Żywienie dietetyczne



Sposób żywienia, który ma na celu

zapewnienie



dowozu wszystkich niezbędnych

składników pokarmowych z jednoczesnym

dostosowaniem ich podaży do możliwości

zmienionego przez chorobę organizmu,



wyrównanie i uzupełnienie istniejących

niedoborów,



a także odciążenie tych narządów, których

funkcja została upośledzona w wyniku

choroby

Współczesna dietetyka zakłada, że
najważniejszym warunkiem jaki ma
spełnić żywienie dietetyczne , jest
zapewnienie dowozu wszystkich
niezbędnych składników
pokarmowych.
Podstawą leczenia dietetycznego ma być
dieta najbardziej zbliżona do
żywienia prawidłowego, która może
ulec modyfikacji w zależności od choroby

Ogólne zasady żywienia
dietetycznego

1.

Przygotowywanie potraw z surowców

najwyższej jakości, świeżych, starannie

oczyszczonych

2.

Regularne podawanie niezbyt obfitych

posiłków

3.

Przygotowywanie potraw zgodnie z

zaleceniami sanitarnymi

4.

Urozmaicanie posiłków i ich estetyczne

podawanie

5.

Staranne opracowanie jadłospisów

zgodnie z zasadami związanymi z

danym schorzeniem

Klasyfikacja diet wg PAN



Dieta podstawowa łatwo strawna



Dieta bogatobiałkowa



Dieta ubogobiałkowa



Dieta ubogotłuszczowa z

ograniczeniem błonnika



Dieta ubogowęglowodanowa



Dieta ubogoenergetyczna



Dieta oszczędzająca z ograniczeniem

substancji pobudzających wydzielanie

soku żołądkowego i błonnika



Dieta z modyfikacją konsystencji

KLASYFIKACJA DIET



1

. Podstawowa



określa racjonalny sposób żywienia



stosuje się u chorych nie wymagających
żywienia dietetycznego



2. Bogatoresztkowa



powinna zawierać powyżej 35–40 g błonnika
pokarmowego



zaparcia, nadmierna pobudliwość jelita
grubego



3. Łatwo strawna



dobór produktów, potraw i technik
sporządzania posiłków łatwo strawnych
jest podstawą do planowania diet
pozostałych



schorzenia układu pokarmowego, osoby
starsze, dieta wstępna przy przyjęciu
pacjenta do szpitala do ustalenia diety
przez lekarza



4. Łatwo strawna z
ograniczeniem tłuszczu



tłuszcz zredukowany do połowy normy
fizjologicznej



Przy stanach zapalnych trzustki,
woreczka żółciowego, wątroby.



5.

Łatwo strawna z

ograniczeniem substancji
pobudzających wydzielanie
soku żołądkowego



zakażenie Helicobacter pylori, wrzód
żołądka i dwunastnicy, przewlekły nieżyt
żołądka z nadkwaśnością, okres
rekonwalescencji



6. Łatwo strawna o zmienionej

konsystencji



wartość odżywcza diety powinna pokrywać

zapotrzebowanie chorego



po zabiegach operacyjnych

- papkowata



potrawy miksowane, przetarte



utrudnione gryzienie



schorzenia jamy ustnej i przełyku



rekonwalescencja po zabiegach operacyjnych

- płynna



potrawy płynne z zastosowaniem produktów o

wysokiej wartości odżywczej



nudności, wymioty, płyny podawać w małych
porcjach, brak łaknienia, biegunka



7

. Ubogoenergetyczna



wartość energetyczna
zredukowana do 1200 – 1000 kcal



nadwaga, otyłość



modyfikowana w okresach
rekonwalescencji



8. O kontrolowanej zawartości
kwasów tłuszczowych



zwiększenie tłuszczów roślinnych i
rybich, ograniczenie tłuszczów
zwierzęcych



hiperlipidemia, miażdżyca,
podwyższone stężenie cholesterolu
we krwi



9. Łatwo strawna
bogatobiałkowa



zaleca się powyżej 100 g białka na
dobę



wyniszczenie organizmu,
oparzenia, zranienia, choroby
gorączkowe



10. Z ograniczeniem łatwo
przyswajalnych węglowodanów



ogranicza się lub wyklucza cukier,
miód, dżemy, słodycze



cukrzyca,



11. Łatwo strawna niskobiałkowa



ograniczenie białka do 40 g
i poniżej, nie mniej niż 20 g



niewydolność wątroby,
niewydolność nerek
należy dietę ustalać indywidualnie

Diety specjalne,



diety eliminacyjne, diety polegające na całkowitym
eliminowaniu z pożywienia składników nie tolerowanych
przez ustrój lub znacznym ograniczeniu składników,
których wadliwe metabolity zaburzają równowagę
biochemiczną ustroju.

Przykładami diet eliminacyjnych są:



dieta bezmleczna w nietolerancji mleka krowiego,



dieta bez cukru i owoców w nietolerancji sacharozy,



dieta bezglutenowa w chorobie trzewnej (gluten).

Dieta lekkostrawna



 wyklucza się produkty  potrawy ciężkostrawne, 

zawierające stosunkowo dużo błonnika, 

wzdymające, przesiąknięte  tłuszczem, które

pozostają długo w żołądku.



 Wyklucza się także ostre przyprawy. 



Pewna ilość błonnika w diecie lekkostrawnej jest 

potrzebna, ale składnik ten powinien pochodzić w

miarę możliwości z młodych, delikatnych warzyw,

 dobrze dojrzałych owoców i z 

delikatnego pieczywa z pełnego 

ziarna, jakim jest np. chleb pszenny, graham. 

Dieta lekkostrawna- cd



Dieta ta znajduje zastosowanie w schorzen
iach układu  trawiennego jak i w innych
przypadkach 
chorobowych wg. zaleceń lekarza.  



Z diety tej powinni również korzystać chor
zy przyjęci  do szpitala do czasu
zlecenia diety przez lekarza. 



Dieta łatwo strawna jest modyfikacją żywi
enia podstawowego. 



W diecie tej należy unikać takich produ

któw jak :

kapusta, cebula, ogórki, gdyż większość

 chorych źle je toleruje. 



Ilość błonnika w diecie wynosi ok 24 gr

amy na dobę. 

