LECZENIE OTYŁOŚCI

Związki pobudzające łaknienie
i zwiększające masę ciała

Związki hamujące łaknienie
i zmniejszające masę ciała

AGRP (Agouti related protein)
NPY (Neurpeptyd Y)
Oreksyna A i B
Rezystyna
MCH (Melanin concentrating hormon)
Testosteron
Galanina
Noradrenalina (receptory



2

)

Opioidy

Leptyna



-MSH (Melanocyte stymulating hormon)

CART (Cocaine and amphetamine regulated transcript)
CRF (Corticotropin releasing factor)
GLP-1 (Glucagon like peptide 1)
GLP-2 (Glucagon like peptide 2)
Insulina
Oksytocyna
TRH
Estrogeny
CCK (Cholecystokinina)
CNTF (Ciliary neurotrophic factor)
Enterostatyna
Bombezyna
Serotonina (receptory 5HT

2

c)

Noradrenalina (receptory



3

,



1

)

Dopamina (receptory D

2

)

Leki stosowane w farmakoterapii otyłości

•

Środki zmniejszające łaknienie

•

Środki nasilające termogenezę

•

Środki zmniejszające wchłanianie tłuszczów

1. Środki zmniejszające łaknienie

Zwiększenie transmisji serotoninergicznej 

 salbutamol, klembuterol - nie stosowane
 SSRI – nie stosowane
 amfetamina i jej pochodne – nie stosowane
 benzfetamina – do krótkotrwałego
 fenfluramina – do krótkotrwałego
 fentermina – do krótkotrwałego
 fenylopropanoloamina - do krótkotrwałego
 fendimetrazyna – do krótkotrwałego
 dietylopropion – do krótkotrwałego
 sibutramina – do wielomiesięcznego

aktywacja presynaptycznych receptorów 5HT

1A

, 5HT

1B

, 5HT

2C

a) leki zwiększające transmisję 5-HT, NA i DA:
amfetamina i jej pochodne,
benzfetamina,
fentermina, fendimetrazyna,
fenfluramina,
dietylopropion,
fenylopropanoloamina

Działania niepożądane i toksyczne:
♥ bezsenność
♥ pobudzenie psychoruchowe
♥ zaburzenia czynności serca
♥ nadciśnienie tętnicze
♥ wady zastawkowe serca
♥ udar krwotoczny
♥ uzależnienie psychiczne i fizyczne

Spadek masy

ciała

5-8%

Phen-fen (fentermina+feufluramina)

♥ zaburzenia czynności serca

♥ NT, nadciśnienie płucne
♥ ChNS w tym zawał serca
♥ choroby tętnic i naczyń mózgowych
♥ wady zastawkowe
♥ zaburzenia snu, drażliwość
♥ uzależnienie psychiczne i fizyczne

Spadek masy

ciała

15,6%

b) leków zwiększających transmisję 5-HT i NA:

* sibutramina:

Działania niepożądane i toksyczne:
♥ zaburzenia czynności serca w tym blok serca
♥ NT i nadciśnienie płucne

♥ ChNS w tym zawał serca
♥ choroby tętnic i naczyń mózgowych
♥ wady zastawkowe
♥ niewydolność nerek i wątroby

Spadek masy

ciała

5-10%

leków zwiększających transmisję NA:

aktywacja receptorów α

1

, β

2

, β

3

* mazindol:

Działania niepożądane i toksyczne:
♥ zaburzenia czynności serca
♥ NT i nadciśnienie płucne
♥ ChNS w tym zawał serca
♥ choroby tętnic i naczyń mózgowych
♥ pobudzenie psychoruchowe, bezsenność
♥ zaburzenia żołądkowo-jelitowe

Spadek masy

ciała

14,0 kg

Inne:
* Phenterine-topiramate – mechanizm działania jak
amfetamina
* LORCASERIN – agonista 5-HT2c

