PODSTAWY ERGONOMII

i BiHP

Bezpiecze

ń

stwo w eksploatacji

maszyn

Koszty

ź

le skoordynowanej konserwacji – katastrofa Piper Alpha

Piper Alpha … przed …………… w trakcie ……………….. po katastrofie

Pewnego lipcowego dnia 1988 r. redakcje informacyjne na

zapewnienia bezpiecze

ń

stwa podczas prowadzenia prac

Pewnego lipcowego dnia 1988 r. redakcje informacyjne na
całym

ś

wiecie pokazały zdj

ę

cia spustoszenia na platformie

wiertniczej Piper Alpha na Morzu Północnym, która zmieniła
si

ę

w

kul

ę

ognia,

gdy

łatwopalny

gaz

zapalił

si

ę

,

przeobra

ż

aj

ą

c j

ą

w kilka sekund w prawdziwe piekło. W tym

jednym z najci

ęż

szych tego typu wypadków w historii zgin

ę

ło

167 pracowników.

Co było przyczyn

ą

tego tragicznego w skutkach zdarzenia?

Pracuj

ą

ca pompa uległa uszkodzeniu, podj

ę

to wi

ę

c prób

ę

szybkiego uruchomienia pompy odstawionej wcze

ś

niej do

konserwacji,

wskutek

czego

nast

ą

piło

wydostanie

si

ę

kondensatu. Kondensat wystrzelił, trafił na

ź

ródło zapłonu i

wywołał

eksplozj

ę

,

która

ostatecznie

doprowadziła

do

katastrofy. Wypadek ten przypisano bł

ę

dom w działaniu

systemu pozwole

ń

na przekazywanie urz

ą

dze

ń

do pracy

oraz w powi

ą

zanym z nim systemie odł

ą

czania urz

ą

dze

ń

na

platformie. Oba te systemy maj

ą

podstawowe znaczenie dla

zapewnienia bezpiecze

ń

stwa podczas prowadzenia prac

konserwacyjnych.

Platforma

Piper

Alpha

jest

skrajnym

przykładem,

ale

pokazuje, jak katastrofalne mog

ą

by

ć

skutki braku wła

ś

ciwej

koordynacji obsługi technicznej i napraw. W ka

ż

dym sektorze

przemysłu UE powtarza si

ę

ta sama historia: dochodzi do

wypadków i problemów zdrowotnych, które powstaj

ą

nie w

wyniku

działania

tzw.

siły

wy

ż

szej,

lecz

wskutek

nieuwzgl

ę

dniania

aspektów

bezpiecze

ń

stwa

i

ochrony

zdrowia

przy

planowaniu

prac

zwi

ą

zanych

z

obsług

ą

techniczn

ą

lub te

ż

jej pomini

ę

cia, trwaj

ą

cego czasami kilka

miesi

ę

cy, a nawet lat. Ci

ą

g zdarze

ń

nie zawsze łatwo ustali

ć

,

ale w bardzo wielu przypadkach wypadki i problemy
zdrowotne

w

miejscu

pracy

wyst

ę

puj

ą

,

poniewa

ż

nie

dokonano

wcze

ś

niej

odpowiedniej

oceny

ryzyka

lub

zapomniano o prowadzeniu wła

ś

ciwej obsługi technicznej i

napraw.

Bezpieczna

eksploatacja

maszyn,

urz

ą

dze

ń

,

budynków

i

ś

rodków

transportu obejmuje działania techniczne, administracyjne i kierownicze, których
celem jest utrzymywanie ich w stanie gotowo

ś

ci do pełnienia wymaganej funkcji

(lub przywracanie do takiego stanu) oraz ich ochrona przed uszkodzeniem lub
zniszczeniem.

Czynno

ś

ci zwi

ą

zane z bezpieczn

ą

eksploatacj

ą

to m.in.:

• kontrola (przegl

ą

d),

• sprawdzanie (testowanie),
• pomiary,
• wymiana sprz

ę

tu,

• wymiana cz

ęś

ci,

• wymiana cz

ęś

ci,

• regulacja,
• naprawa,
• wykrywanie usterek i nieprawidłowo

ś

ci,

• serwisowanie.