Produkty zalecane- dieta
lekkostrawna



pieczywo pszenne jasne
czerstwe,



mąka pszenna, pytlowa, 
razowa,ziemniaczana,
kukurydziana,
makaron nitki, 
kasze drobne, jęczmienn
e, ryżpłatki owsiane,
 kasza manna



mleko świeże, w proszku,
fermentowane, przetwory
 z
mleka,sery mało kwaśne,
homogenizowane,



Wędliny: chuda szynka, polędw
ica, parówki cielęce,



masło świeże,śmietana niezbyt
kwaśna oraz śmietanka,



inne tłuszcze -
masło roślinne, oleje sojowy i
słonecznikowy,



ziemniaki gotowane i pieczone,
 



pomidory, marchew, dynia, sała
ta
zielona, szpinak,groszek zielon
y,
fasolka szparagowa pietruszka,
 seler, buraki   

Produkty zalecane- dieta
lekkostrawna



jaja całe, białka, żółtka,



mięso chude, cielęcina, 
konina,wołowina, 

chuda wieprzowina, 



drób kura, kurczaki,

 perliczka, indyk, gołąb,
 



podroby - płucka, 
serca, wątroba,
móżdżek, ozorki, ryby c
hude 



winogrona, brzoskwinie,

owoce jagodowe, cytrusowe,

 jabłka, ( bez skórki)



cukier, miód,  syropy,

 marmolady dżemy,



przyprawy wanilia, cynamon

,

goździki, skórka cytrynowa, 

pomarańczowa, koper zielon

y, pietruszka, 

majeranek, kwasek

cytrynowy, sok z cytryny,



napoje - herbata, kawa

zbożowa,bawarka, soki

warzywne i owocowe, woda

mineralna

Produkty

niewskazane

w

diecie lekkostrawnej



pieczywo żytnie, świeże, 
mąka żytnia, kasze grube, jagl
ana,



mleko zbyt kwaśne,



sery pikantne, tłuste,



mięso tłuste, drób - gęś, kacz
ka, 



ryby tłuste, węgorz, łosoś, śle
dź, 



wszystkie konserwy, 



wędliny - tłuste, pikantne,



masło stare, topione,



śmietana zbyt kwaśna,



inne tłuszcze - smalec, słonin
a, boczek,



Olej rzepakowy, ceres, oma,



ziemniaki smażone,



kalafior, kapusta włoska, 



brukselka, ogórki, brukiew, r

zepapory, cebula, czosnek ,

rzodkiewki, 



gruszki, zbyt stare, zdrewniał

e, śliwki, orzechy, czereśnie

agrest



niewskazane są wszystkie nas

iona  roślin strączkowych,



wszystkie słodycze zawierając

e  tłuszcze, 



torty,



przyprawy ostre, pieprz,

papryka,  ocet, musztarda, 



napoje - alkohol, kawa natura

lna

4.

Dieta z ograniczeniem tłuszczów,

cukrów prostych i cholesterolu

stosowana jest w profilaktyce i
leczeniu

miażdżycy

oraz w

zawale

mięśnia sercowego.

•Istotnym składnikiem pokarmowym,

przeciwmiażdżycowym

jest

błonnik

pokarmowy

a zwłaszcza pektyny, obniżające stężenie w krwi
cholesterolu, trójglicerydów i cukru.

•Hamujący wpływ na rozwój miażdżycy mają
substancje

antyutleniające

a zwłaszcza

rozpuszczalne w tłuszczach witaminy

E i beta –

karoten

.

•W diecie

przeciwmiażdżycowej

niezbędne

jest ograniczenie spożycia

cholesterolu i

tłuszczów nasyconych

na rzecz tłuszczów zawierających
wielonienasycone kwasy tłuszczowe typu omega
3 i omega 6.
Tłuszcze te zapobiegają sklejaniu się płytek krwi i
chronią błony komórkowe naczyń przed
uszkodzeniami.

•Czynnik miażdżycowy stanowią

cukry proste,

fruktoza i sacharoza

, których gwałtowny

rozkład powoduje uszkodzenia ścian naczyń
krwionośnych i dlatego zaleca się maksymalne
ograniczenie ich spożycia.

Pokarmy dozwolone –4.

Dieta z ograniczeniem

tłuszczów, cukrów prostych i cholesterolu,



wszystkie rodzaje pieczywa

z wyjątkiem chleba z

dodatkiem miodu, pieczywa

półcukierniczego i

cukierniczego,



wszystkie rodzaje mąki i

kaszy, potrawy z mąki i

kasz, gotowane, nie

słodzone z dodatkiem

surowego oleju lub oliwy,



odtłuszczone mleko i

produkty mleczne,



białko jaj, do 2 żółtek na

tydzień,



chude mięso wieprzowe,

wołowe, cielęce, chude

kurczaki, indyki,



wszystkie warzywa oprócz

wzdymających,



potrawy z warzyw - gotowane,

duszone,



surówki z dodatkiem

surowego oleju, soku z cytryny

i czosnku,



zupy mleczne, jarzynowe, z

kasz na wywarach z jarzyn

zaprawiane mlekiem lub

jogurtem z mąką



dodatki do zup - ziemniaki,

makarony, kasze, grzanki bez

tłuszczu,



wszystkie owoce z

ograniczeniem ilościowym

owoców bardzo słodkich, w

ilościach ograniczonych:

Pokarmy dozwolone c.d.



tłuste ryby morskie -

makrela, łosoś, śledź,

tuńczyk, sardynki,



potrawy mięsne, półmięsne

i z ryb, gotowane na

parze, gotowane, duszone,

smażone bez tłuszczu,



chuda szynka i polędwica,

konserwy mięsne z małą

ilością tłuszczu,



masło i niskotłuszczowa

śmietana w bardzo małych

ilościach,



olej sojowy, słonecznikowy,

lniany, arachidowy, oliwa z

oliwek,



ziemniaki z wody lub

gotowane na parze,



cukier, miód, syropy, konfitury,
dżemy, cukierki bez czekolady,



sól, cynamon, koperek, sok z
cytryny, zielona pietruszka,
angielskie ziele, inne
przyprawy w ograniczonych
ilościach,



napoje niesłodzone, z małą
ilością cukru, soki owocowe i
warzywne,



herbata, kawa z mlekiem,
herbaty ziołowe, jogurt, kefir,



sosy na wywarze z jarzyn, z
dodatkiem mąki, mleka, jogurtu
i oliwy lub oleju,



desery - surowe owoce,
pieczone jabłka, przeciery,
kompoty bez cukru.

