PIERWSZA POMOC MEDYCZNA -

ĆWICZENIA 1

1

) Do czynności życiowych zaliczamy:

czynność oddechowa tzn pobieranie tlenu z powietrza amosferycznego i

wydalanie dwutlenku węgla

czynności serca i krążenia krwi tzn transport tlenu i substancji odżywczych

do poszczególnych komórek oraz wydalanie resztek przemiany materi

regulacja składu płynów ustrojowych tzn wody i zawartych w niej

elementów

Zaburzenia czynnośći oddechowych i krążenia w krótkim czasie powoduje

stan krytyczny(4 min) ponieważ organizm ludzki ma bardzo niewielką

rezerwę tlenu. Wstrzymanie pobierania tlenu lub utrudnienie jego

transportu choćby w minimalnej ilości pokrywającej zapotrzebowanie

poszczególnych komórek stwarza poważne niebezpieczeństwo dla życia.

Zaburzenia w gospodarce wodno-

elektrolitowej stanowią również duże

zagrożenie przez wpływ na czynności oddechową i krążenie.

DORAŹNA POMOC

Doraźnej pomocy wymaga pacjent u którego w wyniku urazu, zranienia lub

groźnego dla życia ostrego zachorowania dochodzi do zaburzenia

ważnych życiowo czynności witalnych tj. oddychania, akcji serca i

krążenia.

To samo dotyczy sytuacji gdy stan pacjenta budzi obawę wystąpienia tych

zaburzeń lub obserwujemy ich początek.
Przy

padki wymagające doraźnej pomocy sa wynikiem:

1

. ciężkich uszkodzeń ciała występujących na skutek wszelkiego rodzaju

nieszczęśliwych wypadków
2

. groźnych dla życia ostro występujących schorzeń

3. zatrucia

W każdym ostrym wypadku należy przystępować do pomocy juz na

miejscu. Pomoc ta powinna być nastawiona na rozpoznanie, usunięcie

przyczyn i chronienie żywotnych czynności organizmu.

Zadanie to utrzymanie czynności życiowych i nie dopuszczenie do
pogorszenia stanu pacjenta.

Ostre stany chorobowe, którym towarzyszą ciężkie zaburzenia czynności

ustrojowych oraz bóle nie stanowiące jednak groźby dla czynności

życiowych określa się mianem " nagłych sytuacji ".

Odróżnienie nagłego przypadku od nagłej sytuacji jest często bardzo

trudne a czasami niemożliwe dlatego każdą sytuację nagłą, gdy nie można

wykluczyć ewentualnego zaburzenia czynności życiowych kwalifikujemy

jako nagły wypadek.

Medycyna nagłych przypadków obejmuje wszystkie czynności i zabiegi
dokonane w ramach pierwszej pomocy

zarówno w szpitalu jak i poza nim.

Dotyczy to przede wszystkim pierwszej pomocy na miejscu wypadku lub

zachorowania, opieki w czasie transportu aż do chwili przyjęcia pacjenta

na oddział szpitalny. Kolejne etapy udzielania pomocy tworzą jakby ogniwa

jednego łańcucha opieki nad chorym i stanowia podst. dla modelu "

łańcucha ratunkowego "
1

.pomoc dorażna2.wezwanie pomocy3.pierwsza

pomoc.4.transport.5.pomoc lekarska

Zadaniem osoby udzielajacej pierwszej pomocy jest niedopuszczenie do

powstania dodatkowych cięzkich komplikacji do czasu przybycia pogotowia

ratunkowego. Każdy świadek lub współuczestnik jest obowiązany do

udzielenia pomocy.

W przypadkach nagłych konieczne jest niezwłoczne przystapienie do akcji

ratunkowej juz w pierwszych minutach po wypadku lub nagłym wystapieniu

ostrych o

bjawów schorzenia. Pierwsza pomoc ma za zadanie przede

wszystkim utrzymanie przy życiu poszkodowanego do chwili przybycia
lekarza i pogotowia ratunkowego.

Na czynności doraźne ratujące życie składa się:

1 ewakuacja ofiary z zagrożenia
2 resustytucja i reanimacja

3 opanowanie groźnego krwawienia

4 ułożenie na boku- pozycja boczna ustalona

5 walka ze wstrząsem
6 zabezpieczenie miejsca wypadku

Wezwanie pomocy

Już podczas rozpoczęcia pierwszych czynności ratunkowych druga osoba

powinna równocześnie wzywac pomocy ponieważ należy pamiętać iż

wzywanie pomocy nie może przerwać wykonywania pomocy. Wezwanie

to musi zawierać: miejsce, co się stało, ile osób rannych ofiar, jakie sią

obrażenia bo dzięki temu okraślamy kto przyjedzie. Na końcu się

przedstawiamy.

Pierwsza pomoc to wszystkie czynności , które wykonamy aż do przyjazdu
karetki.

Transport.
Pomoc lekarska.

