ANATOMIA I FIZJOLOGIA CZŁOWIEKA

U K Ł A D N E R W O W Y . P E R C E P C J A Z M Y S Ł O W A

BUDOWA I FUNKCJE NEURONU

Neuronami nazywamy komórki nerwowe, które charakteryzują się duż
zachowując jednak wspólne cechy takie jak:
- ciało nerwowe (perikarion) zawierające duże jądro komórkowe, siateczkę śródplazmatyczną (jej część szorstka

rybosomami – skupiona wokół jądra i ułożona w kilku warstwa
Golgiego oraz dużą liczbę mitochondriów.

- dendryty – liczne wypustki cytoplazmatyczne, stanowiące odbiorczą część neuronu
- akson (neuryt) – zwykle pojedyncza długa wypustka, która rozpoczyna się od powie

wzniesienia zwanego wzgórkiem aksonu i służy do transmisji informacji do dalszego końca, gdzie znajdują się
rozgałęzienia aksonu, tworzące drzewko aksonalne (telodendron)

Funkcje neuronów:
- odbierają bodźce ze środowiska
- przetwarzają bodźce na impulsy nerwowe
- przesyłają impulsy nerwowe w celu wyzwolenia reakcji odpowiedniej do bodźca.

Funkcje komórek glejowych:

- pośredniczą w odżywianiu neuronów
- chronią neurony
- tworzą osłonki wypustek nerwowych

CENTRALNY

mózgowie

~ 43 ~

ANATOMIA I FIZJOLOGIA CZŁOWIEKA

U K Ł A D N E R W O W Y . P E R C E P C J A Z M Y S Ł O W A

Neuronami nazywamy komórki nerwowe, które charakteryzują się dużą różnorodnością kształtów i wielkości,
zachowując jednak wspólne cechy takie jak:

ciało nerwowe (perikarion) zawierające duże jądro komórkowe, siateczkę śródplazmatyczną (jej część szorstka

skupiona wokół jądra i ułożona w kilku warstwach tworzy ziarnistości Nissla), rozbudowany aparat

Golgiego oraz dużą liczbę mitochondriów.

liczne wypustki cytoplazmatyczne, stanowiące odbiorczą część neuronu

zwykle pojedyncza długa wypustka, która rozpoczyna się od powie

wzniesienia zwanego wzgórkiem aksonu i służy do transmisji informacji do dalszego końca, gdzie znajdują się
rozgałęzienia aksonu, tworzące drzewko aksonalne (telodendron)

warzają bodźce na impulsy nerwowe

przesyłają impulsy nerwowe w celu wyzwolenia reakcji odpowiedniej do bodźca.

pośredniczą w odżywianiu neuronów

tworzą osłonki wypustek nerwowych

UKŁAD NERWOWY

CENTRALNY

rdzeń kręgowy

OBWODOWY

nerwy

zwoje nerwowe

ANATOMIA I FIZJOLOGIA CZŁOWIEKA

U K Ł A D N E R W O W Y . P E R C E P C J A Z M Y S Ł O W A

ą różnorodnością kształtów i wielkości,

ciało nerwowe (perikarion) zawierające duże jądro komórkowe, siateczkę śródplazmatyczną (jej część szorstka – z

ch tworzy ziarnistości Nissla), rozbudowany aparat

liczne wypustki cytoplazmatyczne, stanowiące odbiorczą część neuronu

zwykle pojedyncza długa wypustka, która rozpoczyna się od powierzchni ciała neuronu od

wzniesienia zwanego wzgórkiem aksonu i służy do transmisji informacji do dalszego końca, gdzie znajdują się

OBWODOWY

zwoje nerwowe

~ 44 ~

nerw

aferentny

nerw

eferentny

POWSTAWANIE I PRZEWODZENIE IMPULSÓW NERWOWYCH

Polaryzacja błony komórkowej polega na nierównomiernym rozmieszczeniu ładunków + i – oraz
nierównomiernym rozmieszczeniu jonów Na

+

i K

+

utrzymywanemu dzięki pompie sodowo-potasowej.

