Antropologia kulturowa

Antropologiczna refleksja nad
innością

E. Leach – a. jest badaniem
systemów różnorodności ludzkiej

R. Benedict – a. ‘koncentruje swą
uwagę na tych cechach fizycznych i
technikach wytwórczych, na tych
konwencjach i wartościach, które
odróżniają daną społeczność od
wszystkich innych’

etnocentryzm

Wiliam Sumner

wspólna dla wszystkich ludów

my vs oni; ludzie vs nieludzie

‘megalomanie plemienne i narodowe’



stawianie własnego narodu lub grupy
etnicznej w centrum zainteresowania i
wywyższanie go ponad inne

ksenofobia – niechęć, strach, wrogość
w stosunku do obcych lub innych

Bartolome de Las Casas

Michel de Montaigne

‘szlachetny dziki’

ewolucjonizm i problem genezy

ekscytacja dziwacznością

badanie różnorodności -> badanie
odmienności

turysta - antropolog

‘inni w obrębie dyscypliny’

misjonarze

urzędnicy kolonialni

pisarze

dystans kulturowy

‘brak pewnych wspólnych cech i
doświadczeń łączących obserwatora i
obserwowanego’ (Siegfried F. Nadel)

subiektywne poczucie obcości,
niezrozumiałości, nielogiczności,
dziwaczności

stopień kulturowego dystansu



kręgi kulturowe



odległość historyczna i geograficzna



podobieństwa w organizacji społeczeństw

pokonywanie dystansu kulturowego



asymilacja intelektualna oparta na
długim i stałym kontakcie z badaną
społecznością



kontakt z przedmiotami materialnymi
danej kultury (CLS)

stopień odrębności – kiedy możemy
mówić ‘obca kultura’?

‘zasada uczestnika’

antropolog tubylczy

socjalizacja pierwotna vs socjalizacja
wtórna

komunikacja – przy użyciu pojęć i
kategorii stworzonych przez kulturę
europejską

informatorzy posiadający ‘europejską’
kompetencje kulturową

wspólnota natury ludzkiej

poznanie obcych kultur jest możliwe dzięki
wnl (nie ma ludzkiej zbiorowości bez
kultury)

nl – cechy stałe, wspólne ludziom wszelkich
kultur



cechy gatunkowe człowieka



wspólnota środowiska przyrodniczego i
społecznego



ograniczony repertuar zachowań

zachowania uniwersalne i
skonwencjonalizowane (stopnie socjalizacji)

przenoszenie kategorii kultury

badacza na kulturę badaną

nieuchronność tego zabiegu:



tylko własna siatka poznawcza



translacja jest zadaniem antropologa

narzucanie własnych kategorii opisu



abstrakcyjne pojęcia charakterystyczne
dla naszej kultury (gospodarka,
struktura społeczna, religia)



ujednolicanie odmienności obcych kultur

Hans Georg Gadamer

każdy z nas ma odmienny język a
jednak możemy się porozumieć

zrozumiałe może być tylko to, co jest
obciążone antycypacjami
(przedsądami)



wiedza o własnej kulturze + założenia o
wspólnej naturze ludzkiej



liczne nieporozumienia



innej drogi na przybliżenie się do prawdy
nie ma

dylematy psychologiczne

postawa uczestnika lub obserwatora

CLS – badanie kultur egzotycznych
bierze się z nieprzystosowania do k.
własnej



badanie jest ‘tylko pretekstem do
kontemplacji estetycznej i rozważań
intelektualnych’



poczucie zamętu, ambiwalencji w
stosunku do przedmiotu badań (BM),
zabiegi formalne (scjentyzm)

‘elementy antropologicznego

rdzenia’

wspólnota ludzkiej natury powiązana
z różnorodnością kulturową człowieka

nieoceniający stosunek do kulturowej
różnorodności człowieka (opisowy,
poznawczy, refleksyjny, analityczny)

równorzędność kultur

prawo do pielęgnowania własnej
kulturowej odrębności (vs
etnobójstwo)