Prawo karne
Przestępstwo — art. 1 KK — czyn człowieka zabroniony pod groźbą kary kryminalnej przez ustawę, o cechach określonych w ustawie, społecznie szkodliwy w stopniu większym niż znikomy.
Odpowiedzialność karna dotyczy tyko czynów osób fizycznych.

Czyn — zachowanie człowieka sterowane jego wolą.
Formy czynu — aktywny (działanie ) lub bierny (zaniechanie).
Aby czyn był przestępstwem musi cechować go pewna społeczna szkodliwość w stopniu większym niż znikomy.

Wykroczenie — to czyn szkodliwy w jakimkolwiek stopniu, zabroniony pod groźba kary kryminalnej.

Mierniki społecznej szkodliwości czynu:
1. Rodzaj i charakter narażanego dobra.
2. Rozmiary wyrządzonej lub grożącej szkody.
3. Sposób o okoliczności popełnionego czynu.
4. Waga naruszonych przez sprawcę obowiązków.
5. Postać zamiaru i motywacja sprawcy (wina umyślna i nieumyślna).
Część z tych mierników ma charakter podmiotowy (sprawca) a część przedmiotowy (te, które wiążą się z czynem go charakteryzują).

Podział przestępstw ze względu na ciężar gatunkowy:
1. Zbrodnia — czyn zabroniony karą pozbawienia wolności nie krótszą niż 3 lata lub surowszą
2. Występek czyn zabroniony zagrożony jedną z kar wolnościowych, grzywny do 30 stawek lub kara pozbawienia wolności mniejsza niż 3 lata.

Ze względu na kryterium winy:
1. Przestępstwa umyślne — zbrodnia jest przestępstwem popełnionym tylko umyślnie.
2. Przestępstwa nieumyślne — występek można popełnić nieumyślnie, jeżeli ustawa tak stanowi.

Ze względu na skutek:
1. Przestępstwa skutkowe (materialne) — dopóki nie ma skutku, można mówić o usiłowaniu (związek między skutkiem, a zachowaniem sprawcy).
2. Przestępstwa nieskutkowe (formalne)

Skutek — to zmiana w świecie zewnętrznym, rezultat zachowania nagannego i gdy się od tego zachowania odrywa, np. nie udzielenie pomocy jest naganne bez względu na fakt, czy przyniosło to ofierze szkodę czy nie.

Teoria ekwiwalencyjna (obiektywna) ustalania związków przyczynowych:
Jakakolwiek więź między zachowaniem sprawcy a skutkiem przypisuje sprawcy odpowiedzialność za ten czyn SINE QUA NON — warunek bez którego nie…

Teoria przeciętnej przyczynowości
Związek istnieje między zachowaniem a skutkiem, jeżeli doświadczenie nam podpowiada, że przeciętnie jakieś zachowanie prowadzi do jakiś przeciętnych skutków.
Teoria relewancji — teoria specjalnego związku przyczynowego, która bazuje na teorii obiektywnej dwuetapowa:
- bada, czy dane zachowanie było potrzebne dla spowodowania skutków — za pomocą metody sinekwanowej (SINE QUA NON),
- bada się czy zachowanie było na tyle istotne, że wywołało skutki określone — za pomocą funkcji czasownikowej.

Podział przestępstw:
1. Z naruszeniem dobra — niekorzystne rozporządzenie mieniem, szkody w mieniu, utrata życia (dobra szczególnie cenne ustawodawca chroni z wyprzedzeniem zanim do naruszenia dojdzie),
2. Narażenie dobra na niebezpieczeństwo:
- konkretnego narażenia na niebezpieczeństwo — spowodowanie bezpośredniego niebezpieczeństwa z możliwością realnego zagrożenia. Jest utożsamiane z przestępstwem skutkowym w świecie zew.
- abstrakcyjnego narażenia na niebezpieczeństwo — niebezpieczeństwo nie jest skonkretyzowane, jest mniej prawdopodobne.

Typy przestępstw i ich odmiany
Ustawodawca musi podać znamiona przestępstwa (cechy) dzielimy na grupy:
- kto może być sprawcą,
- na czym polega zachowanie naganne,
- przedmiot ochrony

Typ uprzywilejowany przestępstwa — opatrzone łagodniejszą sankcją
Odmiany kwalifikowane— opatrzone surowszą sankcją niż typ podstawowy.
Sporą grupę odmian kwalifikowanych stanowią przestępstwa z uwagi na następstwo czynu
Następstwo czynu — dalszy skutek
Wina zastrzeżona — to wina kombinowana polegająca na kombinacji winy umyślnej i nieumyślnej

Typy przestępstw z uwagi na podmiot (osobę sprawcy):
1. Przestępstwa powszechne — może popełnić każdy, z reguły oznaczone zaimkiem „kto”.
2. Przestępstwa indywidualne— indywidualna cecha sprawcy (popełniane prze określona klasę podmiotów):
a) przestępstwa indywidualne właściwe indywidualna cecha sprawcy wpływa na penalizację danego zachowania (określonego zachowania) np. łapownictwo.
b} Przestępstwa indywidualne niewłaściwe indywidualna cecha sprawcy wpływa jedynie na złagodzenie lub zaostrzenie odpowiedzialności karnej.

Z uwagi na tryb ścigania:
1 Przestępstwa publicznokarne — ścigane oficjalnie przez urząd prokuratorski:
a) z urzędu — obywatel nie musi podejmować żadnych starań, aby postępowanie zostało wszczęte
b) na wniosek — z uwagi na oarę przestępstwa lub dobre stosunki miedzy członkami rodziny, ustawodawca decyduje się na ściganie na wniosek:
- przestępstwa bezwzględnie wnioskowe — takie, których nie można ścigać nigdy, jeżeli nie ma zgody obary na ściganie sprawcy (W trybie oskarżenia publicznego)
- przestępstwa względnie wnioskowe — generalnie ścigane z urzędu, a wyjątkowo ze względu na bliskość sprawcy i ofiary. wymaga się wniosku uprawnionego podmiotu
- w trybie oskarżenia prywatnego — podmiot uprawniony (pokrzywdzony przestępstwem) musi sam sporządzić wniosek do sądu bronić swoich racji.
Ustawowa znamiona przestępstwa — to cechy charakteryzujące cechy naganne zaliczane do określonej grupy przestępstw. Określane jest zachowanie naganne, to jest: okoliczności, czas, miejsce, czasem skutek i ta grupa znamion należy do przedmiotu znamion przestępstwa.
Przedmiot ochrony (zamachu) — to dobro, w które godzi sprawca dopuszczający się przestępstwa:
1. Przedmiot czynności wykonawczej — to konkretny przedmiot. na który dokonywany jest zamach i przez który to przedmiot dochodzi do zamachu na dobro (ugodzenie wprawo wiasności) — dobro może mieć charakter materialny i niematerialny.
2. Przedmiot ochrony:
a) ogólny przedmiot ochrony norm prawnokarnych — to ogół dóbr indywidualnych i zbiorowych, które przepisy prawa karnego chroniąi ogół norm porządku prawnego.
b) rodzajowy przedmiot ochrony (grupowy) — wspólny dla jakiejś grupy przestępstw (uwypuklony w części szczególnej (uwypuklony w części szczególnej w nagłówkach rozdziałów).
c) Indywidualny przedmiot ochrony — wy4ania się z przepisów prawno-karnych i każdy z tych przwepisów chroni indywidualne dobro (np. ochrona monogamicznych związków małżeńskich).
3. Strona podmiotowa przestępstwa — problematyka winy: czy dany czyn można popełnić umyślnie lub nieumyślnie, z jakich pobudek.
BUDOWA PRZEPISU PRAWNOKARNEGO.
1. W części ogólnej — budowa nie różni się od innych działów prawa.
2. w części szczególnej — charakterystyczna dla prawa karnego.
Budowa przepisów-• dwuczłonowa:
1. Dyspozycja — pierwsza część przepisu, która określa zespół znamion czynu zabronionego.
2. Sankcja — określa konsekwencje grożące za zachowanie naganne.
Dyspozycja:
- opisowa — opisuje zachowanie
- normowa — ustawodawca operuje normami,
- nazwowe — np. kto kradnie z wiamaniem
nazwowo-opisowe
Budowa dyspozycji:
- dyspozycje proste -. składają się z jednego zespołu znamion (np. bigamia),
- dyspozycje złożone — składają się co najmniej z 2 zespołów znamion
• alternatywnie (znęcanie się psychiczne zyczne oraz psychiczne i fizyczne razem — każde z nich jest naganne),
• kurnuiatywnie C opierają się na kumulacji — zestawy znamion musza wystąpić łącznie np. kradzież i przemoc tub groźba jej użycia),
• alternatywno-kumulatywnie
Budowa sankcji:
- sankcje proste —przewidują 1 rodzaj kary
- sankcje złożone:
a) alternatywnie — kilka rodzajów karz prawem \ybow kar zawartych w sankcji,
b) kumulatywnie — poza kodeksem karnym, np. prawo bankowe, ustawodawca przewiduje kilka rodzajów kar do stosowania łącznie — w prawie karnym 2 kary można łączyć poźbawienie wolności i grzywna.
c) altematywnc-kumulaty”wnie kara grzywny luba kara pozbawienia wolności lub możliwość orzeczenia tych dwu kar łącznie.
W sankcjach przewidziane są tylko kary — środki karne są dodatkami do kar lub je zastępują
WINA — strona podmiotowa przestępstwa
Teoria psychologiczna — to stosunek psychiczny sprawcy do czynu. Pod pojęciem winy kryją się pobudki, zamiar, ona tkwi w głowie sprawcy.
Teoria normatywna — przeżycia psychiczne sprawcy są nierozerwalnie związane z czynem sprawcy.
Czysta teoria normatywna winy— to możliwość postawienia sprawcy zarzutu z powodu jego nagannego zachowania. Aby to ustalić musimy rozpoznać możliwość zachowania sprawcy wdanych okolicznościach, przeanalizować to zachowanie i wykluczyć ewentualne upośledzenie oraz inne oznaki mogące wpływać na jego zachowanie.
Koncepcja kompleksowa winy — zarzucany z punktu widzenia ustawy stosunek psychiczny sprawcy do czynu (łączy się z jego intencjami)
2 formy winy (podstawowe):
- umyślność działania sprawcy — zamiar popełnienia czynu zabronionego:
a) zamiar bezpośredni — ma taka intencję (chce),
b) zamiar ewentualny — przewiduje możliwość popełnienia czynu zabronionego, ale ma świadomość, że może go popełnić i godzi się na to,
c) zamiar premedytowany — przemyślany—w hierarchii zarzutów będzie najsurowiej oceniany,
d) zamiar nagły — powstały pod wpływem chwili,
2