Impuls nerwowy to lokalny stan depolaryzacji błony komórkowej, powstały pod wpływem bodźca. Jest wynikiem
dyfuzji jonów Na

+

do wnętrza komórki oraz jonów K

+

na zewnątrz neuronu.

Zdepolaryzowana błona jest niewrażliwa (zjawisko refrakcji). Aby odbierać bodźce wymaga repolaryzacji, która
uwarunkowana jest działaniem pompy Na

+

/K

+

.

Cechy impulsu nerwowego:
a) powstaje pod wpływem bodźca co najmniej progowego
b) powstaje na zasadzie „wszystko albo nic”
c) przemieszczając się po błonie komórkowej, nie zmienia wartości
d) porusza się w jednym kierunku

Łuk odruchowy to droga impulsu nerwowego od receptora do efektora

bodziec

RECEPTOR

OŚRODEK NERWOWY

EFEKTOR

reakcja

Synapsa to połączenie międzykomórkowe występujące na szlaku wędrówki impulsu nerwowego. Wyróżnia się
synapsy:
a) nerwowo-nerwowe
b) nerwowo-mięśniowe
c) nerwowo-gruczołowe.

Wędrówka impulsu nerwowego ma charakter elektryczny i/lub chemiczny.

CECHA PORÓWNYWANA

SYNAPSA

CHEMICZNA

SYNAPSA

ELEKTRYCZNA

obecność mediatora

(neurotransmitera)

wymagana

zbędna

prędkość przekazywania

impulsu nerwowego

z opóźnieniem

bez opóźnienia

kierunek przewodzenia

impulsu

jednokierunkowo

dwukierunkowo

~ 45 ~

Mediator (transmiter) – substancja chemiczna, która:
- wydzielana jest przez komórkę presynaptyczną
- wylewana jest do szczeliny synaptycznej
- łączy się z receptorem błony postsynaptycznej
- jest rozkładana przez określony enzym
- wyzwala w błonie postsynaptycznej:

postsynaptyczny potencjał

postsynaptyczny potencjał

pobudzający

hamujący

(EPSP)

(IPSP)

powoduje depolaryzację błony;

powoduje hiperpolaryzację błony

impuls może dalej wędrować

(dyfuzja Cl

-

do wnętrza komórki)

mediatory EPSP:

mediatory IPSP :

- acetylocholina

- kwas γ-aminomasłowy (GABA)

- noradrenalina

- glicyna

- dopamina
- serotonina
- histamina

acetylocholina

kwas γ-aminomasłowy

noradrenalina glicyna

Niezależnie od mediatorów zakończenia aksonów mogą uwalniać modulatory synaptyczne, będące biologicznie
aktywnymi peptydami. Mają one wpływ na błony pre- i postsynaptyczne, zmieniając ich właściwości (wzmacniając
lub tłumiąc działanie mediatorów).
Osobną grupę modulatorów stanowią peptydy opioidowe, do których należą enkefaliny, produkowane przez
komórki pnia mózgu, hamujące czułość synaps chemicznych.
Przybywa dowodów na to, że ośrodkowy układ nerwowy wytwarza wiele substancji endogennych, które mogą nie
tylko usuwać ból (morfinopodobne), ale także wywoływać zmiany nastroju i emocje. Grupuje je się pod nazwą
endorfin, określanych jako endogenne morfiny zmniejszające wrażliwość ośrodków bólowych.