Łańcuch dzielimy na:
-

pomoc niezorganizowaną

-

pomoc zorganizowaną

Zadaniem wszystkich ogniw łańcucha jest dostarczenie pacjenta z nagłego
wy

padku lekarzowi z izby przyjęć w możliwie dobrym stanie unikając

dodatkowych komplikacji.
Zadania

udzielającego 1 pomocy:

-ocena sytuacji powypadkowej(oceniamy rozmiar i rodzaj wypadku)

-opanowanie sytuacji
-

ocena zagrożeń, którym mozna skutecznie zapobiec lub usunąc

-opanowanie paniki i zachowanie spokoju

-

zapobieganie niewłaściwej pomocy

Prawne podstawy udzielania pomocy(art.164 kodeksu karnego)

dotyczą:

1 sytuacji konieczności

2 obowiązek ratowania

3 granice wymagalności

4 nie wymaga bohaterstwa
5 pomoc

udzielana przez nas powinna byc najlepsza i wykonana w sposób

skuteczny

6 zobow. do zastasowania każdej sobie znanej metody jeśli w danym
przypadku sytuacja tego wymaga

Prawo cywilne kwalifikuje udzielanie pierwszej pomocy jako " niezlecone
wykonanie zadan

ia ". W związku z tym jego wykonawca odpowiada za

szkody powstałe w wyniku niewłaściwie wykonanych czynności jedynie

wówczas gdy te szkody są następstwem rozmyślnego lub wyraźnie

niedbałego wykonywania działania. Możemy żądać zadość uczynienia za
straty, koszty od towarzystwa ubezpieczeniowego (art. 164 kodeksu

karnego"kto człowiekowi znajdującemu się w połozeniu grożącym

bezpośrednim niebezpieczeństwem utraty życia, ciężkiego uszkodzenia

ciała lub ciężkiego rozstroju zdrowia nie udziela pomocy mogąc jej udzielić

bez narażenia siebie lub innej osoby na niebezpieczeństwo utraty życia lub

poważnego uszczerbku na zdrowiu podlega karze pozbawienia wolności
do 3 lat")

SKÓRA
-

naskórek

-

skóra własciwa

-

tkanka podskórna

Naskórek szczególnie pogrubiały na podeszwach i dłoniach jest

zbudowany ze zrogowaciałych komórek nabłonka płaskiego, nie zawiera

naczyń krwionośnych. Warstwa zrogowaciała ulega stałemu złuszczaniu

na skutek działania zewn. czynników mechan. Mieszczące się głęniej

kom nabłonkowe podlegają nieprzerwanemu podziałowi i uzupełniaja

niedobór. Zwarty układ miedzy naskórkiem a skóra właściwą dzieki

spacjalnej budowie histologicznej stwarza duza odporność mechaniczna.

Włosy, paznokcie, gruczoły łojowe i potowe nazywamy uzupełnieniem

skóry i znajduja się w skórze właściwej.

Zadania Sóry:

1chroni przed szkodliwymi wpływami z zewnątrz, stanowi warstwę

ochronną organizmu przed wpływami chemicznymi, fizycznymi i
mechanicznymi i tym samym zapobiega przenikaniu do ogranizmu bakteri

chorobotwórczych

2

jest głównym regulatorem temperatury ciała. Dzięki gęstej sieci naczyń

skóra jest obficie ukrwiona co umóżliwia zwiększone oddawanie ciepła z
organizmu do otoczenia. Przez parowanie wydziel. potu nastepuje

ochłodzenie skóry powodując ogólne obniżenie temperatuty ciała.

3 nieuszkodzona skóra zapobiega wysychaniu organizmu przede

wszystkim dzięki wzrstwie zrogowaciałej naskórka i nieprzepuszczalnej

warstwie łoju, przyczynia sie to do regulacji zawartości wody w organiźmie.

4 narządy uzupełniajace skórę wydzielaja łój i pot tworząc dodatkową stale

odnawiająca się warstwę ochronną. Drogą ta są wydalane produkty

przemiany materii.

5 skóra jest ważnym narządem zmysłu. Rózne zakończenia nerwowe

rejestrują uciskanie, dotyk, drgania, temteraturę. Dzięki tym informacją

wychodzącym ze skóry ukł. nerwowy może odpowiednio reagować

kierując ruchami i ustawieniem ciała w przestrzeni. Odczuwanie bólu jest

sygnałem ostrzegawczym i strażnikiem naszego zdrowia. Czucia bólowe

sygnalizują obnażone zakończenia nerwowe mieszczące się w skórze

właściwej.
RANY

Każda rana powstaje na skutek działania zewnętrznego a to może byc:
uraz mechaniczny, wysoka temp., zimno lub rozmaite substancje

chemiczne, które moga całkowicie lub częściowo zniszczyc skóre i

spowodować powstanie rany.
W miej

scu zniszczonej skóry ustaje czynnośc obronna chroniąca organizm

przed przenikaniem z otoczenia drobnoustrojów chorobotwórczych. W

zależności od rozmiarów i głębokości rany mogą ulec uszkodzeniu

naczynia krwionośne, nerwy, mięśnie, kości oraz inne narządy. Każda

rana powoduje 3 rodzaje bezpośrednich skutków:1 ból 2 krwawienie3

możliwosc zakażenia

Ból w ranie jest spowodowany miejscowym uszkodzeniem narwów
poniewaz przy zniszczeniu tkanek zostaja zniszczone delikatne

zakończenia nerwowe. Nasilenie bólu zalezy od miejsca i rozmiaru rany.

