BADANIA CZYNNOŚCIOWE
UKŁADU ODDECHOWEGO

PODSTAWY INTERPRETACJI

Łukasz Minarowski

Badania czynnościowe
układu oddechowego

Które z badań jest używane do monitorowania

ciężkości POChP

a.

Total lung capacity (TLC)

b.

Próba odwracalności obturacji

c.

Forced vital capacity (FVC)

d.

Forced expiratory volume w 1 sekundzie (FEV1)

e.

Pojemność dyfuzyjna dla CO (DLCO)

Badania czynnościowe
układu oddechowego

36-letni pacjent, niepalący, zgłosił się do lekarza skarżąc się

na nawracające zapalenia oskrzeli. Podejrzewasz astmę.

Zaleceasz wykonanie badań czynnościowych. Które z

poniższych badań powinny zostać wykonane oprócz

spirometrii?

a.

Badanie pojemności dyfuzyjnej dla CO (DLCO)

b.

W przypadku braku obturacji, należy wykonać próbę odwracalności

obturacji

c.

W przypadku braku obturacji należy wykonać test prowokacyjny z

metacholiną

d.

Badanie krzywej przepływ objętość

e.

Prawidłowe b i c

Pulmonary Function Testing

68-letnia kobieta została przyjęta na SOR z objawami

ostrej niewydolności oddechowej. W rtg p-a klatki

piersiowej

wykazano

obecność

obustronnych

zagęszczeń

gruboplamistych.

W

badaniu

czynnościowym płuc DLCO jest powyżej normy. Jakie

będzie najbardziej prawdopodobne rozpoznanie?

a.

Obrzęk płuc

b.

Zachłystowe zapalenie płuc

c.

Zatorowość płucna

d.

Krwawienie pęcherzykowe

e.

Choroba śródmiąższowa płuc

Cel

Powtarzalna ocena ilościowa

objętości i pojemności układu

oddechowego

Składowe badań
czynnościowych



Spirometria



Krzywa przepływ-objętość



Test odwracalności obturacji



Badanie objętości płuc (pletyzmografia)



Pojemność dyfuzyjna dla CO (DLCO)



Testy prowokacyjne



Ocena maksymalnego wysiłku
oddechowego i oporów



Proste i złożone testy wysiłkowe

Wskazania



Ocena objawów
-

duszność wysiłkowa i spoczynkowa, przewlekły kaszel



Badania przesiewowe i skrinigowe w grupach

ryzyka



Monitorowanie zaawansowania chorób i

toksyczności leków na układ oddechowy



Nieprawidłowe wyniki badań:
-

RTG KLP, EKG, RKZ, hemoglobina



Ocena ryzyka okołoperacyjnego

Wskazania



Ocena objawów
-

duszność wysiłkowa i spoczynkowa, przewlekły kaszel



Badania przesiewowe i skrinigowe w grupach

ryzyka



Monitorowanie zaawansowania chorób i

toksyczności leków na układ oddechowy



Nieprawidłowe wyniki badań:
-

RTG KLP, EKG, RKZ, hemoglobina



Ocena ryzyka okołoperacyjnego

Palacze >45 r.ż.
(byli i aktywni)

Wskazania

■

Ocena ciężkości choroby

■

Ocena odpowiedzi na leczenie

■

Wskazania do wykonania zabiegu redukcji
objętości płuc

■

Wskazania przecznicze

Spirometria i krzywa przepływ
objętość



Proste i tanie badanie



Mierzymy niektóre objętości

i przepływy (V vs. t)



Oceniamy:
- natężoną objętość w pierwszej

sekundzie

(FEV

1

)

- natężoną objętość życiową (FVC)
- FEV

1

/FVC

- Przepływy śródwydechowe 25%-75% (FEF

25-75

)

Objętości płuc

Prawidłowa krzywa
wydechowa

Obturcja

■

obniżenie FEV

1

■

obniżenie FVC

■

obniżenie FEV

1

/FVC

-

<70% wart. nal.

