PATOMORFOLOGIA wykład 18 (26 II 01)

Modulacja adhezji leukocytów

bodźce: mechanizm:

1. PAF, histamina, trombina 1. Redystrybucja cząsteczek adhezyjnych na powierzchni komórki

(ziarnistości Weibel-Palade'a: P-selektyny)

2. IL-1, TNF 2. Indukcja cząsteczek adhezyjnych na endotelium

3. Chemokiny 3. ↑ avidity wiązania (integryny)

Potrzebna jest aktywacja leukocytów i endotelium przez cytokiny i chemokiny.

Jeśli jest defekt w funkcji leukocytu (nabyty lub wrodzony), tj. w adhezji, fagocytozie lub zabijaniu bakterii, to mamy nawracające bakteryjne infekcje.

Chemiczne mediatory zapalenia

• osocze: → aktywacja komplementu (C3a, C5a, C5b9)

→ aktywacja czynnika Hagemana - kininy (bradykinina), czynniki koagulacyjne / fibrynolityczne

• mediatory zapalenia pochodzenia komórkowego:

• gotowe w ziarnistościach:

• (1) aminy działające na naczynia (histamina, serotonina) komórki tuczne, płytki

• (2) enzymy lizosomalne płytki, komórki tuczne

• syntetyzowane de novo :

• (3) eikozanoidy (prostaglandyny i leukotrieny) leukocyty, płytki, śródbłonek

• (4) PAF - czynnik aktywujący płytki leukocyty, śródbłonek

• (5) cytokiny (IL-1, TNF, IL-8), czynniki wzrostu (TGF-α, β) makrofagi, śródbłonek

• (6) NO makrofagi, śródbłonek

• (7) wolne rodniki

Metabolity AA (pochodzenie komórkowe):

fosfolipidy błony komórkowej

↓ ← hamowanie przez sterydy

kwas arachidonowy AA

↓ ↓

lipooksygenaza cyklooksygenaza ← hamowanie przez aspirynę

↓ ↓

leukotrieny prostaglandyny

↓ ↓

endotelium płytki

prostacyklina tromboksan A₂

leukotrieny - zwężenie naczyń, bronchospazm, ↑ przepuszczalności

prostacyklina - rozszerzenie naczyń, ↓ agregacji płytek

tromboksan A₂ - zwężenie naczyń, ↑ agregacji płytek

Cytokiny:

• modulują funkcje innych komórek

• białka produkowane przez aktywne: limfocyty (limfokiny), makrofagi / monocyty (monokiny), komórki śródbłonka, komórki tkanki łącznej

Chemokiny = cytokiny stymulujące chemokinezę (ruch leukocytów) i chemotaksję (ruch ukierunkowany).

Interleukiny = cytokiny produkowane przez komórki hematopoetyczne i działające na leukocyty.

Losy ostrego zapalenia

wyleczenie bez blizny

bodziec (uszkodzenie) ZAPALENIE OSTRE abscessus

- przetrwała infekcja cicatrix

- choroby autoimmunologiczne

ZAPALENIE PRZEWLEKŁE

Inflammatio chronica

Zapalenie trwające tygodnie lub miesiące, w którym jednocześnie biorą udział:

1. zapalenie aktywne (naciek z makrofagów, limfocytów, komórek plazmatycznych)

2. uszkodzenie tkanek (parenchymy i tkanki łącznej)

3. gojenie (częściowe - angiogeneza i włóknienie)

Zapalenie ziarniniakowe = inflammatio granulomatosa

Przewlekłe zapalenie, w którym głównym rodzajem komórek jest aktywny makrofag, który przybiera postać komórki nabłonkowatej.

Granuloma = ziarniniak = ognisko zapalne ziarniny z makrofagami zmienionymi w komórki nabłonkowate, zwykle otoczone przez lifmocyty (rzadko plazmocyty).

Wielojądrowe makrofagi typu Langhansa - jądra łańcuszkowo na obwodzie

Wielojądrowe makrofagi - komórki typu około ciała obcego - jądra w całej cytoplazmie

Ziarniniak nieimmunologiczny: komórki typu około ciała obcego, granuloma resorptivum

Ziarniniak immunologiczny: niestrawione bakterie, limfocyty T (INF-γ → komórki nabłonkowate)

Zapalenia ziarniniakowe:

• bakteryjne

• tbc Mycobacterium tuberculosum

• lepra Mycobacterium leprae

• lues Treponema pallidium

• cat-scratch disease (choroba kociego pazura) Chlamydia

• pierwotniakowe

• schistosomiasis Schistosoma masoni / haematobium

• grzybicze

• cryptococcosis Cryptococcus neoformans

• pyłowe

• silicosis

• beryllosis

• ?

• sarcoidosis

LUPUS ERYTHEMATOSUS DISSEMINATUS

LUPUS ERYTHEMATOSUS SYSTEMICUS

SLE = SYSTEMIC LUPUS ERYTHEMATOSUS

liszaj rumieniowaty układowy (trzewny)

• wielonarządowa choroba autoimmunologiczna

• przewlekła, nawracająca, często z gorączką

• główne zmiany: skóra, stawy, nerki, błony surowicze

• ♀:♂ = 9:1

• II, III dekada życia

• defekt mechanizmu regulującego self-tolerance

• wiele przeciwciał przeciw jądrom i cytoplazmie (nie są specyficzne ani narządowo ani gatunkowo)

• przeciwciała mają znaczenie diagnostyczne i patogenetyczne (nerki)

• ANA: przeciw DNA, histonom, białkom niehistonowym związanym z DNA, antygenom jąderka

Patogeneza:

poliklonalna aktywacja limfocytów B

autoprzeciwciała mediatorami zmian tkankowych

1. kompleksy immunologiczne mediatorami zmian wisceralnych

DNA-ANA → w kłębkach (złogi komplementu + Ig)

→ w małych naczyniach (ciałka hematoksylinowe)

komórki LE (tylko in vitro!!!) = makrofagi lub neutrofile ze zdenaturowanym jądrem innej komórki

2. autoprzeciwciała przeciw: erytrocytom, leukocytom, płytkom

Morfologia:

• różnorodne zmiany - naczynia, nerki, skóra, tkanka łączna

• charakterystyczne ale nie patognomiczne (do rozpoznania potrzebny zespół zmian)

SLE: kompleksy immunologiczne → lokalizacja subendotelialnie → tzw. wire loops = pętle ezy → zła prognoza

1. naczynia - vasculitis acuta necroticans (małe tętniczki, tętnice, skóra, mięśnie i inne)

2. nerki - lupus nephritis = glomerulonephritis proliferativa diffusa (kompleksy subendotelialnie)

3. skóra - erythema (motyl) - twarz, kończyny, tułów (IgG + komplement, epidermis, dermis)

4. stawy - synovtis non erosiva

5. OUN - przeciwciała + fosfolipidy

6. błony śluzowe - serositis

7. serce - endocarditis non bacterialis verrucosa (e. Libman-Sachs) - brodawki na 2 stronach zastawek

8. śledziona

9. płuca - pneumonitis interstitialis

3 choroby z martwicą włóknikowatą:

1. Morbus rheumaticus

2. Polyarteritis nodosa (PAN)

3. SLE

Glomerulonephritis:

a) mesangialis 10% (kompleksy w mezangium)

b) proliferativa 30% (kompleksy w mezangium i subendotelialnie)

c) proliferativa diffusa 50% (SLE, kompleksy w mezangium i subendotelialnie) NAJGORSZE

d) membranosa 10% (kompleksy w mezangium, subepitelialnie i subendotelialnie)