Ból z rany jest m.in. czynnikiem wstrząsorodnym i wpływa ujemnie na stan

ogólny chorego.

Każdemu zranieniu przekraczającemu powierzchowne otarcie naskórka
towarzyszy mniejsze lub wieksze krwawienie. Rozmiary krwawienia sa
uwar

unkowane wielkościa i głebokością rany oraz liczbąi przekrojem

uszkodzonych naczyń. Silne krwawienia mogą zagrażać zyciu rannego

jednak nawet nieznaczne moga same lub w połaczeniu z bólem

spowodować zaburzenie krążenia czyli wstrząs. Drobnoustroje mogą

dos

tac sie do rany przenikając z samego przedmiotu raniącego lub przez

zetkniecie rany z otoczeniem albo na skutek wtórnego zakażenia. Dlatego

nalezy pamietać że każda ranę traktujemy jako potencjalnie zakażona,

dotyczy to także powierzchownych skalczeń. Przenikniecie zarazków do
rany powoduje utrudnienie gojenia.

Niezaleznie od miejscowego ropnienia zakażenie może się

rozprzestrzeniać na cały organizm powodując posocznicę.

Objawami są

pulsujący ból w okolicy rany, zaczerwienienie, gorączka, wystapienie

czerwo

nych smug wychodzących od rany(zapalenie węzłów chłonnych).

Tężec

Przyczyna zakażenia jest bakteria zarodnikowa żyjąca w warunkach

beztlenowych i znajdująca się w ziemi, kurzu ulicznym i butwiejącym

drewnie. Mogą one przenikać nawet prze małe ranki, zadrapania lub

pękniecia skóry. Zarazki tężca rozwijaja się z ranie i wydzielaja jad

wywołujący skurcze. Objawy chorobowe występuja między pierwszym a
60-

tym dniem od chwili zakażenia i rozpoczynaja się zwykle od skurczu

mięsni żwaczy czego wynikiem jest wyraż twarzy sztywny grymas

usmiechu. Potem dochodzi do kolejnego porażenia mięsni a zagrożeniem

dla życia jest porażenie mięsni oddechowych. Nadal mozna umrzeć na

tężec. Szczególnie narażeni są rolnicy, ogrodnicy, hodowcy zwierząt.

szczepienie czynne- podawanie

osłabionych lub zabitych bakteri które

powodują w organiźmie powstawanie przeciwciał które w razie zakażenia

będa je zwalczać; polega na 3-krotnum szczepieniu; jeśli od pełnego

szczepienia czynnego minęły 3 lata to w przypadku nowego zranienia

powinno być wykonane szczepienie przypominające, w przypadku osób

całkowicie zaszczepionych nalezy dla bezpieczeństwa wykonac

szczepienie czynne i bierne
szczepienie bierne-

podaje się gotowe aktywne przeciwciała, które maja

zatychmiast zwalczać zakażenie

Wścieklizna

Przenosi się najczęściej przez ukąszenie, polizanie lub zadrapanie przez

zwierze chore na wścielkiznę. Chore zwierzęta można zaobserwować z

powodu dziwnego zachowania. Zwierzęta z natury płochliwe nie uciekają,

zaś łagodne staja się agresywne. Przyczyna choroby jest wirus znajdujący

się w ślinie. Choroba jest smiertelna dla ludzi i zwierząt. Pierwsze objawy

od 15 dnia do 4 miesięcy od zakażenia. Objawy: utródnienie połykania,

bóle głowy, silny ból w miejscu ukąszenia, wodowstręt. W przypadku

ukąszenia przez zwierze podejrzane o wściekliznę powinno byc ono

natychmiast schwytane ponieważ mozliwość wykrycia wirusa w mózgu

zwierzęcia istnieje jedynie bezpośrednio po zabiciu. Należy umyć ranę

wodą z mydłem.

RODZAJE RAN
1 OTARCIE-

w związku w uszkodzeniem licznych bardzo delikatnych

zakończeń nerwowych rany są bardzo bolesne ale małe krwawienie;

pokrywa się obfitym wysiękiem; tkanka podskórna nie ulega uszkodzeniu

ale w ranie znajduje się bardzo dużo ciał obcych.