■

FEV

1

używane do oceny ciężkości POChP

i astmy

Choroby obturacyjne



Astma



POChP
- przewlekłe zapalenie oskrzeli

-

rozedma



Rozstrzenia oskrzeli



Zapalenie oskrzelików



Obturacja górnych dróg oddechowych

Restrykcja



Obniżenie FEV

1



Obniżenie FVC



FEV

1

/FVC prawidłowy lub podwyższony

Choroby restrykcyjne



Choroby opłucnej



Choroby śródmiąższowe płuc



Choroby ścian klatki piersiowej



Choroby nerwowo-mięśniowe

Przykłady krzywych
spirometrycznych

Test odwracalności
obturacji



Określenie zmiany FEV

1

po inhalacji SABA



Określenie odwracalności przepływu
wydechowego



Próba dodatnia w przypadku:

-

FEV

1

i/lub FVC wzrasta o 12% i >200ml



Próba obowiązkowa w przypadku obturacji
w spirometrii

Krzywa przepływ-objętość

Pomiary objętości płuc



Sposoby pomiaru:

- metoda helowa
-

pletyzmografia całego ciała



Wskazania:

-

ocena zmian restrykcyjnych

-

różnicowanie przewlekłego zapalenia

oskrzeli i rozedmy płuc

Objętości płuc



Obturacja

-

TLC > 120% wartości należnych

-

RV > 120% wartości należnych



Restrykcja

-

TLC < 80% wartości należnych

-

RV < 80% wartości należnych

Pojemność dyfuzyjna



Pojemność dyfuzyjna dla CO



Pomiar zdolności wolnej dyfuzji gazów
oddechowych w poprzek bariery
pęcherzykowo-włośniczkowej



Na DLCO ma wpływ:

- grubość bariery

- stężenie Hgb
- rzut serca

Pojemność dyfuzyjna



Obniżone DLCO

(<80%

normy)



Choroby obturacyjne



Choroby śródmiąższowe



Choroby naczyń
płucnych



Niedokrwistość



Podwyższone
DLCO

(>120-140% normy)



Astma

(może być norma)



Krwawienie
pęcherzykowe



Policytemia



Przeciek lewo-prawo

DLCO — wskazania



Różnicowanie astmy i rozedmy płuc



Ocena zaawansowania chorób

śródmiąższowych płuc



Ocena wczesnych postaci nadciśnienia

płucnego



Badanie drogie (koszt gazów znacznikowych)!

Przypadek kliniczny

1

36-letni mężczyzna, niepalący, zgłasza

sporadyczny kaszel w ciągu ostatnich 6

miesięcy. Poza tym w trakcie intensywnego

wysiłku pojawiają się świsty i duszność

wysiłkową.

Badanie: HR 72/min, RR 120/70 mmHg,

brak szmerów; bez duszności

Zlecasz spirometrię podejrzewając astmę

oskrzelową

FEV

1

86% wartości należnych

FEV

1

/FVC 82%

Krzywa przepływ–objętość:

kształt

krzywej i wartości liczbowe w normie

Nadal podejrzewasz astmę. Jakie badanie

należałoby zlecić aby potwierdzić
nadreaktywność oskrzeli?

Testy prowokacyjne



Przydatne w diagnostyce astmy
oskrzelowej w przypadku prawidłowych
wyników innych badań czynnościowych



Badanie wykonywane z lekiem lub
antygenem swoistym:
-

metacholina, histamina,



Dodatni gdy: spadek FEV1 o

≥20%

↓

Objawy

Badania czynnościowe

Obturacja?

TAK

NIE

Leczenie

Bronchoprowokacja

Obturacja?

Leczenie

Brak obturacji?

Inna diagnoza

↓

↓

↓

↓

↓

↓

↓

Interpretacja wyników badań
czynnościowych



Jakie jest pytanie kliniczne?



Jakie są wartości prawidłowe?



Czy badanie zostało wykonane zgodnie z
kryteriami American Thoracic
Society/European Respiratory Society
(ATS/ERS)?