~ 46 ~

BUDOWA I FUNKCJE CENTRALNEGO UKŁADU NERWOWEGO

CENTRALNY UKŁAD NERWOWY

MÓZGOWIE

RDZEŃ KRĘGOWY

PRZODOMÓZGOWIE

ŚRÓDMÓZGOWIE

TYŁOMÓZGOWIE

kresomózgowie

międzymózgowie

tyłomózgowie

rdzeń

wtórne

przedłużony

- kora mózgowa

- podwzgórze

- wzgórki czworacze

- móżdżek

- jądra

- wzgórze

- nakrywka

- most

- układ limbiczny

- szyszynka

- hipokamp

- przysadka mózgowa

- ciało migdałowate
- przegroda

MÓZG

PIEŃ MÓZGU

~ 47 ~

Funkcje poszczególnych struktur centralnego układu nerwowego

ELEMENT CENTRALNEGO UKŁADU NERWOWEGO

FUNKCJA

MÓ

Z

GO

W

IE

kresomózgowie

płaty czołowe

- ośrodki ruchowe

płaty skroniowe

- ośrodki słuchowe

płaty ciemieniowe

- ośrodki czuciowe

płaty potyliczne

- ośrodki wzrokowe

pola kojarzeniowe

kory mózgowej

obszary kory mózgowej niemające sprecyzowanej
funkcji:
- powstawanie myśli i pojęć abstrakcyjnych
- pamięć topografii miejsc
- hamowanie popędów
- integracja informacji czuciowych

- ośrodek pokarmowy
- ośrodek pragnienia
- ośrodek termoregulacyjny
- ośrodek agresji i ucieczki
- ośrodek rozrodczy

międzymózgowie

wzgórze

- podkorowy ośrodek czucia

podwzgórze

- naczelny gruczoł dokrewny

śródmózgowie

wzgórki czworacze

górne

- odruchy oczu w odpowiedzi na światło

wzgórki czworacze

dolne

- odruchy oczu w odpowiedzi na dźwięk

tyłomózgowie

móżdżek

- koordynacja ruchu (napięcie mięśniowe, precyzja

ruchów)

rdzeń przedłużony

ośrodki podstawowych funkcji życiowych:
- oddechowy
- sercowy
- naczynioruchowy
- wymiotny
- kaszlu
- kichania itd.

RDZEŃ KRĘGOWY

- ośrodki odruchów bezwarunkowych
- kontrola mięśni tułowia i kończyn

Tonus – lekkie fizjologiczne napięcie mięśni szkieletowych utrzymywane
przez impulsy wytwarzane przez móżdżek
Ataksja – niezborność ruchowa, zaburzenia koordynacji pracy mięśni
szkieletowych, spowodowane uszkodzeniem móżdżku
Astenia – szybkie męczenie się mięśni, spowodowane uszkodzeniem
móżdżku
Gnozja – zdolność kory mózgowej do rozpoznawania przedmiotów i
zjawisk oraz ich oceny (uświadamiamy sobie co widzimy, trzymamy i
słyszymy)
Praksja – zdolność kory mózgowej do kierowania wykonywaniem
czynności zamierzonych i celowych, np. otwarciem książki na
odpowiedniej stronie. Kora móżdżku

Elementy chroniące centralny układ nerwowy:
a) elementy szkieletu

- czaszka – chroni mózgowie
- kręgosłup – chroni rdzeń kręgowy

b) opony mózgowo-rdzeniowe

c) płyn mózgowo-rdzeniowy

- wypełnia przestrzeń podpajęczynówkową oraz wnętrze cewy nerwowej
- jest ultrafiltratem krwi (skład podobny do osocza)
- powstaje dzięki naczyniówce komór bocznych (I, II
- wypływa do przestrzeni podpajęczynówkowej w komorze IV

Rola płynu mózgowo-rdzeniowego:
a) ochrona przed czynnikami mechanicznymi
b) amortyzacja wstrząsów powstających przy
c) utrzymywanie ciśnienia w jamie czaszki
d) pośredniczenie w wymianie substancji
e) tworzenie stałego chemicznie środowiska
f) zmniejszenie ciężaru własnego

~ 48 ~

Elementy chroniące centralny układ nerwowy:

wypełnia przestrzeń podpajęczynówkową oraz wnętrze cewy nerwowej
jest ultrafiltratem krwi (skład podobny do osocza)
powstaje dzięki naczyniówce komór bocznych (I, II;

patrz: rysunek poniżej

)

zynówkowej w komorze IV

mechanicznymi

cja wstrząsów powstających przy chodzeniu

c) utrzymywanie ciśnienia w jamie czaszki
d) pośredniczenie w wymianie substancji (tzw. BBB z ang. blood-brain barrier)
e) tworzenie stałego chemicznie środowiska