ej zamiar bezpośredni o szczególnym zabarwieniu — charakterystyczny dla tzw. przestępstw kierunkowych, gdzie ustawodawca określił cel działania sprawcy (np. kradzież),
- wina nieumyślna — polega na popełnieniu czynu zabronionego na skutek niezachowania ostrożności:
a) lekkomyślność — świadoma forma winy — charakteryztĄe się tym, że sprawca przewiduje popełnienie czynu zabronionego, ale go bagatelizuje,
b) niedbalstwo — sprawca nie ma świadomości, że jest to czyn zabroniony
Okoliczności uchylające winę — gdy sprawca od strony przedmiotowej zachowuje się zgodnie z dyspozyca ale nie ponosi odpowiedzialności karnej.
Okoliczności wyłączające winę:
1. Nieletniość — co do zasady do 17 lat nie odpowiadają kamie, domniemanie, że są to osoby niezdolne do zawinienia z racji niedojrzałości wiekowej. Wyjątek — art. 10 5 2KK — niektórym można postawić zarzut winy: co najmniej 15 lat, stopień demoralizacji, inne środki zachowawcze nie przynoszą efektu i przestępstwa ciężkie.
2. Niepoczytalność — stan zaburzenia psychiki z powodu: choroby psychicznej, upośledzenia umysłowego, innych zakłóceń czynności psychicznych. Przyczyny te musza wpływać na to, że sprawca nie mógł wczasie popełniania czynu: rozpoznać jego znaczenia, kierować swoim postępowaniem. Nie wystarczą dokumenty posiadane wcześniej o upośledzeniu (osoby takie też odpowiadają karnie). Powołuje się 2 biegłych psychiatrów, którzy ustalają czyn w chwili popełniania czynu wystąpiła niepoczytalność. Środki zabezpieczające:
- lecznicze — dla sprawców niepoczytalnych zagrażających w sposób poważny dobrom
- nielecznicze — dla osób, które naruszają prawo w stanie niepoczytałności. ale w stopniu niewielkim,
3. Niektóre rodzaje błędów
4. Działanie na rozkaz
5. Działanie w szczególnej sytuacji motywacyjnej
Okoliczności umniejszające winę — kara może być łagodniejsza Z racji mniejszej winy (nawet nadzwyczajne złagodzenie kary):
1. Poczytalność ograniczona
2. Błąd zawiniony
Oprócz niepoczytalności jest stan niepoczytaf ności ograniczonej — wina jest umniejszona i sprawcaodpowiada karnie, a wymiar kary jest nieco łagodnie)szy.
Poczytalność może być ograniczona z tych samych przyczyn co niepoczytalność, ale skutek psychologiczny różny te dwa stany.
Znaczny stopień ograniczenia poczytalności — sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary (prócz łagodniejszego wymiaru kary). W stosunku do sprawców o ograniczonej poczytalności — umieszcza się ich w zakładzie karnym z możliwością leczenia psychiatrycznego.
Wyłączenia odpowiedzialności przy niepoczytalności oraz załagodzenia odpowiedzialności przy ograniczonej poczytalności nie stosuje się do sprawców odurzonych lub nietrzeźwych (nietrzeźwy — zawartość alkoholu we krwi powyżej 0,5 promila).
Niektóre rodzaje błędów.
Błąd —jest to rozbieżność między obiektywna rzeczywistościąa wyobrażeniem o tej rzeczywistości odbijającym się w umyśle sprawcy — źle odbiera tą rzeczywistość. Błąd może polegać na:
- urojeniu — sprawca wyobraża sobie więcej elementów niż występuje w rzeczywistości,
- nieświadomości — w rzeczywistości obraz jest pełniejszy niż w psychice sprawcy.
Rodzaje błędów:
a) błąd co do znamion ustawowych — jeżeli sprawca pozostaje w błędzie co do znamion przestępstwa jest to błąd istotny, który powoduje wyiączerlie winy umyślnej (przy winie umyślnej sprawca musi objąć świadomością i wola wszystkie znamiona.
Błąd nieistotny — nie dotyczy znamion ustawowych.
b) błąd co do kwalifikacji prawnej czynu — (2 odmiany kwalifikowana uprzywilejowania) —gdy sprawca jest przekonany, że jego zachowanie wyczerpuje znamiona czynu łagodniejszego, ale tak nie jest.
c) błąd co d.u kontratypu - usprawiedliwione błędne przekonanie. Jeśli sprawca działa w usprawiedliwionym błędnym przekonaniu podlega wybaczeniu, jeżeli błąd sprawcy był nieusprawiedliwiony — odpowiada normalnie.
d) Błąd co do prawd — co do faktu, że dane zachowanie jest zabronione pod groźba kary — sprawca myśli, ze tak można, nie wie, że jest to zabronione.
Co do zasady błąd usprawiedliwiony — uchyla winę
- błąd nieusprawiedliwiony — umniejsza winę
KONTRATYPY
Sąto okolicznosci uchylająpe karna bezprawność czynu — kiedy zachowanie zabronione groźba kary z jakiś powodów zabronione nie jest.
1. Ustawowe -- uregulowane w ustawach
2. Poazustawowe — tnikające np. ze zwyczajów
1. Kodeksowe:
Kontratyp:
a) obrony komeczne (art. 25KK),
b) stanu wyższej konieczności
c) dopuszczonego ryzyka związanego z eksperymentem
d) zawarte w unormowaniu w części szczególnej (np. typ przestępstwa zniesławienia w społecznie uzasadnionych okolicznościach),
2. Pozakodeksowe:
Kontratyp:
a) legalnego przerywania ciąży,
b) ryzyka sportowego,
c) działania wgranicach prawi obowiązków,
Kontratyp obrony koniecznej (art. 25 KK)
3

