Ogólne zasady badania

chorych chirurgicznych

Wywiad

• Niezwykle ważne znaczenie
• W ostrych chorobach j.brzusznej ,
chociaż są krótkie(kilka-kilkanaście

godz.), wszystkie szczegóły są
ważne (uwzględnić zmiany i ich
kolejność zaobserwowane przez
chorego z godziny na godzinę)

W I E K

Niektóre choroby są typowe dla

określonego wieku np.:

• wgłobienie najczęściej u dzieci

• ostra
nowotworowa niedrożność

mechaniczna: wyjątkowo przed 30r.ż.,
rzadko w wieku 30-40 lat,
zawsze o niej myśleć po 40 r.ż.

Obraz kliniczny

niektórych chorób zmienia

się w zależności od wieku

• Np.: ostre zapalenie wyrostka u

osób starszych przebiega

podobnie do ostrej niedrożności z

zatkania j. grubego

Początek choroby oraz

okoliczności towarzyszące

● Np.: atak kolki wątrobowej, nerkowej,

ostre zapalenie wyrostka robaczkowego,

często budzą chorego w nocy

● ustalić związek początku choroby

z wysiłkiem fizycznym→może

doprowadzić do
uwięźnięcia przepukliny, perforacji

wrzodu,
pęknięcia ciąży pozamacicznej

Ustalić związek z urazem

• Błahy upadek może być przyczyną

pęknięcia jelita lub narządów

miąższowych

Uzyskać informację o

lekach przyjmowanych

przed wystąpieniem

objawów

• Leki przeczyszczające zaostrzają ostre

zapalenie wyrostka robaczkowego

• NSAID zaostrzają chorobę wrzodową
i są przyczyną krwawienia z przewodu

pokarmowego

Sposób wystąpienia

ostrego bólu

• Nagły, ostry początek wśród objawów

pełnego zdrowia:

cechuje przedziurawienie wrzodu

żołądka

• Nagły, silny ból z omdleniem sugeruje

pęknięcie ciąży pozamacicznej,

skręt torbieli jajnika, może wystąpić w

perforacji wrzodowej i w OZT
( opasujący)

B Ó L

TRZEWNY- kolka
Nie jest ściśle

zlokalizowany

• rozdęcie jelit
• pociąganie za

krezkę

SOMATYCZNY
Jest ściśle
umiejscowiony
• związany z zajęciem

otrzewnej ściennej

→ drażnienie
toksynami

bakteryjnymi lub
wydzielinami

Bóle trzewne

• Są odczuwane w danym narządzie ale

`

niedokładnie zlokalizowane

• Występują w postaci tzw. kolki
• Chory jest niespokojny, kręci się, zmienia

pozycję, szuka ułożenia w którym ból
byłby najmniejszy→ najczęściej na boku,
z kolanami podciągniętymi do
brzucha

Ból trzewny

• Ból zjawia napadowo, towarzyszą

mu nudności , wymioty, poty

• Ucisk na brzuch czasami zmniejsza

ból (zjawisko niezwykłe w innych
chorobach jamy brzusznej)

• W czasie bólu brzuch napięty,

między napadami mięknie

ból trzewny

• Chory nie jest w stanie dokładnie

umiejscowić bólu. Umiejscawia się on:

• w nadbrzuszu - chor. pęcherzyka,

żołądka,dwunastnicy

• w śródbrzuszu – j. cienkie, wyrostek,

kątnica

• w podbrzuszu – poprzecznica,

zstępnica

• Wyjątek: kolka nerkowa chory podaje

stronę ciała

Ból trzewny - źle

zlokalizowany

• Typowy, źle zlokalizowany ból trzewny

wskazuje na zajęcie samego tylko
narządu, bez zajęcia otrzewnej

np.:
ból w nadbrzuszu w chorobie

wrzodowej,

bóle w okolicy pępka w pierwszym okresie

zapalenia wyrostka robaczkowego

Bóle somatyczne

• Powstają wskutek drażnienia

zakończeń bólowych nerwów
rdzeniowych unerwiających czuciowo
otrzewną ścienną oraz zakończeń
nerwu przeponowego

• Są wywołane drażnieniem otrzewnej –

toksynami bakteryjnymi, sokiem
żołądkowym, jelitowym, trzustkowym,
żółcią, moczem, krwią itp..