~ 49 ~

BUDOWA I FUNKCJE OBWODOWEGO UKŁADU NERWOWEGO

Do obwodowego układu nerwowego zalicza się zwoje nerwowe i nerwy

ZWOJE NERWOWE – niewielkie skupiska ciał komórek nerwowych występujące poza istotą szarą mózgu i rdzenia
kręgowego. Zwoje dzielą się na:
a) czaszkowe
b) rdzeniowe
c) autonomiczne


NERWY – stanowią wiązki aksonów (neurytów) otoczone
błonami utworzonymi z tkanki łącznej wiotkiej. Razem z
tkanką wiotką do środka nerwu wnikają naczynia krwionośne i
limfatyczne.



Wyróżnia się nerwy:
a) czaszkowe – 12 par

Rodzaj nerwu

czaszkowego

Nazwa

Początek włókien czuciowych

Efektory unerwione przez

włókna ruchowe

czuciowe
(aferentne)

węchowy (I)

śluzówka węchowa nosa

------------------------------

wzrokowy (II)

siatkówka oka

------------------------------

słuchowo-równoważny (VIII) ślimak, kanały półkoliste ucha

------------------------------

ruchowe
(eferentne)

okoruchowy (III)

-----------------------------------

mięśnie poruszające gałką
oczną, zmieniające kształt
soczewki, regulujące
średnicę źrenicy

bloczkowy (IV)

-----------------------------------

mięsień skośny oka

odwodzący (VI)

-----------------------------------

mięsień prosty oka

dodatkowy (XI)

-----------------------------------

mięśnie ramienia, mięśnie
krtani

podjęzykowy (XII)

-----------------------------------

mięśnie języka, mięśnie
podgnykowe

mieszane

trójdzielny (V)

zęby, skóra twarzy, oczodoły,
jama ustna i nosowa

mięśnie żujące

twarzowy (VII)

kubki smakowe

mięśnie twarzy

językowo-gardłowy (IX)

kubki smakowe, błona śluzowa
gardła

ślinianki przyuszne, mięśnie
gardła

błędny (X)

narządy wewnętrzne: płuca,
żołądek, tchawica, aorta

serce, żołądek, jelito cienkie,
tchawica

nerwy

nerwy

nerwy

czuciowe

ruchowe

mieszane

(aferentne)

(eferentne)

receptor
ośrodek nerwowy

ośrodek nerwowy
efektor

receptor
ośrodek nerwowy

ośrodek nerwowy
efektor

b) rdzeniowe – 31 par

Nerwy rdzeniowe powstają z połączenia korzenia tylnego z korzeniem przednim. Poniżej
nerw rdzeniowy rozdziela się na trzy gałęzie:
-

grzbietową

– obsługującą skórę i mięśnie grzbietu

-

brzuszną

– obsługującą skórę i mięśnie brzucha

-

autonomiczną

– obsługującą

narządy wewnętrzne

31 par nerwów rdzeniowych składa się 8 par nerwów szyjnych, 12 par nerwów piersiowych, 5 par nerwów
lędźwiowych, 5 par nerwów krzyżowych i 1 pary nerwów guzicznych.

~ 50 ~

niowe powstają z połączenia korzenia tylnego z korzeniem przednim. Poniżej

rdzeniowy rozdziela się na trzy gałęzie:

obsługującą skórę i mięśnie grzbietu

obsługującą skórę i mięśnie brzucha

31 par nerwów rdzeniowych składa się 8 par nerwów szyjnych, 12 par nerwów piersiowych, 5 par nerwów

, 5 par nerwów krzyżowych i 1 pary nerwów guzicznych.

niowe powstają z połączenia korzenia tylnego z korzeniem przednim. Poniżej tego połączenia każdy

31 par nerwów rdzeniowych składa się 8 par nerwów szyjnych, 12 par nerwów piersiowych, 5 par nerwów