Konserwacj

ę

– b

ę

d

ą

c

ą

cz

ęś

ci

ą

bezpiecznej eksploatacji – przeprowadza si

ę

w

ka

ż

dym miejscu pracy i we wszystkich sektorach przemysłu. Nale

ż

y ona do

codziennych obowi

ą

zków wi

ę

kszo

ś

ci pracowników, a nie tylko pracowników

technicznych i in

ż

ynierów.

Bez wzgl

ę

du na to, jaki jest stopie

ń

trudno

ś

ci zadania zwi

ą

zanego z

konserwacj

ą

, mo

ż

e mie

ć

ono powa

ż

ny wpływ na bezpiecze

ń

stwo i zdrowie nie

tylko pracowników, którzy je wykonuj

ą

, lecz równie

ż

innych osób.

Przykładowo:

• do wypadku i urazów mo

ż

e doj

ść

podczas samego procesu konserwacji –

pracownicy dokonuj

ą

cy konserwacji maszyn mog

ą

dozna

ć

urazów, je

ż

eli

maszyna zostanie przypadkowo wł

ą

czona; mog

ą

by

ć

wystawieni na

działanie niebezpiecznych substancji lub promieniowanie, zosta

ć

uderzeni

przez ruchome cz

ęś

ci maszyny lub by

ć

nara

ż

eni na ryzyko wyst

ą

pienia

schorze

ń

układu mi

ęś

niowo-szkieletowego;

• nieprawidłowo

prowadzona

konserwacja

mo

ż

e

mie

ć

wpływ

na

• nieprawidłowo

prowadzona

konserwacja

mo

ż

e

mie

ć

wpływ

na

bezpiecze

ń

stwo – u

ż

ycie niewła

ś

ciwych cz

ęś

ci do wymiany lub naprawy

mo

ż

e prowadzi

ć

do wyst

ą

pienia powa

ż

nych wypadków i obra

ż

e

ń

u

pracowników, a tak

ż

e do uszkodzenia sprz

ę

tu;

• brak konserwacji mo

ż

e nie tylko skróci

ć

czas funkcjonowania sprz

ę

tu lub

budynków, lecz równie

ż

przyczyni

ć

si

ę

do wypadków – np. nienaprawione

uszkodzenia podłogi w magazynie mog

ą

by

ć

przyczyn

ą

wypadków z

udziałem wózków widłowych, w wyniku których kierowca i osoby znajduj

ą

ce

si

ę

w pobli

ż

u mog

ą

odnie

ść

obra

ż

enia, a przewo

ż

ony towar – ulec

uszkodzeniu.

Zagro

ż

enia fizyczne:

• po

ś

li

ź

ni

ę

cia, potkni

ę

cia, upadki z

wysoko

ś

ci, wypadki zwi

ą

zane ze

sprz

ę

tem;

• hałas;
• wibracje;
• wysokie i niskie temperatury;
• promieniowanie;
• nadmierne obci

ąż

enia;

• forsowne ruchy (noszenie ci

ęż

kich

materiałów, schylanie si

ę

, kl

ę

czenie,

Zagro

ż

enia biologiczne:

• bakterie;
• ple

ś

nie i grzyby.

Zagro

ż

enia psychospołeczne:

• presja czasu, zła organizacja pracy,
nietypowe godziny pracy.

materiałów, schylanie si

ę

, kl

ę

czenie,

si

ę

ganie, pchanie i ci

ą

gni

ę

cie, praca w

ograniczonych przestrzeniach) oraz
praca w wymuszonej pozycji.

Zagro

ż

enia chemiczne:

• ekspozycja na działanie włókien (np.
azbestu lub włókna szklanego);
• po

ż

ary i wybuchy;

• kontakt z niebezpiecznymi
substancjami.