Ból somatyczny

• Bóle somatyczne mogą być wynikiem

nacieczenia zapalnego, ocierania się
o siebie zapalnie zmienionych
powierzchni

• Powstają także przy uszkodzeniu

nerwów międzyżebrowych na ich
przebiegu od otrzewnej do rdzenia
np.: przy krwiakach, guzach
zaotrzewnowych

Ból somatyczny

• Bóle somatyczne chory umiejscawia

bardzo dokładnie –

jednym palcem

• Ból somatyczny jest stały, ma

charakter kłujący, jakby”kłucie nożem”

• Chory leży spokojnie – unika ruchów

Bólom somatycznym

towarzyszy z zasady

bolesność uciskowa i

napięcie powłok

• Ból trzewny zmienia się na

somatyczny, gdy:

• nastąpi przedziurawienie trzewi

• zmiany zapalne przejdą na błonę

surowiczą narządu i podrażnią
otrzewną ścienną

Bóle typu mieszanego,

somatyczno - trzewne

• W ok. 25% ból nie odpowiada podanym

schematom

• Niekiedy przykładem może być
ulcus ruptum – ból jest umiejscowiony

i ostry ale chory zamiast leżeć
nieruchomo, jest niespokojny,krzyczy,
kładzie się na boku, jakby ból okresowo
narastał, bólom towarzysza objawy
wegetatywne:poty, piloerectio,
zaburzenia naczynioruchowe

Ból w ostrych zapalnych

chorobach j.brzusznej

• zaczyna się powoli
• zwykle w nadbrzuszu lub śródbrzuszu
z dala od chorego narządu → później

umiejscawia się w odpowiedniej okolicy

• jest stały lub pulsujący
• nasila się przy ruchach
• występuje wzrost ciepłoty i

leukocytoza

Charakter bólu

• W niedrożności z zatkania przewodu

pokarmowego ból jest kurczowy,
występuje nagle, narasta stopniowo,

z czasem osiąga maksymalne

natężenie,

po czym ustępuje .Następny ból

pojawia

się po kilku, kilkunastu minutach.
Falowy charakter bólu typowy dla

ostrej niedrożności z zatkania

Promieniowanie bólu

• W kolce wątrobowej → poniżej kąta

łopatki

• W kolce nerkowej → do narządów

płciowych, wewnętrznej powierzchni uda

• W chorobach nadbrzusza i przepony →

→ do barku, dołu
nadobojczykowego
lub obojczyka

Cechy szczególne bólów

• Bardzo silne bóle nie reagujące na

morfinę:

Charakterystyczne dla zatoru

t.krezkowej

lub

rozwarstwiającego tętniaka aorty

Ostre bóle brzucha

wymagające leczenia

operacyjnego w trybie

nagłym

• Ostre zapalenie wyrostka robaczkowego
• Zapalenie otrzewnej w następstwie

przedziurawienia przewodu
pokarmowego

• Niedrożność jelit
• Zawał krezki jelita
• Ciąża pozamaciczna pęknięta
• Tętniak aorty pęknięty lub

rozwarstwiający

Ostre bóle brzucha

niewymagające leczenia

operacyjnego w trybie

doraźnym

• Ostre zapalenie pęcherzyka

żółciowego

• Ostre zapalenie trzustki
• Wrzód drążący
• Kolka nerkowa
• Zapalenie przydatków
• Ostry nieżyt żołądkowo-jelitowy

W Y M I O T Y

• Drugi po bólu najważniejszy objaw
w ostrych chorobach jamy brzusznej

Nudności objaw prawie równorzędny

wymiotom zależny od progu
podrażnienia

Wymioty są następstwem:

• Podrażnienia zakończeń czuciowych

otrzewnej ściennej i krezki

• Niedrożności narządu

• Działania wchłoniętych toksyn
na ośrodki mózgowe

Stosunek bólów do

wymiotów

• W wysokiej niedrożności (dwunastnicy)

wymioty pojawiają się natychmiast
(razem z bólem), są częste i obfite

• W niedrożności z zatkania jelita

końcowego

wymioty dopiero po

kilku godzinach

• W niedrożności j.grubego wymiotów

zwykle nie ma lub pojawiają się późno

(gdy dojdzie do niewydolności zastawki

Bauchina)

