INSTRUMENTY

POCHODNE

Marcin Ponewczyński

Marcin Ponewczyński: INSTRUMENTY POCHODNE

23 lutego 2007 s. 2

Struktura rynku kapitałowego – rodzaje rynków

RYNEK

finansowy

dóbr konsumpcyjnych

(towarów i usług)

dóbr

inwestycyjnych

nieruchomo

ś

ci

pracy

walutowy

kapitałowy

towarowy

pieni

ęż

ny

waluty:

EUR, USD, JPY, GBP, CHF,

PLN, CZK, SKK, HUF…

foreign exchange

fx market

obligacje

(instrumenty o charakterze

wierzycielskim)

capital market

towary:

ropa, stal, mied

ź

,

metale szlachetne, zbo

ż

a

godds market

rynek gotówkowy

(depozytowo-kredytowy)

money market

certyfikaty depozytowe

(certificate of deposit – CD)

bony skarbowe

(T-Bills)

papiery komercyjne

(commercial papers - CP)

akcje

(instrumenty o charakterze

wła

ś

cicielskim)

Na ka

ż

dym z rynków wyst

ę

puje obrót instrumentami finansowymi typowymi dla danego runku

Marcin Ponewczyński: INSTRUMENTY POCHODNE

23 lutego 2007 s. 3

Struktura rynku kapitałowego – rynek regulowany vs. nieregulowany

Rynek finansowy

(w szczególno

ś

ci rynek kapitałowy)

rynek pierwotny

rynek wtórny

rynek regulowany

rynek nieregulowany

rynek giełdowy

rynek pozagiełdowy

towarowy rynek

instrumentów

finansowych

rynek kreowany

przez banki

RYNEK REGULOWANY

– stale działaj

ą

cy system obrotu, zapewnia inwestorom powszechny i równy dost

ę

p do informacji

rynkowych, jednakowe warunki nabywania i zbywania instrumentów, zorganizowany, podlegaj

ą

cy

nadzorowi wła

ś

ciwego organu

RYNEK NIEREGULOWANY – nie ma ustalonego miejsca transakcji, nie musi spełnia

ć

wymogów rynku regulowanego

Rynek giełdowy

– giełda, najwa

ż

niejszy i najbardziej znany segment rynku wtórnego, jt. rynek scentralizowany, istniej

ą

cy

fizycznie.

w Polsce GPW, gdzie notowania odbywaj

ą

si

ę

na dwóch rynkach: podstawowym i równoległym

Rynek pozagiełdowy

– OTC over-the-counter, rynek zdecentralizowany, handel odbywa si

ę

za po

ś

rednictwem sieci dealerskiej w

odró

ż

nieniu od rynku giełdowego, fizycznie istniej

ą

cego, przykładem tego rynku jest rynek walutowy

w Polsce np. MTS-CeTO S.A. prowadz

ą

ca regulowany obrót pozagiełdowy

Towarowy rynek instrumentów finansowych – w Polsce jest to WGT S.A. – obrót towarami i niektórymi instrumentami finansowymi

Rynek kreowany przez banki – mi

ę

dzybankowy i na linii bank-klient

Marcin Ponewczyński: INSTRUMENTY POCHODNE

23 lutego 2007 s. 4

Struktura rynku kapitałowego – rynek kasowy i terminowy

Rynek kasowy

(rynek natychmiastowy,

ang. spot market, cash market)

Instrumenty bazowe

(podstawowe, pierwotne,

ang. underlyings).

handel rzeczywistymi („fizycznymi”) instrumentami jak akcje, obligacje, waluty, towary, ale równie

ż

indeksy

rynku finansowego jak indeks giełdowy; np. na GWP WIG20

ceny podawane s

ą

według bie

żą

cych cen rynkowych

dostawa instrumentu nast

ę

puje natychmiast lub w krótkim czasie (maksymalnie do miesi

ą

ca) jak w

przypadku ropy

Instrumenty pochodne (derywaty, derywatywy) to zmodyfikowane instrumenty bazowe.