Pokarmy

zabronione

w diecie z ograniczeniem
tłuszczów



słodkie pieczywo i ciastka,



tłuste mleko, napoje
mleczne i przetwory
mleczne,



sery żółte, dojrzewające,
topione,



żółtka jajek,



torty, ciastka i inne
produkty cukiernicze,



podroby zawierające duże
ilości cholesterolu jak: nerki,
wątroba, szpik kostny,



podroby z drobiu,



frytki, chipsy, placki

smażone,



śmietana,



wszystkie tłuste wędliny i

wyroby wędliniarskie,



wyroby półmięsne, pasztety,

parówki, konserwy,



konserwy z ryb

słodkowodnych, ryby w

oleju,



łój, smalec, słonina, boczek,



margaryna,

Pokarmy zabronione

w diecie z ograniczeniem
tłuszczów



zupy na tłustych

wywarach,



groszek ptysiowy,

grzanki smażone,

paszteciki, ciasto

francuskie,



potrawy z ryb

smażone,



potrawy z warzyw

smażone,



potrawy z mąki,

ziemniaków, kasz,

smażone lub

odsmażane

,



wszystkie mięsa i

potrawy mięsne tłuste,

smażone, pieczone,

duszone z dodatkiem

tłuszczów zwierzęcych,



podroby zawierające

duże ilości

cholesterolu jak: nerki,

wątroba, szpik kostny,



tłusty drób - kaczki,
gęsi, tłuste kury

,

Pokarmy zabronione

w diecie z ograniczeniem
tłuszczów



pizza



sosy i majonezy na tłustych

wywarach z mięsa, drobiu, kości,

ryb, grzybów, zaprawiane

śmietaną i zasmażkami,



sos tatarski, inne sosy tłuste lub

słodkie, tłuste



słodkie ciasta, torty, kremy, lody

Dieta bogatobiałkowa,



Największe zapotrzebowanie na białko występuje

bezpośrednio po zabiegach operacyjnych,



po zawale mięśnia sercowego,



przy cukrzycy I i II typu,



niedoczynności tarczycy,



po wycięciu trzustki i jelita grubego,



zapaleniu jelita grubego,



marskości wątroby , przewlekłym zapaleniu wątroby,



po oparzeniach,



w stanach niedożywienia białkowego,



chorobie nowotworowej

•W

diecie bogatobiałkowej ilość białka

wynosi 1,5 do 2 g na kilogram masy
ciała.

•Przynajmniej połowa tego białka
powinna być białkiem o wysokiej
wartości odżywczej.

•

W celu dobrego przyswajania pokarmów

dzienną rację należy podzielić na minimum pięć
posiłków, rozkładając produkty białkowe na
wszystkie posiłki.

Produkty dozwolone

w diecie wysokobiałkowej



ryż, płatki owsiane,
kasze pszenne lub
jęczmienne, drobno- lub
średnioziarniste,
makarony drobne,



pieczywo pszenne,
niewielkie ilości pieczywa
razowego, pieczywo
półcukiernicze,



chude kurczaki, indyki,



chuda szynka, polędwica,



chude ryby



mleko i produkty
mleczne o małej
zawartości tłuszczu -
kefir, jogurt, twaróg,



łagodne sery żółte,



jaja na miękko lub w
przetworach,



chuda cielęcina,
wieprzowina, wołowina,
królik,

Produkty dozwolone

w diecie wysokobiałkowej



oleje roślinne, oliwa z

oliwek,



masło, śmietana,



zupy mleczne,

owocowe, na słabych

wywarach, z

warzywami,

makaronem, lanym

ciastem, ryżem,

kaszą,



warzywa gotowane

przetarte,



ziemniaki, marchew,

buraki, pietruszka,

pomidory bez skórki,

sałata, niewielkie

ilości surówek,



owoce dojrzałe bez skórki -

jabłka, morele, banany, melony,

pomarańcze, grejpfruty, owoce

jagodowe, winogrona bez skórek

i pestek, soki owocowe i

warzywne,



kisiele, galaretki owocowe,



budynie,



dżemy, miód, cukier, biszkopty,

herbatniki,



herbata, napary z ziół, źródlane

nie gazowane wody mineralne,



łagodne przyprawy do potraw -

cynamon, pietruszka, cytryna itp.

Produkty

zabronione

w diecie wysokobiałkowej



pieczywo świeże,
żytnie, razowe,



mąka ziemniaczana i
kukurydziana,



tłuste i ostre sery
żółte,



duże ilości żółtek,



potrawy smażone i
odsmażane



tłuste mięsa,
podroby i dziczyzna,



tłuste wędliny,
konserwy i wyroby
wędliniarskie,



tłusty drób i dzikie
ptactwo,



masło solone,
topione,



tłuszcze zwierzęce,

Produkty zabronione

w diecie wysokobiałkowej



groch, fasola sucha i

szparagowa,



warzywa wzdymające,

ostre lub zawierające

dużo błonnika - kapusta,

rzodkiew, rzodkiewka,

brukselka, cebula,

czosnek, jarmuż, selery,



grzyby,



agrest, ananasy,

czereśnie, wiśnie, śliwki,

gruszki, porzeczki, figi,

truskawki,



czekolada i wyroby
czekoladowe,
słodycze zawierające
niestrawne części
owoców,



napoje alkoholowe,



ostre przyprawy,



kakao, tłuste napoje



lody, torty, bita
śmietana, ciastka.

Produkty zabronione

w diecie wysokobiałkowej



paszteciki, grzanki,



pizza,



tłuste smażone
lub duszone
potrawy mięsne i
półmięsne,



smażone i
pieczone potrawy z
drobiu,



tłuste sosy,



zupy na tłustych
wywarach z
zabronionych warzyw,
zaprawiane paszteciki,
grzanki, zasmażkami,



smażone ryby i
warzywa,



smażone lub
odsmażane potrawy z
mąki, półmięsne,

Dieta łatwo strawna
ubogobiałkowa- niskobiałkowa



Odznacza się zmniejszoną zawartością białka w
stosunku do diety podstawowej



Celem tej diety jest dostarczenie w odpowiednich
ilościach wszystkich potrzebnych substancji
odżywienia, wymaganej ilości kalorii, składników
mineralnych przy jednoczesnym ograniczeniu
podaży produktów zawierających białko.



Ilość białka 0,6- 0,7 g na 1 kg masy ciała



W tym białko zwierzęce powinno stanowić 2/3
ilości



Dłuższe stosowanie diety ubogobiałkowej wymaga
kontroli lekarza

Zastosowanie diety
ubogobiałkowej



Niewydolność nerek



Niewydolność wątroby



Biegunki gnilne



Zaparcia spastyczne



Zapalenia kłębków nerkowych
(jednoczesnym ograniczeniem
płynów i soli kuchennej)

Produkty dozwolone w diecie
ubogobiałkowej:

1.

Czerstwe pieczywo, skrobia pszenna

i ziemniaczana, kasze jeśli są w racji dziennej

2.

Mleko 2 % słodkie i zsiadłe, ser biały

3.

Jaja gotowane na miękko, w koszulkach,

ścięte na parze, sadzone

4.

Mięso i wędliny chude, chude ryby

5.

Masło, olej sojowy, słonecznikowy, rzepakowy,

oliwa, margaryna wysokogatunkowa

6.

Ziemniaki gotowane, puree, tłuczone

7.