Obrona konieczna — to odparcie bezpośredniego bezprawnego ataku na jakiekolwiek dobro.
Warunki, kiedy przysługuje obrona konieczna:
- na zamach bezprawny i bezpośredni
- musi przyświecać cel obronny.
jeżeli osoba szykuje zamach na nasze dobro ustawodawca nie wymaga bierności, ale pozwała na aktywność ze strony osoby zagrożonej.
Urojona obrona konieczna —jeśli usprawiedliwiona błędnym przekonaniem — uchyla odpowiedzialność, jeśli
nieusprawiedliwionym — złagodzenie.
Ekscesy obrony koniecznej — działanie z przekroczeniem obrony koniecznej podejmując obronę konieczna:
zbyt wcześnie — podjęta, kiedy zamach się jeszcze nie rozpoczął lub nie występował ełement bezpośredniości zamachu.
- zbyt późno (spóźniona) — dokonana wczasie, kiedy zamach się już skończył. Po przestępstwie można udać się za sprawcą by pojmać go i oddać w ręce organów ścigania łub odebrać mu rzecz, która nam zabrał. Nie można stosować siły wobec tej osoby, wyrządzać mu krzywdy
- eksces intensywny — zachodzi wtedy, gdy zastosowano sposób obrony niewspółmiemy do niebezpieczności zamachu. Zakaz ten wypływa z konieczności obrony — czyli można w cełach obronnych dopuścić się czynów atakujących dobra napastnika, ale nie powinno być rażących dysproporcji.
Kontartyp stanu wyższej konieczności (art. 26 KK)
Stan wyższej konieczności — polega na działania będącym czynem zabronionym, ale w celu uchylenia bezpośredniego niebezpieczeństwa grożącemu jakiemuś dobru łub osobie. Źródło niebezpieczeństwa wypływać może z działania sił przyrody, zwierząt, zachowania się łudzi,
Jeśli nie jesteśmy wstanie raczej uniknąć niż przez poświęcenie innego dobra chronionego prawem, to wolno to zrobić (jeśli poświęcone dobro jest wartości mniejszej, równej lub nawet wyższej, byłe nie raźąco).
Jest ograniczony 3 zasadami:
a) zasada subsydiarności - powołać się na ten stan, kiedy nie istniały inne możliwości wyjścia z sytuai,
b) zasada proporcjonalności — poświęcamy dobre wy±szej wartości niż dobro zagrożono, to popełniamy przestępstwo, c) zasada wyłączenia — nie każdy może powołać się na stan szej konieczności — tylko ten, kto ma obowiązek chronić
dobro (np. ratownik) nie może go poświęcać np. lekarza nie może odmówić niesienia pomocy.
Art. 25 5 mówi — przepisy o stanie wyższej konieczności stosuje się gdy, w obliczu niebezpieczeństwa jest kilka dóbr chronionych prawem. a ratowane będzie tylko jedno — nie można kogoś sądzić za to. że ratował tylko to jedno.
Różnice miedzyron konieczg a stanem wyższei kcnieczności
Różnice dotycz
źródła niebezpieczeństwa
— w obronie jest nim yą”iącznie czyn człowieka (bezpośredni i bezprawny)
— wstanie wyższej konieczności —każde bezpośrednie niebezpieczeństwo
działanie:
- w obronie skierowane przeciwko dobru sprawcy zamachu,
- w stanie — przeciwko dobru osoby trzeciej lub społecznemu
Kontratyp dozwolonego ryzyka nowatorskiego — wszelkie eksperymenty wiążą się z możłiwościąspowodowania strat. Nie popełnia przesepstws nie odpowiada karnie ten kto działa w ramach eksperymentu medycznego, poznawczego, technicznego i ekonomicznego, a korzyść ma istotne znaczenie a oczekiwanie jej osiągnięcia, celowość i sposób przeprowadzenia są zasadne w świetle aktualnego stanu wiedzy.
Jeżeli eksperyment z udziałem łudzi — potrzebna zgodna uczestnika i poinformowanie go O wszystkich możliwych skutkach i korzyściach. Uczestnik ma możliwość odstąpić od eksperymentu i nie móżna mu tego zabronić.
Kontratyp ległności przerywana ciąży (art. 152 i 153 KK — 2 typy przestępstw: za zgodąkobiety iż naruszeniem przepisów i bez zgody kobiety z naruszeniem przepisów).
Kontra typ normowany przez Ustawę O ochronie życia i płodu ludzkiego i z 7.01.1993 r. — określa warunki legalności przerywania dązy:
a) wzgląd na życie i zdrowie kobiety ciężarnej (za jej zgoda i bez względu na etap rozwoju płodu),
b) wzgląd eugeniczny badania prenatalne — lub inne przesłanki wskazują na uszkodzenie płodu lub istnienie choroby zagrazającej jeo życiu, nieodwracalne i ciężkie uszkodzenie.
c) wzgląd prawny — jeżeli zachodzi uzasadnione przypuszczenie, ze ciąża pochodzi z czynu zabronionego — czas na legalny zabieg ogi-aniczony do 12 tyg — do przeprowadzenia zabiegu potrzebne jest zaświadczenie prokuratora.
Nie ma prawa do przerywania ciąży kobieta w ciężkiej sytuacji materialnej.
Kontratyp zniesławienia (art. 212 KK)
Polega na pcmówieruach innych osób, grupy osób, instytucją itp. W sposób mogący ich poniżyć w opinii publicznej lub narazić na utratę zaufania.
Wyróżnia się 2 sytuacje:
- publiczna .- W miejscu, że może to dotrzeć do szerszej, nieokreślonej liczby osób
- niepublicznie — W ścisłym gronie
Jeśli sprawca dopuszcza się czynu za pomocą środka masowego przekazu nie zawsze jest czynem przestępczym, publicznie
— zarzut musi być prawdziwy i służyć obronie społecznie uzasadnionego interesu.
Kontratyp karcenia osób nieletnich
Kontratyp ten narzuca działania osoby w celu wychowawczym. nie można stosować siły lizycznej bez przyczyny i powodu.
Dorosłym przysługuje względem nieletnich prawo do wychowywania, prawo doboru środków wychowawczych Gest różne —inne
rodzicom, inne np.. wychowawcom) — ma na celu skorygowanie zachowań na przyszłość.
4

żeby karcenie było bezkarne nie może wyrządzać małoletniemu szkód i krzywd. W świebe prawa rodzinnego i opiekuńczego ci, którzy mająwtadze rodzicielską maja prawo obowiązek wychowywania dziecka i opieka nad nim przy pomocy m.in. karcenia
jako mełody wychowawczej.

