zlotnik jubiler 731[06] z2 02 n

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Piotr Korsak

Sporządzanie stopów do obróbki plastycznej
731[06].Z2.02

Poradnik dla nauczyciela

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2006

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Recenzenci:
Wacław Jaworski
Mirosław Muraszkowski

Opracowanie redakcyjne:
Antoni Korsak

Konsultacja:
Zenon W. Pietkiewicz

Korekta:

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki „Sporządzanie stopów do
obróbki plastycznej” 731[06].Z2.02 modułowej zawartego w modułowym programie
nauczania dla zawodu złotnik-jubiler.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2006

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

2. Wymagania wstępne

3. Cele kształcenia

4. Przykładowe scenariusze zajęć

5. Ćwiczenia

5.1. Topienie i odlewanie metali szlachetnych

5.1.1. Ćwiczenia

5.2. Sporządzanie stopów z czystych metali, stopów pośrednich oraz sporządzanie

lutów

5.2.1. Ćwiczenia

5.3. Selekcjonowanie i topienie odpadów metali szlachetnych

5.3.1. Ćwiczenia

6. Ewaluacja osiągnięć uczniów

7. Literatura

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu

zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie złotnik-jubiler 731[06].

W poradniku zamieszczono:

−

wymagania wstępne,

−

wykaz umiejętności, jakie uczeń opanuje podczas zajęć,

−

przykładowe scenariusze zajęć,

−

propozycje ćwiczeń, które mają na celu wykształcenie u uczniów umiejętności

praktycznych,

−

wykaz literatury z jakiej uczniowie powinni korzystać podczas nauki.

Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami, ze

szczególnym uwzględnieniem:

−

pokazu z objaśnieniem,

−

tekstu przewodniego,

−

metod projektowania,

−

ćwiczeń praktycznych.

Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od

samodzielnej pracy uczniów do pracy zespołowej. W celu przeprowadzenia sprawdzianu
wiadomości i umiejętności ucznia, nauczyciel może posłużyć się zamieszczonym
w punkcie 6 zestawem zadań testowych, zawierającym różnego rodzaju zadania.

W rozdziale tym podano również:

−

plan testu w formie tabelarycznej,

−

punktacje zadań,

−

propozycje norm wymagań,

−

instrukcje dla nauczyciela, instrukcje dla ucznia,

−

kartę odpowiedzi,

−

zestaw zadań testowych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Schemat układu jednostek modułowych w module 731[06].22

„Technologia obróbki plastycznej stosowana w procesach złotniczo-jubilerskich”.

Moduł 731[06].22

Technologia obróbki plastycznej stosowana

w procesach złotniczo-jubilerskich.

731[06].Z2.01

Stosowanie przepisów bhp przy sporządzaniu

stopów, wykonywaniu wyrobów walcowanych,

ciągnionych, kutych

i tłoczonych.

731[06].Z2.02

Sporządzanie stopów do obróbki plastycznej.

731[06].Z2.03

Walcowanie blach i profili.

731[06].Z2.04

Ciągnienie drutu i profili.

731[06].Z2.05

Kucie i tłoczenie blachy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń, powinien umieć:

−

rozpoznawać wyroby złotnicze pochodzące z różnych okresów historycznych,

−

przestrzegać przepisów bhp, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska,

−

rozpoznawać podstawowe materiały stosowane w złotnictwie i jubilerstwie,

−

posługiwać się dokumentacją techniczną,

−

projektować wyroby złotniczo-jubilerskie,

−

rozróżniać maszyny i urządzenia stosowane w złotnictwie i jubilerstwie,

−

wykonywać prace z zakresu obróbki ręcznej,

−

stosować przepisy bhp przy obróbce i montażu wykańczającym wyroby złotniczo-
jubilerskie, sporządzaniu stopów, wykonywaniu wyrobów walcowanych, ciągnionych,
kutych i tłoczonych,

−

montować wyroby złotnicze,

−

oprawiać kamienie jubilerskie,

−

stosować mechaniczne metody obróbki wykańczającej,

−

stosować chemiczne i elektrochemiczne metody obróbki wykańczającej,

−

naprawiać wyroby złotniczo-jubilerskie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń, powinien umieć:

−

zastosować przepisy bhp, ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska podczas

topienia i odlewania metali szlachetnych,

−

zorganizować stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami technologicznymi, zasadami

ergonomii, przepisami bhp, ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska,