W niedrożności z

zadzierzgnięcia,

wymioty od razu razem z bólem

• W ostrym zapaleniu wyrostka
bóle zwykle poprzedzają wymioty

• Prawie nigdy
wymioty nie poprzedzają bólów

Zawartość wymiocin

• W nieżycie żołądka – treść

pokarmowa,

czasami z żółcią

• W kolkach – treść żółciowa
• Ileus e strangulatione, torsio cystis

ovarii, częste odruchy wymiotne o
skąpej objętości

• W niedrożności z zatkania charakter

wymiocin zmienia się w zależności od:

• od czasu ,który minął

od chwili wystąpienia niedrożności

• od wysokości przeszkody
( stopniowa zmiana cech wymiocin )

początkowo zielonkawo-żółte, z czasem

ciemnozielone aż do
czarnobrunatnych, cuchnących, tzw.
kałowych

Wypróżnienie, stolec, gazy

• W większości chorób jamy brzusznej

dochodzi do zatrzymania gazów i
stolca

• Ustalić czy podobne zaburzenia

występowały kiedykolwiek uprzednio

Czy zaparciom nie towarzyszą biegunki
(często w niedrożności poprzecznicy i

lewej

okrężnicy)

• Czy zaparciom i zatrzymaniu gazów

i stolca towarzyszy ból, wzdęcie
ewentualnie wymioty

• Biegunki są czasami wyrazem

toksycznego podrażnienia otrzewnej
– wówczas są jednym z pierwszych
objawów zapalenia otrzewnej

• W ropniach miednicy mniejszej na

tle zapalenia wyrostka, ropnego
zapalenia jajowodów – może
wystąpić biegunka

Miesiączkowanie

• Dokładna data ostatniej miesiączki

(przy podejrzeniu o ciążę
pozamaciczną), przy planowaniu
zabiegu operacyjnego

• Zapalenie przydatków

( w odróżnieniu od zapalenia
wyrostka) rozpoczyna się w czasie
lub wkrótce po miesiączce

Oddawanie moczu

• Zmiany w rytmie oddawania moczu

towarzyszą chorobom pęcherza i
nerek

• Wygląd moczu – niezwykle ważny

po urazach jamy brzusznej i
miednicy → krwiomocz

• W żółtaczce mechanicznej→ ciemny

Schemat prowadzenia

wywiadu

1. Dokładny czas wystąpienia objawów
2. Początek choroby (ostry, przewlekły)
3. Bóle brzucha:
a) umiejscowienie początkowe
b) czy uległo zmianie?
c) charakter
d) czy promieniują?
e) wraz z nimi przelewania w

brzuchu?

f) czy występują przy oddawaniu

moczu

4. Wymioty
a. Kiedy wystąpiły (wraz z bólem

czy kilka godzin później)

b. Jak są częste,
c. Wygląd i zawartość wymiocin

5. Nudności (zwłaszcza jeśli nie

było wymiotów)

6. Stolec:
a. Czy zawsze regularny
b. Kiedy ostatni,
c. Czy była biegunka,
d. Domieszka krwi, śluzu, ropy
7. Miesiączka:
a. Dokładna data ostatniej,
b. Czy ostatnia taka sama jak

poprzednia

(czy tak samo bolesna i czy o czasie)

8. Oddawanie moczu:
a. Czy nastąpiła zmiana rytmu

oddawania

moczu: pollakisuria

– częstomocz, nykturia –
częstomocz nocny, dysuria –
utrudnione moczenie, retentio
urinae -

zatrzymanie,

incontinentio-nietrzymanie

b. Składniki patologiczne

moczu: haematuria –
krwiomocz, pyuria-
ropomocz

c. Zaburzenia w produkcji

moczu:

(oliguria, anuria,

polyuria,)

9. Choroby przebyte:
a. Przebyte operacje
b. Żółtaczka
c. Krwawe wymioty, stolce lub

krwiomocz

d. Gruźlica, choroby weneryczne
e. Cukrzyca
f. Nadciśnienie
g. Przebyte urazy

Badanie

przedmiotowe

oglądanie

Wyraz twarzy

• Zabarwienie(bladość,

zażółcenie,rumieniec)

• Ocieplenie i wilgotność (zimny spocony nos

i policzki wyrazem zapaści krążenia)

• Rysy twarzy-ostre rysy ze smutnym

wyrazem , z zapadniętymi gałkami ocznymi
– typowa twarz w ostrym zapaleniu
otrzewnej lub znacznym odwodnieniu

Zachowanie się chorego

• Z bólami trzewnymi (kolka) jest

niespokojny, ciągle zmienia pozycję,
stęka,najchętniej ułożony na boku z
nogami podkurczonymi

