warszawa 1990.

Dziękuje za uwagę.

Jakub Żmuda