historia idei

historia idei

nieświadomości

nieświadomości

problematyka systematyczna

problematyka systematyczna



Geneza

Geneza

problematyki nieświadomości

problematyki nieświadomości



Sposoby dotarcia

Sposoby dotarcia

do nieświadomości,

do nieświadomości,



Metaforyka

Metaforyka

(analogie nieświadomości),

(analogie nieświadomości),



Interpretacje nieświadomości

Interpretacje nieświadomości

oraz

oraz

chronologia

chronologia

pojawiania się jej

pojawiania się jej

szczegółowej problematyki,

szczegółowej problematyki,



Modele nieświadomości

Modele nieświadomości

(w kontekście

(w kontekście

modeli umysłu/psychiki),

modeli umysłu/psychiki),



Geneza

Geneza

i

i funkcje

funkcje

nieświadomości,

nieświadomości,



Typologia

Typologia

ujęć nieświadomości,

ujęć nieświadomości,



Związki

Związki

problematyki nieświadomości z

problematyki nieświadomości z

innymi obszarami (psychologia,

innymi obszarami (psychologia,

antropologia, filozofia, fizjologia,

antropologia, filozofia, fizjologia,

medycyna, etc.).

medycyna, etc.).

Geneza zainteresowania

Geneza zainteresowania

nieświadomością

nieświadomością



(1) stały wzrost - zauważalny w myśli

(1) stały wzrost - zauważalny w myśli

Europejskiej od XI wieku - zainteresowań

Europejskiej od XI wieku - zainteresowań

doświadczeniami jednostki, który w

doświadczeniami jednostki, który w

rezultacie doprowadził do ukształtowania się

rezultacie doprowadził do ukształtowania się

dwóch przeciwstawnych podejść:

dwóch przeciwstawnych podejść:



filozofii romantycznej i transcendentalnej

filozofii romantycznej i transcendentalnej

(od końca XVIII wieku) a także

(od końca XVIII wieku) a także niemieckiej

niemieckiej

Filozofii przyrody

Filozofii przyrody

(

(

Naturphilosophie

Naturphilosophie

) lat

) lat

1800-1830 - oraz, z drugiej strony

1800-1830 - oraz, z drugiej strony



psychologii naukowej opartej na

psychologii naukowej opartej na

doświadczeniu

doświadczeniu

(co miało miejsce na

(co miało miejsce na

przestrzeni całego XIX wieku).

przestrzeni całego XIX wieku).

Nowa biologia

Nowa biologia



(2) istotną rolę w promocji kategorii

nieświadomości odegrało pojawienie

się i coraz większa popularność



genetycznych,

genetycznych,



rozwojowych

rozwojowych

oraz



ewolucjonistycznych idei

ewolucjonistycznych idei

biologicznych

biologicznych,

które zachęcały

badaczy do uważniejszego zajęcia się



witalnością,

witalnością,



tendencjami organicznymi

tendencjami organicznymi

oraz



wolą,

wolą,

rozumianą jako zaplecze

racjonalnego intelektu.

Ex oriente lux

Ex oriente lux



(3)

(3) wpływ idei

wpływ idei

pochodzących z

pochodzących z

orientalnych

orientalnych

tradycji - filozoficznych,

tradycji - filozoficznych,

duchowych, religijnych - które większą

duchowych, religijnych - które większą

uwagę przywiązywały do uczuć i emocji i

uwagę przywiązywały do uczuć i emocji i

nie próbowały oddzielić świadomego

nie próbowały oddzielić świadomego

umysłu od innych zjawisk, w radykalny,

umysłu od innych zjawisk, w radykalny,

typowy dla zwolenników Kartezjusza,

typowy dla zwolenników Kartezjusza,

sposób.

sposób.



Te idee (Indie, Chiny)

Te idee (Indie, Chiny) zaczęły wpływać na

zaczęły wpływać na

Europejskie myślenie w XVIII wieku

Europejskie myślenie w XVIII wieku

i

i

zaważyły na niektórych aspektach

zaważyły na niektórych aspektach

tworzonych wtedy i później - koncepcji

tworzonych wtedy i później - koncepcji

nieświadomości.

nieświadomości.