−

scharakteryzować technologie topienia metali szlachetnych,

−

wyjaśnić zjawiska fizyczne i chemiczne zachodzące podczas topienia metali

szlachetnych,

−

określić właściwości i zastosowanie materiałów stosowanych do sporządzania stopów

metali szlachetnych,

−

dobrać narzędzia i urządzenia stosowane do topienia i odlewania metali szlachetnych,

−

określić zasady użytkowania narzędzi i urządzeń stosowanych do topienia i odlewania

metali szlachetnych,

−

odczytać dokumentację technologiczną w zakresie niezbędnym do wykonania zadań,

−

ocenić stan techniczny narzędzi i urządzeń, przeprowadzić bieżącą konserwację,

−

sporządzić zapotrzebowanie i rozliczenie materiałowe,

−

zebrać i dokonać selekcji odpadów metali szlachetnych,

−

sporządzić stopy metali szlachetnych,

−

ocenić jakość wykonanych prac oraz ujawnić przyczyny powstawania wad.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć 1

Osoba prowadząca …………………………………….………….
Modułowy program nauczania: złotnik-jubiler 731[06]
Moduł: Technologia obróbki plastycznej stosowana w procesach złotniczo-jubilerskich
731[06].Z2
Jednostka modułowa: Sporządzanie stopów do obróbki plastycznej 731[06].Z2.02

Temat: Sporządzanie stopu złota próby 0,750 o barwie żółtej metodą pośrednią ze złota
próby 0,999 i odpowiednio dobranych składników.
Cel

ogólny:

Kształtowanie

umiejętności:

odczytu

dokumentacji

technologicznej,

sporządzania stopu metali szlachetnych, odpowiedniego doboru składników stopu, określenia
właściwości i zastosowania materiałów stosowanych do sporządzania stopów metali
szlachetnych.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

odczytać dokumentację technologiczną (tabele stopów),

−

obliczyć skład stopu,

−

dobrać odpowiednie składniki,

−

sporządzić stop metali,

−

sporządzić stop metodą pośrednią,

−

zbadać próbę stopu.

Metody nauczania – uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniami,

−

ćwiczenia praktyczne.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

indywidualna.

Czas:

135 minut.

Środki dydaktyczne:

−

stanowisko do topienia,

−

palnik jubilerski,

−

niezbędne metale,

−

tabela stopów złota,

−

notatnik i przybory do pisania,

−

kalkulator,

−

waga jubilerska,

−

tygiel,

−

pałka grafitowa,

−

forma do wlewania,

−

zestaw do badania próby stopu.

Przebieg zajęć:
1. Wyjaśnienie tematu zajęć.
2. Zapoznanie uczniów z celem ćwiczenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. Przygotowanie stanowiska pracy do wykonania ćwiczenia.
4. Zapoznanie ucznia z instrukcją ćwiczenia.
5. Przebieg ćwiczenia:

−

uczeń oblicza skład stopu,

−

dobiera składniki do wykonania stopu pośredniego,

−

nauczyciel sprawdza poprawność obliczeń i doboru materiałów,

−

uczeń sporządza stop pośredni,

−

topi złoto z ligurą,

−

wykonuje wlewek.

6. Uczeń porządkuje miejsce pracy,
7. Przygotowuje ćwiczenie do prezentacji.
8. Uczeń prezentuje efekt pracy.
9. Uczeń analizuje przebieg ćwiczenia.
10. Nauczyciel wspólnie z uczniami dokonuje oceny ćwiczenia.

Zakończenie zajęć

−

wnioski,

−

podsumowanie ćwiczenia.

Praca domowa

Zaprojektuj stop złota o innej, dowolnie wybranej barwie i próbie niż wykonany w czasie

ćwiczeń.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

Przeprowadzenie anonimowej ankiety ewaluacyjnej wśród uczniów dotyczącej

zdobytych umiejętności oraz sposobu prowadzenia zajęć przez nauczyciela.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Scenariusz zajęć 2

Osoba prowadząca .................................................................
Modułowy program nauczania: złotnik-jubiler 731[06]
Moduł: Technologia obróbki plastycznej stosowana w procesach złotniczo-jubilerskich
731[06].Z2
Jednostka modułowa: Sporządzanie lutów do obróbki plastycznej 731 [06].Z2.02

Temat: Sporządzenie lutu miękkiego dla stopu złota próby 0,750 przy wykorzystaniu
czystych metali.
Cel ogólny:

Kształtowanie umiejętności:

odczytu dokumentacji technologicznej,

−

odczytać dokumentację technologiczną (tabela lutów),

−

dobrać odpowiednie składniki lutu,

−

sporządzić lut.

