PATOMORFOLOGIA wykład 8 (34) (30 XI 01) NOWOTWORY ŻOŁĄDKA

Złośliwe:

• carcinoma (90-95%)

• lymphoma (4%, chłoniak złośliwy nieziarniczy)

• carcinoid (3%)

• gastrointestinal malignant stromal cell tumor (GIST) (2%, z tkanki mezenchymatycznej)

Polip nienowotworowy w żołądku: hiperplastyczny

Łagodne:

• gruczolaki

• pochodzenia mezenchymatycznego:

• tłuszczak (rzadko)

• mięśniaki (ze ściany)

Carcinoma żołądka - epidemiologia

• częste występowanie: Japonia, Chiny, Chile, Rosja (biedni ludzie)

• rzadkie występowanie: USA, Wielka Brytania, Kanada, Australia

• ♂:♀ = 2:1

• USA umieralność ♂: 38/100 tys. (1930)

7/100 tys. (1997)

Przeżycie:

• 5-letnie:

• ogółem 20% (Polska 18%)

• rak wczesny > 95%

• całkowite przeżycie 4-13%

Czynniki ryzyka:

• środowiskowe:

• dieta

• niski status socjoekonomiczny

• palenie papierosów (↑ ryzyka 1,5-2x)

• genetyczne:

• grupa krwi A

• występowanie rodzinne

• choroby żołądka

Dieta: H₂O, konserwowana żywność (azotany)

mięso i ryby (solone i wędzone)

BRAK świeżych owoców i warzyw (antyoksydanty)

bakterie

azotany z diety azotyny chemiczna carcinogeneza

benzopiren

Choroby żołądka:

• infekcja Helicobacter pylori (Helicobacter → gastritis chronica → metaplasia intestinalis)

• gastritis chronica (anemia Addisona-Biernera (gastritis atrophicans cum metaplasia intestinali))

• częściowa resekcja żołądka (po 15-20 latach)

• adenoma

Helicobacter pylori

• flagellae

• ureaza (mocznik → NH₃)

• adhezyna

• białka odpowiedzialne za indukcję zapalenia:

• 120-140 kD (gen cag A)

• 87 kD (gen vac A)

• 1. u 90% chorych gastritis chronica w odźwierniku

2. u 50% osób bez objawów powyżej 50 r.ż.

• Helicobacter → gastritis chronica → metaplasia intestinalis ↔ dysplasia (małego stopnia) → dysplasia (dużego stopnia) → carcinoma

• dysplasia gradus minori: follow-up + wycinki

• dysplasia gradus maiori: w 60% współistnieje ca

u 25% ca ujawni się w ciągu 15 miesięcy

Metaplasia intestinalis

Komórki nabłonkowe błony śluzowej żołądka zastąpione są przez komórki nabłonka jelit, czyli:

• komórki walcowate z rąbkiem szczoteczkowym

• komórki kubkowe

• komórki Panetha

Lokalizacja ca żołądka: (tam, gdzie wrzody):

• odźwiernik i część przedodźwiernikowa (50-60%)

• wpust (25%)

• trzon i dno

• krzywizna mniejsza (40%)

• krzywizna większa (12%)

Klasyfikacje w oparciu o:

• głębokość nacieku nowotworowego

• makroskopowy typ wzrostu

• typ histologiczny

RAK WCZESNY ŻOŁĄDKA

Ca wczesny mucosa

(mucosa muscularis mucosae

mucosa & submucosa submucosa ca zaawansowany

węzły chłonne - lub + muscularis propria

serosa

lokalizacja: dystalna część żołądka wzdłuż krzywizny mniejszej

10% wieloogniskowy

Ø < 2cm

Przerzuty: ca intramucosum 0-17%

ca submucosum 13-30%

zależą od:

średnicy guza

typu wzrostu

obecności owrzodzenia (gdy jest obecne to ryzyko wzrasta, bo rak rośnie w głąb)

Makroskopowy typ wzrostu:

• egzofityczny (polipowaty, sterczy do światła)

• owrzodziały

• linitis plastica (proliferacja tkanki łącznej, odczyn, „skórzana butelka”)

Linitis plastica (Ca scirrhosum)

• rozlany naciek komórek rakowych

+

• desmoplastyczna reakcja podścieliska (fibrosis)

Klasyfikacja typów histologicznych:

• WHO: adca:

• papillare → struktura brodawkowata

• tubulare → cewki, typowy

• mucinosum → wydziela śluz, jeziorka

• mucocellulare → śluz gromadzi się w komórkach, spycha jądro

• wg Laurena:

• intestinale (wygląd tak samo jak w jelicie grubym)

• diffusum (linitis plastica)

• mieszane

intestinale diffusum

średnia wieku: 56 48

♂:♀: 2:1 ♂=♀

rokowanie: lepsze gorsze

zachorowania: spadek bez zmian

związane z TAK NIE

czynnikami

środowiskowymi

RAK ŻOŁADKA

Przerzuty:

• okoliczne węzły chłonne

• wątroba

• płuca

• nadnercza

• otrzewna

• kości (kręgi)

• węzeł Virchowa (lewy nadobojczykowy)

• guz Krukenberga (jajnik)

Objawy kliniczne:

• brak objawów

• objawy wskazujące na zaawansowaną chorobę:

1. pobolewania w nadbrzuszu

2. anorexia, często z nudnościami

3. spadek masy ciała

4. wymioty

5. dysphagia

Diagnostyka:

Gastrofiberoskopia: (6-8 wycinków)

wymazy szczoteczkowe (z powierzchni zmian) 96% wykrywane

Leczenie: chirurgiczne usunięcie całego guza w granicach zdrowych tkanek oraz resekcja okolicznych węzłów chłonnych daje jedyną możliwość wyleczenia.