Rodzice mogą naruszać nietykalncść cielesną dziecka ( nie będą odpowiadać z art. 217).
- przestępstwo uszkodzenia ciała (art. 157 KK) — za to rodzice mogą odpowiadać karnie
- znęcanie się (art. 207 KK) — rodzic może odpowiadać za to karnie, jeśli wielokrotnie uszkodzi ciało (bo znęcanie jest czynem. który powoduje dolegliwość ponad miarę).
Inne osoby niż rodzice nie maja prawa karcenia fizycznego małoletnich, tylko słownie, nie maja prawa naruszać nietyl<alności cielesnej.
Użycie siły jest zalegazowane dla placówek opiekuńczo-wychowawczych, zakładów poprawczych itp.
Srodki przymusu bezpośredniego (użycie siły) wobec nieletnich można stosować w sytuacjach:
- usiłuje targnąć się na życie swoje lub innych.
- nawołuje do buntu, ucieczki lub zniszczenia mienia,
- samowolnie opuszcza zakład lub placówkę,
- w cetu doprowadzenia do placówki,
Pozwala na środki przymusu bezpośredniego wobec nieletniego w y. sytuacjach, ale po wyczerpaniu innych środków — rodzaje środków przymusu:
- siła fizyczna
- umieszczenie w izbie izolacyjnej
- założenie pasa obezwiadniającego lub kaftana bezpieczeństwa
(tylko wobec nieletnich z zakładu poprawczego lub schroniska)
Kontratyp działania w granicach ryzyka sportowego
Np. starcie partnerów w dyscyplinie sportowej, które mogą powodować uszkodzenia ciała czy nawet zgon (nie tylko uczestników
ale i kibiców).
Część z tych zacnowań ma charaKter umyślny (np. boks).
Sprawca nie naraża się na odpowiedzialność karną za zniszczenie lub uszkodzenie chronionego dobra gdy:
- jakaś dyscyplina sportu jest zalegalizowana przez dany kraj,
- zawodnikom przyświeca cel sportowy,
- ich postępowanie jest zgodne z regułami danej dyscypliny sportowej
Kontratyp działania w granicach uprawnień i obowiązków
Jeśli jakieś zachowanie jest legalne w świetle prawa, jest dzialaniem przyznanym w granicach jego kompetencji (rzeczowej i miejscowej) to nie można przeclwdzialać takim zachowaniom i domagać się ochrony prawno-kamej, np.:
- działanie komornika,
- działanie policji z nakazem aresztowania,
- nakaz przeszukania mieszkania,
zalożerrie podsluchu (w ramach posiadanych uprawnień) itp.
FORMY POPEŁNIENIA PRZESTĘPSTWA
2 grupy form:
1. Formy stadialne
2. Formy zjawiskowe
FORMY STADIALNE — łączą się z pochodem przestępstwa od niekaralnągo zamiaru poprzez fazę przygotowania, usiłowania przestępstwa do dokonania, które jest pełną realizacją czynu ncszącego znamiona przestępstwa, tzn. noszą się z drogą
przestępstwa (itar delicti)
Najwcześniejszy moment, za który można ponosić odpowieczialność karną to:
1. FAZA PRZYGOTOWANIA (ART. 16 KK) — polega na podejmowaniu czynności zmierzających do dokonania czynu:
a) personalna postać przygotowania — wejście w porozumienie ± inna osobąw celu popełnienia przestępstwa, b) rzeczowa postać przygotowania — uzyskiwanie środków, zbieranie informacji, sporządzanie planu działania
Co do zasady przygolowanie jest niekaralnym stadium przestępstwa — zgodnie z art. 16 KK jest karalne, gdy ustawa tak stanowi
(w 12 przypadkach Lstawa wyraźnie penalizyje lo stadium).
Współukarane czyny uprzednie — sprawca odpowiada za najdalszy etap przygotowania przestępstwa
Np.
- ag. 117 5 2 - przygotowanie wojny napastniczej,
- art. 12752-przygotowanie zamachu stanu.
- art. 14053-przygotowanie do zamachu terrorystycznego.
- art. „i1852—
- art. 270 5 3 — podrabianie doKumentów
- art. 31054— fałszowanie pieniędzy
- art. 175— orzygotowanie katastrofy w ruchu wodnym powietrznym, lądowym
- art „12652— przyootowanie do usunięcia przemocą organu RP,
- art. lbB przygotowanie co 4 zacnowań nagarlnycn:
- art. 13 5 1 zdarzenia powszechnie niebezpiecznego,
- art. ies sprowadzenia iniych groźnych dla życia i zdrowia zdarzeń (epidemiologiczne np.),
- art. 164— do piractwa wodnego lub powietrznego,
- art. 1ó7 do umieszczenia na statkach wodnyth i powietrznych substancji zagrażających osobom lub mieniu,
- ar Ł. 252 3 — przygotowanie do wzięcia zakldnika
W przestępstwach przeciwko życiu i zdrowiu nie kara się przygotowania
W przypadku odstąpienia od przygotowania (art. 17 1) sprawca nie ponosi odpowiedzialności - czynny żal — wycofania
się z dzialalrrosci przestępczej ub starań w celu zapobiegania ewentualnych skutków.
Przygotowania czynu wobec państwa — czynny żal musi spełniać nw. warunki aby sprawca nie odpowiadał karnie (art. 3135
2):
- poniechać działalności,
- podjął istotne dzialania
oemerrcji — ujawnić wszystkie okoliczności wobec organu ścigania (najważniejszy, by nie ponosić odpowiedzialności).
5

2. USIŁOWANIE — odnosi się tylko do przestępstw umyślnych (tak jak przygotowanie). Jest to etap, który bezpośrednio zmierza do popełnienia czynu zabronionego (art. 1351)— cecha charakterystyczna — dokonanie nie następuje.
Rodzaje usiłowania:
- udolne — może doprowadzić do dokonania, które nie następuje,
- nieudolne — gdy z przyczyn obiektywnych dokonanie jest nie możliwe, z czego sprawca nie zdaje sobie sprawy (art.
13) ze względu na
a) bi-ak przedmiotu nadającego się do popełnienia czynu zabronionego.
b) na użycie środka nie nadającego się do popełnienia czynu.
Trzeba tu odróżnić usiłowanie nieudane — było możliwie. ale się nie udalo z różnych powodów.
Skuteczny czynny żal — sprawca dobrowolnie odchodzi od usiłowania lub gdy dochodzi do czynu, a sprawca próbuje zapobiec skutkom - przestępca nie podlega karze za usiłowanie - jest to usiłowanie kwalifikowane (art. 15) — odpowie za to co zrobiła, a nie co zamierzał.
Nie ma formuły (art. 14). która mówi jakie rodzaje kar ustawodawca przewiduje — są takie jak za czyn dokonany, tylko niższe.
a) usiłowanie ukończone — takie, kiedy sprawca zrobił wszystko co było niezbędne dla dokonania, jednak przestępstwa nie dokonał (np. strzelił, aie chybił).
b) usiłowanie nieukończone — sprawca rozpoczął zachowanie naganne, ale poniechał działania, bo ktoś mu przeszxocził.
Te usilowania są charakterystyczne dla przestępstwa skutkowego.
Przestępstwa formalne — charakteryzują się brakiem skutku, przestępstwem jest samo naganne zachowanie.
3. DOKONANIE — pełna realizacja czynu zabronionego — musi wyczerpać wszystkie elementy z ustawowego opisu czynu.
FORMY ZJAWISKOWE - sąto różne postacie zaancażowania w działalność przestępczą, gdzie sprawca może występować w różnej roli przestępczej.
a) sprawstwo w szerokim znaczeniu — każdy, kto w jakikolwiek sposób i w jakikolwiek roli przestępczej wystapił i naruszyi zakaz prawookrany.
b) sprawstwo w wąskim znaczeniu — sprawstwo główne, współsprawstwo, sprawstwo kierowane i polecające. Formy sprawcze dzielimy na:
- yą”ko”rawcze - sprawstwo główne i współspi”aw”stwo.
- iewykora”.wcze — sprawstwo polecające i kierownicze,
Formy sprarekonawc2e
Sprawca glnwrty (wykonawczy) — osoba, która osocisule własnoręcznie realizuje znamiona czynu zabronionego.
- jednosprawstwo - jeśii działa sam
- współsprwastwo(at. 1851) - charakteryzuje się tym. że działa wspólnie i wporozumieniuz inną osobą, przy czym działaj”ąw porozumieniu przestępczym zawartym przed czynem lub chwili popełniania czynu,
- sprawstwo równoległe — w tym samym miejscu działa 2 lub więcej osób bez porozumienia.
Współsprawca — to ten, który zrealizował przynajmniej część znamion czynu zabronionego.
Niesprwcze formy z!awiskowe (art. 1 B 5 2 i 3) — podżeganie pomocnictwo
Pomocnik — ulatwia Dopełnienie czynu
Formy sprawcze nie”konawcze
1. Sprawstwo kierownicze — tych sprawców często nie ma na miejscu przestępstwa — wyznacza role oraz samą r2alizację cz/ali.
2. Sp”awtwo polecające .- polecenie osobie uzaLeznonej od siebie popełnienie czynu zabronionego.
Sprawca polecający fart. 1651 Ki -. kieruje wykonaniem czynu zabronionego lub wykorzystuje uzależnienie lub podporządkowanie inne osoby od siebie (np. służbowe) poleca wykonanie czynu zabronionego. Stopień zależności między tymi osobami jest różny. np. prezes . Księgowa, mąż — żona.
Sprawca polecający odpowie tak, jakby sam dokonał przestępstwa. Rozmiar odpowiedzialności — im presja, zależność pomiędzy polecającym a „konawcą będzie większa, tym konawca poniesie mniejszą karę.
Sprawstwo organizatorskie — od strony technicznej, strategicznej organizuje akcję przestępczą, za pomocą środków technicznych: odbiór ludzi,
Sprawstwa poa.:ające. kie;”owniczs, organizatorske zostały wyodrębnione ponieważ nie noszą ustawowych znamion przestępstwa — a czerpią z przestępstwa korzyści i uczestniczą w nim,
Art. 1851 :(.iś for-os ski dc powyższych ról, sąd wymierza karę stosowną do winy sprawcy oraz stopnia umyślności łub nieumyślno ci
Każdy odp.hMaca nia3aieżnie zci pnzostalycri.
Art. 20 — kategcria wsoółdziałajao”ch — współsprawca, podżegacz, pomocniki sprawca kierujący, polecający.
Typ kwali”ikowany ze względu na szczególne cechy (arl. 160 KK).
Współdziałający — oJpowiedzialność karna art. (21 5 2Kk) — podlega odpowiedzialności karnej wyższej - jeśli wiedziało okoliczności szczególnej, cesze szczególnej.
Instytucja czynnego talu (art. 23 KK) — gdy współdziałający w jakiejkolwiek roli przestępczej w pewnej chwili zapobiegł przestępstwu „ile podiega karze.
* 1 — skuteczny czynny żal — jedna z przesłanek procesowych, które uniemożliwiają wszczęcie postępowania procesowego
(nie można pociągać do odpowiedzialności).
5 2 - sprawca szarał sie zapobiec przestępstwu. ale było za późno, czynny żal był bezskuteczny, ale ustawodawca dopuszcza
możliwość zastosowania nadzwyczajnego złagodzenia kary
SYSTEM KAR I ŚRODKÓW KARNYCH ORAZ ŚRODKÓW PROBACYJNYCH
Art. 32 KK — katalog kar
6