Metody nauczania – uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ćwiczenia praktyczne.

Formy organizacyjne pracy uczniów

−

indywidualne.

Czas: 180 minut
Środki dydaktyczne:

−

stanowisko do topienia,

−

palnik jubilerski,

−

niezbędne metale,

−

waga jubilerska,

−

tygiel,

−

pałka grafitowa,

−

forma do topienia,

−

literatura z punktu 7.

Przebieg zajęć:
1. Wyjaśnienie tematu zajęć.
2. Zapoznanie uczniów z celem ćwiczenia.
3. Przygotowanie stanowiska pracy do wykonania ćwiczenia.
4. Zapoznanie uczniów z instrukcją ćwiczenia.
5. Przebieg ćwiczenia:

−

uczeń określa skład lutu na podstawie tabel lutów,

−

przygotowuje materiały,

−

nauczyciel sprawdza poprawność doboru,

−

uczeń topi składniki w odpowiedniej kolejności,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

wykonuje wlewek,

−

tnie lut,

−

uczeń sprawdza działanie lutu.

6. Uczeń porządkuje miejsce pracy.
7. Przygotowuje ćwiczenie do prezentacji.
8. Uczeń prezentuje efekt pracy.
9. Uczeń analizuje przebieg ćwiczenia.
10. Nauczyciel wspólnie z uczniami dokonuje oceny ćwiczenia.

Zakończenie zajęć

−

wnioski,

−

podsumowanie ćwiczenia.

Praca domowa

Na podstawie literatury wyjaśnić funkcję składników lutu zastosowanych w tym

ćwiczeniu.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

Przeprowadzenie anonimowej ankiety ewaluacyjnej wśród uczniów dotyczącej

zdobytych umiejętności oraz sposobu prowadzenia zajęć przez nauczyciela.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. ĆWICZENIA

5. 1. Topienie i odlewanie metali szlachetnych

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Dobierz narzędzia do topienia metali. Przygotuj stanowisko do topienia złota bądź srebra.

Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposób wykonywania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przygotować palnik,
2) przygotować formę do wlewania,
3) dobrać odpowiedni tygiel,
4) przygotować potrzebne topniki,
5) przygotować próbkę metalu do topienia,
6) sprawdzić czy przygotowałeś potrzebne narzędzia i materiały.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ćwiczenia praktyczne

Środki dydaktyczne:

−

stanowisko do topienia,

−

palnik,

−

tygiel,

−

forma,

−

topniki,

−

pałka grafitowa.

Ćwiczenie 2

Wykonaj wlewek z dwudziestu gram srebra próby 0,999.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego

zakres i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przygotować stanowisko do topienia,
2) stopić srebro,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3) wykonać wlewek,
4) wyjąć wlewek z formy,
5) sprawdzić jakość wykonanego wlewka,
6) wyciągnąć wnioski z przeprowadzonego ćwiczenia

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

urządzenia do topienia,

−

forma,

−

topniki,

−

tygiel,

−

metal do stopienia.

Ćwiczenie 3

Z czystego srebra i miedzi sporządź stop srebra próby 0,925. Sprawdź próbę otrzymanego

stopu na kamieniu probierczym.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego

zakres i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) obliczyć proporcje składników stopu,
2) przygotować stanowisko do topienia,
3) stopić je w odpowiedniej kolejności,
4) wykonać wlewek,
5) wyjąć wlewek z formy,
6) sprawdzić jakość wykonanego wlewka,
7) sprawdzić próbę stopu na kamieniu probierczym,
8) wyciągnąć wnioski z przeprowadzonego ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

urządzenia do topienia,

−

forma,

−

topniki,

−

tygiel,

−

metale do stopienia,

−

zestaw iglic probierczych do stopów srebra,

−

ciecz probiercza,

−

kamień probierczy,

−

waga jubilerska,

−

literatura z punktu 7.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.2. Sporządzanie stopów z czystych metali, stopów pośrednich

oraz sporządzanie lutów

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Oblicz masę złota w 10 gramach stopu złota próby 0,750.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania, zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) znać metodę rachunkową obliczania masy czystego metalu w stopie o określonej próbie,
2) dokonać obliczeń,
3) sprawdzić poprawność wykonanego ćwiczenia

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniami,

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

notatnik i przybory do pisania,

−

kalkulator,

−

lektura z punktu 7.