Instrument pochodny to instrument finansowy maj

ą

cy posta

ć

kontraktu, zawartego mi

ę

dzy dwoma stronami tj. kupuj

ą

cym

i sprzedaj

ą

cym, którego warto

ść

/cena bezpo

ś

rednio lub po

ś

rednio zale

ż

y (pochodzi) od warto

ś

ci innego instrumentu

finansowego (np. akcji czy waluty lub towaru), zwanego instrumentem podstawowym.

Instrument pochodny "pochodzi" od instrumentu podstawowego lub jest wystawiony na instrument podstawowy.

UWAGA!!! Instrument pochodny mo

ż

e by

ć

jednocze

ś

nie instrumentem bazowym dla innego instrumentu pochodnego.

Rynek terminowy

Instrumenty pochodne

Obrót instrumentami bazowymi dokonywany jest na rynku kasowym a instrumentami

pochodnymi dokonywany jest na rynku terminowym.

Na ka

ż

dym rynku dokonywany jest obrót innymi instrumentami. Instrumenty te to instrumenty bazowe.

Marcin Ponewczyński: INSTRUMENTY POCHODNE

23 lutego 2007 s. 5

Instrumenty pochodne – cel stosowania

Celem stosowania instrumentów pochodnych jest wi

ę

c nie transfer kapitału

jak w przypadku akcji, obligacji lub walut, lecz transfer zobowi

ą

za

ń

i ryzyka!!!

zobowiązania, ryzyko

kapitał

Transfer

pochodne

bazowe

Instrumenty

Terminowy

Kasowy (spotowy)

Rynek

Cel stosowania instrumentów pochodnych

Instrumenty pochodne s

ą

wykorzystywane przez inwestorów do trzech

podstawowych celów:

zabezpieczenia (hedging) – transakcje zawierane w celu ograniczenia strat wynikaj

ą

cych z inwestycji na rynku kasowym,

czyli zabezpieczenie inwestora przed zmianami ceny instrumentu podstawowego.

spekulacji – zawierane w celu osi

ą

gni

ę

cia zysku wynikaj

ą

cego z przekonania o wzro

ś

cie lub spadku warto

ś

ci instrumentu

pochodnego, uzyskanie ponadprzeci

ę

tnych dochodów przy zało

ż

eniu,

ż

e inwestor poniesie ryzyko wi

ę

ksze ni

ż

przeci

ę

tne.

arbitra

ż

u – zawierane w celu osi

ą

gni

ę

cia zysku bez ponoszenia ryzyka dzi

ę

ki jednoczesnemu zawarciu transakcji na rynku

kasowym i terminowym.

Marcin Ponewczyński: INSTRUMENTY POCHODNE

23 lutego 2007 s. 6

Instrumenty pochodne – klasyfikacje instrumentów

Derywaty dziel

ą

si

ę

na: opcje, kontrakty terminowe (forward i futures), swapy

Klasyfikacje instrumentów pochodnych ze wzgl

ę

du na:

1) relacj

ę

mi

ę

dzy stronami kontraktu = profil ryzyka przyjmowany przez obie strony

•

asymetryczne – jedna ze stron nabywa prawo i jednocze

ś

nie ograniczone ryzyko a druga przyjmuje zobowi

ą

zanie i

jednocze

ś

nie nieograniczone ryzyko; opcje

•

symetryczne – obie strony przyjmuj

ą

zobowi

ą

zanie, szanse zysku lub strat s

ą

równe, s

ą

to kontrakty bezwarunkowe tzn.

obie strony ustalaj

ą

dostarczy

ć

warto

ść

bazow

ą

w przyszło

ś

ci po ustalonej cenie; kontrakty terminowe oraz swapy

2) instrument podstawowy = miejsce zawierania transakcji

a) giełdowe derywaty – opcje giełdowe i kontrakty futures

•

instrumenty pochodne na akcje (akcyjne instrumenty pochodne) – instrumentem podstawowym jest akcja spółki;

•

instrumenty pochodne na indeksy giełdowe (indeksowe instrumenty pochodne) –instrumentem podstawowym jest indeks

giełdowy, zazwyczaj indeks giełd akcji;

b) pozagiełdowe derywaty – opcje pozagiełdowe, kontrakty forward

•

instrumenty pochodne na waluty (walutowe instrumenty pochodne) – instrumentem podstawowym jest waluta;