Warzywa surowe i gotowane: sałata,

pomidory, cykoria, marchewka

8.

Owoce

Produkty dozwolone w diecie
ubogobiałkowej

:

9.

Cukier, miód, dżem bez pestek

10.Przyprawy: cukier, sok z cytryny, koper,

kminek, majeranek, wanilia, sól wg zaleceń

11.Zupy owocowe i jarzynowe z dozwolonych

produktów, żółtka jaja

12.Mięso gotowane, duszone, potrawki, pulpety
13.Kasze gotowane na sypko lub w zupie
14.Kompoty, kisiele, budynie, ciastka ze skrobi
15.Herbata, mleko, soki owocowe i warzywne

Produkty

zabronione

w diecie

niskobiałkowej:



Zwykłe pieczywo, wszystkie kasze i mąki

z wyjątkiem ziemniaczanej



Produkty mleczne przekwaszane, sery żółte

i topione



Jaja na twardo, smażone



Mięso peklowane, wędzone i konserwowane,

wszystkie mięsa, wędliny i ryby poza

wymienionymi w racji żywieniowej



Smalec, słonina, boczek, łój, margaryny,

śmietana



Frytki, placki ziemniaczane, pyzy



Owoce niedojrzałe i suszone

Produkty

zabronione

w diecie

niskobiałkowej:



Groch, fasola, soczewica, bób



Chałwa, czekolada, słodycze, kakao, orzechy



Ostre przyprawy: ocet, papryka, pieprz, magi,
musztarda, chrzan, pikle, kostki bulionowe



Kapuśniaki, zupa ogórkowa, fasolowa, grochowa,
grzybowa, zaprawiane mąką, śmietaną, zasmażkami



Mięsa smażone, duszone, pieczone



Kasze, potrawy z mąki



Desery z czekoladą, z przeciwwskazanych owoców,
ciasta



Kakao, płynna czekolada, alkohol

Łatwostrawna z ograniczeniem

substancji pobudzających

wydzielanie soku żołądkowego



Stosowana w chorobie wrzodowej

żołądka i dwunastnicy



Zasadą diety jest stosowanie pożywienia,
wiążącego w żołądku kwas solny,



Niektórzy zalecają spożywanie więcej niż
3 posiłków dziennie, a nawet co 2-4
godziny

5. Dieta ograniczająca

– Produkty zabronione



Kawa i napoje zawierające kofeinę



Mocna herbata



Napoje alkoholowe



Napoje gazowane



Ostre przyprawy



Potrawy smażone( związki Millarda)



Pieczone



Wyroby wędzone i inne ciężko strawne



Wywary mięsne,tłuste mięsa,



Surowce zawierające duże ilości cukrów
prostych ( ciasta, kremy)

Produkty zalecane



Potrawy gotowane i duszone



Pieczone w folii



Duże ilości mleka w tym zsiadłe,kefir



Sery twarogowe chude



Masło , śmietana



Pieczywo pszenne



Warzywa gotowane o niewielkij zawartości
błonnika, sałata,



Owoce dojrzałe ( jabłka, banany, cytrusowe

)

Dieta z ograniczeniem łatwo
przyswajalnych
węglowodanów



Jest stosowana przede wszystkim przez chorych

cierpiących na cukrzycę.



Jej najważniejszym zadaniem

, obok dostarczania

odpowiednich ilości energii i składników

odżywczych niezbędnych do prawidłowego

funkcjonowania organizmu,

jest przeciwdziałanie

powstawaniu powikłań cukrzycy.



Dieta ta powinna być możliwie jak najbardziej

zbliżona do sposobu żywienia człowieka

zdrowego i niekoniecznie musi być odczuwana

przez chorego jako szczególnie uciążliwa



Modyfikacja polega na znacznym

ograniczeniu spożycia cukrów prostych i

dwucukrów,



Wyeliminowaniu lub wyraźnym

ograniczeniu słodyczy i przetworów

zawierających znaczny dodatek cukru

(dżemy, miód, ciastka, itp.).



Ogranicza się także do niezbędnego

minimum zawartość tłuszczu (ok. 25%

energii), w tym szczególnie tłuszczu

pochodzenia zwierzęcego.



Jest to szczególnie istotne ze względu na

profilaktykę chorób układu krążenia oraz

nadwagi i otyłości



Większość osób chorych na cukrzycę,

szczególnie cukrzycę insulinoniezależną,

cierpi jednocześnie na otyłość oraz

wykazuje zaburzenia sercowo-naczyniowe.



Redukcja masy ciała do wartości

zbliżonych do masy należnej może

spowodować ustąpienie cukrzycy lub

złagodzenie jej objawów.



Z tego względu dieta z ograniczeniem

łatwo przyswajalnych węglowodanów

powinna być w

wielu wypadkach

jednocześnie dietą

niskoenergetyczną.



Bez względu na zalecaną wartość energetyczną
diety,

jej podstawą powinny być

, tak jak ma to

miejsce w żywieniu osób zdrowych,

produkty

będące źródłem węglowodanów złożonych,

a

wiec przetwory zbożowe, ziemniaki, ryż, kasze
itp.



Zwiększeniu powinien

ulec zwyczajowy udział

węglowodanów nie ulegających strawieniu, czyli

błonnika pokarmowego

.



Dlatego zaleca się spożywanie

znaczących

ilości warzyw

, będących jego głównym

nośnikiem



oraz w nieco

mniejszym stopniu owoców

,

gdyż te ostatnie są jednocześnie źródłem
cukrów prostych.

Podstawą terapii w każdej formie

cukrzycy jest dieta .

Leczenie żywieniowe opiera się na trzech

założeniach

1.

Podaż substratów energetycznych w

ilości pozwalającej osiągnąć lub

utrzymać

wartość należnej masy ciała

Normalizacja masy ciała może

prowadzić do ustąpienia cech

upośledzenia tolerancji glukozy a tym

samym stanowi podstawowy czynnik

prewencji cukrzycy nieinsulinozależnej

2.

Prawidłowo prowadzona terapia

żywieniowa jako czynnik zapobiegający
zarówno stanom niedocukrzenia jak i
hiperglikemii.

3. Przestrzeganie zaleceń dietetycznych

uznawane także jako czynnik
zmniejszający ryzyko miażdżycy
naczyń.



Błonnik pokarmowy odgrywa istotną
rolę w obniżaniu poziomu glukozy we
krwi, w wyniku zwiększonego jej
wydalania



produkty obfitujące w błonnik są
najczęściej produktami
niskoenergetycznymi, co ma duże
znaczenie dla osób wymagających
redukcji masy ciała.