Pi

ęć

podstawowych zasad bezpiecznej eksploatacji:

• planowanie;

• praca w bezpiecznym

ś

rodowisku;

• u

ż

ywanie odpowiedniego sprz

ę

tu;

• stosowanie bezpiecznych metod pracy ustalonych na etapie planowania;

• sprawdzanie wykonanej pracy.

Eksploatacja to proces, który rozpoczyna si

ę

przed wykonaniem zadania, a

ko

ń

czy

w

chwili

sprawdzenia

i

zako

ń

czenia

pracy

oraz

sporz

ą

dzenia

dokumentacji dotycz

ą

cej zadania. Udział pracowników lub ich przedstawicieli we

wszystkich jego etapach i aspektach wpływa nie tylko na zwi

ę

kszenie

bezpiecze

ń

stwa procesu eksploatacyjnego, lecz równie

ż

na popraw

ę

jako

ś

ci

pracy.

Planowanie
Pracodawca dokonuje oceny ryzyka zwi

ą

zanego z dan

ą

czynno

ś

ci

ą

i anga

ż

uje w

ten proces pracowników.

Powinny by

ć

przy tym uwzgl

ę

dnione nast

ę

puj

ą

ce kwestie:

• zakres zadania, czyli co nale

ż

y zrobi

ć

, ile czasu potrzeba na wykonanie

zadania, jaki wpływ b

ę

dzie to miało na innych pracowników i czynno

ś

ci na

stanowisku pracy;
• okre

ś

lenie

ź

ródeł zagro

ż

e

ń

, np.: energia elektryczna, nara

ż

enie na

działanie niebezpiecznych substancji chemicznych, obecno

ść

pyłu lub

azbestu w powietrzu, ograniczona przestrze

ń

, znajduj

ą

ce si

ę

w ruchu cz

ęś

ci

azbestu w powietrzu, ograniczona przestrze

ń

, znajduj

ą

ce si

ę

w ruchu cz

ęś

ci

maszyn, mo

ż

liwo

ść

upadku, przemieszczanie ci

ęż

kich przedmiotów, trudno

dost

ę

pne cz

ęś

ci;

• niezb

ę

dne elementy danej czynno

ś

ci: umiej

ę

tno

ś

ci i liczba pracowników

potrzebnych do wykonania zadania, nazwiska uczestników procesu, rola
poszczególnych osób (w tym zapewnienie kontaktu z pracownikami
wykonawcy lub głównego pracodawcy, wykonywanie zada

ń

, wyznaczenie

osoby, do której nale

ż

y zgłasza

ć

ewentualne problemy), oraz niezb

ę

dne

narz

ę

dzia,

ś

rodki ochrony indywidualnej i inne niezb

ę

dne

ś

rodki, których

celem jest ochrona pracowników (np. rusztowanie, sprz

ę

t do monitoringu);

• bezpieczny dost

ę

p do strefy prowadzenia prac i drogi (szybkiej)

ewakuacji;
• konieczne szkolenia i informacje dotycz

ą

ce:

zadania – przeznaczone dla pracowników, którzy je wykonuj

ą

, oraz

dla osób pracuj

ą

cych w ich otoczeniu – w celu zapewnienia

odpowiednich kwalifikacji i bezpiecze

ń

stwa pracowników,

hierarchii słu

ż

bowej i wszelkich procedur stosowanych podczas

danej czynno

ś

ci, w tym zgłaszania problemów. Jest to szczególnie

wa

ż

ne, je

ż

eli prace przeprowadzaj

ą

podwykonawcy.

Pracownicy powinni bra

ć

udział w tym procesie ju

ż

na etapie planowania – w ten

Pracownicy powinni bra

ć

udział w tym procesie ju

ż

na etapie planowania – w ten

sposób

mog

ą

okre

ś

li

ć

niebezpiecze

ń

stwa

i

najskuteczniejsze

sposoby

zapobiegania im. O wynikach oceny ryzyka i etapu planowania nale

ż

y

powiadomi

ć

pracowników

zajmuj

ą

cych

si

ę

zapewnieniem

bezpiecznej

eksploatacji i inne osoby, których mo

ż

e to dotyczy

ć

. Zorganizowanie szkolenia

dla pracowników (w tym tak

ż

e dla podwykonawców) i zapoznanie ich z

ustalonymi procedurami to bardzo wa

ż

ne aspekty zapewniania bezpiecze

ń

stwa.