2 RANA CIĘTA- w skutek gwałtownego przecięcia naczynia krwionośne

pozostaja długo ziejące i powodują obfite krwawienie; przy silnym urazie

przecięciu moga ulec wszystkie warstwy tkanek miękkich aż do kości;

zakażenie

3 RANA KŁUTA-brzegi są gładkie ale rana drąży głęboko, krwawienie

zewnętrzne jest zwykle niewielkie, natomiast w głębi rany bywa bardzo

obfite; zakażenie; rany te są bardzo niebezpieczne w okoliczy jamy

brzusznej i okolicy stawów

4 RANA TŁUCZONA- najbardziej narażone okolice ciała gdzie kości leżą

bezpośrednio pod skórą i brak tam warstwy tkanek miękkich, które

amortyzują; maja nierównomierne brzegi; zakażenie

5 RANA MIAŻDŻONA- powoduje rozerwanie tkanek miękkich i naczyń

krwionośnych i tworzenie się głębokiego krwiaka; rany są

zanieczyszczone; zakażenie
6 RANA SZARPANA-

charakterystyczne są nieregularne brzegi rany i

zranienia okolicznych tkanek; zakażenie

7 RANA POSTRZAŁOWA- w przypadku przestrzału rana wlotowa pocisku

jest mała i gładka a rana wylotowa jest stosunkowo większa o

postrzępionych brzegach, brak rany wylotowej świadczy o tym że pocisk

pozostałw ciele rannego, w postrzale często uszkodzone są naczynia

krwionośne, narządy itp.a niekiedy śmierć; zakażenie

8 OPARZENIA CHEMICZNE-

na skutek działania kwasów lub zasad na

skórze, nie towarzyszy mu krwawienie, brzegi nieregularne, przejście do

skóry zdrowej jest nieostre, powierzchnia wydaje się jakby pokryta

tłuszczem a na brzegach strup, dodatkowe niebezpieczeńswto polega na

możliwym trującym działaniu środka chem., który spowodował oparzenie,

należy długo obficie spłukać wodą; zakażenie

9 OPARZENIE TERMICZNE-

na skutek wysokiej temteratuty np. gaz, płyn,

w zalezności od sposobu zadziałania i temperatury skutkiem może byc

zaczerwienienie, rumień, pęcherz, zwęglenie; ze względu na dużą

powierzchnię oparzenia istnieje zagrożenie wstrząsem, chorobą

oparzeniową co skutkuje śmiercią; zakażenie

Ważne:sterylnośc, staranność, wszystkie narzędzia zaostwiamy,

zabezpieczenie

10 RANA KĄSANA- są szczególnie narażone na zakażenie ponieważ na

żebach znajdują się zawsze liczne bakteria; ukąszenie przez węża jest

szczególnym rodzajem, prawie zawsze miejscem ukąszenia jest stopa lub

łydka, charakt. się dwiema małymi mieszczącymi się bardzo blisko siebie

rankami wielkości główki szpilki, występuje obrzęk i silny kłujący ból co

wskazuje na zakażenie, główne niebezpieczeństwo ukąszenia polega na

możliwości przeniknięcia jadu do organizmu, objawy: zawroty głowy,

nadmierna potliwość, zaburzenia oddychania i układu krążenia i życia.

zapobieganie przedostania się jadu do organizmu:1 chory powinien leżeć i
nie rusza

ć się(brak ruchu zmniejsza ukrwienie), 2 zakładamy oposkę

zaciskową.

PIERWSZA POMOC MEDYCZNA -

ĆWICZENIA 2

KRWAWIENIE

Przy uszkodzeniu w któtymkolwiek miejscu układu krwionosnego

następuje utrata krwi do tkanek, do jednej z jam ciała lub na zewnątrz.

Przy

dużych ubytkach uszczelnienie czopem skrzepliny następuje wolno

lub może w ogóle nie nastąpić, gdyż tworzące się skrzepy zostaja

wypłukane silnym prącem kwri. W tych warunkach dochodzi do utraty

dużej ilości krwi- co staje się przyczyną zmniejszonego odżywiania

poszczególnych komórek, a przede wszystkim niedoborem tlenu. Ulega

również zahamowanie wydalania produktów przemiany materii. Powstaje

tzw. wstrząs krwotoczny. Naszym zadaniem jest wykonanie czynności

prowadzących do zatamowania krwawienia, aby nie dopuścić do

powstania wstrząsu.

Układ krwionośny może ulec uszkodzeniu z powodu:
-

działania od zewnątrz gwałtownego urazu: pchnięcie ostrym narzędziem,

cięcie, rozdarcie
-

tępego urazu od zewnątrz: uderzenie, cios, skóra może byc nie

uszkodzona

- zranieni

a naczyń ostrymi krawędziami złamanej kości

-

samoistnego pęknięcia naczynia na osłabionym odcinku w wyniku

schorzenia naczynia

-

rozerwania duzych mas tkankowych: na kończynie

Rozmiar krwawienia zależy głównie od rodzaju i przekroju uszkodzonego
naczynia.

Krwawienie zewnętrzne rozpoznajemy stwierdzając wypływanie,

sączenie lub tryskanie krwi z rany. Szukamy źródła krwawienia kierując sie
miejscem.

Krwawienie żylne charakteryzuje się ciemno czerwonym zabarwieniem

krwi wypływającej ciągłą stróżką. Najczęściej spotykamy mieszny typ

krwawienia tętniczo-żylnego.