AUTONOMICZNY UKŁAD NERWOWY

somatyczny

odpowiada za czynności świadome

CECHA

PORÓWNYWANA

narządy efektorowe

mięśnie szkieletowe

obecność zwojów

obwodowych

liczba neuronów w

drodze odśrodkowej

mediator

acetylocholina (Ach)

typ włókien

nerwowych

efekt

~ 51 ~

UKŁAD NERWOWY

UKŁAD NERWOWY

autonomiczny

odpowiada za czynności świadome

odpowiada za utrzymanie dynamicznej
równowagi wewnętrznej w niestabilnym
środowisku

część współczulna

(sympatyczna)

mobilizuje do większego wysiłku

w sytuacjach stresowych

UKŁAD NERWOWY

SOMATYCZNY

AUTONOMICZNY

mięśnie szkieletowe

mięśnie gładkie, mięsień serca, gr

brak

obecne (współczulny: pnie współczulne,

przywspółczulny: narządy

1

acetylocholina (Ach)

noradrenalina (NA), acetylocholina (Ach)

mielinowe

mielinowe i bezmielinowe

pobudzenie

pobudzenie / hamowanie

autonomiczny

odpowiada za utrzymanie dynamicznej
równowagi wewnętrznej w niestabilnym

część przywspółczulna

(parasympatyczna)

aktywna w standardowych

sytuacjach

AUTONOMICZNY

mięśnie gładkie, mięsień serca, gruczoły

obecne (współczulny: pnie współczulne,

przywspółczulny: narządy wewnętrzne)

2

noradrenalina (NA), acetylocholina (Ach)

mielinowe i bezmielinowe

pobudzenie / hamowanie

~ 52 ~

Autonomiczny układ nerwowy, zwany wegetatywnym, reguluje i koordynuje funkcjonowanie narządów
wewnętrznych. Współpracując z układem somatycznym, autonomiczny układ nerwowy umożliwia adaptację
środowiska wewnętrznego organizmu do zakłóceń środowiska zewnętrznego.

Działanie części współczulnej i przywspółczulnej autonomicznego układu nerwowego

NARZĄD

CZĘŚĆ WSPÓŁCZULNA

CZĘŚĆ

PRZYWSPÓŁCZULNA

źrenica

rozszerzenie

zwężenie

gruczoły potowe

wydzielanie potu na
dłoniach

ogólne pocenie się

oskrzela

rozszerzenie

zwężenie

serce

przyspieszenie akcji

zwolnienie akcji

wątroba

rozkład glikogenu

brak wyraźnego efektu

tkanka tłuszczowa

rozkład tłuszczów
zapasowych

brak reakcji

gruczoły ślinowe

wydzielanie gęstej śliny

wydzielanie wodnistej śliny

żołądek

spadek motoryki

wzrost motoryki

mięśnie jelita

spadek perystaltyki

wzrost perystaltyki

gruczoły trawienne

spadek wydzielania

wzrost wydzielania

trzustka
(wyspy Langerhansa)

spadek wydzielania insuliny

wzrost wydzielania insuliny

cz. współczulna

cz. przywspółczulna

KM

MM

ŚM

M

RP

cz. szyjna

cz. piersiowa

cz. lędźwiowa

cz. krzyżowa

cz. ogonowa

RECEPTORY

Funkcją receptorów jest dostarczenie do centralnego układu nerwowego informacji o środowisku wewnętrznym i
zewnętrznym organizmu w postaci impulsu nerwowego
pojedyncze komórki lub zakończenia obwodowe neuronów czuciowych
a) jest właściwy dla niego
b) ma określone natężenie (co najmniej wartość progową)

wg charakteru odbieranego bodźca

- termoreceptory – rejestracja zmian temperatury
- fotoreceptory – odbiór energii świetlnej w postaci

fotonów

- mechanoreceptory – odbiór bodźców

mechanicznych związanych z odkształceniem tkanki

- chemoreceptory – odbiór substancji rozpuszczonych

w ślinie, zmiany pH, zmiany stężenia płynów

- nocyceptory (receptory bólowe) – odbiór bodźców

uszkadzających tkanki

receptory dotyku

receptor ciepła

~ 53 ~

Funkcją receptorów jest dostarczenie do centralnego układu nerwowego informacji o środowisku wewnętrznym i

w postaci impulsu nerwowego. Receptorami nazywamy wyspecjalizowane struktury,

pojedyncze komórki lub zakończenia obwodowe neuronów czuciowych. Każdy receptor odbiera bodziec, który:

b) ma określone natężenie (co najmniej wartość progową)