Kara — to sposób reakcji na czyn naganny sprawcy
Środki probacyjne - 1ącz sie z poddaniem sprawcy próbie. Czasem stosuje się je dając szansę przestępcy, co do którego możemy przypuszczać, że pomimo nieukarania nie powróci do kolii z prawem
Teorie retrybutywne — uzasadniają konieczność ukarania sprawcy przestępstwa odwetem, odpłata za wyrządzone zło. (równoważenie zła)
Celowości —konieczność ukarania czynu zabronionego osiągnąć ceł o5lnoprwewncyjny, pokazać sprawcy, że przestępstwo się opłacą aby powstrzymać go w przyszłości od czynów przestępczych.
Społeczną użyteczność można osiągnąć poprzez adekwatną karę za popełnienie czynu przestępczego w zależności od cech indywidualnych sprawcy.
Pozytywne efekty w przypadku obu prewencji mogą osiągnąć kary sprawiedliwie. Kara nadmiernie surowa godzi w przestępcę, a społeczeństwo zacznie się z nim solidaryzować — nie sprzyja celom społecznie użytecznym.
Kara kryminalna — to reakcja w imieniu społeczeństwa wymierzona przez niezawisłe organy sądowe za czyn naganny sprawcy przynosząca za soDą odpowiednią dozę dolegliwości. Każda kara jest adekwatna do popełnionego czynu.
a) grzywna — dochód budżetu państwa
b) ogyary2enie wolności — kara o charakterze wolnościowym „ wiąże się z nałożeniem na sprawcę pewnych deegliwości np. osowiązek pracy społecznie.
c) pozbawienie wolności — pobyt sprawcy w zakładzie karnym
Środki probacyjne — środki związane z poddaniem sprawcy próbie, nie są przewidziane w sankcji.
Kary zastępcze - jeśli kary orzeczone nie mogą być z jakiś powodów wyegzekwowane.
KARY KRYMINALNE — zabezpieczane są przymusem państwowym, orzeczone muszą być natychmiast wykonane
1. ria— kara majątkowa która wymierz się wstawkach dziennych określając ilość stawek oraz wysokość jednej stawk.
Dwa etapy wymierzania:
Pierwszy etap:
- art. 3 1 <K — io;ma stawek dzennych grzywny (od 10 do 360 stawek dziennych),
- art. 3(r” KF -—kara Grzywny obok kary nozdawienia wolności do 2000 stawek dziennych — wyjątek).
Musi być adekwatna do zachowania nagannego sprawcy i do stopnia tego winy oraz cech indywidualnych (np. pierwszy raz
karany).
Drugi etap polega na określeniu stawki krotnej jednej stawki dziennej grzywny (art. 33 3KK):
- nie nizsza od IQ zl i nie większa niż 2000 zł
- zależy od sytuacji ekonomicznej sprawcy — dolegliwość stawki musi być analogiczna dla każdego sprawcy.
Uiszczanie grzywny — art. 44 KK i następne:
- skazanego sąd wzywa do uiszczenia w ciągu 30 dni.
jeśli nie uisci to ściąga w drodze egzekucji,
- jeśli nie uiści, a grzywna nie przekracza 120 stawek dziennych to zmienia na pracę społecznie użyteczną(10 stawek = lm esi ąc),
- wyższa c-zywna lub sprawca nie chce odpracować zamienia się na zastępczą karę pozbawienia wolności (1 dzień = 2 stawłi dzienne). kara zastępcza nie może przekraczać li miesięcy,
2. --od 1 miesiąca do 12 miesięcy ( w przypadkach szczególnych 18 miesięcyi. °olega na:
a) wykonaniu prac wskazanej przez sari
b) skazany nie ma rncżliwcóci bez zgody sądu zmiany miejsca stałego pobytu,
c) ma obzw,ązek udzielania wyiasnien dolyczących przeciegu odbywania kary.
możliwość skrócenia kary do połowy orzeczonego wyroku w wyroku wymiaru jeśli sprawca sumienne wykonywał swoje obowiązki.
Art. 35 „i— praca społeczna
- nieodp at,-,, kontrolowana praca społeczna wskazana przez sąd w odpowiednim zakładzie pracy, placówce służby zdrowia, orjieki soolecznej, organizacji lub instytucji niosącej pomoc charytatywną na rzecz społeczności lokalnej — w wymiarze oo 2C n 4C goczin iy stcsunku miesięcznym
- 2 zamiast pracy użytecznej społecznie może być zastiona w stosunku do osoby zatrudnionej potrąceniem od 10 do 25% w r-”arirodzrania z-a pracę na rzecz skarbu oahstwa albo cel spbłeczny wskazany przez sąd. (skazany w tym okresie nie mrze rozy,iązac stosunku pracy).
- 3 — M”eisce, czas, rodzaj lub sposób wykonywania obowiązku pracy określa sad po wysłuchaniu skazanego — nie chodzi O dezcrcar:izzqri ż,cia nc”ay,-cw. ale o dodat.towe doiegliwości za pocełnione przestępstwo.
Art. 36 2KK — obowiązki, które mc”gą być dorzucone do kary ograliczenia wolności ( np. przeproszenie pokrzywdzonego).
3. gwawJęniewolnpścjart37fl) — Irwa riajkrócej I miesiąca najdłużej 15 lat. Wymierza się jaw miesiącach i iatacŁ.
2 długotermii”ruwe Kary puzbawienia wolności 25 lat dożywounie pozbawienie wolności.
Kary pozbawienia wolności odbywane są przez sprawców w zakładach karnych penitencjarnych dla:
- młodocianych,
- cdbyi”yaących <are po az piarwsz-j
- recydywis.ów oenitencjarriych
- w ZK .i który-cn odhywa się karą aresztu wojskowego.
kara śmierci zcstała wyeliminowana z porządku prawnego - w 1988 r. orzeczona i wykonana po raz ostatni w Polsce.
ŚRODKI F%ARNE Ait. 39)
Ich zadanierr: jeut w2rnocniere represji karnyc.n lub zamiast kary jako reakcja na czyn zabroniony o niewysokim ciężarze gatunkowym w celu uctronierńa spoleczeństwa przed oalszyrni szkodami sprawcy lub zadośćuczynienie wyrządzonym szkodom — restytucyjny charakter — konnoensacja szkody, przywrócenie do stanu poprzedniego, zadośćuczynienie o charakterze moralnym.
7