Psychopatologia

Psychopatologia



(4) przeniesienie choroby psychicznej z

(4) przeniesienie choroby psychicznej z

domeny sakralnej (a potem etyczno-

domeny sakralnej (a potem etyczno-

moralnej) w obszar medycyny,

moralnej) w obszar medycyny,



powstanie oraz rozwój szeroko

powstanie oraz rozwój szeroko

rozumianej psychopatologii i psychiatrii,

rozumianej psychopatologii i psychiatrii,



co doprowadziło do:

co doprowadziło do:



odkrycia zjawiska hipnozy

odkrycia zjawiska hipnozy

(

(

królewska

królewska

droga do nieświadomości)

droga do nieświadomości)

- która

- która

przyczyniła się do spopularyzowania

przyczyniła się do spopularyzowania

badań nad psychiką utajoną oraz

badań nad psychiką utajoną oraz



powstania psychoanalizy.

powstania psychoanalizy.

Parapsychologia

Parapsychologia



(5) sukces hipotezy nieświadomości w

(5) sukces hipotezy nieświadomości w

kręgach naukowych wiązał się z tym, że

kręgach naukowych wiązał się z tym, że

za jej pomocą można było powiązać ze

za jej pomocą można było powiązać ze

sobą, uporządkować i wyjaśnić w

sobą, uporządkować i wyjaśnić w

bardziej racjonalny sposób ogromną

bardziej racjonalny sposób ogromną

liczbę zjawisk pochodzących z tego

liczbę zjawisk pochodzących z tego

zakresu, jak m.in.:

zakresu, jak m.in.:



rzekome uprzednie wcielenia jednostki,

rzekome uprzednie wcielenia jednostki,



"kontakty z duchami" podczas seansów

"kontakty z duchami" podczas seansów

spirytystycznych,

spirytystycznych,



mediumizm, jasnowidzenie i telepatię,

mediumizm, jasnowidzenie i telepatię,



opętania i owładnięcia.

opętania i owładnięcia.



Theodore Flournoy "Z Indii na Marsa"

Theodore Flournoy "Z Indii na Marsa"

(1900).

(1900).

Dwie perspektywy

Dwie perspektywy



(6) wydaje się, iż bez

bez

procedury naprzemiennego

procedury naprzemiennego

stosowania perspektywy

stosowania perspektywy

wewnętrznego i

wewnętrznego i

zewnętrznego obserwatora

zewnętrznego obserwatora

- a więc łączenia danych
pierwszoosobowych oraz
trzecioosobowych:



dojście do idei

dojście do idei

nieświadomości nie byłoby

nieświadomości nie byłoby

w ogóle możliwe.

w ogóle możliwe.

Najważniejszy moment

Najważniejszy moment



(7) zadecydowało rozpowszechniające

(7) zadecydowało rozpowszechniające

się w XVIII i XIX wieku zrozumienie:

się w XVIII i XIX wieku zrozumienie:



że fakty nie wspierają założenia

że fakty nie wspierają założenia

głoszącego autonomię świadomości.

głoszącego autonomię świadomości.

Na wiele różnych sposobów,

Na wiele różnych sposobów,

przedstawiciele niemal każdej

przedstawiciele niemal każdej

dziedziny - religii, literatury, filozofii,

dziedziny - religii, literatury, filozofii,

nauki - przyczynili się do rozwoju idei

nauki - przyczynili się do rozwoju idei

nieświadomości

nieświadomości



ponieważ jest ona nieuniknionym

ponieważ jest ona nieuniknionym

wnioskiem z doświadczenia

wnioskiem z doświadczenia

Sposoby dotarcia do

Sposoby dotarcia do

nieświadomości

nieświadomości



Inaczej: podstawowe argumenty na rzecz

Inaczej: podstawowe argumenty na rzecz

hipotezy nieświadomości).

hipotezy nieświadomości).



Kwestia centralna: jeśli mamy do czynienia

Kwestia centralna: jeśli mamy do czynienia

z hipotetycznym bytem, który z definicji

z hipotetycznym bytem, który z definicji

jest:

jest:



albo niedostępny bezpośredniemu

albo niedostępny bezpośredniemu

doświadczeniu,

doświadczeniu,



albo też doświadczenie go jest z pewnych

albo też doświadczenie go jest z pewnych

względów (czas, typ, sposób czy też rodzaj

względów (czas, typ, sposób czy też rodzaj

dostępności) utrudnione

dostępności) utrudnione



to

to procedury uzasadniające

procedury uzasadniające

istnienie

istnienie

takiego fenomenu powinny być szczególnie

takiego fenomenu powinny być szczególnie

istotne.

istotne.