Duża utrata krwi oraz wstrząs krwotoczny stanowią zagrożenie dla życia

rannego. Może dojść do zgonu z powodu tzw. wykrwawienia. Utrata około

1 litra krwi u dorosłego stanowi groźbę powatania wstrząsu, ponadto tak

jak w przypadku każdego uszkodzenia ciała istnieje niebezpieczeństwo

zakażenia. Naszym celem jest zawsze zapobieganie dalszej utracie krwi.

Lekkie krwawienie zwykle ustępuje po kilku minutach, rana powinna jednak

możliwie szybko zostać opatrzona jałowym opatrunkiem aby zapobiec

zakażeniu. U niektórych osób np z hemofilią lub osób które zażywają leki
przeciw zakrzepowe-

nalezy je traktować jak duże uszkodzenie.

Obfite krwawienie udaje się najczęściej doraźnie zatamować miejscowym

uciśnięciem rany. Można równiez zatrzymać krwawienie uciskając

doprowadzającą krew dużą tętnicę i wstrzymać w ten sposób dopły kwri do

rany-

można łatwo zastosować w przypadku krwawień na kończynach.

tutaj brakuje mi ok pół strony A4

Na ramieniu oraz udzie usiska się ściśle określone miejsca, w których są

najbardziej dostępne odpowiednie tętnice.

Na ramieniu przyciska się czterema palcami jednej ręki przestrzeń między
zginaczem przedramienia-

mięśniem dwugłowym a jego prostownikiem-

mięśniem trójgłowym, gdzie biegnie tętnica ramieniowa, którą staramy się

docisnąć do kości ramieniowej. Skuteczność działania rozpoznaje się po

szybkim ustaniu krwawienia. Niewyczuwalne tętno nad tętnicą ramieniową

potwierdza prawidłowy ucisk.

Opatrunek uciskowy

W przeważającej liczbie nieszczęśliwych wypadków pożądany jest

współudział drugiej osoby. Wówczas gdy pierwsza uciska, druga nakłada
opatrunek.

Opatrunek uciskowy za pomocą opatrunku indywidualnego i poduszeczki

uciskającej rozpoczynamy od nakrycia jałowym materiałem opatrunku.

Jałowy opatrunek należy umocować kilkoma okrążeniami opaski.

Następnie nakładamy twardą elastyczną poduszeczkę i przyciskamy

wszystko obwojami opaski. Dodatkowo działanie poduszeczki wzmaga

ucisk na ranę i jej okolice. Cała trudnośc przy nakładaniu opatrunku

uciskowego polega na tym aby mocując kolejnymi obwojami opaski

poduszeczkę uciskającą uzyskać ustanie krwawienia, z drugiej strony aby

nie wywołać zastoju krwi.

Zastój powstaje gdy żyły położone powierzchownie zostają uciśnięte

podczas gdy tętnice leżące głębiej nadal zachowują swoją czynność. W

tym wypadku krewkrew dopływa do obwodowej części kończyny przy

równoczesnym utrudnionym odpływie. Następuje wypełnienie naczyń

wzmagające krwawienie. Na skutek utrudnienia odpływu krwi żylniej,
zastoin

owa część kończyny nabiera innej barwy a powierzch. żyły

wyraźnie się uwypuklają. W przypadku stwierdzenia zastoju należy

natychmiast zdjąć opatrunek i nałożyć go powtónie przy nieco mnieszym

napięciu.

Opatrunek uciskowy tamuje prawie wszytskie nawet ciężkie krwawienia

żylne i tętnicze.
Opaska zaciskowa-

hemostatyczna. Istnieją jednak pewne pojedyncze

przypadki, gdy nie uda się nałożyć na krwawiącą kończynę opatrunku

uciskowego i wtedy stosujemy opaskę zaciskawą. Do sytuacji tych

należą:

-

krwotok z rozlagłej powierzchni rany

-

duże ciała obce w ranie

-

otwarte złamanie

- rozewranie tkanek

Zachodzi tu konieczność założenia opaski zaciskowej ale teraz obwodowo

od opaski znajduje się część kończyny bez dopływu krwi.Opaskę

zaciskową można założyć tylko na

ramieniu i udzie. Bardzo dobrze nadaje

się do tego celu sfałdowana chusta trójkątna, nie cienka opaska.
Opaska zaciskowa rany-

opaskę z chusty trójkątnej składa się w pół i owija

wokół ramienia. Oba końce przekłada się przez pętlę i uciska tak mocno

puki krew s

ię nie przestanie lać, naciągnięte końce zawiązujemy wokół

ramienia.

Opaskę zaciskająca udo wiąże się wokół uda w połowie długości,

wkładamy tam kij, patyk,żeby był lepszy ucisk następnie zawiązujemy

drugą chustę.Zacisnięcie zamyka całkowicie dopływ i odpływ krwi z

kończyny. Ustaje doprowadzanie tlenu i substancji odżywczych jak również

odprowadzanie produktów przemiany materii. To powoduje że dochodzi do

uszkodzeń tkankowych spowodowanych niedotlenieniem i

nagromadzeniem trujących produktów przemiany materii. Bardzo wazne

jest umieszczenie notatki przy pacjencie. Notatka musi bc napisana

wyraźnie i przytwierdzona do ubrania rannego. Należy odnotować

dokładny czas założenia opaski, należy ustalić personalia rannego, dane

zatrzymac u siebie.