•

instrumenty pochodne na stop

ę

procentow

ą

– instrumentem podstawowym jest stopa procentowa z rynku finansowego

b

ą

d

ź

instrument dłu

ż

ny, taki jak obligacja lub bon skarbowy

c) towarowe derywaty – opcje towarowe i futures

3) zło

ż

ono

ść

instrumentów pochodnych

•

••

•

podstawowe struktury instrumentów, zwane generic lub plain vanilla, takie jak FRA, swapy odsetkowe (IRS), swapy

walutowe odsetkowe (CCS), długoterminowe transakcje walutowe i opcje na stopy procentowe (fraption, cap, floor)

•

••

•

instrumenty non-generic i struktury hybrydowe s

ą

to instrumenty zbudowane z wielu elementów, na które składaj

ą

si

ę

poszczególne instrumenty generic

Marcin Ponewczyński: INSTRUMENTY POCHODNE

23 lutego 2007 s. 7

Rynek walutowy – podstawowe poj

ę

cia

Rynek walutowy – miejsce obrotu walutami, czyli zakupu lub sprzeda

ż

y jednaj waluty za drug

ą

.

Kurs walutowy – cena jedna waluty wyra

ż

ona w jednostkach drugiej waluty.

EURPLN = 3,88 to mówimy,

ż

e 1 EUR jest warte 3,88 PLN. Jednocze

ś

nie PLNEUR = 1/EURPLN = 0,26.

1EUR = 3,88 PLN

lub

EUR/PLN = 3,88

lub

EURPLN = 3,88

EUR

EUR

EUR

EURPLN

PLN

PLN

PLN

Para

walutowa

Waluta

bazowa

Waluta

kwotowana

(niebazowa)

Kwotowanie

bezpo

ś

rednie

po

ś

rednie

EURPLN – w Polsce

USDJPY – w Japonii

GBPUSD – w Wlk. Brytanii

AUDUSD – w Australii

Umacnia

się

Aprecjacja

Rewaluacja

Osłabia

się

Deprecjacja

Dewaluacja

spada

Osłabia się

Deprecjacja

Dewaluacja

Umacnia

się

Aprecjacja

Rewaluacja

rośnie

Waluta kwotowana

Waluta bazowa

Para

walutowa

Aprecjacja i deprecjacja to zmiana warto

ś

ci waluty

krajowej w stosunku do innych walut w systemie

płynnego kursu walutowego, dokonywana jest przez

siły rynkowe.

Rewaluacja i dewaluacja to zmiana warto

ś

ci si

ę

waluty krajowej w stosunku do innych walut w

systemie urz

ę

dowego kursu walutowego, dokonywana

jest przez odpowiednie organy pa

ń

stwowe.

Marcin Ponewczyński: INSTRUMENTY POCHODNE

23 lutego 2007 s. 8

Kurs sprzedaży i kupna – zawsze od strony kwotującej, czyli banku, kantoru lub innej instytucji.

Kurs informuje o tym po ile bank jest skłonny kupić lub sprzedać walutę bazową za walutę kwotowaną.

BID = KUPNO

ASK (OFFER) = SPRZEDAś

lewa strona kwotowania

prawa strona kwotowania.

UWAGA! W systemach transakcyjnych nazwy mogą być również podane od strony klienta, wówczas:

BID = sell, sprzedaj (walutę bazową)

ASK = buy, kup (walutę bazową)

np. EURPLN: BID to bank kupi EUR, a my sprzedamy EUR

Rynek walutowy – kurs kupna i sprzeda

ż

y

Kwotowanie banku, ceny kwotującego

Kwotowanie w systemie transakcyjnym, ceny kwotującego, nazwy polskie dla klienta

Kwotowania są podawane z dokładnością do 4 a nawet pięciu miejsc po przecinku.