Ćwiczenie 2

Oblicz ile miedzi należy dodać aby z 10 gram czystego złota otrzymać próbę 0,585.

Wskazówki do realizacji:

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania, zapoznać uczniów z bezpieczeństwem pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) znać definicję próbę złota,
2) ułożyć równanie na podstawie danych,
3) wykonać obliczenia,
4) sprawdzić poprawność wykonanego ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ćwiczenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Środki dydaktyczne:

−

notatnik i przybory do pisania,

−

kalkulator,

−

literatura z punktu 7.

Ćwiczenie 3

Sporządź lut miękki dla stopu złota próby 0,750 wykorzystując czyste metale.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania, zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) dobrać odpowiednie składniki lutu i określić ich proporcje,
2) przygotować stanowisko do topienia,
3) sporządzić stop pośredni,
4) stopić złoto,
5) wykonać lut mieszając ligurę ze złotem,
6) wykonać wlewek,
7) sprawdzić poprawność wykonanego ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania – uczenia się

−

pokaz z objaśnieniami,

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

palnik jubilerski,

−

potrzebne metale,

−

tabela lutów do stopów złota,

−

notatnik i przybory do pisania,

−

kalkulator,

−

waga jubilerska,

−

tygiel,

−

pałka grafitowa,

−

lutówka,

−

forma,

−

literatura z punktu 7.

Ćwiczenie 4

Sporządź stop złota próby 0,750 metodą pośrednią ze złota próby 0, 999 i odpowiednio

dobranych składników na podstawie tabel. Sprawdź próbę otrzymanego stopu na kamieniu
probierczym.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania, zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) obliczyć skład stopu,
2) dobrać odpowiednie składniki do wykonania stopu pośredniego,
3) sporządzić stop pośredni (ligurę),
4) stopić złoto i ligurę,
5) wykonać wlewek,
6) zaprezentować wykonanie ćwiczenia,
7) sprawdzić próbę stopu na kamieniu probierczym,
8) sprawdzić poprawność wykonanego ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania – uczenia się

−

pokaz z objaśnieniami,

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

palnik jubilerski,

−

potrzebne metale,

−

tabela stopów złota,

−

notatnik i przybory do pisania, kalkulator,

−

waga jubilerska,

−

zestaw iglic probierczych do stopów złota,

−

ciecz probiercza,

−

kamień probierczy,

−

forma,

−

cęgi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.3. Selekcjonowanie i topienie odpadów metali szlachetnych

5.3.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Dokonaj selekcji odpadów metali szlachetnych i przeprowadź topienie rafinacyjne.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania, zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) dokonać selekcji odpadów metali szlachetnych według rodzaju metalu i jego próby,
2) wymagnesować odpady,
3) przygotować stanowisko do topienia jednego rodzaju stopu,
4) stopić odpady z odpowiednimi topnikami powodującymi rafinację ogniową,
5) wykonać rafinację ogniową,
6) wykonać wlewek,
7) dokonaj oceny wykonanego ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania – uczenia się

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

pojemnik na każdy rodzaj odpadków,

−

stanowisko do topienia metali szlachetnych,

−

urządzenia do topienia i wykonywania wlewków,

−

odczynniki potrzebne do rafinacji,

−

literatura z punktu 7.

Ćwiczenie 2

Zgranuluj stop srebra.