Sposoby dotarcia do

Sposoby dotarcia do

nieświadomości

nieświadomości



(I) Nieświadomość

(I) Nieświadomość

rozumiana czysto

rozumiana czysto

negatywnie:

negatywnie:



jako luka w

jako luka w

doświadczeniu

doświadczeniu

wewnętrznym

wewnętrznym

,

,

brak

brak

świadomości.

świadomości.



Żywa pamięć -

Żywa pamięć -

retencja -

retencja -

rozumiana

rozumiana

negatywnie.

negatywnie.



Roman Ingarden

Roman Ingarden

Nieświadome dane w

Nieświadome dane w

doświadczeniu

doświadczeniu



(II) Nieświadomość

(II) Nieświadomość

rozumiana

rozumiana

pozytywnie, jako

pozytywnie, jako „psychizm” dany

„psychizm” dany

- choć

- choć

w specyficzny sposób -

w specyficzny sposób - w doświadczeniu

w doświadczeniu

wewnętrznym

wewnętrznym

;

;



Dwa podstawowe warianty:

Dwa podstawowe warianty:



(IIa)

(IIa)

Stale dany:

Stale dany:



peryferycznie

peryferycznie

oraz

oraz a-intelektualnie

a-intelektualnie

(odmiennie, od tego, co znamy doświadczenia

(odmiennie, od tego, co znamy doświadczenia

w przypadku świadomości dyskursywnej):

w przypadku świadomości dyskursywnej):



„

„

mglistość” i „subtelność” oraz „cielesno-

mglistość” i „subtelność” oraz „cielesno-

afektywny” -

afektywny” - cenestezyjny

cenestezyjny

- jego charakter

- jego charakter

(Abramowski).

(Abramowski).



(IIb)

(IIb)

Nie jest dany

Nie jest dany

stale

stale

,

,

ale w

ale w

wyjątkowych

wyjątkowych

wypadkach jest

wypadkach jest

możliwe

możliwe

doświadczenie

doświadczenie

nieświadomej psychiki.

nieświadomej psychiki.



Całkowicie „poza-

Całkowicie „poza-

podmiotowe”

podmiotowe”

pochodzenie tego

pochodzenie tego

doświadczenia:

doświadczenia:



mistycy,

mistycy,



myśliciele romantyczni,

myśliciele romantyczni,



psychologowie

psychologowie

transpersonalni.

transpersonalni.

Analiza strumienia

Analiza strumienia

świadomości

świadomości



(III)

(III)

Punkt wyjścia: sposób

Punkt wyjścia: sposób

dania świadomości w

dania świadomości w

wewnętrznym

wewnętrznym

doświadczeniu - strumień

doświadczeniu - strumień

świadomości analizowany

świadomości analizowany

poprzecznie -

poprzecznie -

przeciwstawienie

przeciwstawienie

klarbewusst

klarbewusst

i

i mitbewusst

mitbewusst

- ekstrapolacja – analogia.

- ekstrapolacja – analogia.



Leibniza

Leibniza

zasada ciągłości

zasada ciągłości

– jako argument

– jako argument

wspierający.

wspierający.

Perspektywa wewnętrzna i

Perspektywa wewnętrzna i

zewnętrzna

zewnętrzna



(IV)

(IV)

Najpowszechniejszy

Najpowszechniejszy

wykorzystuje różnorodne

dane z zakresu:



psychopatologii

psychopatologii

(automatyzmy, dysocjacje,

histeria, hipnoza,

wielokrotne osobowości);



parapsychologii

parapsychologii

(mediumizm,

spirytyzm, telepatia,

prekognicja, rzekome

uprzednie wcielenia);



twórczości nieświadomej;

twórczości nieświadomej;



badań nad pamięcią;

badań nad pamięcią;



Eksponuje:

Eksponuje:



brak samowiedzy

brak samowiedzy

w

w

odniesieniu do

odniesieniu do

powyższych aspektów

powyższych aspektów

funkcjonowania oraz

funkcjonowania oraz



Analogię

Analogię

tego

tego

funkcjonowania

funkcjonowania do

do

takiego, któremu

takiego, któremu

towarzyszy samowiedza

towarzyszy samowiedza

(świadomość),

(świadomość),



jego

jego niemechaniczność,

niemechaniczność,



celowość

celowość

oraz

oraz



złożony charakter.

złożony charakter.