Nazewnictwo miejsc po przecinku:

0,0001 – jeden punkt lub jeden pips
0,0010 – dziesi

ęć

pipsów

0,0100 – jedna (du

ż

a) figura lub sto punktów/pipsów –> „1 grosz”

0,1000 – jedna du

ż

a figura lub dziesi

ęć

figur, tysi

ą

c punktów, pipsów

Marcin Ponewczyński: INSTRUMENTY POCHODNE

23 lutego 2007 s. 9

Marża (spread)

Ró

ż

nica mi

ę

dzy kursem kupna a sprzeda

ż

y to mar

ż

a kwotuj

ą

cego (spread).

Wynosi ona 40 pipsów w systemie transakcyjnym oraz 784 pipsy w banku.
Warto

ść

jednego pipsa przy kwocie 1mln EUR wynosi: 0,0001 x 1 000 000 = 100 PLN.

Pipsy zawsze mno

ż

ymy przez kwot

ę

pozycji i otrzymujemy warto

ść

w walucie kwotowanej.

Mar

ż

a na rynku mi

ę

dzybankowym < mar

ż

y klientowskiej

Rynek walutowy – mar

ż

a i kursy krzy

ż

owe

Wzory na kursy krzyżowe

Kurs krzy

ż

owy – kurs pary walutowej nie handlowanej na danym rynku. Potocznie, jest to taka para

walutowa, w której

ż

adna z walut nie jest walut

ą

podstawow

ą

(kiedy

ś

GBP, pó

ź

niej USD, obecnie te

ż

EUR).

Kursy krzy

ż

owe, które nie s

ą

bezpo

ś

rednio kwotowane mo

ż

na wyliczy

ć

z dwóch odpowiednich par

walutowych przez ich podzielenie lub pomno

ż

enie.

EURUSD

USDPLN

=

EURPLN

ASK

BID

=

BID

BID

BID

=

ASK

EURGBP x GBPAUD = EURAUD

BID x BID = BID

ASK x ASK = ASK

Marcin Ponewczyński: INSTRUMENTY POCHODNE

23 lutego 2007 s. 10

Kupno lub sprzedaż waluty na rynku walutowym – zajęcie (otwarcie) pozycji walutowej.

Rynek walutowy – pozycja long i short

LONG (długa)

Kupno pary walutowej (kupno waluty bazowej za kwotową) to zajęcie pozycji długiej (long position, long).

Long EURPLN to kupno EUR za PLN (czyli sprzedaż PLN), czyli zajęcie długiej pozycji w EURO.

Long to bycie długim w danym aktywie, czyli posiadanie tego aktywa.

wpływ w walucie bazowej > odpływ w walucie bazowej

aktywa w walucie bazowej > pasywów w walucie bazowej

Długą pozycją są należności i aktywa w walutach obcych. Kupno EURPLN to kupno EUR czyli waluty obcej.

SHORT (krótka)

Sprzedaż pary walutowej (sprzedaż waluty bazowej za kwotowaną) to zajęcie pozycji krótkiej (short position,
short).

Short EURPLN to sprzedaż EUR za PLN (czyli kupno PLN), czyli zajęcie krótkiej pozycji w EURO.

Short to bycie krótkim w danym aktywie, czyli nie posiadanie tego aktywa.

wpływ w walucie bazowej < odpływ w walucie bazowej

aktywa w walucie bazowej < pasywów w walucie bazowej

Krótką pozycją są zobowiązania w walutach obcych. Sprzedaż EURPLN to sprzedaż EUR czyli waluty obcej.

Zamknięcie pozycji walutowej

=

otwarcie pozycji przeciwnej

→

→

→

→

zbilansowanie pozycji (square), brak pozycji.

Marcin Ponewczyński: INSTRUMENTY POCHODNE

23 lutego 2007 s. 11

Rynek walutowy – d

ź

wignia finansowa (lewarowanie)

Dźwignia finansowa (lewarowanie, lewar) – istotna dla inwestowania w szczególności w instrumenty pochodne,
stosowana również na rynku kasowym (spotowym) np. na rynku walutowym.

Przykład:

kupujemy EURPLN przy lewarze 2/100 (dwa do stu).

Zatem, aby zawrzeć transakcję na 100 jednostek potrzeba wyłożyć depozyt zabezpieczający równy dwie jednostki.