1. Pozbawiene praw publicznych
2. Zakaz zajmowana określonego stanowiska. wykonywania określonego zawodu,
3. Zakaz prowadzenia pojazdów,
4. Przepadek (przedmiotów i korzyści)
5. Obowiązek naprawienia szkody
6. Nawiązka
7. Swiadczenie pieniężne
8. Podanie „roku do publicznej wiadomości
1. Pozbawienie praw publicznych (art. 40 KK3 — godzi w honor, dobre imię sprawcy, jego prawa obywatelskie. Orzekana na czas nie krótszy od 3 lat za przestępstwo popełnione w wyniku motywacji zasługującej na szczególne potępienie.
2. Zakaz zajmowania określonego stanowiska (art. 41 „ wykonywania określonego zawodu i prowadzenia określonej dzialainości gospodarczej — sad może orzec jeżeli sprawca przy popełnieniu przestępstwa nadużył zajmowanego
stanowiska lub yNkonywaneco zawodu lub dalsze wykonywanie i zajmowanie stanowiska zagraża istotnym dobrom chronionym orawem.
3. przesłanki — ustawodawca ogranicza do osób, które zostały skazane za
przestępstwo przeciw1o bezpieczeństwu w komunikacji. Nierespektowanie tego zakazu (art. 244 KK) jest obwarowane sankcją karną— pozbawienia wolności do lat 3.
Możliwość orzeczenia zakazu:
prowadzerua wszeikich pojazdów,
- określonyci pojazdów (mechanicznych j niemechanicznych np. rower)
Zakres i czas trwania różny
- min. „i ok — maM 10 lat
Może być orzekany
a) fakultatywnie
b) obliyatory;nie tzn. gdy usławodawce nakazuje sądowi — w 2 sytuacjach:
- tymczasowo I — IQ lat, gdy sprawca był w stania nietrzeźwości lub zbiegł z miejsca zdarzenia,
- trwale — w razie ponownego skazania za spowodowanie katastrofy ze skutkiem śmiertelnym, gdy sprawca był wstanie nietrzeżwosci LID zbiegł.
4. — skud<iem rzepadku jest przejście przedmiotów na rzecz Skarbu państwa — część spieninżarra. a część p”7ezywana na cele charytatywne. Ma charakter
a) obligatcryjriy — owoce przestępstwa wmyśl zasady, że nikt nie może się wzbogacić w drodze przestępstwa (o ile nie znajdzie się wraściciel),
b) fakultatywny — przedrn aty, które slużyły do popełnienia przestępstwa — narzędzia przestępstwa.
Orzeczenie nawazki na rzecz Sp „N przypadku, gdy wartość.narzędzi przekracza wagę popełnienia czynu.
Gdy orzeczenie przepadku nie jest możliwe (np. gdy sprawca rzeczy zniszczył to ustawodawca przewidział możliwość orzeczenia przepadku równowartości tych przedmiotów.
Osobno ustaąodawca przewiduje orzepadek przedmiotów objętych zakazem wytwarzania, przewożenia itp. Np. narkotyki. Jeśli narzędzie przestępstwa lub przedmioty przenoszone nie stanowiąwłasności sprawcy — można orzec przepadek, jeśli ustawa tak stanowi —. lm z zasady nowinny wrócić do „Maściciela
Jeśli rzeczy e stanowią współwiasriość — to orzeka się przepadek częściowe) własności (udziału) lub równowartości części należącej do sprawcy.
5. Ei obejmuie rzeczy njchome i nieruchome lub które nie mają określonej wartcsci. rio papiefl” wartościowe
- korzy%ć ponodząca hezpośrednio z przestępstwa pośrednio z przestępstwa.
Można po.bawić sprsw”:e korzyści, które zdobył z wielokromie używanych narzędzi (np. za produkcję narkotyków kupił dom).
2 — óomiiiernar:e przerzucenie ciężaru udowodnienia — mienie objęte we władanie przez sprawcę tanowi korzyść z
popełnienia Przestępstwa, chyba że sprawca przedstawi dowód przeciwny.
3 - domriemamura to dotyczy rówrsez majątków upłynnianych przez osoby dokonujące przestępstwa . Ustawodawca uważa, że
rzeczy upłyr,nicr.e należą do sprawcy. mirrio że są w posiadaniu innej osoby (chyba że osoby te wykażą, ze legalnie uzyskały
ten majątek kupiły od sprawcy).
6. rrla tharakten obligatoryjny, gdy osoba poszkodowana zołzy wniosek O naprawienie szkudy — w yyiiczonych przesrępsyiach —sąd musi orec obowiązek naprawienia szkody albo w całości albo W częso
Przepisów KC dot. przedawnienia roszczenia lub zasądzenia renty nie stosuje się do tego przepisu.
tJstawodawra „ tj 2 pnzwaie sadowi orzec nawiązkę na rzecz poszkodowanego za doznaną krzywdę.
7. N!ązikąań.4fl<k” — jest środkiem zastępczym oraz amcdzielnym środkiem karnym. Nawiązka — uczynić zadość i dać coś nadto.
- iako rcdek samnczeiny -. nie charakter represyiriy nie jest orzekana na rzecz pokrzywdzonego lecz na wskazany cel spoieczny — w razie skazania sprawcy za umyślne przestępstwo przeciwko życiu lub zdrowiu.
Nawiązka est zasileniem finansaw%”m — jej wysokość nie może przekraczać 10 krotności najniższego miesięcznego wynagrodzenia. Zasądz:ina w I instancji na rzecz instytucji znajdujących się w wykazie sporządzonym przez Ministra Sprawiedliwości
- nawizzka moze bić orzeczona wobec sprawcy skazanego za przestępstwa przeciwko środowisku — orzekana na rzecz ochrcr”y rndowiska (od 3 do 20 krotności).
- nawzlz „oze ho orzeczona w swsuriku oo sprawcć”N przestępstw komunikacyjnych — można jąorzec na rzecz
instytucji. kiórej relem dzłania jest pomoc osobom poszkodowanym wwypadkach (od 3 do 100 krobiości) i do 100 tys. zł.
8. — konieczność zapłacenia określonej kwoty pieniędzy — może być orzeczone, gdy sąd decydue się, rio odstajsr”iie od kary (do 3 krotności najniższego wynagrodzenia w I instancji). Możliwość orzeczenia tego środka także gdy ustawa tak stanowi.
8

