Antropologia kulturowa

Strukturalizm

strukturalizm

język (inne formy kulturowe) należy
ujmować jako system

całościowy układ, gdzie własności
poszczególnych elementów określane są
przez ich przynależność do danej struktury
oraz relacje, w jakich pozostają do innych
elementów

system – wiązka relacji, ustrukturyzowana
całość podlegająca przekształceniom

Ferdinand de Saussure

1857 Genewa

studia: fizyka,
chemia,
językoznawstwo
porównawcze

wykłady w
Genewie



Kurs
językoznawstwa
ogólnego (1916)

1913

kategorie językowe de Saussure’a

sposoby badania języka



diachroniczne vs synchroniczne

relacje w języku



r. syntagmatyczne – relacje w obrębie
zdania



r. asocjacyjne (paradygmatyczne) –
relacje pomiędzy słowami (częściami
zdania)

sposoby ‘pojmowania’ języka



langue (język) – struktura języka, gramatyka
(kultury); jest systemem znaków:

• abstrakcyjnym
• społecznym
• trwałym



parole (mówienie) – konkretne wypowiedzi
językowe, użycia języka, zachowania jednostek;
jest realizacją języka:

•

konkretną

•

indywidualną

•

momentlną

‘Polscy siatkarze wygrali z drużyną
Rosji’

‘Polscy siatkarze wygrali z drużyną
Bułgarii’

‘Polscy siatkarze wygrali z drużyną
Brazylii’

Znak wg de Saussure’a

arbitralność znaku

język jako system znaków

signifié

znaczenie

znaczenie

znaczenie

znaczenie

signifié

znaczenie

znaczenie

znaczenie

znaczenie

signifiant

oznacznik

oznacznik

oznacznik

oznacznik lub

znacz

znacz

znacz

znacząąąący

cy

cy

cy

signifiant

oznacznik

oznacznik

oznacznik

oznacznik lub

znacz

znacz

znacz

znacząąąący

cy

cy

cy

K O T

szkoła praska

Roman Jakobson, Nikolaj S.
Trubeckoj

zasady badań fonologicznych



analizowanie nieuświadamianej
infrastruktury zjawisk kulturowych



badanie tych zjawisk w ich wzajemnych
relacjach



wypracowanie pojęcia systemu



odkrywanie ogólnych, strukturalnych
praw rządzących zjawiskami kulturowymi

Claude Levi-Strauss

1908 Bruksela

studia: prawo i
filozofia

1934-1937
profesor socjologii
na Uniwersytecie
São Paulo

po wojnie we
Francji

CLS

Smutek tropików (Tristes tropiques, 1955,

wyd. pol. 1960)

Antropologia strukturalna (Anthropologie

structurale, 1958, wyd. pol. 1970)

Myśl nieoswojona (La pensée sauvage,

1962, wyd. pol. 1969)

Les mythologiques 1964 - 1971

Spojrzenie z oddali (Le regard éloigné,

1983, wyd. pol. 1993)

Opowieść o Rysiu (Histoire de lynx, 1991,

wyd. pol. 1994)

CLS

analogia między językiem a innymi
dziedzinami struktury – ‘gramatyka kultury’

poszukiwanie struktury wszystkich
możliwych struktur

jedność psychiki ludzkiej



‘nieświadomość zbiorowa’ (vs ‘świadomość
zbiorowa’ E. Durkheima)



wyjście poza analizę subiektywnej świadomości i
intencjonalności



‘uniwersalne struktury umysłu’

CLS

izomorficzne relacje między
biologicznym, psychologicznym i
kulturowym poziomem rzeczywistości

pansemiotyzm



syntaktyka ważniejsza od semantyki

odtworzenie ‘idealnej struktury
społeczeństwa’



znajdującej się w umyśle badacza



znajdującej się w umysłach ludzi

Krytyka strukturalizmu

„strukturalizm w postaci nadanej mu
przez CLS jest martwy. Uniwersalne
struktury ludzkiego umysłu nie
wyłoniły się, ale też nikt ich już nie
szuka” (Edith Kurzweil)