Praca w bezpiecznym

ś

rodowisku

Procedury opracowane na etapie oceny ryzyka i planowania prac koniecznie
nale

ż

y wdro

ż

y

ć

. Niezb

ę

dne jest np. wył

ą

czenie

ź

ródła zasilania u

ż

ywanego

sprz

ę

tu i stosowanie okre

ś

lonego systemu blokad. Nale

ż

y doł

ą

czy

ć

informacj

ę

ostrzegawcz

ą

z dat

ą

i godzin

ą

dokonania blokady oraz nazwiskiem osoby

upowa

ż

nionej do jej zdj

ę

cia. W ten sposób bezpiecze

ń

stwo pracownika

dokonuj

ą

cego konserwacji maszyny nie b

ę

dzie zagro

ż

one przez osob

ę

, która

nieumy

ś

lnie wł

ą

czy maszyn

ę

i która równie

ż

mogłaby zosta

ć

poszkodowana,

przykładowo je

ż

eli maszyna nie znajdowałaby si

ę

w trybie bezpiecznym do pracy

(np. je

ż

eli usuni

ę

to zabezpieczenia). Pracownicy powinni tak

ż

e sprawdza

ć

, czy

(np. je

ż

eli usuni

ę

to zabezpieczenia). Pracownicy powinni tak

ż

e sprawdza

ć

, czy

do strefy wykonywania pracy mo

ż

na bezpiecznie dotrze

ć

, oraz j

ą

opu

ś

ci

ć

zgodnie z planem pracy.

U

ż

ywanie odpowiedniego sprz

ę

tu

Pracownicy zajmuj

ą

cy si

ę

konserwacj

ą

powinni by

ć

zaopatrzeni w odpowiednie

narz

ę

dzia i sprz

ę

t, które mog

ą

si

ę

ró

ż

ni

ć

od tych zwykle u

ż

ywanych. Mog

ą

wykonywa

ć

zadania w obszarach, które nie s

ą

zwykłymi miejscami pracy i by

ć

nara

ż

eni na wiele zagro

ż

e

ń

, dlatego te

ż

musz

ą

by

ć

zaopatrzeni w odpowiednie

ś

rodki

ochrony

indywidualnej.

Przykładowo

pracownicy

zajmuj

ą

cy

si

ę

czyszczeniem lub wymian

ą

filtrów w systemach wentylacyjnych mog

ą

by

ć

nara

ż

eni na znacznie wi

ę

ksz

ą

ilo

ść

pyłu ni

ż

przy innych czynno

ś

ciach

konserwacyjnych. Dost

ę

p do filtrów, znajduj

ą

cych si

ę

cz

ę

sto w pobli

ż

u dachów,

równie

ż

musi by

ć

bezpieczny. Potrzebne do pracy narz

ę

dzia i

ś

rodki ochrony

równie

ż

musi by

ć

bezpieczny. Potrzebne do pracy narz

ę

dzia i

ś

rodki ochrony

indywidualnej, okre

ś

lone podczas oceny ryzyka i na etapie planowania, musz

ą

by

ć

dost

ę

pne (wraz z instrukcjami u

ż

ycia, je

ś

li jest to wymagane) oraz u

ż

ywane.

Stosowanie bezpiecznych metod pracy ustalonych na etapie planowania

Przestrzeganie planu pracy jest niezb

ę

dne nawet w wypadku pracy pod presj

ą

czasu – tzw. droga na skróty mo

ż

e by

ć

bardzo kosztowna i prowadzi

ć

do

wypadków, obra

ż

e

ń

lub uszkodzenia mienia. W razie nieoczekiwanych zdarze

ń

konieczne mo

ż

e by

ć

powiadomienie kierownictwa lub konsultacja z innymi

specjalistami. Nale

ż

y pami

ę

ta

ć

,

ż

e przekraczanie zakresu własnych umiej

ę

tno

ś

ci

i kompetencji mo

ż

e zako

ń

czy

ć

si

ę

bardzo powa

ż

nym wypadkiem.