Rene Girard: „kozioł ofiarny”

Rene Girard: „kozioł ofiarny”



(V)

(V)

Nie w pełni

Nie w pełni

psychologiczny – wręcz

psychologiczny – wręcz

interdyscyplinarny - ale

interdyscyplinarny - ale

warty uwagi:

warty uwagi:



Eksponuje

Eksponuje kolektywny

kolektywny

charakter nieświadomości;

charakter nieświadomości;

przejawianie się w mitach,

przejawianie się w mitach,

zwyczajowych

zwyczajowych

pozostałościach, opiniach,

pozostałościach, opiniach,

mniemaniach i

mniemaniach i

postępowaniu ludzi;

postępowaniu ludzi;



Rewelatorska jest wiedza o

Rewelatorska jest wiedza o

faktycznym stanie rzeczy.

faktycznym stanie rzeczy.

Metaforyka: przestrzenna

Metaforyka: przestrzenna



Bezdenna otchłań

Bezdenna otchłań

(Grundlose Grund)

(Grundlose Grund)



Twierdza

Twierdza

wewnętrzna

wewnętrzna

(Castillo Interior)

(Castillo Interior)



Inner Afrika

Inner Afrika



Góra lodowa

Góra lodowa



Archeologiczno-

Archeologiczno-

geologiczne

geologiczne



Kartograficzno-

Kartograficzno-

topograficzne.

topograficzne.



miejsce,

miejsce,

w którym dusza spotyka

w którym dusza spotyka

się z Bogiem;

się z Bogiem;



plastyczna, boska i uniwersalna

plastyczna, boska i uniwersalna

zasada

zasada

leżąca u podstaw

leżąca u podstaw

wszechświata;

wszechświata;



łącznik

łącznik

pomiędzy jednostkowymi a

pomiędzy jednostkowymi a

uniwersalnymi siłami;

uniwersalnymi siłami;



czynnik

czynnik

działający zasadniczo w

działający zasadniczo w

obszarze percepcji, pamięci oraz

obszarze percepcji, pamięci oraz

wyobrażeń (idei);

wyobrażeń (idei);

Interpretacje nieświadomego

Interpretacje nieświadomego



domena sił biologicznych,

domena sił biologicznych,

przejawiających się w zjawiskach

przejawiających się w zjawiskach

woli, wyobraźni i twórczości;

woli, wyobraźni i twórczości;



"noc ducha",

"noc ducha", źródło przemocy

źródło przemocy

w

w

ludzkim myśleniu i zachowaniu, a

ludzkim myśleniu i zachowaniu, a

także obszar jej panowania;

także obszar jej panowania;



efekt

efekt

działania

działania fizjologicznych

fizjologicznych

czynników,

czynników,

dotychczas

dotychczas

niepoznanych;

niepoznanych;



"pierwszy poruszyciel", a także

"pierwszy poruszyciel", a także

źródło koordynacji (porządku)

źródło koordynacji (porządku)

oraz

oraz

innowacji w myśleniu i zachowaniu.

innowacji w myśleniu i zachowaniu.

L.L. Whyte

L.L. Whyte

Kolejność problematyki

Kolejność problematyki

nieświadomości

nieświadomości



Najwcześniej mówiono o:

Najwcześniej mówiono o:



nieświadomej

nieświadomej pamięci,

pamięci,



nieświadomej

nieświadomej percepcji,

percepcji,

oraz

oraz



nieświadomych

nieświadomych ideach,

ideach,



w tym także o

w tym także o

nieświadomych

nieświadomych

składnikach procesów

składnikach procesów

decyzyjnych,

decyzyjnych,

oraz

oraz



aktów wnioskowania i

aktów wnioskowania i

osądzania.

osądzania.



Następnie pojawiły się spekulacje na

Następnie pojawiły się spekulacje na

temat:

temat:



nieświadomych składników

nieświadomych składników

instynktów,

instynktów,



witalności i woli,

witalności i woli,



twórczości i wyobraźni;

twórczości i wyobraźni;



potem rozważano

potem rozważano sny i patologię,

sny i patologię,



a w końcu - i znacznie później -

a w końcu - i znacznie później -

rozpoczęto dyskusje co do

rozpoczęto dyskusje co do

praktycznych, przede wszystkim

praktycznych, przede wszystkim

terapeutycznych, zastosowań

terapeutycznych, zastosowań

posiadanej wiedzy.

posiadanej wiedzy.

Model

Model

e

e

psychi

psychi

ki

ki



Monopsychizm:

Monopsychizm:



klasyczna psychologia

klasyczna psychologia

świadomości oraz

świadomości oraz

nieklasyczne wersje

nieklasyczne wersje

psychologii świadomości

psychologii świadomości

(Brentano).