•

kupujemy 100 000 EURPLN po kursie 3,85

→

→

→

→

kupujemy euro a sprzedajemy złotówki

•

depozyt = 2% x 100 000 EUR x 3,85 = 7700 PLN (w kantorze niemo

ż

liwe!)

•

po kilku dniach kurs walutowy urósł o 1% i wynosi 3,8885

•

zamykamy nasza pozycj

ę

→

→

→

→

sprzedajemy EUR kupuj

ą

c PLN

→

→

→

→

zrealizujemy zysk (3,8885-3,85) x 100 000 = 3850 PLN

•

zysk 3850 PLN stanowi 1% warto

ś

ci pocz

ą

tkowej kontraktu (bo kurs urósł o 1%)

tj. 100 000 EUR x 3,85 = 385 000 PLN => x 1% = 3850 PLN

•

rentowno

ść

z wyło

ż

onego kapitału (depozytu) = 3850 / 7700 x 100% = 50%. (!!!Nie uwzgl

ę

dniono mar

ż

y kursowej).

•

je

ż

eli kurs by spadł o 1% to wówczas mamy strat

ę

(3,8119 – 3,85) x 100 000 = –3810 PLN, czyli 3810/7700 = 49,5%

Lewar umożliwia osiągniecie dużych zysków w stosunku do zainwestowanego kapitału nawet w przypadku

rynków o małej zmienności, ale powoduje ryzyko dużych strat przy małych wahaniach na rynku.

Transakcje

Rzeczywiste

(fizyczna dostawa instrumentu)

Nierzeczywiste

(kompensacja zysków i strat)

Posiadanie instrumentu

Posiadanie pozycji

zabezpieczonej

depozytem = dźwigni finansowej

Lewar jest podawany przez bank, brokera…

w procentach lub jako ułamek

1%

1/100

2%

2/100

25%

25/100

50%

50/100

Marcin Ponewczyński: INSTRUMENTY POCHODNE

23 lutego 2007 s. 12

Kontrakty terminowe

Kontrakt terminowy – zobowiązanie dwóch stron do zrealizowania transakcji kupna – sprzedaży
pewnej liczby instrumentu bazowego po określonej cenie w ustalonym okresie w przyszłości.

Dwa rodzaje kontraktów terminowych – forward i futures

Kontrakt terminowy jest charakteryzowany przez trzy wielkości:

• liczba instrumentu podstawowego podlegaj

ą

cego transakcji kupna lub sprzeda

ż

y;

• ustalona cena, po jakiej musi by

ć

dokonana transakcja, nazywana cen

ą

dostawy lub cen

ą

kontraktu;

• termin, w którym nale

ż

y dokona

ć

transakcji (konkretna data); termin ten zwany jest terminem wyga

ś

ni

ę

cia,

terminem realizacji b

ą

d

ź

terminem dostawy.

Kontrakt terminowy zawierany jest między dwoma stronami, są nimi:

• kupuj

ą

cy kontrakt, inaczej: zajmuj

ą

cy dług

ą

pozycj

ę

w kontrakcie terminowym;

• sprzedaj

ą

cy kontrakt, inaczej: zajmuj

ą

cy krótk

ą

pozycj

ę

w kontrakcie terminowym.

!!! Kupno/sprzedaż kontraktu to tylko zajęcie na rynku długiej lub krótkiej pozycji, a zakup instrumentu

bazowego, na który jest wystawiony kontrakt nastąpi w przyszłości.

!!! Cena kontraktu to cena ustalona w dniu zawarcia kontraktu, po której dojdzie do zakupu/sprzedaży

instrumentu bazowego w przyszłości. Cena ta w dniu zapadalności może się znacznie różnić od ceny
rynkowej.

!!! Instrumentem bazowym może być właściwie dowolna wartość ekonomiczna, którą da się wyliczyć w

sposób nie budzący wątpliwości. Najczęściej są to akcje, obligacje, indeksy giełdowe, waluty lub poziom
stóp procentowych.

Marcin Ponewczyński: INSTRUMENTY POCHODNE

23 lutego 2007 s. 13

Kontrakty terminowe – c.d.