Sprawdzanie wykonanej pracy

Sprawdzenie jest niezb

ę

dne do zapewnienia,

ż

e zadanie zostało wykonane,

ż

e

konserwowane urz

ą

dzenie pozostawiono w bezpiecznym stanie, a wszystkie

powstałe odpady usuni

ę

to. Gdy wszystko zostało sprawdzone i uznane za

bezpieczne, mo

ż

na zako

ń

czy

ć

zadanie, zdj

ąć

blokady oraz powiadomi

ć

kierownictwo i innych pracowników. Ostatnim krokiem jest sporz

ą

dzenie

sprawozdania dla kierownictwa, zawieraj

ą

cego opis wykonanej pracy wraz z

uwagami dotycz

ą

cymi napotkanych trudno

ś

ci i zalecanych ulepsze

ń

. Wskazane

byłoby tak

ż

e omówienie realizacji zadania na spotkaniu personelu, podczas

którego pracownicy uczestnicz

ą

cy w procesie konserwacji, jak równie

ż

osoby

pracuj

ą

ce w ich otoczeniu mogliby omówi

ć

prac

ę

i wyst

ą

pi

ć

z propozycjami

dotycz

ą

cymi udoskonalenia procesu.

Dostosowanie maszyn i urz

ą

dze

ń

technicznych do minimalnych wymaga

ń

bezpiecze

ń

stwa i higieny pracy

Przepisy rozporz

ą

dzenia Ministra Gospodarki z dnia 30 pa

ź

dziernika 2002 r. w

prawie minimalnych wymaga

ń

dotycz

ą

cych bezpiecze

ń

stwa i higieny pracy w

zakresie u

ż

ytkowania maszyn przez pracowników w czasie pracy (Dz. U. Nr 191,

poz. 1296 ze zmianami z 2003 r. Nr 178, poz. 1745) nało

ż

yły na pracodawców

obowi

ą

zek dostosowania do dnia 1 stycznia 2006 r. maszyn i urz

ą

dze

ń

u

ż

ytkowanych na stanowiskach pracy do tzw. wymaga

ń

minimalnych. Obowi

ą

zek

ten dotyczy maszyn i innych urz

ą

dze

ń

technicznych, narz

ę

dzi oraz instalacji

u

ż

ytkowane podczas pracy, nabytych przed dniem 1 stycznia 2003 r. Sprz

ę

t

u

ż

ytkowane podczas pracy, nabytych przed dniem 1 stycznia 2003 r. Sprz

ę

t

roboczy

stanowi

ą

cy

wyposa

ż

enie

stanowisk

pracy

nabywany

przez

pracodawców po tym dniu, powinien spełnia

ć

wymagania minimalne okre

ś

lone

przepisami w/w rozporz

ą

dzenia.

Ocena spełniania wymaga

ń

minimalnych – przykłady:

• elementy sterownicze;
• uruchamianie maszyn;
• zatrzymywanie awaryjne
• osłony;
• odł

ą

czanie maszyn od

ź

ródeł energii;

• znaki ostrzegawcze;
• zabezpieczenie przed ryzykiem po

ż

aru, wybuchu, pora

ż

enia pr

ą

dem.

Elementy sterownicze

§ 9 ust. 1. Elementy sterownicze, które maj

ą

wpływ na bezpiecze

ń

stwo

pracowników, powinny by

ć

widoczne i mo

ż

liwe do zidentyfikowania oraz

odpowiednio oznakowane.
Warunek ten mo

ż

e by

ć

spełniony poprzez:

o

Oznakowanie czytelnymi napisami w j

ę

zyku polskim lub za pomoc

ą

zrozumiałych symboli (wysoko

ść

napisów i symboli powinna wynosi

ć

minimum 3 mm).

o

zastosowanie wła

ś

ciwych barw elementów sterowniczych:

•uruchomianie (wł

ą

czanie) – biała (dopuszczalne: szara, czarna b

ą

d

ź

zielona),
•zatrzymywanie (wył

ą

czanie) – czarna (dopuszczalne: biała, szara b

ą

d

ź

czerwona),
•zatrzymywanie awaryjne – czerwona na

ż

ółtym tle.