(Brentano).



Dipsychizm:

Dipsychizm:



Psychika świadoma i

Psychika świadoma i

nieświadoma (podświadoma) –

nieświadoma (podświadoma) –

Das Doppel-Ich

Das Doppel-Ich

(

(

Max Dessoir

Max Dessoir

)

)

oraz topografia I Freuda.

oraz topografia I Freuda.



Polipsychizm:

Polipsychizm:



Więcej, rodzajów psychizmu

Więcej, rodzajów psychizmu

(Joseph-Pierre Durand de Gros

(Joseph-Pierre Durand de Gros

(1826-1900)).

(1826-1900)).

Modele nieświadomości

Modele nieświadomości



Natura:

Natura:



Nieznana (agnostycyzm)

Nieznana (agnostycyzm)



Fizjologiczna

Fizjologiczna



Psychiczna (treści i procesy)

Psychiczna (treści i procesy)



Parapsychiczna

Parapsychiczna



Metafizyczna

Metafizyczna



Słabe i silne rozumienie

Słabe i silne rozumienie

nieświadomości:

nieświadomości:



Podświadomość

Podświadomość



Świadoma nieświadomość

Świadoma nieświadomość



Względna nieświadomość

Względna nieświadomość



Bezwzględna nieświadomość

Bezwzględna nieświadomość

Modele nieświadomości

Modele nieświadomości



Spersonifikowane

Spersonifikowane

ujęcie

ujęcie

nieświadomości:

nieświadomości:



M

M

ax

ax

Dessoir

Dessoir

:

:

„

„

Das Doppel-Ich”.

Das Doppel-Ich”.



Frederic Myers:

Frederic Myers:

„

„

Subliminal self”.

Subliminal self”.



Carl Gustav Jung:

Carl Gustav Jung:

cień, persona, anima,

cień, persona, anima,

animus, magna

animus, magna

mater, stary mędrzec,

mater, stary mędrzec,

jaźń.

jaźń.

Zły sobowtór?

Zły sobowtór?



Patologiczna wersja:



multiple personality

multiple personality

disorder

disorder



double personality

double personality



osobowości wielokrotne



osobowości
naprzemienne



osobowości podwójne



dr Jekyll i mr Hyde.

Modele nieświadomości

Modele nieświadomości



Odpersonifikowane ujęcie

Odpersonifikowane ujęcie

nieświadomego

nieświadomego

:

:



Johann Friedrich Herbart:



mechanika wyobrażeń



Artur Schopenhauer:

Artur Schopenhauer:



Nieświadoma wola



Carl Gustav Carus:



Nieświadomość
absolutna



Pierre Janet:



Idee odszczepione

Modele nieświadomości

Modele nieświadomości



Ilościowy

Ilościowy

różna od

świadomości tylko poprzez
brak dostępności w
doświadczeniu
wewnętrznym, jak np.
rozumiał to Johann F.

Johann F.

Herbart.

Herbart.



Jakościowy

Jakościowy

(dodatkowo różna

od świadomości):



Brak niektórych rodzajów

Brak niektórych rodzajów

procesów psychicznych

procesów psychicznych

(zwykle: języka, obrazów) lub
też:



Ich „nadmiar”,

Ich „nadmiar”,

bowiem istnieją takie
nieświadome procesy
psychiczne, które nie
mają analogii w
świadomości - ze
względu na natężenie -
(moralność,
twórczość).



Całkiem inny rodzaj

Całkiem inny rodzaj

psychizmu:

psychizmu:



Nadświadomość

(Das

(Das

Ü

Ü

berbewusst).

berbewusst).



Kognitywne ujęcia
nieświadomości



Wolitywne ujęcia
nieświadomości



Geneza nieświadomości:

Geneza nieświadomości:



Koncepcje filogenetyczne



Koncepcje ontogenetyczne



Funkcje nieświadomości:

Funkcje nieświadomości:



Zachowawcza



Rozszczepieniowa



Kreatywna



Mito-poetycka

Typologia ujęć

Typologia ujęć

nieświadomości

nieświadomości



Metafizyczne koncepcje

Metafizyczne koncepcje

nieświadomości:

nieświadomości:



„Wola” z koncepcji:



Boehmego,



Schellinga,

Schellinga,



Schopenhauera,



„Absolutna
nieświadomość”
postulowana przez
Carusa i von
Hartmanna.



Biologiczne koncepcje

Biologiczne koncepcje

nieświadomości:

nieświadomości:



w ujęciu tym eksponuje się jej
organiczną i formującą
aktywność.