Wskazówki do realizacji:

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) stopić złom srebra w tyglu,
2) przygotować stanowisko do topienia,
3) powoli wlewać roztopione srebro do naczynia z wodą,
4) mieszać podczas wlewania,
5) zlać wodę z naczynia,
6) wysuszyć czysty granulat.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne

−

stanowisko do topienia metali,

−

urządzenia do topienia metali,

−

naczynie do wlania stopionego metalu,

−

pręt stalowy lub miotła brzozowa,

−

suszarka,

−

literatura z punktu 7.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

TEST 1
Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Sporządzanie stopów do
obróbki plastycznej”

Test składa się z 20 zadań:

−

zadania 1 – 14 są z poziomu podstawowego,

−

zadania 15 – 20 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań

–

uczeń otrzyma

następujące oceny szkolne:

−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 7 zadań z poziomu podstawowego,

−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 11 zadań z poziomu podstawowego,

−

dobry – za rozwiązanie 11 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu ponadpodstawowego,

−

bardzo dobry – za rozwiązanie 15 zadań, w tym co najmniej 5 z poziomu

ponadpodstawowego,

Plan Testu

Klucz odpowiedzi

Cel operacyjny

ego

ria

aga

Poprawna odpowiedź

Dobrać tygle do topienia metali
szlachetnych

Określić

użycie

topników

przy

topieniu platyny.

…bez użycia…

Wymienić przyrządy używane do
pomiaru temperatury stopu

… pirometru…

Określić

wpływ

składników

właściwości stopu

Podać temperaturę topnienia srebra

Określić właściwości fizyczne stopu

Podać zastosowanie tabeli lutów

…tabeli…

Określić zasady segregacji złomu
metali szlachetnych

Określić

efekt

granulacji

metalu

i stopów

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

10. Określić sposób rafinacji odpadów

metali szlachetnych

…rafinacji chemicznej…

11. Wymienić

najczęściej

używane

topniki

Uczeń wykonał zadanie jeżeli
wymienił dwa topniki (chlorek
sodu, boraks, potas, soda
kalcynowana)

12. Wyjaśnić pojęcie ciepła właściwego

…stopienia 1 grama …

13. Wymienić główną wadę stopów

Uczeń wykonał zadanie jeżeli
wymienił

jedną

wadę

kruchości stopu.

14. Wymienić

rodzaje

stopów

złota

białego

…niklowe i palladowe…

15. Opisać proces sporządzania stopu

platyny

Uczeń wykonał zadanie, jeżeli
podał prawidłową kolejność
czynności

wymienił

niezbędne narzędzia.

16. Opisać,

proces

topienia

metali

palnikiem gazowym

Uczeń wykonał zadanie, jeżeli
podał prawidłową kolejność
czynności

wymienił

niezbędne narzędzia.

17. Opisać, w jaki sposób i w jakim celu

wykonujemy granulację

Uczeń wykonał zadanie, jeżeli
podał prawidłową kolejność
czynności

wymienił

niezbędne narzędzia.

18. Zaplanować otrzymywanie stopu złota

Uczeń wykonał zadanie, jeżeli:

−

wykonał

niezbędne

obliczenia,

−

podał prawidłowy wynik.

19. Zaplanować

otrzymywanie

stopu

srebra

Uczeń wykonał zadanie, jeżeli:

−

wykonał

niezbędne

obliczenia,

−

podał prawidłowy wynik.

20. Wymienić rodzaje odpadów metali

szlachetnych,

które

powstają

w pracowni złotniczej i podać jakimi
sposobami odzyskujemy z nich metale
szlachetne

Uczeń wykonał zadanie, jeżeli:

−

wymienił odpady, jakie

powstają

pracowni

złotniczej,

−

opisał sposoby w jakie

odzyskiwania z nich metali
szlachetnych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z co najmniej jednotygodniowym

wyprzedzeniem.

2. Przedstaw cel pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4. Przeprowadź z uczniami próbę udzielania odpowiedzi na takie typy zadań testowych,

jakie będą w teście.

5. Omów z uczniami sposób zasady wypełniania karty odpowiedzi testu.
6. Zapewnij uczniom możliwość samodzielnej pracy.
7. Rozdaj uczniom zestawy zadań testowych i kart odpowiedzi.
8. Podaj czas przeznaczony na udzielanie odpowiedzi.
9. Postaraj się stworzyć odpowiednią atmosferę podczas przeprowadzania pomiaru

dydaktycznego ( rozładuj niepokój, zachęć do sprawdzenia swoich możliwości).

10. Kilka minut przed zakończeniem sprawdzianu przypomnij uczniom o zbliżającym się

czasie zakończenia udzielania odpowiedzi.

11. Zbierz karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych.
12. Sprawdź wyniki i wpisz do arkusza zbiorczego.
13. Przeprowadź analizę uzyskanych wyników sprawdzianu i wybierz te zadania, które

sprawiły uczniom największe trudności.