Uruchamianie maszyn

§ 12.
1.

Uruchomienie

maszyny

powinno

by

ć

mo

ż

liwe

tylko

poprzez

celowe

zadziałanie na przeznaczony do tego celu układ sterowania.
2. Wymagania, o których mowa w ust. 1, stosuje si

ę

do:

1) ponownego uruchomienia maszyny po jej zatrzymaniu, bez wzgl

ę

du na

przyczyn

ę

zatrzymania;

2) sterowania, w przypadku znacz

ą

cych zmian w parametrach pracy

maszyny, w szczególno

ś

ci pr

ę

dko

ś

ci i ci

ś

nienia, o ile ponowne uruchomienie

maszyny lub zmiana w jej parametrach pracy nie stwarzaj

ą

zagro

ż

enia.

Powy

ż

sze wymaganie ma zastosowanie mi

ę

dzy innymi do sytuacji chwilowego

zaniku

napi

ę

cia

w instalacji

elektrycznej

zasilaj

ą

cej

maszyn

ę

.

Ponowne

zał

ą

czenie zasilania nie mo

ż

e spowodowa

ć

samoczynnego uruchomienia

maszyny, zwłaszcza je

ś

li wi

ą

załoby si

ę

to ze stworzeniem zagro

ż

enia dla obsługi.

Uruchomienie maszyny mo

ż

e nast

ą

pi

ć

dopiero bo celowym zadziałaniu na

przeznaczony do tego celu element sterowniczy. Rozwi

ą

zaniem tego problemu

jest zastosowanie wył

ą

cznika stycznikowego w obwodzie zasilania maszyny. W

razie w

ą

tpliwo

ś

ci, praktycznym sposobem sprawdzenia powy

ż

szego wymogu

jest odł

ą

czenie zasilania maszyny w trakcie jej pracy i po chwili ponowne

zał

ą

czenie zasilania (po uprzednim upewnieniu si

ę

,

ż

e eksperyment taki nie

spowoduje zagro

ż

enia dla obsługi i nie spowoduje uszkodzenia maszyny).

Zatrzymywanie awaryjne

§ 14. 1. Ze wzgl

ę

du na zagro

ż

enia, jakie stwarzaj

ą

maszyny, w zale

ż

no

ś

ci od

czasu

ich

zatrzymywania,

wyposa

ż

a

si

ę

je

w

urz

ą

dzenie

zatrzymania

awaryjnego.

Uwaga: nie wymaga si

ę

urz

ą

dzenia zatrzymania awaryjnego w przypadku:

• maszyn, w których jego wprowadzenie nie pozwoliłoby na skrócenia czasu
zatrzymania

lub

uniemo

ż

liwiłoby

zastosowanie

specjalnych

ś

rodków

wymaganych ze wzgl

ę

du na zagro

ż

enia,

• przeno

ś

nych maszyn trzymanych i prowadzonych r

ę

cznie.

Funkcj

ę

urz

ą

dzenia

zatrzymania

awaryjnego

mo

ż

e

pełni

ć

wył

ą

cznik

bezpiecze

ń

stwa samodzielny lub uruchamiany za po

ś

rednictwem linki, listwy itp.

Zadziałanie

wył

ą

cznika

bezpiecze

ń

stwa

powinno

powodowa

ć

odł

ą

czenie

zasalania energi

ą

wszystkich nap

ę

dów maszyny. Ponowne uruchomienie

maszyny powinno by

ć

mo

ż

liwe dopiero po ustaleniu przyczyny wył

ą

czenia i

celowym zadziałaniu na przeznaczony do wł

ą

czania element sterowniczy.