RECEPTORY

wg źródła pochodzenia bodźca

rejestracja zmian temperatury

- interoreceptory –

odbiór energii świetlnej w postaci

zachodzących wewnątrz organizmu

- eksteroreceptory

odbiór bodźców

środowisku zewnętrznym oddziałujących

mechanicznych związanych z odkształceniem tkanki

bezpośrednio na organizm

odbiór substancji rozpuszczonych

- telereceptory – reakcja na zmiany zachodzące w

w ślinie, zmiany pH, zmiany stężenia płynów

bardziej odległym otoczeniu

odbiór bodźców

- proprioreceptory

pozycji ciała i jego poszczególnych częściach

względem otoczenia

receptory dotyku receptor ucisku

receptor ciepła receptor zimna receptor bólu

Funkcją receptorów jest dostarczenie do centralnego układu nerwowego informacji o środowisku wewnętrznym i

ami nazywamy wyspecjalizowane struktury,

. Każdy receptor odbiera bodziec, który:

wg źródła pochodzenia bodźca

– rejestracja zmian

wewnątrz organizmu

eksteroreceptory – rejestracja zmian w

środowisku zewnętrznym oddziałujących
bezpośrednio na organizm

reakcja na zmiany zachodzące w

bardziej odległym otoczeniu

proprioreceptory – rejestracja informacji o

i jego poszczególnych częściach

względem otoczenia

receptor ucisku

receptor zimna receptor bólu

~ 54 ~

bodziec dla ludzkiego oka:

światło o długości fali

od 380 nm (fiolet) do 700 nm (czerwień)

NARZĄD WZROKU – OKO

Elementy chroniące oko:
- umieszczenie w oczodołach
- powieki rozprowadzające ciecz łzawą o działaniu bakteriobójczym (dzięki obecności lizozymu)
- rzęsy i brwi
- odruch źreniczny

Droga optyczna promienia świetlnego:
- rogówka
- komora przednia
- źrenica
- soczewka
- ciało szkliste
- plamka żółta

Receptorami odbierającymi bodźce świetlne są komórki światłoczułe siatkówki:

czopki

- występują w plamce żółtej

- 6 mln

- odpowiadają za widzenie

barwne

- barwnik: jodopsyna

światło

rodopsyna



witamina A

retinen



Pod wpływem światła w komórce światłoczułej dochodzi do biochemicznych zmian. Produkty tych procesów wyzwalają
impuls nerwowy. Resynteza barwnika komórki światłoczułej wymaga witaminy A.

Prawidłowość widzenia zależy od:
a) prawidłowości budowy oka
b) ilości witaminy A
c) warunków świetlnych
d) obecności białek w komórkach światłoczułych
e) aktywności ośrodka wzrokowego

Wzrok pozwala na koordynację ruchów i ich przewidywalność. Ruchy
fiksacyjne umożliwiają ciągłą obserwację środowiska
Człowiek widzi ostry obraz, jeśli pojawia się on z częstotliwością do 10Hz.

~ 55 ~

Receptorami odbierającymi bodźce świetlne są komórki światłoczułe siatkówki:

pręciki

występują w plamce żółtej

- występują na całej siatkówce

- 120 mln

odpowiadają za widzenie

- umożliwiają postrzeganie kształtu

i ruchu

barwnik: jodopsyna

- barwnik: rodopsyna

rodopsyna

opsyna impuls nerwowy ośrodek wzrokowy

retinen

Pod wpływem światła w komórce światłoczułej dochodzi do biochemicznych zmian. Produkty tych procesów wyzwalają
impuls nerwowy. Resynteza barwnika komórki światłoczułej wymaga witaminy A.

d) obecności białek w komórkach światłoczułych

Wzrok pozwala na koordynację ruchów i ich przewidywalność. Ruchy
fiksacyjne umożliwiają ciągłą obserwację środowiska.

ek widzi ostry obraz, jeśli pojawia się on z częstotliwością do 10Hz.