Obstructive Pattern —
Evaluation



Spirometry



FEV

1

, FVC:

decreased



FEV

1

/FVC:

decreased

(<70% predicted)



FV Loop

“scooped”



Lung Volumes



TLC, RV:

increased



Bronchodilator responsiveness

Restrictive Pattern –
Evaluation



Spirometry



FVC, FEV

1

:

decreased



FEV

1

/FVC:

normal or increased



FV Loop

“witch’s hat”



DLCO

decreased



Lung Volumes



TLC, RV:

decreased



Muscle pressures may be important

PFT Patterns



Emphysema



FEV

1

/FVC <70%



“Scooped” FV curve



TLC increased



Increased

compliance



DLCO decreased



Chronic Bronchitis



FEV

1

/FVC <70%



“Scooped” FV curve



TLC normal



Normal compliance



DLCO usually normal

PFT Patterns



Asthma



FEV

1

/FVC

normal or decreased



DLCO

normal or increased

But PFTs may be normal



bronchoprovocation

Badania czynnościowe
układu oddechowego

Które z badań jest używane do monitorowania

ciężkości POChP

a.

Total lung capacity (TLC)

b.

Próba odwracalności obturacji

c.

Forced vital capacity (FVC)

d.

Forced expiratory volume w 1 sekundzie (FEV1)

e.

Pojemność dyfuzyjna dla CO (DLCO)

Badania czynnościowe
układu oddechowego

Które z badań jest używane do monitorowania

ciężkości POChP

a.

Total lung capacity (TLC)

b.

Próba odwracalności obturacji

c.

Forced vital capacity (FVC)

d.

Forced expiratory volume w 1 sekundzie
(FEV1)

e.

Pojemność dyfuzyjna dla CO (DLCO)

Badania czynnościowe
układu oddechowego

36-letni pacjent, niepalący, zgłosił się do lekarza skarżąc się

na nawracające zapalenia oskrzeli. Podejrzewasz astmę.

Zaleceasz wykonanie badań czynnościowych. Które z

poniższych badań powinny zostać wykonane oprócz

spirometrii?

a.

Badanie pojemności dyfuzyjnej dla CO (DLCO)

b.

W przypadku braku obturacji, należy wykonać próbę odwracalności

obturacji

c.

W przypadku braku obturacji należy wykonać test prowokacyjny z

metacholiną

d.

Badanie krzywej przepływ objętość

e.

Prawidłowe b i c

Badania czynnościowe
układu oddechowego

36-letni pacjent, niepalący, zgłosił się do lekarza skarżąc się

na nawracające zapalenia oskrzeli. Podejrzewasz astmę.

Zaleceasz wykonanie badań czynnościowych. Które z

poniższych badań powinny zostać wykonane oprócz

spirometrii?

a.

Badanie pojemności dyfuzyjnej dla CO (DLCO)

b.

W przypadku braku obturacji, należy wykonać próbę odwracalności

obturacji

c.

W przypadku braku obturacji należy wykonać test

prowokacyjny z metacholiną

d.

Badanie krzywej przepływ objętość

e.

Prawidłowe b i c

Pulmonary Function Testing

68-letnia kobieta została przyjęta na SOR z objawami

ostrej niewydolności oddechowej. W rtg p-a klatki

piersiowej

wykazano

obecność

obustronnych

zagęszczeń

gruboplamistych.

W

badaniu

czynnościowym płuc DLCO jest powyżej normy. Jakie

będzie najbardziej prawdopodobne rozpoznanie?

a.

Obrzęk płuc

b.

Zachłystowe zapalenie płuc

c.

Zatorowość płucna

d.

Krwawienie pęcherzykowe

e.

Choroba śródmiąższowa płuc

Pulmonary Function Testing

68-letnia kobieta została przyjęta na SOR z objawami

ostrej niewydolności oddechowej. W rtg p-a klatki

piersiowej

wykazano

obecność

obustronnych

zagęszczeń

gruboplamistych.

W

badaniu

czynnościowym płuc DLCO jest powyżej normy. Jakie

będzie najbardziej prawdopodobne rozpoznanie?

a.

Obrzęk płuc

b.

Zachłystowe zapalenie płuc

c.

Zatorowość płucna

d.

Krwawienie pęcherzykowe

e.

Choroba śródmiąższowa płuc

QUESTIONS?