9. PodaninItrckudQpublicznej wiadomości (art. 50 KK) — ustawodawca zezwala na takie działanie, gdy pozwala na to przeps szczególny np. art. 215 — przestępstwo zniesławienia lub skazanie sprawcy, który zbiegł z miejsca zdarzenia.
ŚRODKI PROBACYJNE
Sąto środki związane z poddaniem skazanego próbie.
3 środki, które mogą być stosowane na różnych etapach postępowania. Mogą zastąpić ukaranie lub modyfikują karę.
Wszysd<ie bazują na pozytywnej diagnozie.
1. Wawnkowe umorzenie postępowania karnego.
2. Warunkowe zawieszenie wykonania kary
3. Warunkowe orzedterminowe zwolnienie z odbywania reszty kary.
1. Waruntowe umorzenie postępowania karnego — środek ten stosowany przez sądy- polega na rezygnacji z postępowania zmierzaiącego do ukarania sprawcy — zmierza do dania szansy i poddania próbie. Może być zastosowany wobec sprawców przestępstw niegrczr,ych:
- stosuje się do sprawcy przestępstwa zagrożonego karą niższą niż 3 lata,
- gdy s:”aw poj9driai SIĘ z ofiarą lub nprawii szkodę - stosowane za czyn zagrożony karą do lat 5,
- ustawodawca pozwala stosować ter, środek wobec sprawcy niekarnego lub karanego za przestępstwo nieumyślne,
- nie może być stosowany gdy są jakiekolwiek wątpliwości co do winy sprawcy,
-. odnotowywane to jest w krajowym rejestrze skazanych,
- taka osobę można poddać dozorowi kuratora:
a) jeśli dobrze się zachowywai — umorzenie warunkowe przechc”ozi w stałe.
b) popełnił nowe przestępstwo umyślne — obliguic to sad do podjęcia postępowania umorzonego. Postępowania takiego nie można podjąć gdy uo4yneio b m—cy od podjęcia postępowania w sprawie nowego przestępstwa.
2. Warunkowe zawieszenie wykonania kary (art. 69 nastepne) — środek ten dotyczy kary: grzywny, ograniczenia wolności i kary pozbawienia wolności nie przekraczającej 2 lat. Polega na zawieszeniu efektywnego wykonania kary. Unika się w ten sposon oemoraliiac sorawcy ZK oraz kosztów.
Warunkier, zastosowania tego srodka es! pozytwna prognoza Kryminalistyczna sprawcy.
Zawieszenie nasrępuje na okres próby, kto” wynosi:
- dla kart y”cnokccwej 1 3 iat-a
- pozbz.wier:iP welnrrśni 2 — 5 lal. dla !nioocianegc .3 — 5 at,
Ustawodawca pozwala jednocześrue orzec grzywnę, mimo, że nie trzeba było jej orzec —od 90 do 160 stawek dziennych.
Na okres p ócu oharcza si sprawcę obowiązkami probacyjnymi, np. nformowanie sądu lub kuratora o przebiegu okresu próby. Obewiazki te moca być orzekane w większej iiości niż li mogą być w okresie próby zamieniane.
Jeśli sprawca zachow”wa! się:
a) pozytywnie — może skooys”.ać z zalarcia skazania z upływem 6 m-cy od ukończenia okresu próby,
b) negatnie — sąd możn ud ma obowiązek zarządzić wykonanie kary:
- obowiązek - ocpełnii przestępstwo umyślne tego samegc rodzaju lub z zastosowaniem przemocy lub orzeczono prawomocna karę pozbawienia wolności.
- mora popelriil prz”ascępatwu innego rodzaju lub uchyb się od wykonania nałożonego obowiązku lub grzywny.
3. (art. 77 KIŚ i następne) - orzeka sąd penitencjarny
- jeśli sprawca sprawuje się doorze rokuje nadzieje, ze „oędzle przestrzegał porządku pubhcznego (pozyta prognoza kryminalistyczna.
Przesłanik 0r”I,t,inn:
- odb:,ie cP ścirje.czonzi kan, pazoalyiermia wor,liści zasad” po odbyciu połowy kary, nie wcześniej niż po upływie 6 mcy).
- w stosunku do recydywistów po 2,3 eiekt”ywriie odbytej ha;y nie mniej niż po upływie I roku, a skazanych za terroiyzm,itp. po upwie 3 kan. nie mniej niż 1 rok.
- skazaryci na 25 at pozbawienia wolności po odhyciu 15 lat kary, a skazanego na dożocie po25 latach odbywania kary.
Okres prćly „rosi:
- min 2 ata max 5 jat,
- dla skazanych na 25 lat-- od 3 oo 5 lat,
- dla skazanych na dożywocie — 10 lat.
Jeśli sprawca zachow”je się w okresie próby:
a) pozytywr O W C235e prcuy dslsz”,th nicy tC,cZy arę Z chwilą warunkowego zwolnienia (od tego terminu biegnie termin z-aIaroa
b) negatywnie — odwołanie WOZ
- faKuli.?w.,le - nR!sza col-zsJe: pewny lub uchyia sie ni nalożonego obowiązku lub orzeczonych środków,
- jeśli ponr,hlle chce sią ihiegzć — usmawocayżca oqranbcza — c.00iero po upływie roku od osadzenia w ZK, a dla dożocia po 5 :ctach
Srodki reacii na cz”jn p”zestepczy w stosunku do sprawców. któcn nie można pociągać do odpowiedzialności karnej — niepoczytan”ch. ograniczona poczytalność. Celem tych środków jest zadanie dolegliwości sprawcom i ochrona społeczeństwa
przed nin
1. Leczr”łcze
2. Niele;ir:
1. Lccziinas
a) umleszczRn w zamnkl,ętyni zakładze psychianr9cznyr,.
b) unlieozc2€,s w zamkniętym zakładzie leczenia odwykowego,
c) zobckiązF,”:a cło arr;bulato”yjnego leczenia w placówce leczniczo-rehabilitacyjnej.
Mamy z nhl dn czynienia wtedy. „:cy est to niezbędne. bo zachodzi prawdopodobieństwo, że sprawca ponownie popełni czyn, Co do zasacty srociki te orzekane sa bezterminowo. Jedjnie śrooki lecznicze w ramach odbywania kary pozbawienia wolności — można umescł „rzaniknięturri zakLadzie leczenia odwykowego na okres od 3 m-cy do 2 lat, jestto zaliczane na poczet kary.
9

2. Nielecznicze .— różnego typu zalazy mające na celu uniemożliwienie osobie ponownego złamania prawa
a) wyi<onywania zawodu,
b) prowadzenia działalności gosp.
c) prowadzenia pojazdów.
ZASADY WYMIARU KAR I ŚRODKÓW ROZDZ. VI
Sądy działają w warunkach swobodnego Liznania ale nie dowolności — są zobowiązane przepisami prawa. Sąd jest limitowany
sankcjami — rodzajem kary.
Dyrektywy jakimi powinien kierować się sąd:
1 Dyrektyy” ogólne sądowego wymiaru kary
2. Dyrektywy szczególne sądowego wymiaru kary
Dyrektywy ogólne sadowego wymiaru kary — brane pod uwagę przy każdym bez wyjątku akcie kary wobec każdego sprawcy
(2 prewencyjne i 2 sprawiedliwościowe)
Kara musi być:
- spra”Medlina — stopień szxodłiwości czynu nieduży to i sara nieduża,
- prewencja indidualna - cele wychowawcze i zapobiegawcze — zapobiegać powrtowi na drogę przestępstwa,
- oddziaływać ogólnie prewencyjnie — do ogółu obywateli — potencjalnych sprawców.
- mogą dotyczyć:
a) poszczególnycn rodzajów kar,
t) poszczególnych kategorii sprawców,
przestępstwo określonym ciężarze gatunkowym,
Dyrektywy szczególne na użytek poszczególnych kar:
- art. 54—zakaz orzekania dożywocia wobec sprawców, którzy nie ukończyh 18 lat w chwili popełniania czynu,
- Art. 33 .3 — ustalając stawę grzywrw nalezy wziąć poć „uwagę sytuację materialną sprawcy, i.
- Art. 58 5 2— zakaz orzekania grzywny jeżeli dochody sprawcy uzasadniają przekonanie, że jej nie uiści,
Związane zczyr orni ciężarze gatunkowym:
- art. SB I — bezwzględna kara pozbawienia wolnośc bez możliwości warunkowego zawieszenia, gdy inna kara lub środek nie speilia celów,
- Art. 58 3 — dla kar średnich, gdy pozbewien.e wolności nie przekracza 5 lat — można stosować kary zamienne — grzywnę lub ograniczenie woinosci.
NADZWYCZAJNE WYMIARY KARY
I. HaJzyycajnc złtgcdzani€ kary
2- Nadzyczajne o”oostrtenie kary
— można do niej sięgnąć w wypadkach określonych w ustawie:
- ograiliczenie poczytainośc: sprawcy.
- młodocianemu.
- niele::n:trnu
5 2 — sad może ówrież zastosować nad”zwyczajne złagodzenie kary w szczególnie uzasadnionych wypadkach, kiedy nawet
najniższa kara prćewidz:ana za przestępstwo byłaby niewspółmiernie surowa, w szczególności gdy np. pokrzywdzony pojednał
się ze sprawca itp.
Jest to instsiic-;a generełnie takułtatywna ale w jednym przypadku oblicatoryjna - w stosunku do świadka koronnego (art. 60 5
3).
5 6 — nadzwyczajne złacodzenie kary polega na wymierzeniu kary poniżej dolnej granicy ustawowego zagrożenia albo kary
łagodnieis?ej .yu zasac
za zbrodnie — karę pozha”Menia wolności nie niższą od 1!3 dolnej granicy ustawowego zagrożenia,
- za wystepk przy czym c-nina ganica ustawowego zagrożenia to kara pożb, wolności nie niższa niż 1 rok — sąd wymierza grzywnę, ogmanczenie wolności lub pozbawienie wolności,
- wysteniek :z dolną granica ustawowego zagrożenia pozbawienia wolności niższą niż 1 rok sąd wymierza grzywnąlub ogrs;czure :-oiicscL.
Nadzwyc”e-Jtcstrzeniskayjari,64J65KKJ — dotycz”, szczególnie groźnych przestępstw: recydywistów, terrorystów, przestępczosc :nrganizowar.ai itp.
1. Recyroiisci — ucrwnie k”aczająna crogę pizestępswa są recydywą jurydyczną:
a) cgólcą— po upr;tedriim skazaniu zanim mrastapiło zatarcie skazania wkracza na drogę przestępstwa —jest „iesz,odą stosowania kar zamiennych
b) pecjaina
- podstaycwa specjalna — popełnił orzestępstwo podobne do tego, za które by skazany, - obostrzenie w postaci nałożenia sankcjio przekroczonej górnej granicy ustawowego zagrożenia zwiększonego o połowę (fakultatywne naózwyczuin,e obostrzanie kary — sąd może, nie musi)
- wielo4rroiy,a soeciałn2 (nnullirecydywa) 5 2— popełnienie przestępstw umyślnych w ciągu 5 lat po odbyciu kary pozbawienia wolmoci, - osoba. ktoi”a co riajmniei 3 raz staje przed sądem, która była już skazana w ramach recydywy ogólnej pc”cstawowej. która ciągu 5 Oj od 000ycia kary w całości lub w części popełnia ponownie przestępstwo umyślne przeciwko ycio oo zćro-Mu, zgwałcenia, rozboju, kradzieży z wiamaniem lub inne przestępstwo popełnione zużyciem przemocy iub c!ożba jej użycia sąd wymierza karę pozbawienia wolności przewidzianą za dane przestępstwo w wysokości 10w. doineś granico (przynajmnej w połowie) ustawowego zagrożenia - a może dać do górnej granicy zwiekeonn”go o pc:owe Ito ma charakter ooiigatoryjny)
nie stosuj.ci się rio Ztlr)duli — -:en” Sa karą surowsze.
Przestepswo pi,doone tego samego rodzaju, np. orzeciwko życiu i zdrowiu. Uważa się też czyny z zastosowaniem przemocy lub qro-”oą lei użycia oraz przestępstwa w celu osiągnięcia korzyści majątkowych.
Art. 65 %K („1i zwiazku z. art. 64 2 KK) — przepis ten i-ozciąga wszystkie postanowienia KK na kolejne kategorie sprawców
przestępstw (szczególnie niebezpiecznych):
- przeslęoc.uw. którzy ponęłniemne przestępstw traktują jako źródło dochodów (zawodowi),
- działaiącycii w zcrganizuyanycr: gruoaoh lub zwirizkach.
10