• Z bólem somatycznym (ostre

zapalenie otrzewnej )- leży
nieruchomo, unikając wysiłku lub
zmiany ułożenia, ma zgięte kolana dla
zmniejszenia napięcia mięśni

• Z zachowanie chorego nie należy

wyciągać daleko idących wniosków
diagnostycznych,

• gdyż wiele zależy od opanowania

chorego, zaawansowania choroby oraz
działania uprzednio podanych leków

• Dlatego do czasu postawienia

rozpoznania nie należy podawać
leków p/bólowych

Tętno

• Wyraźne przyspieszenie z reguły

towarzyszy postępowi zapalenia
otrzewnej

• Bardzo szybkie, źle wypełnione

i źle napięte – zawsze w
zaawansowanym
okresie zapalenia otrzewnej

oddychanie

• Częstość i typ oddychania

pozwala różnicować między ostrymi
chorobami brzucha i klatki
piersiowej

• Można przyjąć zasadę, że

oddychanie dwukrotnie szybsze
wskazuje na chorobę raczej
narządów klatki piersiowej

temperatura

• Temperatura często zmienia się w

przebiegu różnych chorób

• Objawy brzuszne rozpoczynające się

gorączką 39º lub wyższą cechują:
ostre zapalenie pęcherzyka żółciowego,
choroby płuc i opłucnej, zapalenie
przydatków, haemoperitoneum
Wysokiej gorączce często towarzyszą
dreszcze

Oglądanie brzucha

• Często daje wskazówki

rozpoznawcze

• Chory leży na wznak możliwie płasko,

odkryty od brodawek sutkowych
do połowy ud
Badający po stronie prawej

w pozycji siedzącej

• U zdrowych mężczyzn brzuch rusza

się

przy oddychaniu,

• w zapaleniu otrzewnej

brzuch pozostaje nieruchomy
(oddycha wyłącznie klatką)

• Poszukujemy uwypukleń
- stałych (guzy)
- okresowych, odpowiadających falom
perystaltycznym (stawianie się

jelit)

• Określamy wzdęcie brzucha
• Stopień wzdęcia określamy poprzez

porównawcze narastanie

• Zarysy wzdętego brzucha przy

niedrożności jelita grubego są zwykle
symetryczne

• W niedrożności j.cienkiego wzdęte

raczej podbrzusze

• zwrócić uwagę na pępek →
normalnie jest wciągnięty, przy dużym

wzdęciu i wodobrzuszu → uwypuklony

• Oglądając brzuch zwrócić uwagę na

blizny po przebytych zabiegach
(chory często zapomina o przebytych
operacjach w czasie zbierania
wywiadu)

• Po oglądaniu polecamy choremu

usiąść bez podpierania się rękami:
Uwidaczniają się wówczas
- przepukliny brzuszne a w
wodobrzuszu uwypukla się
podbrzusze

obmacywanie

• Ma na celu:
1. Stwierdzenie wzmożonego napięcia

mięśniowego tzw.obrony mięśniowej

2. Umiejscowienie i stopień bolesności

uciskowej

3. Stwierdzenie guzów, oporów, tętnień
4. Wywołanie objawu otrzewnowego
5. Obmacywanie wrót przepuklinowych

Badanie napięcia

mięśniowego (obrony

mięśniowej)

• Siedząc po prawej stronie chorego

obmacywać bardzo delikatnie, ogrzaną
ręką

• Badamy całą ręką płasko ułożoną
• Powierzchnią badającą jest powierzchnia

dłoniowa wszystkich czterech palców

• Przedramię stanowi przedłużenie ręki
• W czasie badania chory spokojny,

mięśnie rozluźnione

Ocena obrony mięśniowej

• Ocena jest bardzo trudna, → wymaga

dużego doświadczenia klinicznego

• Mięśnie proste brzucha mają

obustronne unerwienie korowe –→
zatem dowolny (niezależny od woli
chorego) skurcz jednego
mięśnia prostego jest trudny
Wyjątki: krwiak podtorebkowy,
podrażnienie nerwów międzyżebrowych
przy złamaniu dolnych żeber

• Wrażenie zwiększonego

napięcia mięśniowego na
ograniczonym odcinku może wystąpić
jeśli :

1. pod napiętym mięśniem znajduje się

lity guz, naciek, które sprawiają
wrażenie większego oporu

2. Podczas badania, ręka po ucisku

strony zdrowej przesuwa się na
stronę bolesną→chory w obawie bólu
świadomie napina oba mięśnie → stąd
wrażenie napięcia jednostronnego