Kontrakt terminowy – w dniu zapadalności może nastąpić fizyczna dostawa instrumentu lub
strony mogą się rozliczyć na zasadzie kompensacji zysków.

Kupujący zobowiązał się do zakupu instrumentu

bazowego po cenie kontraktowej, zatem odnosi zysk

wówczas, gdy w terminie realizacji cena produktu

bazowego (np. akcji) będzie wyższa od wskazanej

ceny kontraktowej.

Zysk z longa

cena kotraktowa < spot

Strata z longa

cena kotraktowa > spot

Sprzedający musi sprzedać produkt bazowy po

cenie kontraktowej, zatem odnosi zysk wówczas, gdy

w terminie realizacji cena produktu bazowego

będzie niższa od przyjętej ceny kontraktowej.

Zysk z shorta

cena kotraktowa > spot

Strata z shorta

cena kotraktowa < spot

Marcin Ponewczyński: INSTRUMENTY POCHODNE

23 lutego 2007 s. 14

Kontrakty terminowe – ró

ż

nice mi

ę

dzy forward a futures

FORWARD

FUTURES

Kontrakt terminowy forward jest to kontrakt

występujący poza giełdą, w którym jedną ze stron jest

zazwyczaj bank. Obie strony kontraktu uzgadniają

warunki kontraktu, takie jak ilość instrumentu

podstawowego i termin realizacji. Bank podaje

(kwotuje) cenę tego kontraktu, która to cena może

ewentualnie podlegać negocjacji. Cena jest obiektywna

np. na forexie j.t. kurs terminowy. Rozliczenie

kontraktu następuje w terminie realizacji.

Kontrakt terminowy futures jest to kontrakt

występujący na giełdzie, w którym dwie strony

kontraktu składając zlecenia kupna i sprzedaży

zajmują odpowiednią pozycję. Warunki kontraktu,

takie jak ilość instrumentu podstawowego i termin

realizacji (inaczej: termin wygaśnięcia), są określone

przez giełdę. Futures można odsprzedać/odkupić

przed terminem wygaśnięcia po aktualnej cenie lub

czekać do terminu wygaśnięcia.

Standardowy

Standardowa

Uzgadniana (rynkowa)

Giełdowy

Futures

Dowolny

Dowolna

Kwotuj

ą

cego

(obiektywna np. ze wzoru)

Pozagiełdowy

Forward

Termin

Ilość

Cena

Rynek

Instrument

Futures to wystandaryzowany co do ilości i terminu forward.

Forwardy i futures mogą być wystawione na waluty, stopy procentowe i towary a futures dodatkowo na akcje i indeksy akcyjne.

Marcin Ponewczyński: INSTRUMENTY POCHODNE

23 lutego 2007 s. 15

Kontrakty terminowe na GPW

Na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie notowane są kontrakty typu futures na:

indeks giełdowy WIG20 (najbardziej popularny),
indeks giełdowy MIDWIG,
indeks giełdowy TechWIG,
kurs USD i kurs EUR,
obligacj

ę

skarbow

ą

,

akcje spółek (kilka spółek).

Rozliczenie kontraktów: tylko kontrakt na obligację skarbową rozliczany jest w terminie wygaśnięcia poprzez
dostawę obligacji skarbowej, pozostałe kontrakty rozliczane są pieniężnie, na podstawie różnicy między wartością
instrumentu podstawowego a ceną kontraktu w momencie zawarcia kontraktu.

Zawsze notowane są trzy serie kontraktów na WIG20. Różnią się między sobą tylko – dniem wygaśnięcia.

Daty wykonania to trzeci piątek marca, czerwca, września i grudnia.
Każda seria „żyje” 9 miesięcy a po jej wygaśnięciu wprowadzana jest nowa seria danego kontraktu.

Każdy kontrakt terminowy oznaczony jest skróconą nazwą.

Skrót kontraktu terminowego na WIG20 jest następujący:

FW20mr

np.