14. Ustal przyczyny trudności uczniów rozwiązywaniu tych zadań.
15. Wyciągnij wnioski do dalszej pracy mające na celu uniknięcie niepowodzeń

dydaktycznych, niskie wyniki testu.

Instrukcja dla ucznia

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Wpisz imię i nazwisko na kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem pytań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań dotyczących sporządzania stopów do obróbki plastycznej.
5. Zadania: 1, 4, 5, 6, 8, 9 są to zadania wyboru wielokrotnego i tylko jedna odpowiedź jest

prawidłowa; zadania 2, 3, 7, 10, 12, 14, są to zadania z luką, w zadaniach 11, 13, 15,1 6,
18, 19, 20 należy udzielić krótkiej odpowiedzi. Zadanie 17 to zadanie matematyczne,
otwarte rozszerzonej odpowiedzi.

6. Zadania rozwiązuj tylko na załączonej karcie odpowiedzi:

−

w zadaniach wielokrotnego wyboru zaznacz prawidłową odpowiedź X (w przypadku

pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie ponownie zakreślić
odpowiedź prawidłową),

−

w pytaniach z krótką odpowiedzią wpisz odpowiedź w wyznaczone miejsce,

−

w zdaniach do uzupełnienia wpisz brakujące wyrazy.

7. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
8. Test składa się z dwóch części o różnym stopniu trudności:

−

I część – poziom podstawowy – (pytania 1 – 14),

−

II część – poziom ponad podstawowy – (pytania 15 – 20).

9. Jeśli udzielenie odpowiedzi na któreś pytanie będzie Ci sprawiało trudność, to odłóż jego

rozwiązanie na później i rozważ ponownie, gdy zostanie Ci czas wolny.

10. Na rozwiązanie testu masz 90 min.

Powodzenia

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Do topienia metali szlachetnych używamy tygli:

a) stalowych,
b) grafitowych,
c) szklanych,
d) mosiężnych.

2. Platynę topimy……………………..topników.

3. Do mierzenia temperatury stopów używamy……………………………. lub termoparu.

4. Poprzez dobór składników w stopie nie możemy wpłynąć na jego:

a) twardość,
b) masę,
c) barwę,
d) wytrzymałość.

5. Temperatura topnienia srebra to:

a) 1773°C
b) 1062°C
c) 960,5°C
d) 997°C

6. Właściwością fizyczną stopu nie jest:

a) barwa,
b) wytrzymałość,
c) temperatura topnienia,
d) połysk.

7. Sporządzając lut, jego skład ustalamy na podstawie…………lutów.

8. Złom do topienia segregujemy w zależności od:

a) uszkodzeń,
b) rodzaju wyrobów,
c) próby,
d) masy.

9. Efektem granulacji jest otrzymanie metalu w postaci:

a) blachy,
b) drobnych ziaren,
c) drutu,
d) półczasz.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

10. Odpady, których topienie spowoduje znaczne straty zawartych w nich metali

szlachetnych, poddajemy: ……………………………. samodzielnie lub zlecamy
wyspecjalizowanym w tym firmom.

11. Wymień najczęściej używane topniki:

12. Ciepło właściwe to ilość ciepła potrzebna do ……………………….metalu.

13. Wymień wady stopów.

14. W zależności od składu ligury rozróżniamy……….. stopy złota białego.

15. Opisz proces sporządzania stopu platyny.

16. Opisz proces topienia palnikiem gazowym.

17. Opisz, w jaki sposób i w jakim celu wykonujemy granulację.

18. Jak otrzymać stop złota próby 0,750, mając do dyspozycji 10 gram złota próby 0,999

i czystą miedź.

19. Jak otrzymać stop srebra próby 0,925, mając do dyspozycji 15 gram srebra próby 0,999

i czystą miedź.

20. Opisz, jakie odpady metali szlachetnych powstają w pracowni złotniczej i w jaki sposób

odzyskujemy z nich metale szlachetne.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko..........................................................................................