• Świadome napięcie mięśniowe,

( zgodne z wolą chorego )

rozluźnia się w czasie głębokiego
wdechu

natomiast

• mięsień napięty odruchowo

(mimowolnie) np.wskutek zapalenia
otrzewnej →

pozostanie napięty

Trzeba przyjąć zasadę

• Oceniać zawsze

stopień napięcia mięśniowego
brzucha

symetrycznym badaniem

oburęcznym

Bolesność uciskowa i

napięcie mięśniowe w

okolicy lędźwiowej

• W zakątniczym zapaleniu wyrostka
• W ropniu okołonerkowym
• W naciekach umiejscowionych na

przedniej ścianie mięśnia biodrowo-
lędźwiowego (m.iliopsoas)→ dla
zmniejszenia bólu

chory zgina

udo

(próba Jaworskiego-wyrostek zakątniczy)

Bolesność uciskowa

• Powierzchowna i głęboka

• Najważniejsza jest bolesność głęboka
• Badanie wykonuje się jedną ręką całą

powierzchnią dłoniowa czterech palców,

najlepiej w czasie wydechu

• W ocenie najważniejsza jest stałość

bolesności uciskowej na pewnym obszarze –
→
najważniejszy objaw
ostrych chorób jamy brzusznej

Badanie głębokie

• Można wybadać guzy lub większe opory

(zapalne i niezapalne )

• Guz zapalny źle odgraniczony, niewyraźne

zarysy → wyczuwa się jako wzmożony

opór

• Guz niezapalny→gładki,okrągły, napięty =

torbiel (cysta)

• „ →nierówny, niebolesny,twardy =

nowotwór

• Oceniamy:

ruchomość guza (zaotrzewnowe
duże guzy są nieruchome)
Ruchomość oddechową – jeśli
występuje to guz nie jest związany z
sąsiadującymi narządami
Guz zupełnie nieruchomy przy
badaniu i oddechowo jest zapewne
złośliwym guzem, którego inwazja
objęła sąsiednie narządy

Najczęstsze błędy przy

obmacywaniu

Jako guz można przyjąć:

• Napięty brzeg mięśnia prostego
• Wypełniony pęcherz
• Powiększoną macicę
• Aortę
• Wzgórek kości krzyżowej
• Masy kałowe w esicy

Objaw otrzewnowy

• Zwany objawem Blumberga – jest

to reakcja po stopniowym ucisku

określonego punktu przedniej

ściany brzucha a następnie dość

szybkim cofnięciu ręki

Objaw Blumberga

• Jest wynikiem nagłej zmiany ciśnienia

w jamie brzusznej i następstwem

gwałtownego mechanicznego

podrażnienia zapalnie zmienionej

otrzewnej ściennej

• Objaw ten występuje najczęściej w tej

samej okolicy co wzmożone napięcie
mięśniowe

Objaw otrzewnowy

• Jest jednym z objawów zapalenia

otrzewnej

• Może on ale nie musi

decydować

o wskazaniach do operacji

• Objaw otrzewnowy może wystąpić

ale

nie ma wskazań do operacji :

w kolce nerkowej,
wątrobowej,
W niedrożności porażennej w mocznicy,
w

zatruciach

w zapaleniu płuc i

opłucnej,

w chorobie wieńcowej,
W ostrym nieżycie żołądkowo jelitowym,
w porfirii, w cukrzycy

Osłuchiwanie

• Szmery perystaltyczne uważamy za

prawidłowe jeśli słyszymy je raz na
kilka oddechów

• Jeden odgłos na kilkanaście

oddechów oceniamy jako osłabienie
perystaltyki

• Po laparotomii szmery pojawiają się

dopiero na drugi, trzeci, dzień

Brak szmerów-cisza w

brzuchu

• Przede wszystkim przy zapaleniu otrzewnej na

tle przedziurawienia np. wyrostka., wrzodu
itp.,

• Porażenie perystaltyki wywołują także wylewy

krwi, żółci, moczu – powodujące zapalenie
otrzewnej

• W rozwiniętym zapaleniu otrzewnej szmery

jelitowe ustają – słychać wówczas tętnienie
aorty b.dobrze przewodzone przez płyn i
gaz
znajdujący się w jelitach