Gdy po zaciśnięciu długotrwałym kończyny następuje rozluźnienie do

organizmu dostaja sie gwałtownie toksyny. Chirurg decyduje czy amputuje

kończyne czy ściąga opaske dając leki. Zależy to od czasu zaciżnięcia. Nie

wolno okresowo rozluźniac zacisku

Silne krwawienie na głowie, szyi, tułowiu oraz z dużej masy tkanki

zlokalizowanej dośrodkowo od miejsca centralnego szkieletu, można

zatamować uciskając ranę palcami przez jałowy opatrunek. Ewentualnośc

spowodowana zakażeniem jest mniejsza niż zagrożenie wstrząsem

krwotocznym.

W

wielu przypadkach można przyszyć oddzielone części ciała. szansa na

powodzenie replantacji jest większa im szybciej wykonano zabieg i

wielkości obrażeń. Trzeba zabezpieczyć dobrze kikut i część ciała jałowo.

W kazdym przypadku odciętą część ciała należy owinąć w jałową serwetę i

włożyć to torebki plastikowej a następnie włożyć do jeszcze jednaj torebki

z wodą lub lodem. Płyn nie może dostac sie do części.

Krwawienie wewnętrzne

Jeżeli krwawienie powstaje z powodu uszkodzenia lub samoistnego

naruszenia ciągłości naczynia ale bez rany zewnętrznej to krew gromadzi

się w jamie ciała. Może powstać uwypuklenie. Należy zwrócić uwagę na

zwalczanie wstrząsu i zapewnienie spokoju cała chorego.

WSTRZĄS

Jest to dysproporcja między zapotrzebowaniem a zaopatrzeniem w tlen

poszczególnych narządów na skutek ostrej niewydolności

krążenia.Powody:

1 wstrząs hipoalergiczny- zmniejszenie objętości krwi krążącej

a) utrata krwi na zewnątrz, do wewnątrz

b) utrata osocza
c) utrata wody i soli mineralnych
2 zmniejszenie wydolno

ści serca- wstrząs kardiogenny- zawał, zator

płucny

3 wstrząs przywspółczulno-naczyniowy- rozszeżenie układu naczyniowego

przy stałej objętości masy krwi krążącej

a) na drodze wadliwej regulacji przez układ nerwowy: ból, przerażenie,

nagłe bodźce termiczne, spadek ciśnienia i tętne
b) na skutek zatrucia-

wstrząs septyczny lub

c) w wyniku uczulenia-

wstrząs anafilaktyczny

Znaczna utrata krwi powoduje spadek ciśnienia krwi to z kolei powoduje

brak tlenu w tkankach. Ból rany zwiększa groźbę wystąpienia wstrząsu.

Organizm stara się wyrównac straty . Bodźce nerwowe i

hormonalne-wyrzucanie adrenaliny-

powoduje zwężenie naczyń

obwodowych. Niedokrwienie dotyczy skóry, trzewi, mięsni.

Centalizacja krążenia

Nerki również otrzymują mniej krwi ale nie kurcza się naczynia mięsnia

sercowego i mózgu- następuje centralizacja krążenia- polega ona na
kierowaniu zmniej. na skutek utraty zasobu krwi przede wszystkim do

narządów mających podstawowe znaczenie dla życia.Równoczesnie

wzrasta częstotliwość akcji serca i zwiększenie jego wydajności. Organizm

przez dłuższy czas niedopuszcza do znacznego spadku cisnienia

tętniczego krwi, zapeniw dostateczne zaopatrzenie ważnych dla życia

narządów.

Niebezpieczeńswto wstrząsu.

W niedokrwionych na skutek zwężenia naczyń narządach występują

typowe reakcje dotyczące głównie naczyń włosowatych oraz

najdrobniejszych tętniczek i żyłek(mikrokrążenie). Niedobór tlenu i niepałne

odprowadzanie przez zwolnione krążenie resztek przemiany materii staja

się przyczyną uszkodzenia ścian naczyń włosowatych. Następnie

wzmożona ilość płynu przechodzi do tkanek równocześnie pojawia się

zakrwawienie tkanek powodujące dalsze zaburzenie przemiany materii..

Zwolniony przepływ krwi wraz z utratąpłynów do tkanek powoduje

skupienie płytek krwi i krwinek czerwonych w najdrobniejszych naczyniach

powodując ich częściowe zablokowanie a w związku z tym utrudnienie w

przepływie krwi.

Jeśli przyczyna wstrząsu zostanie w pore opanowana (zatamowanie

krwotoku) i będą zastosowane środki przeciwwstrząsowe, naturalne
ustroj

owe reakcje wyrównawcze doprowadzą do normalizacji krążenia.