A – oko prawidłowe
B – oko krótkowzroczne
C – oko dalekowzroczne

występują na całej siatkówce

zeganie kształtu

impuls nerwowy ośrodek wzrokowy

Pod wpływem światła w komórce światłoczułej dochodzi do biochemicznych zmian. Produkty tych procesów wyzwalają

oko prawidłowe

oko krótkowzroczne

oko dalekowzroczne

~ 56 ~

UCHO – NARZĄD SŁUCHOWO-RÓWNOWAŻNY

UCHO

zewnętrzne

środkowe

wewnętrzne

- małżowina uszna

- kosteczki słuchowe:

- błędnik błoniasty:

- kanał słuchowy zewnętrzny

- strzemiączko

- 3 kanały półkoliste

- młoteczek (k. stawowa)

- przedsionek

- kowadełko (k. kwadratowa)

- ślimak

- trąbka Eustachiusza

(błędnik błoniasty mieści

(łączy ucho środkowe z gardłem)

się w błędniku kostnym

kości skroniowej)

błona bębenkowa

błona strzemiączkowa

Droga bodźca przez ucho:
- wychwycenie przez małżowinę uszną
- dotarcie do błony bębenkowej zewnętrznym kanałem słuchowym
- przeniesienie i wzmocnienie (20x) drgań przez kosteczki słuchowe
- przedsionek i kanał ślimakowy
- narząd Cortiego

bodziec dla ludzkiego ucha:

fala dźwiękowa o częstotliwości

od 20Hz do 16kHz

~ 57 ~

STRES – ŹRÓDŁO, SKUTKI, PROFILAKTYKA

Stres (ang. stress – nacisk, przeciążenie) to stan organizmu, w którym doszło do zaburzenia homeostazy. Pojawia się
pod wpływem stresora.

STRES

pozytywny

negatywny

- mobilizuje do wykonania zadania

- utrudnia realizację zadań

- prowadzi do chorób

STRES

krótkotrwały

długotrwały

- mobilizacja (np. walka)

- mobilizacja

- odpoczynek i satysfakcja

- sytuacja krytyczna

- destrukcja: choroba i/lub śmierć

Zmiany w organizmie wywołane stresem (

patrz: Praca układu hormonalnego str.62

):

a) podwyższenie wydzielania adrenaliny i kortyzolu
b) przyspieszenie tętna
c) podwyższenie ciśnienia
d) rozszerzenie naczyń krwionośnych mięśni
e) zwężenie naczyń krwionośnych skóry
f) lepsze dokrwienie mózgu
g) przyspieszenie oddechu
h) podwyższenie poziomu glukozy we krwi

Poziom stresu zależy od:
a) typu osobowości

- typ A – niecierpliwość, wybujała ambicja, szybkie uleganie emocjom – mała odporność na stres
- typ B – opanowanie, spokój, nieuleganie emocjo – duża odporność na stres

b) natężenia działania stresora
c) czasu działania stresora
d) stanu zdrowia organizmu
e) współdziałania stresorów

Skutki działania długotrwałego stresu:
a) nadciśnienie tętnicze
b) miażdżyca
c) obniżenie odporności
d) zaburzenia snu
e) depresja
f) nerwica

Przeciwdziałania negatywnym skutkom stresu:
a) identyfikacja stresora
b) unikanie stresora
c) odpoczynek psychiczny, medytacja
d) rytmiczne powtarzanie określonych czynności
e) spotkania z ludźmi, unikanie samotności

TM,

®

& Copyright © 2011 by Adrian Drożdż. All rights reserved