Osłony

§ 15 ust. 3. W przypadku wyst

ą

pienia ryzyka bezpo

ś

redniego kontaktu z

ruchomymi cz

ęś

ciami maszyn, mog

ą

cego powodowa

ć

wypadki, stosuje si

ę

osłony lub inne urz

ą

dzenia ochronne, które zapobiegałyby dost

ę

powi do strefy

zagro

ż

enia lub zatrzymywałyby ruch cz

ęś

ci niebezpiecznych.

4. Osłony i urz

ą

dzenia ochronne:

1) powinny mie

ć

mocn

ą

(trwał

ą

) konstrukcj

ę

;

2) nie mog

ą

stwarza

ć

zagro

ż

enia;

3) nie mog

ą

by

ć

łatwo usuwane lub wył

ą

czane ze stosowania;

4) powinny by

ć

usytuowane w odpowiedniej odległo

ś

ci od strefy zagro

ż

enia;

5) nie powinny ogranicza

ć

pola widzenia cyklu pracy urz

ą

dzenia;

6)

powinny

umo

ż

liwia

ć

wykonywanie

czynno

ś

ci

maj

ą

cych

na

celu

zamocowanie lub wymian

ę

cz

ęś

ci oraz umo

ż

liwia

ć

wykonywanie czynno

ś

ci

konserwacyjnych, pozostawiaj

ą

c jedynie ograniczony dost

ę

p do obszaru,

gdzie praca ma by

ć

wykonywana, w miar

ę

mo

ż

liwo

ś

ci bez zdejmowania

osłon i urz

ą

dze

ń

zabezpieczaj

ą

cych;

7) powinny ogranicza

ć

dost

ę

p tylko do niebezpiecznej strefy pracy maszyny.

Uwaga: przy doborze osłon nale

ż

y uwzgl

ę

dni

ć

wyst

ę

puj

ą

c

ą

cz

ę

stotliwo

ść

interwencji (dost

ę

pu) operatora w strefie niebezpiecznej, i tak:

o

dost

ę

p nie jest wymagany - osłony stałe (mo

ż

liwe do usuni

ę

cia tylko przy

u

ż

yciu narz

ę

dzi),

o

dost

ę

p nie mo

ż

e by

ć

całkowicie zabroniony - osłony samoczynne i osłony

nastawne,

o

dost

ę

p wymagany tylko podczas nastawiania, regulacji i konserwacji:

• nie cz

ęś

ciej ni

ż

raz na zmian

ę

– osłona ruchoma blokuj

ą

ca z

ryglowaniem lub bez ryglowania albo osłona stała,
• cz

ęś

ciej ni

ż

raz na zmian

ę

– w sytuacji, gdy otwarcie osłony powoduje

ustanie zagro

ż

enia przed dost

ę

pem, stosuje si

ę

osłony ruchome

ustanie zagro

ż

enia przed dost

ę

pem, stosuje si

ę

osłony ruchome

blokuj

ą

ce b

ą

d

ź

osłony steruj

ą

ce, a je

ś

li zagro

ż

enie to nie ustaje - osłony

ruchome blokuj

ą

ca z ryglowaniem,

o

dost

ę

p podczas pracy cyklicznej – wskazane jest zastosowanie takich

samych rozwi

ą

za

ń

, jak przy dost

ę

pie cz

ę

stszym ni

ż

raz na zmian

ę

.

Osłona pasa transmisyjnego.

Przykłady rozbudowy osłony na skutek realizacji wytycznych inspektora.

Odł

ą

czanie maszyn od

ź

ródeł energii

§ 18. 1. Maszyny wyposa

ż

a si

ę

w:

1) łatwo rozpoznawalne urz

ą

dzenia słu

żą

ce do odł

ą

czania od

ź

ródeł energii;

ponowne przył

ą

czenie maszyny do

ź

ródeł energii nie mo

ż

e stanowi

ć

zagro

ż

enia

dla pracowników;

Wymóg ten mo

ż

e by

ć

spełniony poprzez:

• Zastosowanie odpowiednich

ś

rodków do odł

ą

czanie energii elektrycznej i

ich oznakowanie (np. rozł

ą

czniki izolacyjne,

wył

ą

czniki samoczynne,

zestawy wtyczka – gniazdo).
• Zastosowanie

urz

ą

dze

ń

odcinaj

ą

cych

dopływ

gazów,

cieczy,

pary

technologicznej i innych no

ś

ników energii oraz wprowadzenie odpowiednich

oznakowa

ń

.