„Sporządzanie stopów do obróbki plastycznej”

Zakreśl poprawną odpowiedź

wpisz brakujące części zdania

zadania

Odpowiedź

Punkty

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

TEST 2
Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Sporządzanie stopów do
obróbki plastycznej”

Test składa się z 20 zadań:

−

zadania 1 – 14 są z poziomu podstawowego,

−

zadania 15 – 20 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań- uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 7 zadań z poziomu podstawowego,

−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 11 zadań z poziomu podstawowego,

−

dobry – za rozwiązanie 11 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu ponadpodstawowego,

−

bardzo dobry – za rozwiązanie 15 zadań, w tym co najmniej 5 z poziomu

ponadpodstawowego.

Plan Testu

Klucz Odpowiedzi

Cel Operacyjny

ego

ria

elu

aga

Poprawna odpowiedź

Dobrać tygle do topienia metali
szlachetnych

Określić

użycie

topników

przy

topieniu złota

…używając …

Wymienić narzędzia używane do
mieszania topionych metali

Określić

najczęściej

stosowany

i główny dodatek do stopów srebra

Podać temperaturę topnienia złota

Określić właściwości mechaniczne
stopu

Podać zastosowanie tabeli stopów
złota białego

…tabeli stopów złota …

Uzasadnić różne kształty stosowanych
wlewaków

…drutów i blach…

Podać zastosowanie granulatu

10. Określić prawidłowy sposób rafinacji

odpadów metali szlachetnych

…rafinacji chemicznej….

11. Podać działanie topników na stopy

Uczeń wykonał zadanie, jeżeli
podał 2 z 3

możliwych

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

sposobów działania
(utleniające,

redukujące,

szlakujące)

12. Wyjaśnić pojęcie ciepła topnienia

…stopienia 1 grama metalu…

13. Wyjaśnić przyczyny pękania stopów

Uczeń wykonał zadanie, jeżeli
wymienił

przyczyny

(domieszki

ołowiu,

cyny,

przegrzanie metalu, wylanie
zbyt

zimnego

metalu,

niezabezpieczeni

przed

utlenieniem)

14. Podać podstawowe barwy stopów

złota

Uczeń wykonał zadanie, jeżeli
podał 3 barwy (żółta, czerwona
i biała)

15. Opisać proces technologiczny topienia

w piecu elektrycznym

Uczeń wykonał zadanie jeżeli
podał prawidłową kolejność
czynności, wymienił niezbędne
narzędzia.

16. Opisać proces sporządzania lutu

Uczeń wykonał zadanie jeżeli
podał prawidłową kolejność
czynności wymienił potrzebne
narzędzia.

17. Opisać, na czym polega metoda

bezpośredniego sporządzania stopów

Uczeń wykonał zadanie jeżeli
podał prawidłową kolejność
czynności, wymienił niezbędne
narzędzia.

18. Zaplanować

otrzymywanie

stopu

srebra

Uczeń wykonał zadanie jeżeli
dokonał niezbędnych obliczeń
i podał prawidłowy wynik.

19. Zaplanować otrzymywanie stopu złota

Uczeń wykonał zadanie jeżeli
dokonał niezbędnych obliczeń
i podał prawidłowy wynik.

20. Wymienić

rodzaje

miejsca

występowania

odpadów

metali

szlachetnych

pracowniach

złotniczych a także zasady według
których je selekcjonujemy

Uczeń wykonał zadanie, jeżeli
wymienił:

−

jakie i gdzie występują

odpady metali szlachetnych w
pracowniach złotniczych,

−

zasady według których je

selekcjonujemy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z co najmniej jednotygodniowym

wyprzedzeniem.

jakie będą w teście.

dydaktycznego ( rozładuj niepokój, zachęć do sprawdzenia swoich możliwości).

10. Kilka minut przed zakończeniem sprawdzianu przypomnij uczniom o zbliżającym się

czasie zakończenia udzielania odpowiedzi.

11. Zbierz karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych.
12. Sprawdź wyniki i wpisz do arkusza zbiorczego.
13. Przeprowadź analizę uzyskanych wyników sprawdzianu i wybierz te zadania, które

sprawiły uczniom największe trudności.

14. Ustal przyczyny trudności uczniów rozwiązywaniu tych zadań
15. Wyciągnij wnioski do dalszej pracy mające na celu uniknięcie niepowodzeń

dydaktycznych, niskie wyniki testu.