Ze względu na występowanie u chorych
dużych różnic w zdolności
metabolizowania węglowodanów, jak
również zróżnicowanego
zapotrzebowania poszczególnych
chorych na energię i składniki
odżywcze, dieta powinna być ustalana
indywidualnie dla każdego pacjenta.



W żywieniu chorych na cukrzycę bardzo

ważna jest kontrola ilości i jakości

spożywanych posiłków lub potraw

(szczególnie tych, które są źródłem

węglowodanów)



ich właściwe, równomierne rozłożenie w

czasie w ciągu całego dnia.



Dzienna ilość posiłków powinna być

jednakowa, a także powinny być one

spożywane w jednakowych porach.



Szczególną rolę w żywieniu powinny

odgrywać zupy jarzynowe



Chorzy na cukrzycę nie mogą
jednorazowo spożywać zbyt obfitych
posiłków,



ani też zbyt długo przebywać na czczo.



Każdego dnia spożycie powinno być
wyrównane i odpowiednio
zbilansowane.

I.Zalecenia dietetyczne dotyczące chorych z

cukrzycą insulinozależną powinny

uwzgledniać:



Regularnośc trybu odżywiania jako warunek

uzyskania wyrównania metabolitycznego



Zwiększone zapotrzebowanie energetyczne u tych

chorych



Konieczność równomiernej dystrybucji podaży

węglowodanów w poszczególnych posiłkach



Konieczność uwzględniania przekąsek między

posiłkami i przed snem



Ustalenie czasu przyjmowania posiłków jako

decydujący czynnik terapeutyczny w przypadku

stosowania insuliny długodziałającej



Uwzględnienie dodatkowej podaży substratów

energetycznych w przypadku stosowania ćwiczeń
fizycznych o większym nasileniu

.

II. Leczenie żywieniowe cukrzycy

typu II natomiast charakteryzuje

:



Zwykłe zmniejszenie zapotrzebowania
energetycznego



Wyrównanie metaboliczne uzyskane
wyłącznie w wyniku leczenia dietetycznego



Brak wymagań równomiernego rozłożenia
podaży węglowodanów w poszczególnych
posiłkach



Stała i zredukowana podaż energii



Ustalony czas posiłków -wskazany



Ograniczenie przekąsek

Osoby

Mało
aktywn

e

Średnio
aktywne

Bardzo
aktywne

Otyłe
Prawidłowa
masa ciała
Z niedowagą

20- 25
30

35

30
35

40

35
40

45-50

Zapotrzebowanie kaloryczne osób
dorosłych (kcal/kg masy należnej /24 h

Nazwa
produk
tu

Dozwolone

Przeciwwskazane

Produk
ty
zbożow
e

każde pieczywo, część w
postaci pieczywa razowego

makaron z żółtkami jaj

Mleko i
produk
ty
mleczn
e

mleko znormalizowane (2% tl)
mleko w proszku
odtłuszczone, ser biały
(twarogowy) chudy

mleko pełne, mleko w
proszku pełne, ser biały
(twarogowy tłusty), sery
żółte i topione

Jaja

białko jaja

żółtko jaja

Mięso,
drób,
ryby
wędliny

mięso, drób, ryby - tylko
chude
wędliny tylko chude kiełbasa
szynkowa wołowa lub
wieprzowa, szynka, polędwica

mięso, drób, ryby tłuste,
podroby - wątroba, mózg,
nerki,
wędliny wieprzowe tłuste,
pasztety

Masło

masło w ograniczonej ilości
(wg racji pokarmowej)

masło w przeciętnych lub
dużych ilościach, śmietana

Inne
tłuszcz
e

olej rzepakowy, oliwa, olej
sojowy, słonecznikowy, masło
roślinne "Vita",
wysokogatunkowa margaryna
(w ograniczonej ilości),
majonez domowy z białka jaja
i z oleju słonecznikowego

margaryny (poza
wymienionymi jako
dozwolone), smalec,
słonina, łój wołowy i barani

Cukier i
słodycz
e

cukier w bardzo ograniczonej
ilości lub całkowicie
wyeliminowany

cukier, wszystkie wyroby i
przetwory z cukrem, miód

Nieodżywcze środki
słodzące



Żadnego z dostępnych środków nie
można zalecić w sposób
bezkrytyczny



Sorbitol, mannitol, ksylitol występują
w niektórych produktach



Sorbitol może wywołać biegunke



Najczęściej spotykanym srodkiem
jest aspartam i sacharyna

Znaczenie chromu w
diecie cukrzycowej



Naukowcy zwrócili uwagę na jego właściwości

zaledwie 50 lat temu, w trakcie badań nad

cukrzycą.



Wówczas zauważyli, że wywołana sztucznie u

szczurów cukrzyca, cofała się po zastosowaniu w

ich diecie dodatku drożdży piwnych.



Taka reakcja u gryzoni wywołała ogromne

zainteresowanie.



Po zbadaniu drożdży okazało się, że zawierają one

nieznaną dotąd substancję z organiczną postacią

chromu. Ten kompleks nazwali czynnikiem

tolerancji glukozy – GTF (Glucose Tolerance Factor).

Tajemnica pierwiastka



Chrom odgrywa decydującą rolę w

zakresie kontroli stężenia cukru we krwi.



Ściśle współpracuje on z hormonem

trzustkowym – insuliną nad komórkowym

przyswajaniem glukozy.



Chrom pomaga insulinie transportować

zawartą we krwi glukozę do komórek

ciała. Tam glukoza jest spalana, w efekcie

czego dostarczana jest organizmowi
energia

.



Odpowiedni poziom chromu w ustroju

zapobiega wahaniom cukru, które

wywołują niekontrolowane napady głodu



Chrom a dieta 



Niewłaściwa dieta może doprowadzić do

niedoborów tego pierwiastka.



Przypuszcza się, że deficyt chromu może

być jednym z czynników ryzyka cukrzycy i

niedokrwiennej choroby serca.



Stwierdzono, że dieta bogata w mono- i

disacharydy powoduje zwiększone

wydalanie chromu z moczem, a tym samym

sprzyja powstawaniu jego niedoborów.

Chrom nie jest magazynowany w

organizmie człowieka.



Objawy niedoboru chromu
Długotrwały deficyt chromu może doprowadzić
do



cukrzycy, powtarzających się stanów
niedocukrzenia (hipoglikemii),



miażdżycy tętnic.



Poza tym objawami niedoboru są:

o

nadwaga,

o

notoryczne zmęczenie,

o

nadmierne pragnienie,

o

nieuzasadniony niepokój,

o

częste oddawanie moczu,

o

wzmożony apetyt,

o

zmniejszona odporność na infekcje.

o

Brak chromu wywołuje też hipercholesterolemię i
podwyższa poziom frakcji LDL – cholesterolu

 Zawartość [mg/100g]



 Drożdże spożywcze

 0,56



 Gotowana wołowina

 0,04



 Ser Mozzarella

 0,036



 Jabłko

 0,03



 Sok pomarańczowy

 0,01



 Płatki ryżowe

 0,005



Nadmierne nagromadzenie

chromu w organizmie lub

spożywanie go w dużych

dawkach może zaburzyć

działanie insuliny lub

stymulować powstawanie

nowotworów.