- przestepc5w popełniających przestępstwa o charakterze terrorystycznym oraz stosujących groźbę popełnienia takiego czynu
PRZEDAWNIENIE ZATARCIE SKAZANIA
PRZEDAWNIEWłE (rozdz. Xl art. 101 —105 KK) 2 instytucje:
1 Przedawnienie karalności przestępstw — niemożność ścigania sprawców i pociągania do odpowiedzialności karnej
jeżeli od czasu popełnienia przestępstwa upłynął okres czasu (jaki określa ustawa).
2. Przedawnienie dot. możliwości wykonania prawomocnej kary — został ukarany skazany za czyn, a z jakiś powodów kara nie została wykonana — przedawnienie jej wykonania po upły”Me określonego czasu.
Cel przedawnienia:
- jeżeli od momentu popełnienia przestępstwa upłynie wiele lat to trudno zebrać dowody lub przesłuchać świadków,
- jeśli ktoś doouści się raz przestępstwa to po wielu latach jest innym człowiekiem — więc karanie nie jest celowe ani sprawiedliwe,
Terminy przedawnień:
- 30 lat d;a czynów zbroorii zabójstwa,
- 20 lat dla innych zbrodni niż zabójstwo,
- 10 lat dla występków zagrożonych karą pow. 3 lat.
- 5 lat rita czynów zagroz6nych karą nie przekraczającą 3 lat,
- 3 iaca dia czynów zagrożonych Karą grzywny lub ograniczenia wolności,
- 1 rok dla czynow z oskarzenia prywatnego od czasu, gdy pokrzywdzony dowiedział się o osobie sprawcy —jeśli od popełnienia czynu nie minęło 3 tata.
Bieg terminnw przedawnienia 3 — Cia przestępstw skutkowych —bieg przedawnienia rozpoczyna się od czasu, gdy skutek nastił (jeśli doronanie przestępstwa zależy od nastienia skutsu),
Art. 120— jeżeli w okresie biegu terminu przedawnień wszczęto postępowanie przeciwio konkretnej osobie to dodaje się S lat do zakończenia biegu terminL czyli np. do 30 letniego okresu przedawnienia dodaje się 5 lat).
Wykonanie kary (art. 103 KK)
- nie można wykonać kary, gdy od uprawomocnienie się wyroku skazującego minęło:
a) lat — od „roku pow. 5 tat.
b) 15 lat — od kary pozb. wol. poniżej 5 lat,
cl 10 lat w razie ssazania na inna karę (środki karne)
lnstytucia cnoczywarua biegu pizeciawnienia (art. 104)
Dot. sprawnw korzystująoycn z immunitetów.
Przedawniene nie biegnie, jeśli przepis ustawy nie pozwała na wszczęcie postępowania lub dalsze jego prowadzenie. Nie
dotyczy to oskarżenia piywatnego. Przedawnienie spocz do chwili ustania immunitetu (zawieszenie biegu lub przerwa w
biegu)
Wyłączene instytucji przedawnienia (art. 105)
Nie ma przedawnenia dla kategoriI przestępstw lub przestępstw popełnionych przez funkcjonariuszy państwowych wczasie
pełnienia nonwiązków:
- zbrooni przecio pokojowi, ludzkości lub przestępstw wojennych.
- umyślnie popełn”onych przestępstw: zabójstwa, ciężkiego uszkodzenia ciała, uszczerbku na zdrowiu, łub pozbawienia wolności ze szczegolnyi”i udręczeniem — przez funkcjonariuszy państwowych pełniących obowiązki służbowe
ZATARCIE SKAZANiA ( art. 105— 108 KK)
Skutki <art. 1O6 — z ::hwia zatarcia skazania uważa się ie za niebyłe, a wpis usuwa się z rejestru skazanych MS.
Aby nastąpią ita:cit.
musi upłynąc ukreślonu czas od wyKonania sary lub przedanienie wykonania kary łub darowanie kary:
- na karę „:btw”otttiego nozbawienia wolności z niricy prawa (przez Krajowy rejestr Skazanych) z up4ywem 10 lat,
- jeżeli k.ra nie wyższa niż 3 lata może na wniose. ubiegać się o wcześniejsze zatarcie skazania (ma to charakter uznaniowi)
- na kaię grzywny iub oqranczania wolności:
z urzędu pub iatacn
na wincstk po 3 latach.
- 1 rok w przypadku skazania jednoczesnego odstąpienia od wymierzenia kary
Art. 107 5 ... śli obok kani jest i”iriy środek kamy to zatarcie skazania nie może nastić wcześniej, niż te środki zostaną wykonane.
Art. 108 —isś sprawcę skazano za 2 lub więcej oi7estepstw to zatarcie może nastić po upłe wszystkich skazań.
Ułaskawitriłs... dywiJiai”.y .kt łzsk — instytuc;a tięd:ca prerogatywą głowy państwa. Prawo łaski jest niczym nieograniczone (poza zdrcwqm rozsadksm) w stosunku do sprawców przestępstw osadzonych prawomocnym wyrokiem skazującym. Generalnie test szosowana na wniosek zainteresowanego. Prezydent może skrócić, warunkowo zawiesić wykonanie kary, zamienić na inna, danwać KCĘ W całości, może też zatrzeć skazanie bez ustawowych terminów.
Amnestia - zbiorowy akt laski leżący w kompetencji pa:lamaiitu w drodze ustawy ( z reguły z tytułu wielkich jubileuszy, wydarzeń „.„ krop). Są uważane asa zło konieczne, które rozładowują więzienia lub łagodzą zbyt represyjnąwcześniejszą politykę senow. Annest!a może trP różna: rooze dotyczyć wszystkich przestępców lecz z reguły nie dotyczy — polega na skróceniu ar zamianie kar na inne lub zawieszenie itp.
Abolicja — ichwMona w ramach uchwały amnesmyjrej — zwroty charakterystyczne: przebacza się, puszcz w niepamięć. Stosowana es oo warunkiem samrdenuncjacji okreśonych przestępstw oraz popełnionych w określonym czasie.
11

---