Zwalnia tętno, rozszeżaja się naczynia obwodowe i znikają zaburzenia

mikrokrążenia.

W przypadku utrzymywania się przyczyny wstrząsu(dalsza utrata krwi) i

niezastosowania leczenia przeciw wstrząsowego reakcje kompensacyjne

organizmu są niewystarczające i ranny popada w stan wstrząsu

niewyrównanego. Tętno do 180-200 na minute, cisnienie krwi spada,

postępują zaburzenia w zakresie najdrobniejszych naczyń włosowatych,

jak również w przemianie materii. Przy spadku cisnienia krwi poniżej
minimalnego progu 40-

50 słupa rtęci ustaje czynnośc serca.

Produkty przemiany materii pozostają w organiźmie. W płucach zaburzenia

mikrokrążenia czynia nieodwracalne szkody: zostaje zatrzymane
pobieranie tlenu, utrudnion

e czynności nerek i ogólne zachamowanie

przemiany materii prowadzą do śmierci.

Wstrząs neuropochodny- powstaje pod wpływem bodźców nerwowych.

Zmiany naczyniowe następują tutaj bez utraty krwi lecz powoduja

dysproporcję między pojemnością naczyń a masą krwi krążącej(naczynia

sie rozszeżają) spada cisnienie a tętno zwalnia. Dzięki kompensacyjnemu

zwężeniu naczyń obwodowych-występuje centralizacja- stan chorego

wraca do normy.

Obrębna postac ma wstrząs kardiogenny. Powstaje on na skutek zawału,

bólu w klatce piersiowej i smiertelna trwogą. Na skutek zmniejszenia

wydolności pracy serca spada możliwość przetłoczenia normalniej ilości
krwi i dochodzi do nadmiernego gromadzenia przed sercem. Stan ten jest

przyczyną wzmożonego wypałnienia sie duzych żył (szyjnych), cisnienie

krwi spada, rosnie cisnienie centralne żylne, duszność, rzęszący oddech,

kaszel z krwią.

Niebezpieczne rozwinięcie się niodwracalnego stanu wstrząsowego

wzrasta na skutek ostatecznych zmian mikrokrążenia jeśli się nie
zareaguje i odpowiedni nie leczy.

ROZPOZNANIE WSTRZĄSU

Objawy propor. do cięzkości, okresu i jego przyczyny a stan pacjenta

zależy od wydolności procesów kompensacyjnych. Zwężenie naczyń

powoduje bladosc i chłód skóry, wargi blado sine, bledna łozyska paznokci

i po ucisnięciu bardzo powoli różowieją, wystepuje wyraźny niepokój
chorego-

drży, denerwuje się, odurzony. Na czole zimny lepki pot, ma

dreszcze. Objawy te są wyrazem alarmowych reakcji organizmu.

Adrenalina i noradrenalina powoduje zwężenie naczyń i przyspieszenie

czynności serca i wpływa na psychikę chorego.

Wmiarę przedłużania się stanu wstrząsowego twarz robi się żółtoszara,

podniecenie ustępuje zobojętnieniu i apati. Zaburzenia świadomości,

wzrasta częstotliwość tętna, oddechpłytki, szybki i nierównomierny, tętno
obwodowe

może być prawie niewyczuwalne(sprawdzamy tętno na szyi).

WALKA ZE WSTRZĄSEM

Często tylko szybka interwencja może zapobieć pogorszeniu stanu

wstrząsowego i jego przejściu w fazę nieodwracalną. Prawidłowa i

skuteczna pomoc udzielona choremu wpływa na późniejsze leczenie i

pobyt w szpitalu.

Postępowanie:

1 zatamować krwotok

2 prawidłowe ułożenie pacjenta(kończyny dolne unosimy 30-40 cm chyba

że złamana kończyna, czaszka, miednica,klatka piersiowa czy urazy jamy

brzusznej, Chorego u którego możemy spodziewac się wstrząsu należy

położyc płasko na plecach)

3 ochrona przed utrata ciepła
4 opieka psychiczna

5 kontrola czynności życiowych

UTRATA PRZYTOMNOŚCI

Przytomność jest to całość procesów umożliwiajacych prawidłowe

spostrzeganie, skupienie uwagi i uprzytamnianie sobie wydarzeń. Przy

utracie przytomności spostrzeganie, podobnie jak we śnie, jest zniesione,

róznica polega na tym,że spiącego można w każdej chwili obudzić,
podczas gdy nieprzytomnego nawet silne

bodźce(optyczne,dźwiękowe,bólowe) nie przywracaja wczale albo

nieznacznie do przytomności. Przyczyna straty przytomności jest

uszkodzenie tych okolic mózgu które zawiadują świadomiścią (np.

niedobór tlenu, ucisk na drogi nerwowe, zaburzenie przemiany materii).

Uszkodzenie może byc odwracalne i świadomość powraca po pewnym

czasie, często juz po kilku minutach. Stan głębokiej utraty przytomności

określa się mianem śpiączki. Wówczas zniesione są reakcje na

wszt=ystkie bodźce, róznież bólowe. Przy utracie przytomności sa

wygaszone odruchy obronne np. kaszel i odruch połykania.