Na ogół zawartość w diecie i paszach pokrywa

zapotrzebowanie.



Zalecane dawki spożycia dziennego chromu

wynoszą:

• niemowlęta do 6 miesiąca życia– 10 do 40µg

• od 7 miesiąca życia do 1 roku – 20 do 60 µg

•dzieci 2 do 3 lat –20 do 80 µg,

• dzieci 4 do 6 lat – 30 do 120 µg

• powyżej 7 lat i dorośli 50 do 200 µg



Zapotrzebowanie na chrom rośnie przy

dużych wysiłkach fizycznych i diecie

wysokocukrowe z powodu zwiększonego

wydalania chromu z moczem.



Źródła

Pokarmy pozwalające uzupełnić niedobory

chromu to

drożdże piwne,

niskoprzetworzone kasze i płatki,

pełnoziarnisty chleb,

ser, jaja, chude mięso, wątroba, nerki

wieprzowe, ryby, mięso indycze i owoce

morza, wątroba cielęca, kurczaki,

sałata, groszek zielony, brokuły, sok

winogronowy, olej, kiełki pszenicy.

niektóre przyprawy i zioła

Bogatoresztkowa



Zadaniem diety bogatoresztkowej
jest uregulowanie czynności
wydalania kału bez stosowania
środków farmakologicznych. Dieta
ta stanowi modyfikację żywienia
podstawowego polegającą na
zwiększeniu w całodziennym
pożywieniu ilości błonnika i
płynów.



 

Błonnik



Błonnik jest naturalnym składnikiem pożywienia

roślinnego, który nie ulega trawieniu w przewodzie

pokarmowym człowieka jednak wypełnia go, a

dzięki właściwościom wchłaniania wody powiększa

masę kału i w ten sposób ułatwia wypróżnienia.



Błonnik znajduje się głównie w otoczkach nasion zbóż,

warzywach, niektórych owocach i nasionach roślin

strączkowych.



Aby wraz z pożywieniem dostarczyć zwiększoną ilość

błonnika należy



w posiłkach białe pieczywo zastąpić razowym żytnim i

pszennym,



a drobne i oczyszczone kasze oraz ryż grubymi kaszami

jak gryczana, pęczak, płatki owsiane.



Pożywienie zawierające dużo produktów zbożowych

wysoko oczyszczonych i cukru, a mało warzyw, owoców,

razowego pieczywa często powoduje zaparcie a także

utrudnia jego  leczenie.



Błonnik nie jest substancją jednorodną, w

jego skład wchodzą gównie: celuloza,

hemicelulozy, lignina, pektyny, gumy, kleje i
jako całość nosi nazwę

błonnika

pokarmowego.



Dotychczas nie ma ściśle określonego

zapotrzebowania na błonnik, gdyż obserwuje

się duże indywidualne różnice w tolerancji

tego składnika przez przewód pokarmowy.



Potrzebną ilość określa się również jako 100

mg na kilogram masy ciała.



Dietę, która zawiera powyżej 20g  tego

składnika /20-40/ uważa się za

bogatoresztkową.



Płyny



Ilość wypijanych płynów
wynosi przeciętnie 1,5 litra na
dobę lecz przy zaparciach ilość
tę zwiększamy do 2 a nawet
2,5 litra na dobę. Może to być
woda, herbata, napoje
mleczne, napoje owocowe.

– Produkty i potrawy dozwolone i przeciwskazane



W diecie tej zasadniczo dozwolone są wszystkie

produkty,

jednaka ogranicza się pożywienie wysoce

oczyszczone i skoncentrowane.



Natomiast kładzie się duży nacisk na konieczność

stosowania produktów bogatych w błonnik,



a więc warzyw, owoców, w znacznej części

spożywanych na surowo, produktów zbożowych z

pełnego ziarna lub słabo oczyszczonych /pieczywo

razowe, grube kasze/.



Istnieje możliwość dodawania do diety otrąb, jako

źródło błonnika Należy czynić to z umiarem, gdyż

nadmiar otrąb może podrażnić przewód pokarmowy.



Dopuszczalna dzienna ilość otrąb pszennych

dodawanych do potraw wynosi 30g  /3 czubate łyżki

stołowe/. Ilość ta dostarcza ok. 15g  błonnika

pokarmowego.



Przy stosowaniu tej diety dozwolone są wszystkie

powszechnie stosowane techniki kulinarne

. 



Przykładowy jadłospis dla diety bogatoresztkowej:



Śniadanie:



chleb  „Graham”, chleb żytni razowy, masło, kiełbasa na
gorąco, pomidor, sałata zielona, jabłko, kawa z mlekiem



Obiad:



kapuśniak ze słodkiej kapusty z pomidorami, kotlet
wieprzowy panierowany, ziemniaki, marchewka 
groszkiem, ogórek kwaszony



Podwieczorek:



ciastko drożdżowe z makiem, truskawki świeże lub
mrożone, herbata;



Kolacja:



½ porcji pierogów leniwych, cykoria, chleb „Graham”,
powidła śliwkowe, ciastko z płatków owsianych (1/2
porcji) ; herbata, jabłko



Śniadanie:  zupa mleczna z dodatkiem
produktu mącznego /wskazane z
gruboziarnistą kaszą/, mleko, kawa, herbata.
Pieczywo w przewa żającej części razowe,
masło, majonez. Produktem białkowym
dodawanym do pieczywa mogą być sery
twarogowe, ser żółty, wędlina, pasztety,
mięsa na zimno, jaja gotowane lub smażone,
pasty z jaj, kiełbasy lub ryby wędzonej itp.
Do pieczywa można dodatkowo podać dżem,
najlepiej porzeczkowy, malinowy, agrestowy.
Do tego posiłku należy też podać surowe
warzywa i owoce sezonowe



Obiad: zupy różne: jarzynowe z dużą

ilością warzyw, krupniki z grubych kasz z

warzywami, kapuśniaki, barszcz ukraiński,

fasolowe lub grochowe, najlepiej

rozgotowane i nie przecierane, owocowe.

Dania mięsne, półmięsne, rybne, z sera, jaj

- dostarcza jące białka zwierzęcego. Jako

dodatek ziemniaki, kasze grubo ziarniste,

rzadziej makaron, kluska. Warzywa w

znacznej części podawane w formie

surówek. Desery – owoce surowe,

kompoty, kompoty z owoców suszonych,
kisiele, galaretki, budynie, musy

itp.