FW20H7

Gdzie:

F – kontrakt terminowy (futures)

W20 – instrument bazowy – indeks WIG20

m – miesiące wygaśnięcia (H – marzec)

r – ostatnia cyfra roku wykonania (7 – 2007)

N: lipiec
Q: sierpień
U: wrzesień
V: październik
X: listopad
Z: grudzień

F: styczeń
G: luty
H: marzec
J: kwiecień
K: maj
M: czerwiec

Oznaczenia miesięcy kontraktu futures

Marcin Ponewczyński: INSTRUMENTY POCHODNE

23 lutego 2007 s. 16

Arbitra

ż

– wykorzystanie krótkoterminowego odchylenia ceny kontraktu terminowego od warto

ś

ci teoretycznej.

W momencie, gdy kurs kontraktu terminowego znacznie przekracza warto

ść

indeksu WIG20, pojawia si

ę

okazja do zarobienia na rynku terminowym przy znacznie obni

ż

onym ryzyku.

Zajmuj

ą

dwie przeciwne pozycje na dwóch ró

ż

nych rynkach: pozycj

ę

krótk

ą

na rynku terminowym i pozycj

ę

dług

ą

na rynku kasowym, czyli kupuj

ą

portfel akcji odzwierciedlaj

ą

cy indeks WIG20 odpowiadaj

ą

cy

warto

ś

ciowo sprzedanym kontraktom. Nale

ż

y wzi

ąć

pod uwag

ę

prowizje i koszt kapitału, który został

ulokowany w akcjach!!!

Kurs WIG20 = 1900 pkt
Kurs kontraktu terminowego na WIG20 = 2000 pkt
Czas pozostały do wyga

ś

ni

ę

cia – 1 miesi

ą

c

Stopa procentowa – 6%
Inwestor kupuje akcje wchodz

ą

ce w skład WIG20 za 190 tys. zł

Jednocze

ś

nie inwestor zajmuje 10 krótkich pozycji w kontraktach terminowych

W dniu wyga

ś

ni

ę

cia kurs rozliczeniowy kontraktów ustalony na podstawie notowa

ń

ci

ą

głych wyniósł 1500 pkt

Inwestor sprzedaje akcje, otrzymuje za nie 150 tys. zł, ponosz

ą

c strat

ę

40 tys. zł (190 tys. zł – 150 tys. zł)

Wykonanie kontraktu powoduje przepływ (2000 pkt – 1500 pkt) × 10 kontraktów × 10 zł = zysk 50 tys. zł
Koszt kapitału ulokowanego w akcjach: 190 tys. zł × 6% /12 = 950 zł
Ł

ą

czny zysk z tej strategii (bez uwzgl

ę

dniania prowizji): 10 tys. zł – 950 zł = 9 050 zł

Strategia arbitra

ż

owa mo

ż

e by

ć

tak

ż

e przeprowadzona przy niedowarto

ś

ciowaniu kontraktów w stosunku do

akcji tworz

ą

cych indeks. B

ę

dzie ona polega

ć

na krótkiej sprzeda

ż

y akcji (czyli sprzeda

ż

y po

ż

yczonych akcji) i

kupnie kontraktów terminowych.

Wad

ą

arbitra

ż

u jest konieczno

ść

zaanga

ż

owania du

ż

ej sumy pieni

ę

dzy w celu jego przeprowadzenia. Dlatego

jest on stosowany najcz

ęś

ciej przez instytucje finansowe, które dysponuj

ą

du

ż

ymi kapitałami lub maj

ą

mo

ż

liwo

ść

łatwego ich pozyskania.

Arbitra

ż

na kontraktach terminowych

Marcin Ponewczyński: INSTRUMENTY POCHODNE

23 lutego 2007 s. 17

Forward Outright na rynku walutowym

Forward outright (forward) to kontrakt terminowy na rynku OTC polegający na kupnie/sprzedaży
waluty w dowolnym terminie w przyszłości.

Klient wybiera:

1) parę walutową

2) kwotę transakcji

3) termin zapadalności transakcji

Sprzedajemy forwarda na EURPLN tj. sprzedajemy EUR a kupujemy PLN „na termin”:

Wybieramy walut

ę

, kwot

ę

i dat

ę

wykonania kontraktu tj. 10.08. czyli jt. forward półroczny. Bie

żą

ca cena spot = 3.8874.