Należą tu:



Nieświadomość absolutna
Carusa.



Fizjologiczna nieświadomość
von Hartmanna.



Mneme Semona.



Psychoid Driescha i Bleulera.



Organiczna nieświadomość

Marii Bonaparte.

Marii Bonaparte.



Głębinowe, psychologiczne

Głębinowe, psychologiczne

rozumienie nieświadomości:

rozumienie nieświadomości:

nieświadomość postulowana
przez



mistyków,



mesmerystów
(magnetyzerów)



parapsychologów,



siedlisko nieświadomej
aktywności twórczej oraz
kolektywnych symboli:



von Schubert,

von Schubert,



C. G. Jung,



Jakob Bachofen.



Łatwiej dostępna

Łatwiej dostępna

psychologicznie rozumiana

psychologicznie rozumiana

nieświadomość:

nieświadomość:



zapomniane wspomnienia
świętego Augustyna,



podprogowe spostrzeżenia
i wyobrażenia
postulowane przez



Leibniza, Herbarta oraz

Fechnera,

Fechnera,



nieświadome
wnioskowanie (Helmholtz).



Dynamiczne ujęcie
Freudowskie:

Nieświadomość jako to co

Nieświadomość jako to co

wyparte

wyparte



Antycypowana przez

Charcota,

Charcota,

Bernheima,

Janeta i Flournoya:



ale niemal w całości
zbadana i opisana przez
Freuda. To wyparte
nieświadome jest
siedliskiem aktywnych,
prymitywnych,
zwierzęcych (brutish),
infantylnych,
agresywnych popędów;



podąża wyłącznie za
zasadą
przyjemności,
lekceważy czas,
śmierć, logikę,
wartości i
moralność;
przejawia się
poprzez sny,
symbole, czynności
pomyłkowe,
symptomatyczne
zachowania i
neurotyczne objawy.



Nieświadomość jest całkowicie

Nieświadomość jest całkowicie

odgrodzona od rzeczywistości

odgrodzona od rzeczywistości

zewnętrznej.

zewnętrznej.



Nie można na nią wpływać,

Nie można na nią wpływać,

resocjalizować jej ani wychowywać.

resocjalizować jej ani wychowywać.



Wykracza poza czas (co oznacza,

Wykracza poza czas (co oznacza,

że procesy nieświadome są w

że procesy nieświadome są w

pewnym sensie niezniszczalne).

pewnym sensie niezniszczalne).



Ma charakter infantylno-dziecięcy,

Ma charakter infantylno-dziecięcy,

archaiczny i seksualny.

archaiczny i seksualny.

Mistyczny naturalizm

Mistyczny naturalizm



Instynkt i pamięć,



wola, automatyzmy i
natręctwa,



marzenia senne,



utajone poznanie,



samowiedza, samokontrola,



osobowość, twórczość,



psychopatologia,



tożsamość,



problem psychofizyczny,



determinizm/indeterminizm,

Związki

Związki



zdolności paranormalne,

zdolności paranormalne,



doświadczenie mistyczne,

doświadczenie mistyczne,



kwestie sympatii i antypatii,

kwestie sympatii i antypatii,



konflikty psychiczne,

konflikty psychiczne,



dysocjacje,

dysocjacje,



perwersje,

perwersje,



halucynacje,

halucynacje,



somnambulizm,

somnambulizm,



hipnotyzm,

hipnotyzm,



podatność na sugestię,

podatność na sugestię,



mitologia i kolektywne symbole,

mitologia i kolektywne symbole,



działanie substancji

działanie substancji

psychoaktywnych.

psychoaktywnych.

L.L Whyte

L.L Whyte



W

W

ithout a balanced conception of the

ithout a balanced conception of the

unconscious it is hard to see how human

unconscious it is hard to see how human

dignity can be restored. For today

dignity can be restored. For today

faith,

faith,

if it bears any relation to the natural

if it bears any relation to the natural

world, implies faith in the uncons

world, implies faith in the uncons

c

c

ious.

ious.



If there is a God, he must speak there;

If there is a God, he must speak there;



if there is a healing power, it must

if there is a healing power, it must

operate there;

operate there;



if there is a principle of ordering in the

if there is a principle of ordering in the

organic realm, its most powerful

organic realm, its most powerful

manifestation must be found there.

manifestation must be found there.



The unconscious mind is the expression

The unconscious mind is the expression

of the organic in the individual

of the organic in the individual

.

.