* RIMONABANT

♣ selektywny antagonistą rec. kannabinoidowego
1(CB1 – obecny w mózgu, tkance tłuszczowej,
mięśniach ppr, wątrobie)
♣ blokuje obwodowe i centralne receptory CB1 ->
zmniejsza łaknienie (poprawia HDL)
♣ skuteczna redukcja masy ciała u osób otyłych -
wycofany

DN – jak amfetamina

DN – ból głowy, infekcja górnych dróg odd,
zawroty głowy, zatwardzenie, nudnosci,
zmęczenie

DN –
♥ nudności, wymioty, niestrawność, biegunka
♥ zakażenie górnych dróg oddechowych
♥ zaburzenia snu, nerwowość, depresja,
drażliwość, zawroty głowy, lęk, zmęczenie, utrata
pamięci, rwa kulszowa, zmiana czucia,
urojenia, paranoja
♥ świąd, nadmierne pocenie się, skurcze mięśni,
siniaki, zapalenie ścięgna, uderzenia gorąca,
grypa, drżenie, czkawka, gniew, niepokój,
agresja, wysypka

duzy

spadek

masy

2.

Środki zwiększające termo genezę

* sibutramina - agonista receptora β

3

* efedryna

Działania niepożądane i toksyczne:
♣ zaburzenia czynności serca
♣ nadciśnienie tętnicze
♣ zwężenie tętnic i naczyń mózgowych
♣ obrzęk płuc
♣ pobudzenie psychoruchowe, bezsenność
♣ drżenia mięśniowe

* efedryna + kofeina:

Działania niepożądane i toksyczne:
♣ zaburzenia czynności serca (rzadkie)

♣ nadciśnienie tętnicze (nieznaczne)
♣ pobudzenie psychoruchowe, bezsenność
♣ obniżenie stężenia CHcał i ↑HDL

Spadek masy

ciała

16,6 kg

INNE:
* Axokine – rzęskowy czynnik neurotropowy (CNTF)
* Topiramat – bloker kanału Na
* Bupropion – inhibitor wychwytu zwrotnego DA

aktywacja receptorów D

2

3. Środki zmniejszające wchłanianie tłuszczów

* orlistat (inhibitor lipazy trzustkowej):

(+) obniżenie stężenia cholesterolu całkowitego
(+) podwyższenie stężenia frakcji HDL

Działania niepożądane i toksyczne:
♣ biegunki tłuszczowe (30%)
♣ bóle brzucha

Spadek masy

ciała

10,3 kg

* chitosan
(adsorbuje tłuszcz, inhibitor lipazy trzustkowej):

Działania niepożądane i toksyczne:
♣ zaparcia lub biegunki
♣ obniżenie stężenia cholesterolu całkowitego
♣ podwyższenie stężenia frakcji HDL

Spadek masy

ciała

15,9 kg

Środki potencjalnie skuteczne

Osmotyczne środki przeczyszczające
(glukomannan, guma ksantynowa, pektyny)
tylko w kapsułkach, w dawkach powyżej 4g/dz.
* CLA (conjugated linoleic acid) - zmniejszają ilość
tkanki tłuszczowej a zwiększają masę mięśniową

Środki o nie udowodnionej skuteczności
♣ leki przeczyszczające
♣ leki moczopędne
♣ leki żółciopędne
♣ akarboza
♣ leki homeopatyczne
♣ środki o dużej zawartości jodu
♣ karnityna
♣ kreatyna
♣ „cudowne diety”

Obecnie nie ma schematu postępowania w leczeniu otyłości:

•

VLCD < 800 kcal/dziennie

•

LCD = 1100 kcal/dziennie

Perspektywy farmakologii:
PIPERYNA – substancja czynna w pieprzu
Leptyna

- analogi w próbach klinicznych

CRF

- agoniści receptora CRF

2

GLP-1

- agoniści receptora, inhibitory degradacji

GLP-2

- agoniści receptora, inhibitory degradacji

CCK

- analogi CCK, agoniści recptora CCK

1

;

CCK

2

Enterostatyna - analogi
Bombezyna

- analogi, agoniści receptorowi BRS

3

Noradrenalina (receptory



3

) - agoniści (LY-377604,

ZD2079)