Stopa procentowa w PLN jest wi

ę

ksza od stopy w EUR

⇒

⇒

⇒

⇒

mamy dodatnie punkty swapowe [sprzedajemy walut

ę

o

ni

ż

szej stopie procentowej EUR (3,89% w dniu 08.02.2007 na 6 m-cy) a kupujemy walut

ę

o wy

ż

szej stopie PLN (4,15%)].

Wci

ś

ni

ę

cie przycisku Sprzedaj spowoduje wej

ś

cie w pozycj

ę

tj. otwarcie pozycji krótkiej w EURPLN i sprzedanie

EURPLN za pół roku tj. w sierpniu po kursie terminowym 3,89067, czyli 10.08.2007 forward zamieni si

ę

w spota.

Je

ż

eli kurs spot w sierpniu b

ę

dzie ni

ż

szy od terminowego to mo

ż

emy otwart

ą

pozycj

ę

zamkn

ąć

przez kupno EURPLN

np. po kursie (Ask–Kup) = 3,80. Zrealizujemy zysk 3,89067 – 3,80 = 0,09067 pipsów x 1mln = 90670 PLN.

Oczywi

ś

cie trzeba uwzgl

ę

dni

ć

koszt utrzymania takiej pozycji (zło

ż

ony depozyt zabezpieczaj

ą

cy), ale bior

ą

c pod uwag

ę

lewar to zysk jest du

ż

y i wynosi 3,89067 / 3,8 = 2,4% x 1/lewar.

Zastosowania:
Importer – nara

ż

ony na ryzyko wzrostu kursu waluty - powinien KUPI

Ć

walut

ę

na termin

Eksporter – nara

ż

ony na ryzyko spadku kursu waluty – powinien SPRZEDA

Ć

walut

ę

na termin

Spekulant – musi kupi

ć

walut

ę

je

ż

eli wierzy we wzrost jej kursu, sprzeda

ć

- je

ś

li w spadek

Marcin Ponewczyński: INSTRUMENTY POCHODNE

23 lutego 2007 s. 18

Na stopach procentowych jest równie

ż

mar

ż

a (tak jak mi

ę

dzy stop

ą

depozytow

ą

a kredytow

ą

w banku),

mamy wi

ę

c WIBOR i WIBID, LIBOR i LIBID, EURIBOR…

St%BID < St%ASK/OFFER

gdy

ż

zawsze

stopa depozytowa < stopy kredytowej

Sprzeda

ż

EURPLN to sprzeda

ż

EUR, czyli po stopie procentowej LIBOR (dajemy komu

ś

EUR „w kredyt”),

a jednocze

ś

nie kupno PLN, czyli stopa procentowa WIBID (przyjmujemy złotówki w depozyt).

Long => BID WB i OFFER WK

Short => OFFER WB i BID WK

Forward Outright – kurs terminowy i punkty swapowe

Transakcja forward outright (forward) dokonywana jest po kursie terminowym obliczonym z
kursu spot skorygowanego o tzw. punkty swapowe.

KursTerminowy = Spot + PunktySwapowe

Gdzie:

St% – rynkowa stopa

procentowa

WK – waluta kwotowana
WB – waluta bazowa

Liczba dni w roku dla większości walut
wynosi 360 dni; dla PLN i GBP 365 dni

Wzór skrócony – można stosować dla
krótkich okresów (do 2 miesięcy); daje
przybliżony wynik

Kurs terminowy nie odzwierciedla

ż

adnych przewidywa

ń

co do kształtowania si

ę

kursu w przyszło

ś

ci

na rynku spotowym, a jedynie ró

ż

nice w oprocentowaniu dwóch walut tworz

ą

cych par

ę

walutow

ą

.

(

)

100

360

%

%

×

×

−

×

=

LiczbaDni

St

St

Spot

owe

PunktySwap

WB

WK

Spot

LiczbaDni

St

LiczbaDni

St

Spot

Spot

owe

PunktySwap

WB

WK

−

































×

×

+









×

×

×

+

=

365

100

%

1

365

100

%