Antropologia kulturowa

Funkcjonalizm (1)

funkcjonalizm

‘szkoła funkcjonalna naprawdę nie
istnieje; to mit wymyślony przez
profesora Malinowskiego’ (A.Radcliffe-
Brown)

antropologia jako nauka przyrodnicza
(wykrywanie praw)

‘ewolucjonizm bez idei ewolucji’

wczesny funkcjonalizm

(antropologiczny) wg RK Mertona

funkcjonalna jedność społeczeństwa



każdy system społeczny jest powiązaną
wewnętrznie całością (badania)

funkcjonalizm uniwersalny



każdy element sys społ pełni w nim
istotną funkcję

funkcjonalna niezbędność



każda część systemu jest w nim
niezbędna

Początki funkcjonalizmu

metafora organiczna



Herbert Spencer



Emile Durkheim

Emile Durkheim

Elementarne formy życia religijnego.
System totemiczny w Australii (1912)



totemizm, ewolucjonizm, funkcjonalizm
(za pomocą obrzędów ludzie oddają
cześć samemu społeczeństwu)

O niektórych pierwotnych formach
klasyfikacji. Przyczynek do badań nad
wyobrażeniami zbiorowymi (1902)



jak umysł ludzki klasyfikuje
rzeczywistość

Marcel Mauss

Szkic o darze (1924)



źródłem daru jest oczekiwanie odbiorcy



obecny element odpłaty (późniejszy dar,
szacunek, uznanie społeczne)



wbudowany w system uprawnień i
zobowiązań



dar jest instytucją powszechną
(uniwersalną?)

Bronisław Malinowski

7 kwietnia 1884 w

Krakowie

1908 UJ dyplom z

matematyki, fizyki,

filozofii

1910-13 studia na

London School of

Economics

1914-20 badania

terenowe Australia i

Oceania

1922-38 wykłada na LSE

1942 posada w Yale Univ

1942 śmierć

monografie (relacje z badań)

Argonauci Zachodniego Pacyfiku.
Relacje o poczynaniach i przygodach
krajowców z Nowej Gwinei

śycie seksualne dzikich w północno-
zachodniej Malezji. Miłość, małżeństwo i
życie rodzinne u krajowców z Wysp
Triobranda Brytyjskiej Nowej Gwinei

Ogrody koralowe i ich magia. Studium
metody upraw ziemi oraz obrzędów
towarzyszących rolnictwu na Wyspach
Triobranda

zalety monografii Malinowskiego

wszechstronność – poszczególny
element nie może być wyjaśniany w
izolacji

krytyka źródeł – mówienie o
działaniach a działania

próby odkrycia logiki działania i
myślenia ‘krajowców’



wymiana kula

naszyjniki soulava z czerwonych muszli

naramienniki mwali z białych muszli

aspekty ekonomiczne (przy okazji wymiana
handlowa)

aspekty społeczne (socjalizacja, zasada
wzajemności)

doświadczenie międzykulturowe (przyjęcie
wiary i sposobu myślenia gospodarzy w
czasie pobytu na ich wyspie)

funkcjonalizm Malinowskiego

pkt wyjścia jest organizm biologiczny

kultura jako „aparat do zaspokajania
potrzeb”

funkcjonalizm to „teoria przekształceń
organicznych – to znaczy
indywidualnych – potrzeb w potrzeby
pochodne czy też imperatywy
kultury”

forma organizacji kulturowej

instytucja – „grupa ludzi połączonych
ze sobą w celu zrealizowania (…)
działania. Posiada ona zawsze
wyposażenie materialne i techniczne
(..) status prawny lub zwyczajowy,
przedstawiony w formie językowej w
mitach, legendach, regułach i
maksymach, jest też przygotowana
do spełniania swego zadania”

7.higiena

7.zdrowie

6.trening

6.rozwój

5.działanie

5.ruch

4.ochrona

4.bezpieczeństwo

3.schronienie

3.wymogi organizmu

2.pokrewieństwo

2.reprodukcja

1.zaopatrywanie się w
żywność

1.przemiana materii

Reakcje kulturowe

Potrzeby
podstawowe

zaspokajanie potrzeb

instrumentalnych

gospodarka



‘kulturowy zestaw narzędzi i dóbr
konsumpcyjnych musi być
wyprodukowany, wykorzystywany,
utrzymywany i zastąpiony nowymi
wytworami’

kontrola społeczna



‘zachowanie ludzkie (…) musi być
skodyfikowane, uregulowane w działaniu
i zaopatrznone w sankcje’

wykształcenie



materiał ludzki (…) musi być odnawiany,
kształtowany, ćwiczony i wyposażony w
pełną wiedzę o tradycji plemiennej’

organizacja polityczna



‘(…) władza musi być określona i
dysponować środkami zapewniającymi
pełne wykonywanie jej poleceń’

potrzeby integratywne

integratywne imperatywy kultury



nauka



magia



mit



religia



sztuka

Malinowski vs Witkiewicz

Malinowski vs Conrad

James Clifford „O etnograficznej

autokreacji”

„Agronauci
Zachodniego
Pacyfiku” +
„Dziennik w
ścisłym znaczeniu
tego wyrazu”

realistyczna,
kulturowa fikcja

dziennik pisany po
polsku + kiriwiński

„Jądro ciemności”

kryzys tożsamości
na granicach
cywilizacji

etnograficzna
subiektywność

postawa ironiczna

pisany po
angielsku +
francuski