Kolacja: możliwie często potrawa
gotowana: zsiadłe mleko lub kefir z kaszą
gryczaną lub ziemniakami, naleśniki z
serem, leniwe pierogi, pierogi z mięsem,
serem lub kapustą, zapiekanki, kurczak lub
ryba w galarecie, "risotto" z kaszy
jęczmiennej, mięsa i warzyw, kasza jaglana z
owocami itp. Jeśli dodatek dżemu, jeśli nie
zawiera /np. kasza jaglana z owocami
potrawa gotowana zawiera białko
zwierzęce,  do pieczywa może być /
konieczny jest dodatek do pieczywa sera lub
wędliny, jaja, ryby. Do posiłku niezbędny jest
dodatek warzyw lub owoców sezonowych.

Dieta ubogoenergetyczna



Jedną z konsekwencji wadliwego

żywienia jest otyłość.



Otyłość niesie ze sobą ryzyko

wielu chorób.



Otyłość jest chorobą

ogólnoustrojową charakteryzującą

się zwiększeniem masy ciała
ponad przyjętą normę.



Otyłośc powstaje w wyniku
utrzymywania się przez dłuższy
czas dodatniego bilansu
energetycznego. Główną przyczyna
tego zjawiska jest najczęściej
wysokoenergetyczne pożywienie i
mała aktywność fizyczna



Mniejsza niż przeciętnie PPM i niska
termogeneza posiłkowa (SDDP)



Z uwagi na rozmieszczenie tkanki tłuszczowej

otyłość dzielimy na tzw.



męską, czyli androidalną (inaczej centralną,

brzuszną, wisceralną - przypominająca "jabłko" )

lub



gynoidalną - kobiecą (obwodową lub

pośladkowo-udową typu "gruszka" ).



Aby rozróżnić oba typy należy obwód talii na

poziomie pępka podzielić przez największy

obwód na poziomie bioder

.



Jeśli uzyskane wartości u kobiet będą wyższe niż

0,8 , a u mężczyzn od 1,0 ,to mówimy wówczas

o otyłości brzusznej typu męskiego.



Natomiast gdy u kobiet będą równe lub

mniejsze od 0.8 a u mężczyzn równe lub

mniejsze od 1,0 to jest postać otyłości typu
kobiecego czyli pośladkowo-udowa

.



Na podstawie wieloletnich obserwacji i
badań stwierdzono, że u osób z otyłością
brzuszną, a nawet u osób o prawidłowym
ciężarze ciała, lecz o wyraźnym
nagromadzeniu tłuszczu w tej okolicy,
choroby zdarzają się zdecydowanie
częściej.



Należy do nich przede wszystkim:
nadciśnienie tętnicze, cukrzyca,
hipercholesterolemia, choroba wieńcowa,
zawał serca, a u kobiet także nowotwory
sutka, jajnika i macicy.



Otyli rzeczywiście żyją krócej

.



Podstawą leczenia otyłości jest
uzyskanie ujemnego bilansu
energetycznego, co przede
wszystkim wymaga diety
ubogoenergetycznej , zazwyczaj do
połowy zapotrzebowania.



Stosując dietę dostarczająca 1000
kalorii dziennie można schudnąć
minimum 4 kg miesięcznie.



Stosując diety odchudzające o
ograniczonej podaży kalorii należy
pamiętać iż muszą one być bezpieczne,



Pokrywające pomimo ograniczenia ilości
zapotrzebowanie na wszystkie
niezbędne składniki pokarmowe,



Smaczne i w miarę możliwości
hamujące uczucie głodu.



Najczęściej dieta odchudzająca zawiera od 1000

do 1500 kcal.



Powinna ona składać się z

pięciu posiłków

i

posiadać następujące cechy:

- dostarczać mniej kalorii niż wynosi

zapotrzebowanie energetyczne organizmu,

- dostarczać wszystkich niezbędnych składników

odżywczych,

- składać się z 4-5 małych posiłków,

- uwzględniać zwyczaje żywieniowe pacjenta,

- być łatwa w przygotowaniu,

- być łatwa w stosowaniu w domu i poza domem,

- być odpowiednia do długotrwałego

przestrzegania,

- stanowić model żywienia w przyszłości.

Warzywa: (świeże lub mrożone,
niekonserwowane), spożywać gotowane lub
jako sałatki bądź surówki.
karczochy, szparagi, kapusta, kalafiory,
marchew, selery, cykoria, rzeżucha, ogórki,
fasola szparagowa, papryka, pory, sałata,
dynia, grzyby, cebula, rzodkiew, szpinak,
pomidory, rzepa
Owoce: (świeże, niekonserwowane). Grejpfruty
Zupy: Chude buliony i inne klarowne zupy
Napoje: Kawa lub herbata z mlekiem
odtłuszczonym, napoje bezalkoholowe bez
tłuszczu, woda mineralna.
Do słodzenia płynów sztuczne środki słodzące.

Produkty dozwolone bez ograniczeń w umiarkowanych porcjach

(w posiłkach lub jako przekąski

)

Uproszczony opis diety

ubogoenergetycznej

Produkty nabiałowe: 2 porcje na dzień
Przykład 1 porcji:
- 1 szklanka mleka odtłuszczonego lub
- szklanka mleka o niskiej zawartości tłuszczu lub
- 1 szklanka jogurtu o bardzo niskiej zawartości
tłuszczu, bez cukru lub 30 g twarogu z mleka
odtłuszczonego plus 1-2 jajka na tydzień
Oleje i tłuszcze: dziennie 10 g (2-3 łyżeczki od
herbaty) oleju lub margaryny zawierającej
wielonienasycone kwasy tłuszczowe plus 10 g
margaryny o bardzo małej zawartości tłuszczu.
Owoce: 4 porcje na dzień (1 porcja = 100 g)

Produkty dozwolone w

kontrolowanych ilościach

Diety specjalne

Alergia

Należy unikać produktów, na które dana osoba jest

uczulona.

Często nie jest możliwe określenie tych czynników, a za

najpowszechniejsze alergeny pokarmowe uważa się :



mleko i produkty mleczne np. masło, śmietanę, jogurt, sery,



produkty zawierające gluten takie jak - mąka, pieczywo,

produkty z zawartością jęczmienia i owsa,



jajka,



ryby świeże i wędzone,



owoce morza,



orzechy,



soję i jej przetwory,



kukurydzę i jej przetwory,



owoce cytrusowe,



czekoladę,



barwniki spożywcze

.



Żywienie w nietolerancji laktozy

•Nietolerancja laktozy jest zaburzeniem
trawienia, w którym organizm wytwarza za mało
lub nie wytwarza wcale laktazy, enzymu
wymaganego do prawidłowego rozkładu laktozy
(cukru obecnego w mleku i innych produktach
nabiałowych).