Odruchy obronne chronia organizm przed zachłyśnieciem- może nim być

kęs pokarmu, krew lub śluz.Gdy ciała stałe lub płynne dostaja się w okolicę

wejścia do tchawicy, podraznia tylna sciane gardła i albo zostaje połknięte

albo odruchem kaszlu wyrzucone na zewnątrz. W razie braku odruchów

obronnych może wpaśc do tchawicy i stąd wraz z prądemwdychanego

powietrza zostac dalej wchłonięte do dgróg oddechowych. Niebezpieczne

jest wchłonięcie do drzewa oskrzelowego wymiocin. Treść zołądkowa

razem z kwasnym sokiem żołądkowym po przedostaniu się do płuc może

uszkodzić pęcherzyki płucne.Podobnie dzieje się po wchłonięciu

wiekszych ciał obcych, które zatykają drogi oddechowe uniemożliwiając

wymianę gazową. W

wiekszości przypadków utracie przytomności

towarzyszy zwiotczenie mięśni. Może dojśc do sytuacji gdy u leżącego na

wznak chorego ulega zapadnięciu nasada języka zatykając tchawicę- dusi

się językiem.

Przyczyny utraty przytomności:

-

urazy głowy

- niedost

atek tlenu w mózgu(np. padaczka)

- zatrucia

- zaburzenie przemiany materii (np. hiperglikemia, hipoglikemia, mocznica,

śpiączka wątrobowa)
-

napady skurczowe pochodzenia mózgowego

-

działanie pradu elektrycznego

-

udar mózgu- pęknięcie naczyń krwionośnych

-

nadmierne ochłodzenie- temp ciała poniżej 30C

- dzialanie wysokiej temp.- udar cieplny

Objawy utraty przytomności:
- nieprzytomny nie reaguje na pytania-

brak mozliwości nawiązania

kontaktu słownego
-

nie reaguje na normalne bodźce mechaniczne

- miesnie sa zazwyczaj wiotkie

-

utrata odruchów obronnych

Mieśnie są napięte tylko przy kurczach mózgo- pochodnych, cięzkich
uszkodzeniach czaszko-

mózgowych.

Utrata przytomności może stanowic niebezpieczeństwo życia.

Nieprzytomny nie może samodzielnie usunąć się z miejsca zagrożenia

Postępowanie:

-

usuniecie poszkodowanego z miejsca zagrożenia

- ochrona przed czynnikami szkodliwymi
-

utrzymanie lub przywrócenie oddechu nieprzytomnemu

Obowiązek: Sprawdzamy czy nieprzytomny zachował regularny oddech
Kontrolaoddechu:

Prawidłowość oddechu sprawdza się na podstawie:

-

osłuchiwanie lub wyczucie prądu powietrza uchodzącego z ust lub nosa

-

obserwacji ruchów klatki piersiowej i nadbrzusza

-

wyczuwanie ruchów oddechowych( jedna ręka na boku klatki piersiowej

nad dolnymi żedrami a druga na nadbrzuszu, unoszenie zapadanie i

powłok brzuszny)

Niewydolnośc charakteryzuje się:

-

sine zabarwienie skóry, warg, łozysk paznokci, małżowiny usznej, twarzy

Jeśli nieprzytomny oddycha to obracamy go na bok(unika się zatkania

dróg oddechowych i zachłysnięcia)

Nieprzytomny powinien byc cały czas obserwowany aby w razie potrzeby

zastosować odpowiednie czynności ratownicze. Boczne ułożenie z

przeciwwstrząsową pozycją- można łączyć.

Jezeli nie mzna potwierdzic dostatecznego oddychania samoistnego

należy wyprostowac szyję przez odciągnięcie głowy ku tyłowi. Jeśli po tym

juz oddycha to znowu trzeba obrócić go na bok. Jeśli nie oddycha to

robimy sztuczne oddychanie.

Ułożenie chorego na boku

Zapewnia samoistne oddychającemu nieprzytomnemu zachowanie

wolnych dróg oddechowych, może mież decydujący wpływ na przeżycie.

Pozycja wyjściowa- pacjent lezy na wznak, trzeba podejść unieśc go

nieco w swoją stronę i wsunąć prostą rękę nieprzytomnego pod jego

pośladek, następnie zgiąć nogę w stawie biodrowym po tej stronie co ręka

i ulozyć blisko pośladka, chwycić za biodro i ramię po drugiej stronie i

ostrożnie go pociągnąć ku sobie, podłozyć dłoń pod brodę.

Omdlenie
-

krótka utrata przytomności

-

nagły, chwilowy niedobór tlenu w mózgu

- w dusznych miejscach
-

odpływ krwi z mózgu do nóg i duża wilgotnośc

-

pojawiają się mroczki przed oczami

Wynosi się w pozycji horyzontalnej i należy taką osobę obserwować. Jeśli

omdlenie trwa powyżej 1 minuty to jest to utrata przytomności.