Znaki ostrzegawcze

§ 18. 1. Maszyny wyposa

ż

a si

ę

w:

(…)
2) znaki ostrzegawcze i oznakowania konieczne do zapewnienia bezpiecze

ń

stwa

pracowników.

Ogólny znak ostrzegawczy (umieszczany na przykład na
osłonach elementów niebezpiecznych)

Ostrze

ż

enie przez nisk

ą

temperatur

ą

Ostrze

ż

enie przed pora

ż

eniem pr

ą

dem elektrycznym

Przykład zastosowania ogólnego znaku ostrzegawczego

Zabezpieczenie przed ryzykiem po

ż

aru, wybuchu, pora

ż

enia pr

ą

dem

§ 19. Maszyny odpowiednio zabezpiecza si

ę

w celu ochrony pracowników przed:

1) ryzykiem po

ż

aru, przegrzania lub uwolnienia si

ę

gazu, pyłu, płynu oraz innych

substancji wytwarzanych, u

ż

ywanych lub zmagazynowanych w maszynach;

2) ryzykiem wybuchu urz

ą

dzenia lub substancji wytwarzanych, u

ż

ywanych albo

zmagazynowanych w maszynach;
3) zagro

ż

eniami wynikaj

ą

cymi z bezpo

ś

redniego lub po

ś

redniego kontaktu z

energi

ą

elektryczn

ą

.

Wymagania te mog

ą

by

ć

spełnione poprzez:

• Zastosowanie instalacji i urz

ą

dze

ń

elektrycznych wykonanych w wersji

dostosowanej do wyst

ę

puj

ą

cych zagro

ż

e

ń

(np. w wykonaniu przeciw-

wybuchowym).
• Zapewnienie urz

ą

dze

ń

pozwalaj

ą

cych na kontrol

ę

parametrów pracy

(temperatury, ci

ś

nienia, napi

ę

cia, nat

ęż

enia pr

ą

du elektrycznego itp.).

• Zabezpieczenie przewodów elektrycznych i do przesyłu gazów, cieczy oraz
innych mediów, przed uszkodzeniami mechanicznymi.
• Zapewnienie warunków utrzymania na odpowiednim poziomie parametrów
pracy maszyn.
• Zastosowanie urz

ą

dze

ń

zabezpieczaj

ą

cych (np. zaworów bezpiecze

ń

stwa).

• Zastosowanie urz

ą

dze

ń

zabezpieczaj

ą

cych (np. zaworów bezpiecze

ń

stwa).

• Zastosowanie takich rozwi

ą

za

ń

technicznych, by zagro

ż

enia zwi

ą

zane z

energi

ą

elektryczn

ą

były wyeliminowanie lub mo

ż

na im było zapobiec (np.

zastosowanie

ś

rodków ochrony przeciwpora

ż

eniowej – dotyk bezpo

ś

redni lub

po

ś

redni).

• Zastosowanie rozwi

ą

za

ń

eliminuj

ą

cych b

ą

d

ź

ograniczaj

ą

cych mo

ż

liwo

ść

powstawania niebezpiecznych ładunków elektrostatycznych lub

ś

rodków do

ich wyładowania.
• Potwierdzenie

protokołem

pomiarów

instalacji

elektrycznej

maszyny

skuteczno

ś

ci ochrony przed pora

ż

eniem pr

ą

dem.

Nara

ż

one na uszkodzenie przewody elektryczne

Brak

ochrony

przed

dotykiem

bezpo

ś

rednim

przył

ą

cza elektrycznego silnika nap

ę

du tokarki.

przył

ą

cza elektrycznego silnika nap

ę

du tokarki.