•W przypadku nietolerancji laktozy spożycie
produktów zawierających laktozę prowadzi do
nadmiernej produkcji gazów trawiennych
(wzdęcia i kurczowe bóle brzucha) i często do
wodnistej biegunki.

•Ludzie z nietolerancją laktozy powinni zwracać
uwagę na składniki i dodatki zawarte w
produktach żywnościowych.

Wyróżnia się nietolerancję

:



wrodzoną (alaktazja), którą stwierdza się
bardzo rzadko - dziecko od momentu poczęcia
nie posiada zdolności wytwarzania enzymu
laktazy;



pierwotną - występującą u osób dorosłych
(hypolaktazja typu dorosłych), dziedziczona
jako najczęstsza forma genetycznie
uwarunkowanego niedoboru laktozy; ujawnia
się w okresie dojrzewania lub we wczesnym
wieku dorosłym; przy tego typie nietolerancji
rzadko występuje całkowity zanik wytwarzania
laktazy;



wtórną (nabytą) – mająca charakter przejściowy bądź
utrwalony, w zależności od rodzaju i czasu działania
czynnika uszkadzającego błonę śluzową jelita cienkiego
charakter przejściowy występuje najczęściej w wyniku
stosowania leków niszczących błonę śluzową jelita, takich
jak: antybiotyki, czy niesteroidowe leki przeciwzapalne;



poważniejsza forma utrwalona pojawia się przy
przewlekłych stanach chorobowych jelitowo-żołądkowych,
jak: celiakia, mukowiscydoza, alergia przewodu
pokarmowego, lamblioza.



W wyniku wielu zabiegów chirurgicznych lub długotrwałej
diety bezmlecznej też występuję zmniejszenie aktywności
wydzielania laktazy.



Obniżenie aktywności laktazy narasta między innymi
wraz z wiekiem (przyjmuje się, że ludzie w wieku
podeszłym nie powinni spożywać laktozy więcej niż 15 g
dziennie co odpowiada ok. 300 ml mleka



W Polsce nietolerancja laktozy
występuje u 1,5% niemowląt i
dzieci oraz u 20-25% osób
dorosłych.



Dla porównania w Danii występuje
u 6% społeczeństwa,



Grecji - 38%,



Niemczech - 15%,



Anglii - 6-34%.



Zasadniczo nie ma opracowanych metod leczenia

nietolerancji laktozy, jedynie profilaktyka wymagająca

stosowanie diety.



Przy wrodzonej nietolerancji wymagana jest dieta przez

całe życie.



Pierwotna nietolerancja laktozy typu dorosłych wymaga

rezygnacji z mleka słodkiego i jego przetworów. Dobrze

tolerowane jest mleko fermentowane w postaci kefirów

lub jogurtów.



Zawarte w tych produktach probiotyki są zdolne do

wytworzenia laktazy, a same produkty poddane

fermentacji mlekowej zawierają mniej laktozy.



Bezpiecznie można spożywać twarde sery, jak Cheddar,

długo dojrzewające mogą praktycznie nie zawierać

laktozy. W aptekach dostępne są również gotowe

preparaty zawierający laktozę.



Przy wtórnej nietolerancji laktozy wymaga się okresowej

eliminacji mleka i stosowanie produktów bezlaktozowych



. Osoby z nietolerancją laktozy powinny
zdawać sobie sprawę z istnienia
produktów zawierających nawet znikome
ilości laktozy. Mogą to być: wyroby
piekarskie, płatki śniadaniowe,
margaryna, sosy, półprodukty w proszku.
Laktoza jest stosowana również jako
podstawowy składnik w powyżej 20 %
lekarstw na receptę i ok. 6 % lekarstw
dostępnych bez recepty. Niemniej
produkty te stanowią problem tylko u
ludzi z bardzo ciężką nietolerancją laktozy



U osób dorosłych nietolerancja laktozy
zwiększa ryzyko powstania osteoporozy.
Występuje ona szczególnie w okresie
menopauzy u kobiet i andropauzy u
mężczyzn.



Dla niemowląt i dzieci z nietolerancją
laktozy są dostępne preparaty
mlekozastępcze. Najczęściej są to
białkowe preparaty sojowe, w których
laktozę zastąpioną innymi cukrami,
wzbogacane w witaminy, żelazo, mikro-
i makroelementy, aminokwasy

.

Celiakia (nietolerancja glutenu) i
alergia na białka pszenicy



Choroba dotyczy obydwu płci i może się
pojawić w każdym wieku, od okresu
niemowlęcego, (gdy wprowadza się do
pokarmu produkty zbożowe) do dowolnego
okresu życia (nawet, jeśli wcześniej
spożywanie produktów zbożowych nie
wywoływało alergii)



Objawia się poprzez zanik kosmków jelita
cienkiego i w rezultacie powoduje złe
wchłanianie składników odżywczych



Celiakii nie da się wyleczyć. Można
natomiast prowadzić normalne, zdrowe
życie, jeśli się stosuje dietę bezglutenową.
Oznacza to, że należy unikać wszystkich
produktów,

do

których

wytworzenia

wykorzystano pszenicę, żyto, jęczmień,
owies i kilka innych mniej znanych zbóż.



Jeśli to konieczne, można przyjmować
dodatkowe witaminy, ale jedyny sposób
uniknięcia

uszkodzeń

kosmków

jelita

cienkiego i towarzyszących temu objawów
polega

na

przestrzeganiu

diety

bezglutenowej.



Objawy



Nie spotyka się postaci typowej celiakii.



U różnych osób objawia się ona inaczej, począwszy od braku

jakichkolwiek objawów (choroba bezobjawowa lub ukryta) po

skrajne przypadki, którym towarzyszą wzdęcia, gazy, biegunka

oraz utrata wagi spowodowana złym wchłanianiem składników

odżywczych.

Poza skrajnymi przypadkami, choroba może się objawiać

także poprzez:



Biegunkę



Zaparcia



Obfite stolce tłuszczowe



Bóle podbrzusza



Wzdęcia



Problemy z niedoborem witamin



Niedobór żelaza (anemia)



Przewlekłe zmęczenie



Słabość



Utratę wagi



Bóle kości



Łamliwość kości



Parestezję (uczucie mrowienia, drętwienia, kłucia itp. skóry)

U dzieci objawy mogą być

następujące:



Nieprawidłowy rozwój



Bladość



Płaczliwość, marudność, drażliwość



Niezdolność do koncentracji



Zapadnięte pośladki



Wzdęcie połączone z bólem brzucha



Blade, cuchnące, niekształtne stolce



Częsta, pienista biegunka