Instrukcja dla ucznia

6. Zadania rozwiązuj tylko na załączonej karcie odpowiedzi:

−

w zadaniach wielokrotnego wyboru zaznacz prawidłową odpowiedź X (w przypadku

pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie ponownie zakreślić
odpowiedź prawidłową),

−

w pytaniach z krótką odpowiedzią wpisz odpowiedź w wyznaczone miejsce,

−

w zdaniach do uzupełnienia wpisz brakujące wyrazy.

7. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
8. Test składa się z dwóch części o różnym stopniu trudności:

−

I część – poziom podstawowy – (pytania 1 – 14),

−

II część – poziom ponad podstawowy – (pytania 15 – 20).

9. Jeśli udzielenie odpowiedzi na któreś pytanie będzie Ci sprawiało trudność, to odłóż jego

rozwiązanie na później i rozważ ponownie, gdy zostanie Ci czas wolny.

10. Na rozwiązanie testu masz 90 min.

Powodzenia

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Metali szlachetnych nie topimy:

a) w tyglach szamotowych,
b) w tyglach grafitowych,
c) w tyglach stalowych,
d) na węglu drzewnym.

2. Złoto topimy…………………………..topników.

3. Roztopiony metal mieszamy:

a) pęsetą,
b) szczypcami,
c) pałką grafitową,
d) prętem stalowym.

4. Głównym dodatkiem do stopów srebra jest:

a) nikiel,
b) miedź,
c) pallad,
d) kadm.

5. Temperatura topnienia złota to:

a) 1062°C,
b) 980°C,
c) 1773°C,
d) 960,5°C.

6. Właściwością mechaniczna stopu nie jest:

a) udarność,
b) kruchość,
c) plastyczność,
d) barwa.

7. Sporządzając stop złota białego, jego skład ustalamy na podstawie …………………. .

białego.

8. Różny kształt wlewków umożliwia nam w procesie obróbki otrzymanie…………………..

i ………………………. .niezbędnych do wykonywania wyrobów złotniczo-jubilerskich.

9. Granulowanie metalu ułatwia jego:

a) wytłaczanie,
b) obróbkę mechaniczną,
c) rafinację,
d) walcowanie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

10. Odpady zawierające metale szlachetne, których nie możemy stopić,

poddajemy…………………………….., aby zminimalizować straty.

11. Opisz, jak działają topniki na topione metale.

12. Ciepło topnienia to ilość ciepła wyrażona w kaloriach, potrzebna do

………………………. przy stałej temperaturze i ciśnieniu.

13. Podaj przyczyny pękania stopów.

14. Opisz, jakie znasz barwy stopów złota.

15. Opisz, proces technologiczny topienia w piecu elektrycznym.

16. Opisz, proces sporządzania lutów.

17. Opisz, metodę pośrednią sporządzania stopów.

18. Zaplanuj otrzymanie stopu srebra próby 0,800 mając do dyspozycji 10 gram srebra próby

0,999 i czystą miedź.

19. Zaplanuj otrzymanie stopu złota próby 0,585 mając o dyspozycji 15gram stopu złota

próby 0750 i czystą miedź.

20. Wymień rodzaje i miejsca występowania odpadów metali szlachetnych w pracowniach

złotniczych, a także zasady według których je selekcjonujemy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko….......................................................................................

„Sporządzanie stopów do obróbki plastycznej”

Zakreśl poprawną odpowiedź

wpisz brakujące części zdania

Nr
zadania

Odpowiedź

Punkty

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

LITERATURA

1. Dylak T.W.: Złotnik zawód jakich mało. Wydana nakładem autora
2. Dubinin M.P.: Technologia metali. PWN, 1956
3. Florow A.W.: Artystyczna obróbka metali. PWN , Warszawa 1989
4. Knobloch M.: Złotnictwo. WNT, Warszawa 1977
5. Knobloch M.: Metaloplastyka. WNT, Warszawa 1976
6. Pallai S.: Metaloplastyka użytkowa. WNT, Warszawa 1990
7. Poradnik egzaminacyjny w rzemiośle złotnictwo. Centralny Związek Rzemiosła,

Warszawa 1981

8. Samek J.: Polskie złotnictwo. ZN imienia Ossolińskich, Wrocław 1988
9. Zastawniak F.: Złotnictwo i probiernictwo. WPLiS, Warszawa 1957

Internet
Strona aktualna na dzień 30 maja 2006:

−

www.pat-rodent.com.