Wzmożona perystaltyka

• We wczesnym okresie niedrożności

mechanicznej, wówczas gdy jelito stara się
przepchać zawartość znajdującą się powyżej
przeszkody → dźwięczna perystaltyka

charakterystyczna dla
pierwszego okresu niedrożności
mechanicznej

• Charakterystyczny jest stosunek szmerów do bólów →

między napadami bólów – brak szmerów,

pojawiają się dopiero tuż przed wystąpieniem bólów

i narastają wraz z narastaniem bólu

• Najgłośniejszą serię szmerów

jelitowych słyszy się po ustąpieniu

bólu kurczowego

• Gdy ból minie punkt szczytowy,

szmery jelitowe przechodzą
w głośne przelewania
→ to zawartość jelita cofa się
nie pokonawszy przeszkody

Objaw „ patrzę – słucham”

• W niedrożności trwającej 2-3 dni, gdy

mięśnie gładkie jelit są wyczerpane,
jelito ulega rozdęciu → wówczas pod
wpływem pojedynczych skurczów
jelita, powstają metaliczne odgłosy

(rezonują w jelicie wypełnionym

gazem, sprawiają wrażenie

spadającej kropli)

• Podobne metaliczne pluskania

słyszy się w okresie ustępowania
wzdęcia po laparotomii lub
w okresie cofania się zapalenia

otrzewnej

(wówczas jest to objaw pomyślny →

wskazuje na powrót prawidłowego

napięcia w ścianie jelita )

Pobudzenie perystaltyki

• Krew w świetle jelita pobudza

perystaltykę i niekiedy chory
oddaje smolisty stolec
wkrótce po zasłabnięciu

z powodu krwotoku

do przewodu pokarmowego

Osłuchiwanie w puchlinie

brzusznej

• Pojedyncze uderzenie po jednej

stronie brzucha → osłuchiwane po
przeciwnej stronie fonendoskopem

wówczas
słychać podwójny odgłos

uderzenia

ponieważ

fala uderzenia przenosi się szybciej
przez płyn niż fala płynu

Podział brzucha na okolice

• Najczęściej dzielimy dwoma liniami

pionowymi i dwoma poziomymi

• Pionowe biegną przez środki

więzadeł pachwinowych

• Poziome: górna przez dolne

krawędzie łuków żebrowych

dolna przez grzebienie

kości biodrowych

• Linie te dzielą brzuch na 9 okolic

dwie okolice podżebrowe
„ „ lędźwiowe
„ „ pachwinowe

oraz nadbrzuszną
pępkową
nadłonową

• Inny podział:

stosuje

dwie linie krzyżujące

się pod

kątem prostym w pępku

powstają wówczas

dwa kwadranty górne

oraz
dwa kwadranty

dolne

Badanie per rectum

• Najlepiej wykonać

w pozycji kolankowo-łokciowej

Wg następującego schematu :
1.

Przed wprowadzeniem palca
obejrzeć okolice odbytu ( obecność
guzków krwawniczych, przetok,
szczelin ,
krwi, ropy),

2. wprowadzić palec i ocenić drożność

kanału i stan napięcia zwieracza

Badanie per rectum

• Obowiązuje

we wszystkich ostrych

chorobach jamy brzusznej

• U ciężko chorych z konieczności w

pozycji leżącej, chory zgina prawe
udo, badający wprowadza prawy
wskaziciel do odbytu, lewa ręka
badającego uciska delikatnie nad
spojeniem łonowym

• Wygodniej dla badającego jeśli

miednica uniesiona jest na poduszce

• Kierujemy palec ku przodowi i ku

górze

u mężczyzn dochodzimy do zagłębienia

odbytniczo – pęcherzowego
u kobiet : do zagłębienia

odbytniczo – macicznego

Oceniamy ewentualne obniżenie

zachyłków

Przyczynami obniżenia mogą być:
płyn, naciek nowotworowy

lub przerzuty

• Oceniamy błonę śluzową szukając

owrzodzeń, zgrubień,
stwardnień, czy na całej
powierzchni przylega do podłoża

• Po badaniu palcem oceniamy

powierzchnię rękawiczki czy nie
ma krwi, ropy, śluzu

• Najważniejsze

w ostrych chorobach jamy brzusznej
jest poruszanie palcem przez
odbytnicę

otrzewnej miedniczej

w przypadkach zapalenia

otrzewnej miedniczej, jej
dotknięcie wywołuje

ból

otrzewnowy

Po prawej zapalenie wyrostka
Po lewej „ uchyłków